Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ logistics

Những vấn đề lí luận cơ bản về các dịch vụ logistics.
I. Bản chất, vai trò và tác dụng của các dịch vụ logistics.
1. Bản chất của các dịch vụ logistics.
1.1 Các quan niệm về logistics và các dịch vụ logistics.
Thuật ngữ logistics đã có từ khá lâu trong lịch sử.Lần đầu tiên logistics
được phát minh và ứng dụng không phải trong hoạt động thương mại mà là
trong lĩnh vực quân sự.Logistics được các quốc gia ứng dụng rất rộng rãi trong
hai cuộc Đại chiến thế giới để di chuyển lực lượng quân đội cùng các vũ khí có
khối lượng lớn và đảm bảo hậu cần cho lực lượng tham chiến.Sau khi chiến
tranh thế giới kết thúc, các chuyên gia logistics trong quân đội đã áp dụng các
kỹ năng logistics của họ trong hoạt động tái thiết kinh tế thời hậu chiến. Trải
qua dòng chảy lịch sử, logistics ngày càng được nghiên cứu và áp dụng sâu vào
lĩnh vực kinh doanh.Có rất nhiều khái niệm khác nhau về logistics cũng như
dịch vụ logistics được đưa ra bởi các tổ chức, cá nhân nghiên cứu về lĩnh vực
này.
Theo Hội đồng quản trị Logistics của Mỹ (CLM) thì "Quản trị logistics là
quá trình hoạch định, thực hiện và kiểm soát một cách hiệu quả chi phí lưu
thông, dự trữ nguyên vật liệu, hàng tồn kho trong quá trình sản xuất sản phẩm
cùng dòng thông tin tương ứng từ điểm xuất phát đầu tiên đến điểm tiêu dùng
cuối cùng nhằm mục đích đáp ứng yêu cầu của khách hàng".
Dưới góc độ quản trị chuỗi cung ứng, thì logistics là quá trình tối ưu hoá
về vị trí, lưu trữ và chu chuyển các tài nguyên/yếu tố đầu vào từ điểm xuất phát
đầu tiên là nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, người bán buôn, bán lẻ, đến tay
người tiêu dùng cuối cùng, thông qua hàng loạt các hoạt động kinh tế (xem
logistics and supply chain management, tác giả Ma Shuo, tài liệu giảng dạy của
World Maritime University, 1999).
Theo ông Nguyễn Hùng, Phó Tổng Giám Đốc Công ty Kho vận miền
Nam (Sotrans): Logistics là quá trình lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát một
cách hiệu quả những luồng lưu thông và khối lượng tồn kho của hàng hóa, dịch
vụ và những thông tin liên quan đến chúng.
Theo quan điểm "5 đúng" thì :"Logistics là quá trình cung cấp đúng sản

phẩm đến đúng vị trí, vào đúng thời điểm với điều kiện và chi phí phù hợp cho
khách hàng tiêu dùng sản phẩm".Còn theo giáo sư David Simchi-Levi (MIT,
USD) thì hệ thống Logistics là một nhóm các cách tiếp cận được sử dụng để
liên kết các nhà cung cấp, nhà sản xuất, kho, cửa hàng một cách hiệu quả để
hàng hóa được sản xuất đúng số lượng, đúng địa điểm và đúng thời điểm nhằm
mục đích giảm thiểu chi phí trên toàn bộ hệ thống đồng thời đáp ứng được các
yêu cầu về mức độ phục vụ".
Theo luật Thương mại Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày
14/6/2005 và Nghị định 140/2007NĐ-CP của Chính phủ qui định chi tiết luật
Thương mại về điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics có đưa ra khái niệm:
Dịch vụ logistics là hoạt động thương mại. Theo đó, thương nhân tổ chức thực
hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu
bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói
bao bì, ghi kí mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng
hoá theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao.
Nguyên vật liệu
Phụ tùng
Máy móc, thiết
bị
Bán thành phẩm
Dịch vụ
Đầu vào khác
Quá trình sản xuất
(sản xuất và lắp ráp)
Đóng gói
Kho lưu trữ thành phẩm
Bến bãi chứa
T.T phân phối
Khách hàng
Cung ứng Quản lý vật tư

Phân phối
Logistics
Dòng chu chuyển vận tải
Dòng thông tin lưu thông
Hình 1: Các hoạt động cơ bản của chuỗi dịch vụ logistics

Qua sơ đồ trên có thể thấy dịch vụ logistics là một chuỗi các dịch vụ
xuyến suốt từ quá trình sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp.
Qua các quan niệm ở trên có thể chia khái niệm dịch vụ logistics thành
hai nhóm như sau:
Thứ nhất, nhóm định nghĩa hẹp mà tiêu biểu là định nghĩa của Luật
Thương mại 2005, coi logistics gần tương tự với giao nhận hàng hoá. Tuy nhiên
trong đó có tính mở, thể hiện trong đoạn "hoặc các dịch vụ khác có liên quan
đến hàng hoá". Theo nhóm này, bản chất của dịch vụ logistics là việc tập hợp
các yếu tố hỗ trợ cho quá trình vận chuyển sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi
tiêu thụ. Theo đó, dịch vụ logistics mang nhiều yếu tố vận tải, người cung cấp
dịch vụ logistics không có nhiều khác biệt so với người cung cấp dịch vụ vận tải
đa phương thức(MTO).
Thứ hai, nhóm định nghĩa dịch vụ logistics theo phạm vi rộng, có tác
động từ giai đoạn tiền sản xuất cho tới khi hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối
cùng. Theo nhóm định nghĩa này, dịch vụ logistics gắn liền cả quá trình nhập
nguyên, nhiên vật liệu làm đầu vào cho quá trình sản xuất, sản xuất ra hàng hoá
và đưa vào các kênh lưu thông, phân phối để tới tay người tiêu dùng cuối cùng.
Nhóm định nghĩa này về dịch vụ logistics góp phần phân định rõ ràng giữa các
nhà cung cấp từng dịch vụ đơn lẻ như dịch vụ vận tải, giao nhận, khai thuê hải
quan, phân phối, dịch vụ hỗ trợ sản xuất, tư vấn quản lý...với một nhà cung cấp
dịch vụ logistics chuyên nghiệp, người sẽ đảm nhận toàn bộ các khâu trong quá
trình hình thành và đưa hàng hoá tới tay người tiêu dùng cuối cùng.Như vậy,
nhà cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp đòi hỏi phải có chuyên môn,
nghiệp vụ vững vàng để cung cấp dịch vụ "trọn gói" cho các nhà sản xuất. Đây

là một công việc mang tính chuyên môn hoá cao. Ví dụ, khi một nhà cung cấp
dịch vụ logistics cho một nhà sản xuất thép, anh ta sẽ chịu trách nhiệm cân đối
sản lượng của nhà máy và lượng hàng tồn kho để nhập phôi thép, tư vấn cho
doanh nghiệp về chu trình sản xuất, kỹ năng quản lý và lập kênh phân phối, các
chương trình marketing, xúc tiến bán hàng để đưa sản phẩm đến với người tiêu
dùng.
1.2. Chức năng, nhiệm vụ của các dịch vụ logistics trong kinh tế thị
trường
1.2.1.Chức năng
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, các dịch vụ logistics có các chức
năng sau:
- Các dịch vụ logistics thực hiện chức năng hỗ trợ cho quá trình sản xuất cũng
như quá trình phân phối lưu thông hàng hoá tới người tiêu dùng cuối cùng cho
các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
Muốn sản xuất ra các sản phẩm thì phải cần đến các yếu tố đầu vào như
nguyên nhiên vật liệu, máy móc thiết bị, nhân công...Trong điều kiện kinh tế
hiện nay, các nguồn cung cấp các yếu tố này thì nhiều vô kể. Nhưng làm thế nào
để có thể mua được những yếu tố đầu vào đảm bảo về số lượng, chất lượng,
chủng loại, quy cách?
Dịch vụ logistics hoặc cung cấp trực tiếp cho các doanh nghiệp những
yếu tố này hoặc tư vấn cho các doanh nghiệp các nguồn hàng đảm bảo, đáp ứng
các yêu cầu của các doanh nghiệp, tư vấn cho khách hàng về lượng vật tư tồn
kho là bao nhiêu để vừa đảm bảo cho việc sản xuất lại vừa hạn chế được các chi
phí không cần thiết. Trong quá trình sản xuất, nhà cung cấp dịch vụ logistics sẽ
tư vấn cho các doanh nghiệp về qui trình sản xuất, lượng hàng hoá cần sản xuất,
lượng hàng dự trữ bao nhiêu...Các nhà cung cấp dịch vụ logistics cũng tư vấn
cho các doanh nghiệp các kênh phân phối, các chương trình marketing và xúc
tiến bán hàng. Đặc biệt, các nhà kinh doanh dịch vụ logistics cung ứng các dịch
vụ vận tải, đảm bảo hàng hoá đến với người tiêu dùng đúng thời gian và địa
điểm, chi phí thấp nhất đảm bảo uy tín cho các doanh nghiệp đồng thời nâng

cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp.
Như vậy, trong cả quá trình từ tiền sản xuất, sản xuất, phân phối lưu
thông đều có sự góp mặt của các dịch vụ logistics, hỗ trợ cho các hoạt động của
các doanh nghiệp sao cho với những chi phí thấp nhất, hiệu quả kinh doanh lớn.
- Thông qua các hoạt động cung ứng các yếu tố đầu vào, đầu ra, các dịch vụ tư
vấn... các dịch vụ logistics thực hiện chức năng gắn sản xuất với thị trường, gắn
nền kinh tế trong nước với nền kinh tế thế giới, thực hiện chính sách mở cửa
nền kinh tế.
Để có thể cung cấp cho các doanh nghiệp các yếu tố đầu vào, đầu ra, các
dịch vụ tư vấn...thì các nhà cung ứng dịch vụ logistics phải nghiên cứu và nắm
nhu cầu thị trường, huy động và sử dụng hợp lý các nguồn lực nhằm cung ứng
cho các doanh nghiệp các dịch vụ logistics có chất lượng tốt nhất,đảm bảo cho
các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh các sản phẩm phù hợp, đáp ứng nhu cầu
thị trường. Các dịch vụ logistics cũng thiết lập hợp lý các mối quan hệ kinh tế
trong nền kinh tế quốc dân, các quan hệ kinh tê thế giới thông qua việc tìm kiếm
các yếu tố đầu vào cho quá trình sản xuất ở nước ngoài rẻ hơn ở trong nước,vận
chuyển hàng hoá qua các nước trên thế giới...từ đó gắn nền kinh tế trong nước
với nền kinh tế thế giới, thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế.
1.2.2.Nhiệm vụ của các dịch vụ logistics
- Nâng cao hiệu quả kinh doanh cho các doanh nghiệp bằng cách thoả mãn đầy
đủ, kịp thời và thuận lợi các yếu tố đầu vào, đầu ra cũng như trong quá trình
sản xuất của doanh nghiệp.
Khi có nhu cầu từ phía các doanh nghiệp, các nhà cung ứng dịch vụ
logistics phải đảm bảo sao cho cung cấp đầy đủ, kịp thời,có chất lượng đáp ứng
các yêu cầu để thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp trong sản xuất cũng như
hoạt động phân phối sản phẩm đến với người tiêu dùng, đồng thời giúp doanh
nghiệp cắt, giảm các chi phí không cần thiết.
- Phát triển dịch vụ logistics,đảm bảo quá trình sản xuất, phân phối lưu thông
hàng hoá trên thị trường được thông suốt, dễ dàng.
- Góp phần giải quyết những vấn đề kinh tế xã hội quan trọng của đất nước: Vốn,

việc làm, công nghệ, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong nền kinh tế quốc
dân.
- Góp phần hoàn thiện bộ máy quản lý và kinh doanh của doanh nghiệp thông
qua các hoat động tư vấn quản lý, tư vấn sản xuất kinh doanh.
- Phát triển lĩnh vực thương mại quốc tế với các quốc gia trên thế giới thông qua
các các hoạt động vận tải ngoại thương, tư vấn ngoại thương...
2.Vai trò của các dịch vụ logistics.
Logistics là một hoạt động tổng hợp mang tính dây chuyền, hiệu quả của
quá trình này có tầm quan trọng quyết định đến tính cạnh tranh của ngành công
nghiệp và thương mại mỗi quốc gia. Đối với những nước phát triển như Nhật và
Mỹ logistics đóng góp khoảng 10% GDP. Đối với những nước kém phát triển
thì tỷ lệ này có thể hơn 30%. Sự phát triển dịch vụ logistics có ý nghĩa đảm bảo
cho việc vận hành sản xuất, kinh doanh các dịch vụ khác được đảm bảo về thời
gian và chất lượng. Logistics phát triển tốt sẽ mang lại khả năng tiết giảm chi
phí, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ. Dịch vụ logistics ở Việt Nam chiếm
khoảng từ 15-20% GDP.Mặc dù dịch vụ logistics còn khá mới mẻ ở Việt Nam
nhưng nó có vai trò rất quan trọng không chỉ đối với các doanh nghiệp mà còn
có vai trò rất lớn đối với toàn nền kinh tế quốc dân.
Đối với nền kinh tế quốc dân, logistics đóng một vai trò quan trọng không
thể thiếu trong sản xuất, lưu thông, phân phối. Các nghiên cứu gần đây cho
thấy, chỉ riêng họat động logistics đã chiếm từ 10 đến 15% GDP của hầu hết các
nước tại Châu Âu, Bắc Mỹ và Châu á Thái Binh Dương.Vì vậy nếu nâng cao
hiệu quả họat động logistics sẽ góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội của
đất nước.
Đối với các doanh nghiệp, các dịch vụ logistics đóng vai trò to lớn to
trong việc giải quyết bài toán đầu vào và đầu ra một cách hiệu quả. Logistics có
thể thay đổi nguồn tài nguyên đầu vào hoặc tối ưu hóa quá trình chu chuyển
nguyên vật liệu, hàng hóa, dịch vụ…logistics còn giúp giảm chi phí, tăng khả
năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
Như vậy dịch vụ logistics đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ quá trình

sản xuất kinh doanh, lưu thông, phân phối của toàn bộ nền kinh tế, đặc biệt
trong sản xuất kinh doanh nhập khẩu.
Logistics giữ vai trò cầu nối,là động lực thúc đẩy lưu chuyển hàng hóa từ
nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng trên phạm vi toàn cầu.Cùng với sự phát triển
mạnh mẽ của nền kinh tế thế giới theo hướng toàn cầu hóa, quốc tế hóa, dịch vụ logistics
ngày càng đóng vai trò hết sức quan trọng thể hiện ở những điểm sau:
- Logistics có vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chu trình lưu chuyển của sản xuất
kinh doanh từ khâu đầu vào nguyên vật liệu, phụ kiện,... tới sản phẩm cuối đến tay người tiêu
dùng.Từ thập niên 70 của thế kỷ XX, liên tiếp các cuộc khủng hoảng năng lượng buộc các
doanh nghiệp phải quan tâm tới chi phí, đặc biệt là chi phí vận chuyển. Trong nhiều giai đoạn,
lãi suất ngân hàng cũng cao khiến cho các doanh nghiệp có nhận thức sâu sắc hơn về vốn, vì
vốn bị đọng lại do việc duy trì quá nhiều hàng tồn kho.Chính trong giai đoạn này, cách thức tối
ưu hóa quá trình sản xuất, lưu kho, vận chuyển hàng hóa được đặt lên hàng đầu.Và với sự trợ
giúp đắc lực của công nghệ thông tin, logistics chính là công cụ đắc lực để thực hiện điều này.
- Dịch vụ logistics hỗ trợ cho các nhà quản lý ra quyết định chính xác trong hoạt động
sản xuất kinh doanh.
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, nhà quản lý phải giải quyết nhiều bài toán hóc búa
về nguồn nguyên liệu cung ứng (số lượng bao nhiêu, chất lượng thế nào, chủng loại ra sao,
nguồn từ đâu...), dự trữ bao nhiêu nguyên vật liệu và thành phẩm, vận chuyển tới người tiêu
dùng như thế nào...sao cho chi phí thấp nhất nhằm thu được lợi nhuận cao nhất. Để giải quyết
vấn đề này một cách hiệu quả không thể thiếu vai trò của dịch vụ logistics.Vì dịch vụ logistics
cung ứng nguyên vật liệu cho doanh nghiệp,tư vấn cho doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh
để sản xuất sản phẩm cũng như tiêu thụ sản phẩm đầu ra cho doanh nghiệp.Từ đó, nhà quản lý
kiểm soát và ra quyết định chính xác về các vấn đề trên để giảm tối đa chi phí phát sinh , đảm
bảo hiệu quả trong sản xuất kinh doanh.
- Dịch vụ logistics đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo yếu tố đúng thời gian và địa điểm
( just in time).
Ở đây không chỉ là giao hàng đến với người tiêu dùng đúng thời gian và địa điểm mà
còn cung cấp các yếu tố đầu vào cho doanh nghiệp đúng lúc, kịp thời,đảm bảo khống chế hàng
tồn kho ở mức tối thiểu.Việc đảm bảo đúng thời gian và địa điểm giúp doanh nghiệp giảm

được chi phi không cần thiết trong sản xuất, dự trữ cũng như phân phối tới tay người tiêu
dùng.Đặc biệt trong quá trình toàn cầu hóa như hiện nay hàng hóa và sự vận động của chúng
ngày càng phong phú và phức tạp hơn, nhu cầu của người tiêu dùng cũng đa dạng và có những
yêu cầu khá cao trong việc đảm bảo hàng hóa được giao đúng thời gian và địa điểm. Việc giao
hàng đúng thời gian và địa điểm có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiêp. Có giao hàng đúng thời gian và địa điểm, đáp ứng nhu cầu khách
hàng thì doanh nghiệp mới giữ được chữ tín đối với khách hàng, từ đó mới giữ chân được