Thực hiện quyền con người những vấn đề đặt ra trong giai đoạn hiện nay

TP CH KHOA HC CễNG NGH V MễI TRNG

40

KHOA HOẽC QUAN LY

Thc hin quyn con ngi
Nhng vn t ra trong giai on hin nay

TRNH TH THU HIN
Trng Chớnh tr tnh Gia Lai

B

i vit khng nh nhõn
quyn (quyn con ngi)
l nhim v chớnh tr tt
yu ca nh nc Cng hũa
xó hi ch ngha Vit Nam.
ng thi phõn tớch mt s
khú khn trong giai on hin
nay. Qua ú kin ngh nhng
gii phỏp nhm thc hin tt
vn m bo v thỳc y
quyn con ngi Vit Nam.
T khúa: quyn con
ngi
1. Thc hin quyn con
ngi l nhim v chớnh tr
tt yu
Theo nh ngha ca Vn

phũng Cao y Liờn Hp quc,
quyn con ngi l nhng
m bo phỏp lý ton cu cú
tỏc dng bo v cỏc cỏ nhõn
v nhúm chng li nhng hnh
ng hoc s b mc lm tn
hi n nhõn phm, nhng s
c phộp v t do c bn ca
con ngi.
i vi hu ht cỏc quc
gia trờn th gii, quyn con
ngi (nhõn quyn) luụn luụn
l mi quan tõm hng u.

Bi l Nh nc, suy cho cựng
luụn luụn mang bn cht xó
hi thc hin chc nng
qun lý xó hi - trong ú con
ngi l trung tõm. Nhõn
quyn c xem l vn
mang tớnh cht ton cu, buc
cỏc quc gia phi ỏnh giỏ v
xem xột mt cỏch nghiờm tỳc.
Thc hin quyn con
ngi l bo m s tụn trng
cỏc cam kt quc t
Cựng vi Tuyờn ngụn th
gii v quyn con ngi nm
1948 (UDHR), Cụng c v
quyn dõn s, chớnh tr nm

1966 (ICCPR) v Cụng c v
cỏc quyn kinh t, xó hi, vn
húa nm 1966 (ICESCR). T ú
cho n nay, Liờn Hp Quc
cựng cỏc quc gia thnh viờn
luụn n lc trong xõy dng v
bo m hn na cỏc vn
v nhõn quyn.
Vit Nam l thnh viờn
ca t chc Liờn Hp Quc, ó
phờ chun v gia nhp nhiu
iu c quc t v nhõn
quyn nh: Cụng c v xúa
b mi hỡnh thc phõn bit

i x chng tc 1965 (gia
nhp ngy 9/6/1981); Cụng
c v ngn nga v trng tr
ti dit chng nm 1948 (gia
nhp ngy 9/6/1981); Cụng
c v xúa b mi hỡnh thc
phõn bit i x chng li ph
n nm 1979 (phờ chun ngy
18/12/1982); Cụng c v cm
v hnh ng ngay xúa b
cỏc hỡnh thc lao ng tr
em ti t nht nm 1999 (phờ
chun ngy 19/12/2000)...
Vic ký kt v gia nhp
cỏc iu c quc t v quyn

con ngi t ra cho Vit Nam
ngha v tt yu trong vn
tn tõm thc hin, r soỏt,
hon thin h thng phỏp lut
thỳc y v bo v quyn
con ngi.
c th húa ni dung
cỏc iu c quc t, ng
ó a ra nhiu ch trng,
ng li v chớnh sỏch nhm
m bo nhõn quyn. Chng
hn nh Ch th 12/CT-TW
ngy 12/7/1992 ca B Chớnh
tr v Vn quyn con ngi
v quan im ch trng ca
ng ta; Cng lnh xõy


dựng đất nước trong thời kỳ
quá độ đi lên chủ nghĩa xã
hội” (bổ sung và phát triển
năm 2011)... Trên tinh thần
đó, Nhà nước ban hành các
đạo luật có ý nghĩa quan trọng
trong vấn đề nhân quyền như:
Hiến pháp 2013; Bộ luật Dân
sự 2015; Bộ luật hình sự 2015;
Luật Tổ chức chính quyền địa
phương 2015...
Thực hiện quyền con

người là tất yếu trong điều
kiện xây dựng Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam
Điều 2 Hiến pháp 2013
khẳng định:
1. Nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà
nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân.
2. Nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam do nhân
dân làm chủ; tất cả quyền lực
nhà nước thuộc về nhân dân
mà nền tảng là liên minh giữa
giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và đội ngũ trí thức.
Như vậy, có thể hiểu việc
xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam luôn gắn liền với việc xây
dựng nhà nước thực sự của
dân, do dân, vì dân; mọi quyền
lực nhà nước thuộc về nhân
dân. Ở đó, Nhà nước tôn trọng,
thực hiện và bảo vệ quyền con
người, tất cả vì hạnh phúc của
con người. Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt

Nam sẽ không thể được xác
lập hoàn toàn nếu thiếu vắng
việc thực hành các quyền tự
do và dân chủ rộng rãi của mọi
người dân1.
Dân chủ và nhân quyền
có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau. Nếu vi phạm dân chủ
thì nhân quyền không bảo
đảm và ngược lại. Đồng thời,
dân chủ và nhân quyền đều là
phương tiện và động lực của
sự phát triển xã hội, cũng là
động lực cuối cùng của chủ
nghĩa xã hội (ở đây ta hiểu dân
chủ đi đôi với kỷ cương, tức là
dân chủ phải dựa vào nguyên
tắc tập trung).
2. Vấn đề đặt ra
Giá trị thực tiễn của Hiến
pháp 2013 là lần đầu tiên
trong lịch sử lập hiến của Việt
Nam, quyền con người được
coi là quyền tự nhiên, vốn có
mà Nhà nước phải ghi nhận
và đảm bảo thực hiện2. So với
các bản Hiến pháp trước có sự
kế thừa, phát triển, đồng thời
nhất quán những nội dung,

tinh thần điều ước quốc tế
về quyền con người mà Việt
Nam là thành viên. Toàn bộ
tinh thần của Hiến pháp 2013
là Hiến pháp của con người,
vì con người, phục vụ con
người. Cách tiếp cận mới về
quyền con người rất mạnh mẽ
và hiện đại. Hiến pháp 2013
khẳng định quyền con người
là quyền đương nhiên và chỉ
có thể bị hạn chế bởi 4 lý do:
an ninh quốc phòng, trật tự an
toàn xã hội, đạo đức, sức khỏe

cộng đồng. Tất cả các vấn đề
liên quan đến con người đều
phải được điều chỉnh bằng
luật chứ không dừng ở pháp
lệnh. Nhiều luật quan trọng
thể chế hóa quyền con người.
Thủ tục hành chính, đặc biệt
liên quan giữa cơ quan hành
chính nhà nước với người
dân và doanh nghiệp có bước
chuyển biến rõ rệt theo hướng
công khai, minh bạch, tạo điều
kiện cho người dân và doanh
nghiệp như: cơ chế một cửa,
một cửa liên thông, cải cách

thủ tục thuế, hải quan, công
chứng, chứng thực...
Tuy nhiên, vấn đề thực
hiện nhân quyền ở Việt Nam
đang gặp phải một số thách
thức sau:
Một là, cơ chế về bảo vệ
và thúc đẩy thực hiện quyền
con người còn thiếu và chưa
đồng bộ3.
Cơ chế quốc gia đảm bảo
nhân quyền là việc các quốc
gia phải có các biện pháp
bao gồm cả lập pháp, hành
pháp và tư pháp. Điều này đòi
hỏi các quốc gia phải không
ngừng xây dựng và hoàn thiện
hệ thống luật pháp, cải cách tư
pháp và cải cách hành chính
nhằm tôn trọng và đảm bảo
tốt quyền con người. Với sự nỗ
lực không ngừng trong thời
gian qua, vấn đề nhân quyền
ở Việt Nam đã có bước phát
triển đáng kể. Song, các cơ chế
bảo đảm quyền con người vẫn
chưa thực sự đầy đủ, đồng bộ.
Cụ thể:

41

SỐ 04 NĂM 2018

KHOA HOÏC QUAÛN LYÙ


TP CH KHOA HC CễNG NGH V MễI TRNG

42

KHOA HOẽC QUAN LY
H thng phỏp lut m
bo nhõn quyn cũn nhiu bt
cp.
Vi nguyờn tc chung
cỏn b cụng chc ch c
lm nhng gỡ phỏp lut cho
phộp - cụng dõn c phộp
lm nhng gỡ phỏp lut khụng
cm, thỡ dng nh quyn
con ngi dự ai thc hin i
chng na cựng cn phi cú
phỏp lut lm thc o
chun mc chung. Mc dự,
phỏp lut chỳng ta ngy cng
c hon thin v y
nhng cỏc hin tng ph
bin nh: lut ch ngh nh,
hoc chng chộo, trựng lp l
iu vn thng xy ra.
Vớ d: ln u tiờn trong

Hin phỏp 2013 ghi nhn
quyn chuyn i gii tớnh
cho cỏ nhõn (l mt quyn con
ngi), sau ú c ghi nhn
ti B lut Dõn s 2015, song
cỏ nhõn thc hin c
quyn ny vn cha c
s v th tc phỏp lý vỡ thiu
lut chuyn i gii tớnh (hin
nay vn ang giai on ly
ý kin gúp ý d tho). Lut H
tch 2014 chớnh thc cú hiu
lc 01/01/2016 v a vo s
dng nhng nhiu ni dung
m bo quyn con ngi núi
chung, quyn cụng dõn núi
riờng cng cha cú quy nh
rừ rng. Chng hn v quyn
v ngha v phỏp lý v h tch
sau khi thc hin chuyn i
gii tớnh nu cụng dõn thc
hin vn cha cú quy nh
c th.

Hot ng tuyờn truyn
v ph bin giỏo dc phỏp lut
cha phỏt huy ti a hiu qu
nhm ỏp ng y nhu cu
bo m nhõn quyn.
õy l mt trong nhng

ni dung trng tõm ca cụng
tỏc ci cỏch t phỏp c nờu
ra ti Ngh quyt s 49/NQ-TW
v ci cỏch t phỏp. Tuy nhiờn,
thc t hot ng ph bin
giỏo dc phỏp lut hin nay
vn cũn nhiu ni mang tớnh
hỡnh thc, cha i vo trng
tõm. Mt s hỡnh thc tuyờn
truyn mang tớnh li thi,
khụng i kp vi xu th chung
ca thi i va kộm hiu
qu, va tiờu hao ngõn sỏch
nh nc (vớ d: tuyờn truyn
phỏp lut thụng qua t sỏch
phỏp lut xó, phng, th
trn; hoc tuyờn truyn thụng
qua h thng loa truyn thanh
ang t ra nhiu hn ch v
bt cp)...
Ci cỏch hnh chớnh cha
ỏp ng vi tỡnh hỡnh mi.
Nhng nm qua, cụng
tỏc ci cỏch hnh chớnh luụn
c ng v Nh nc ta
quan tõm, t c nhiu
thnh tu quan trng nh:
b mỏy ca h thng chớnh
tr ó gim ỏng k tỡnh trng
cng knh, quỏ ti; nhiu vn

bn lut c ban hnh nhm
thc hin tt quyn con ngi;
nhiu th tc hnh chớnh c
thay i theo hng tớch cc,
gim thiu thi gian cho ngi
dõn... Tuy nhiờn:

T chc b mỏy ca h
thng chớnh tr vn cũn cng
knh, nhiu tng nc, nhiu
u mi; hiu lc, hiu qu
hot ng cha ỏp ng yờu
cu, nhim v. Chc nng,
nhim v, quyn hn, t chc
b mỏy,mi quan h ca mt
s c quan, t chc cha tht
rừ, cũn chng chộo, trựng lp...
Vic phõn cụng, phõn cp,
phõn quyn gia cỏc ngnh,
cỏc cp v trong tng c quan,
t chc chahp lý,mnh m
v ng b; cũn tỡnh trng bao
bin, lm thay hoc b sút
nhim v.4 Thc t l chỳng
ta cha cú mt c quan nhõn
quyn quc gia riờng bit no,
m Hin phỏp 2013 ch trao
trỏch nhim thc thi cỏc vn
v nhõn quyn cho cỏc c
quan nh nc (Quc hi, Tũa

ỏn, Vin kim sỏt). Bờn cnh
ú, cỏc t chc chớnh tr xó hi,
cỏc c quan khoa hc tham
gia bo v v thỳc y nhõn
quyn.
Cha xõy dng c c
cu cỏn b, cụng chc trong c
quan hnh chớnh v cha thc
hin tt vic o to trc khi
b nhim. Mt khỏc, nhiu
cỏn b, ng viờn, trong ú cú
ngi ng u cha th hin
tớnh tiờn phong, gng mu;
cũn biu hin quan liờu, ca
quyn, cha thc s sõu sỏt
thc t, c s. Cụng tỏc kim
tra, giỏm sỏt v k lut ng
cha sc rn e, ngn chn,
y lựi s suy thoỏi5. ngi
dõn thc hin c quyn ca


mỡnh, cn cú s giỳp t
phớa cỏc cỏn b, cụng chc nhng ngi c nh nc
trao quyn trong vic thc thi
cụng v. Tuy nhiờn, tỡnh trng
suy thoỏi v phm cht o
c chớnh tr ca mt b phn
khụng nh cỏn b, ng viờn
ó v ang tr thnh ro cn

ln v cc k nguy him dn
n vi phm quyn con ngi.

Nam l to ra c s phỏp lý
n ỏp, búp nght tụn giỏo
hay Ti phỏ hoi chớnh sỏch
on kt trong B lut Hỡnh
s c thit k nhm n ỏp
ngi dõn tc thiu s...

Hai l, u tranh chng
li cỏc hot ng chng phỏ
nh nc do li dng vn
nhõn quyn, dõn ch ngy
cng din ra phc tp.

Li dng vn v t do
tớn ngng, t do tụn giỏo,
cỏc nhúm, hi c lp ra
ngy cng nhiu vi nhng t
tng xuyờn tỏc hay cũn gi
l t o ó v ang tr thnh
thỏch thc ln trong cụng tỏc
u tranh ca Vit Nam. Vớ d:
Thi gian gn õy t o Hi
Thỏnh c Chỳa Tri M ó
xut hin nhiu ni, gieo rc
nhiu nguy c tim n v vic
ph nhn cỏc giỏ tr vn húa,
o c ca dõn tc Vit Nam,

ng thi lm nh hng n
sc khe cng nh thit hi
v vt cht ca nhng ngi
c coi l hi viờn. Cỏc hc
thuyt Xó hi dõn s, Xó hi
cụng giỏo c tuyờn truyn
cụng khai, trng trn gõy nh
hng nghiờm trng n t
tng ca ngi dõn.

õy l mt trong nhng
mi nhn tn cụng thng
xuyờn ca cỏc th lc thự
ch nhm thc hin chin
lc din bin hũa bỡnh i
vi Vit Nam. thc hin
õm mu ú, cỏc i tng li
dng vn t do tụn giỏo,
tớn ngng ch trớch, phờ
phỏn cỏc chớnh sỏch, phỏp
lut ca Nh nc Vit Nam.
Thm chớ, chỳng trng trn
xuyờn tc rng Phỏp lnh
tớn ngng, tụn giỏo ca Vit

Khụng ch trong nc,
i vi quc t, Vit Nam tr
thnh mi quan tõm c bit
ca mt s t chc nh Theo
dừi nhõn quyn, n xỏ quc

t hay Cỏc nh bỏo khụng
biờn gii... Cỏc t chc ny
luụn tin hnh cỏc cuc hp
bỏo, hi tho v a ra cỏc
thụng ip th hin Vit Nam
khụng tụn trng nhõn quyn
v tin hnh gõy sc ộp vi
nc ta. Trong tỡnh hỡnh ny,
vn kim soỏt thụng tin

Th tc hnh chớnh vn
cũn nhiu hn ch dn n vi
phm nhõn quyn. Chng hn,
nhiu c quan, n v ch trỡ
son tho vn bn quy phm
phỏp lut cha thc hin hoc
thc hin cũn hỡnh thc vic
ly ý kin ỏnh giỏ tỏc ng
i vi cỏc vn bn. Vic tip
nhn, x lý phn ỏnh, kin
ngh ca cụng dõn vn cha
ỏp ng c k vng ca
ngi dõn...

ang t ra nhiu thỏch thc
cn cú s can thip nghiờm
tỳc ca nh nc. Cuc cỏch
mng 4.0 din ra ha hn
nhiu c hi cho s nghip
xõy dng, phỏt trin t nc

núi chung, bo m quyn
con ngi núi riờng, song, vic
kim soỏt thụng tin sao cho
khụng vi phm nhõn quyn
cng l mt ỏp lc ln i vi
mi quc gia trong ú cú Vit
Nam6.
3. Gii phỏp
Th nht, tng cng
cụng tỏc tuyờn truyn ph
bin giỏo dc phỏp lut.
i tng ca hot ng
tuyờn truyn khụng ch l
cụng dõn m c trong i
ng cỏn b, ng viờn. Ch khi
ngi thc thi cụng v nm rừ
nhng ngha v v quyn hn
ca mỡnh thỡ h mi m bo
tr thnh ngi giỳp sc cho
cụng dõn ca mỡnh thc hin
quyn con ngi.
Ni dung tuyờn truyn
l cỏc vn bn phỏp lut, ch
trng ng li chớnh sỏch
ca ng qun chỳng nhõn
dõn hiu trờn tinh thn: hiu
ỳng - hiu y - hiu chớnh
xỏc. Nht quỏn quan im
nhõn quyn gn lin vi dõn
ch, nhng dõn ch phi m

bo yu t tp trung, nhõn
quyn gn vi t do nhng
s t do phi trong khuụn kh
phỏp lut, khụng li dng t
do xuyờn tc, búp mộo s
lónh o ca ng.

43
S 04 NM 2018

KHOA HOẽC QUAN LY


TP CH KHOA HC CễNG NGH V MễI TRNG

44

KHOA HOẽC QUAN LY
Th hai, tip tc thc
hin tt chin lc ci cỏch
t phỏp, ci cỏch hnh chớnh
nh nc. Trong ú tp trung
vo vn nõng cao hiu qu
ca cụng tỏc xõy dng v ban
hnh vn bn quy phm phỏp
lut - l mt bc m quan
trng to hnh lang phỏp lý
cho vic m bo quyn con
ngi. Thc hin nht quỏn
ng li, ch trng, tinh

thn Ngh quyt s 18/NQ-TW
Mt s vn v tip tc i
mi, sp xp t chc b mỏy
ca h thng chớnh tr tinh
gn, hot ng hiu lc, hiu
qu. Trong ú, chỳ trng n
vic chuyờn mụn húa c quan
thc hin nhõn quyn.
Trong tỡnh hỡnh hin nay,
vic thnh lp mi mt c
quan nhõn quyn quc gia s
l bt hp lý so vi tinh thn
Ngh quyt s 18/NQ-TW: Kiờn
quyt gim v khụng thnh lp
mi cỏc t chc trung gian; gii
th hoc sp xp li cỏc t chc
hot ng khụng hiu qu.
Vic sp xp li t chc b mỏy
khụng c tng thờm u mi
v biờn ch; trng hp c bit
cn tng thờm u mi t cp
v, cc hoc tng ng tr
lờnphi cú ý kin ca B Chớnh
tr. Mc dự vy, cn khng
nh mc tiờu ca vic thnh
lp c quan nhõn quyn quc
gia l nhm bo m tt hn
quyn con ngi. Vỡ vy, nờn
thc hin chuyờn mụn húa c
quan thc hin nhõn quyn

theo hng c quan ny cú
nhim v ch yu l: phỏt
hin nhng vn v nhõn
quyn; kin ngh xõy dng cỏc
k hoch, chng trỡnh nhm
bo m nhõn quyn; xut
vic tham gia cỏc iu c v
nhõn quyn hay ch ng tin
hnh hp tỏc quc t cỏc vn
v nhõn quyn.
Th ba, nõng cao nng
lc, trỡnh , rốn luyn phm
cht chớnh tr ca i ng cỏn
b cụng chc theo tinh thn
Ngh quyt TW 4 Khúa XII.
Ch khi ngi thc thi
cụng v ton tõm, ton ý thc
hin nhim v vỡ li ớch chung
thỡ khi ú nhõn quyn mi cú
c s v ng lc m
bo. Bi l, nu trong hot
ng cụng v vn cũn s ớch
k, ch ngha cỏ nhõn, tham
ụ, hi l... thỡ chc chn nhõn
quyn mi ch dng li vic
thc hin ch cha cú m
bo. Mt khỏc, quyn con
ngi cú c tha món hay
khụng ph thuc rt ln n

hiu qu ca hot ng thc
thi cụng v, núi cỏch khỏc l
s ph thuc vo nng lc ca
cỏn b cụng chc. iu ny
ũi hi, i ng cỏn b cụng
chc phi thng xuyờn rốn
luyn, trau di kin thc, k
nng nhm ỏp ng nhim v
trong tỡnh hỡnh mi.
Th t, thc hin tt ch
kim soỏt thụng tin nhm
hn ch ti a vic li dng
nhõn quyn nhm u tranh

chng li õm mu din bin
hũa bỡnh.
Quyn con ngi l thnh
qu phỏt trin lõu di ca lch
s xó hi loi ngi, l mt
trong nhng giỏ tr tinh thn
quý bỏu, cao c nht ca nờn
vn minh nhõn loi thi nay.
Con ngi l nhõn t quan
trng nht, nhng nhng
thỏch thc i vi vic tụn
trng v thc hin quyn con
ngi mi quc gia ó v
ang ũi hi phi cú s thnh
lp, i mi v hon thin cỏc
c ch nhm thỳc y v bo

v quyn con ngi trờn c
bỡnh din quc gia v khu vc
quc t. Thc hin tt vn
nờu trờn chớnh l cỏch thc v
ng lc m bo thc hin
quyn con ngi Vit Nam
trong giai on hin nay./.

1. PGS, TS Nguyn Tt Giỏp; PGS, TS
ng Dng Chớ; PGS, TS Hong Vn Ngha,
m bo quyn con ngi trong iu kin
y mnh hi nhp quc t Vit Nam hin
nay, NXB Lý lun chớnh tr, H Ni, 2016, tr,26.
2. PGS, TS Nguyn Tt Giỏp; PGS, TS
ng Dng Chớ; PGS, TS Hong Vn Ngha,
sd, 2016, tr.542.
3. Tt c cỏc quc gia trờn th gii
thc hin vic m bo nhõn quyn thụng
qua hai c ch: quc t v quc gia. Trong
phm vi ni dung ny, tỏc gi ch cp ti
c ch quc gia.
4. Ngh quyt s 18/NQ-TW Mt s
vn v tip tc i mi, sp xp t chc b
mỏy ca h thng chớnh tr tinh gn, hot ng
hiu lc, hiu qu.
5. Ngh quyt TW 4 khúa XII
6. Ngh quyt TW4 Khúa XII nhn
nh:Cha ch ng v thiu gii phỏp phự
hp nh hng thụng tin trong bi cnh hi
nhp quc t sõu rng v cụng ngh thụng tin,

mng xó hi phỏt trin mnh m. Vic qun lý
thụng tin cũn lng lo, thiu gii phỏp mnh
u tranh cú hiu qu vi cỏc thụng tin sai
lch, phn bỏc li nhng lun iu xuyờn tc
ca cỏc th lc thự ch , phn ng, phn t
c hi v bt món chớnh tr