Nghiên cứu chuỗi giá trị thịt bò tại huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên

Vietnam J. Agri. Sci. 2020, Vol. 18, No. 1: 73-80

Tp chớ Khoa hc Nụng nghip Vit Nam 2020, 18(1): 73-80
www.vnua.edu.vn

NGHIấN CU CHUI GI TR THT Bề TI HUYN TUN GIO, TNH IN BIấN
Bựi Vn Quang*, Nguyn Th Dng Nga
Khoa Kinh t v Phỏt trin nụng thụn, Hc vin Nụng nghip Vit Nam
*

Tỏc gi liờn h:
Ngy chp nhn ng: 05.03.2020

Ngy nhn bi: 25.09.2019
TểM TT

Nghiờn cu chui giỏ tr tht bũ ti huyn Tun Giỏo nhm mc tiờu s húa chui giỏ tr, mụ t hot ng ca
cỏc tỏc nhõn v phõn tớch cỏc khú khn trong chui t ú ch ra im nỳt v tỏc nhõn cú vai trũ quyt nh chui lm
c s cho cỏc nghiờn cu tip theo. Nghiờn cu s dng phng phỏp s chui giỏ tr v phng phỏp thng kờ
mụ t, nghiờn cu ó kho sỏt 45 h chn nuụi bũ tht, phng vn sõu i vi 1 ngi thu gom, 3 ngi thu gom va
git m, 2 ngi bỏn l, 2 ngi bỏn buụn v 1 cỏn b thỳ y ph trỏch kim tra v git m v mua bỏn bũ, 1 tho
lun nhúm trng tõm (FGDs) ngi tiờu dựng. Kt qu nghiờn cu cho thy chui giỏ tr tht bũ gm cỏc tỏc nhõn l
ngi chn nuụi, ngi thu gom, ngi git m, bỏn buụn, bỏn l v ngi tiờu dựng. Cú 5 kờnh ch yu tiờu th tht
bũ v ch yu tiờu th ti Huyn. Da trờn phõn tớch chui v cỏc tỏc nhõn trong chui cho thy tỏc nhõn git m cú
vai trũ quyt nh trong chui giỏ tr tht bũ ti Tun Giỏo. Cỏc tỏc nhõn trong chui ch yu hot ng c lp, cha
cú s chia s thụng tin v liờn kt cựng ỏp ng nhu cu ca khỏch hng.
T khúa: Chui giỏ tr, tht bũ, tỏc nhõn.

Studies on the Beef Value Chain in Tuan Gi District, Dien Bien Province
ABSTRACT
The study of beef value chain in Tuan Giao district aimed to show value chain mapping, described the activities

of the actors and analyzed the difficulties in the chain to propose bottleneck point and leader of value chain basing
for the future research. Mapping value chain and descriptive statistics methods were used in the study, interviewed
45 farmers raising cattle, in-depth interview with 1 collector, 3 collectors and slaughterhouses, 2 retailers, 2
wholesalers and 1 veterinarian who has been responsible for examination slaughter and purchasing cattle, and 1
FGDs with consumers. The results of the study showed that the value chain of beef cattle includes actors from
producers, collectors, slaughterers, wholesalers, retailers and consumers. There are five channels to sell beef and
selling at Tuan Giao district. Base on the value chain and actor analysis indicated that slaughterhouses play decisive
role in the beef value chain in Tuan Giao. The actors in the chain mainly operate independently and do not have a
link to increase the value of the chain and meet the needs of customers.
Keywords: Value chain, beef, actors.

1. T VN
Hin nay, chởn nuụi bủ tht cú vai trũ quan
trng trong i sng cỷa ngỵi dõn tc vựng
cao Tõy Bớc. Bờn cọnh chc nởng cung cỗp sc
kộo, lm ỗt cho h trong sõn xuỗt nụng nghip,
nú l ti sõn cú giỏ tr ln i vi h. Bờn cọnh
ũ, nhu cổu tiờu dựng tht bũ v cỏc sõn phốm
t tht bủ ngy cng tởng thỡ vic phỏt trin
chởn nuụi bủ tht cũ ý nghùa to ln i vi cỏc

vựng dõn tc vỡ nú va tọo ra vic lm, tởng thu
nhờp, tng bỵc cõi thin i sng v giỳp thoỏt
nghốo bn vng cho ngỵi dõn tc vựng cao
Tõy Bớc.
Tuổn Giỏo l huyn min nỳi phớa nam
tợnh in Biờn, ni sinh sng cỷa nhiu ng
bo dõn tc thiu s nhỵ Thỏi, HMụng, Dao,
Kinh, Khỏng, Huyn cú nhiu iu kin thuờn
li cho phỏt trin ngnh chởn nuụi, c bit l

chởn nuụi ọi gia sỳc (cý th l bũ tht). Nởm

73


Nghiờn cu chui giỏ tr tht bũ ti huyn Tun Giỏo, tnh in Biờn

2017, n bủ cỷa huyn ọt 7.878 con (UBND
Tuổn Giỏo, 2017) v cũ xu hỵng tởng qua cỏc
nởm. Chởn nuụi bủ tht ỵc coi l sõn phốm cú
li th nhỗt trờn a bn huyn v nỡm trong
chin lỵc tỏi c cỗu nụng nghip cỷa tợnh
(UBND tợnh in Biờn, 2018). Phỏt trin chởn
nuụi bũ tht cú th giỳp tởng thu nhờp, cõi thin
cuc sng v gúp phổn xoỏ ũi giõm nghốo cho
b con dõn tc. Tuy nhiờn, chởn nuụi trồu bủ
ồy chỵa phỏt trin vỡ nhiu lý do khỏc nhau.
Theo Garcia (1996, chởn nuụi trồu bủ vựng cao
chu õnh hỵng cỷa nhiu yu t bao gm kinh
t, xó hi v iu kin sinh thỏi cỷa vựng. Cý
th, chởn nuụi bủ tht gp khũ khởn do thiu
ngun thc ởn v vờt nuụi phõi trõi qua mựa
ụng giỏ lọnh khớc nghit kộo di. Hn na,
vựng cao, chởn nuụi ọi gia sỳc nhỵ trồu, bủ
phõi cọnh tranh trong s dýng ỗt vi sõn xuỗt
trng trt, do vic chuyn i mt phổn din
tớch sang trng cú v cỏc bói chởn thõ b thu hp
do chuyn i sang trng trt. Bờn cọnh ũ, trồu
bủ ỵc nuụi gi cú giỏ tr nhỵ ti sõn v chởn
nuụi trõu bũ gớn lin vi bõn sớc vởn hũa dồn

tc cỷa cỏc cng ng thiu s. Dõn tc thiu s
vựng sồu vựng xa thỵng khú tip cờn vi th
trỵng thnh th, ớt chu tỏc ng cỷa c ch
cung cổu v họn ch cỏc thụng tin v chui giỏ
tr tht bũ. Bờn cọnh ũ, Theo Vin cụng ngh
Sỏng tọo (2017), nhu cổu tht bủ trong nỵc tởng
lờn hn 4 lổn, t 1 kg/ngỵi/nởm nởm 2001 lờn
4,3 kg/ngỵi/nởm vo 2017 dộn n s thiu hýt
ngun cung tht bũ. S thõm hýt ngun cung
ny dộn ti vic nhờp bũ sng t cỏc nỵc lỏng
ging nhỵ Thỏi Lan, Campuchia v Lo, tht bũ
ụng lọnh t cỏc nỵc nhỵ Australia v M.
Cựng vi ũ, hin nay cỏc tỏc nhõn thu gom,
git m tọi huyn vộn phõi i thu mua bủ t cỏc
huyn khỏc do khụng ỷ ngun cung tọi ch.
Chớnh vỡ vờy, nghiờn cu ny nhỡm phõn tớch
hin trọng chui giỏ tr tht bũ tọi huyn Tuổn
Giỏo v xỏc nh cỏc thuờn li khũ khởn cỹng
nhỵ nhng im thớt trong chui nhỡm phỏt
trin chui giỏ tr tht bũ tọi Huyn trong thi
gian ti.

v phỵng phỏp thng kờ mụ tõ ó ỵc s dýng
trong nghiờn cu. Trong ũ, phỵng phỏp s
chui giỏ tr ỵc s dýng s húa chui giỏ
tr tht bũ tọi huyn in Biờn. Nghiờn cu ny
chợ tờp trung vo cỏc kờnh phõn phi tht bũ
trong huyn do cỏc kờnh ngoi huyn chỷ yu l
sõn phốm bũ sng. Cỏc chợ tiờu thng kờ dựng
mụ tõ v cỏc tỏc nhồn nhỵ quy mụ, mi liờn kt

v cỏc c im sõn xuỗt. Cỏc thụng tin thu
thờp cho nghiờn cu bao gm iu tra 45 h
chởn nuụi bủ tht tọi cỏc xó Qui Nỵa v Ching
Sinh l cỏc xó tờp trung chởn nuụi bủ cỷa huyn
Tuổn Giỏo. Hai xó ny cũ iu kin thuờn li
cho chởn nuụi bủ tht nhỵ cũ bói chởn thõ v
thuờn tin cho vic mua bỏn bũ tht (gổn ỵng
giao thụng liờn huyn, liờn tợnh). Phúng vỗn sõu
i vi cỏc tỏc nhồn trung gian cỹng ỵc s
dýng (1 ngỵi thu gom, 3 ngỵi git m (va thu
gom va git m), bỏn l, 2 ngỵi bỏn buụn v 1
cỏn b thỳ y phý trỏch kim tra v git m v
mua bỏn trõu bũ). Thụng tin v ngỵi tiờu dựng
ỵc khõo sỏt thụng qua thõo luờn nhúm trng
tồm (1 FGD ngỵi kinh doanh quỏn ởn v ngỵi
tiờu dựng h gia ỡnh).

3. KT QU NGHIấN CU
3.1. Thc trng chui giỏ tr tht bũ ti
huyn Tun Giỏo
3.1.1. S chui giỏ tr tht bũ ti huyn
Tun Giỏo

2. PHNG PHP NGHIấN CU

Chui giỏ tr tht bũ l mt chui cỏc quỏ
trỡnh t khõu sõn xuỗt (cung cỗp ổu vo, con
ging, chởn nuụi bủ), sau quỏ trỡnh chởn nuụi
thỡ ngỵi chởn nuụi bỏn bủ cho thu gom, git
m, bỏn l n ngỵi tiờu dựng. L tỏc nhõn

ổu tiờn trong chui, h nụng dõn s dýng cỏc
dch vý cung cỗp ổu vo (thỳ y, thc ởn, con
ging) chởn nuụi (cũ th l chởn nuụi bủ sinh
sõn lỗy con ging, nuụi bờ, nuụi bũ tht v v
bộo bỏn; hoc mua bờ hoc bũ v nuụi v bộo
bỏn). Sau khi ỵc nuụi v bộo bỏn, bũ s
ỵc chuyn n cỏc tỏc nhõn tip theo l: thu
gom nhú, thu gom ln, git m, bỏn l, ch bin
v cui cựng l n tay ngỵi tiờu dựng.

Lý thuyt v chui giỏ tr cỷa Raikes & cs.
(2000), Kaplinsky & Morris (2001), M4P (2008)

Sõn phốm tht bũ Tuổn Giỏo ỵc tiờu thý
qua cỏc kờnh 1-5.

74


Bựi Vn Quang, Nguyn Th Dng Nga

Sn xut

Thu gom

Thng mi

Ch bin

Tiờu dựng

25%
30%

Thu gom
trong huyn

70%

50%
Ngi
chn nuụi
bũ tht

Ngi
git m

60%

H
gia ỡnh

15 %

30%

Ngi
bỏn
buụn

Ngi
bỏn l

30%
70%

10%

10%

Thu gom
ngoi huyn

Lũ
sy
Nh
hng
Ngi
tiờu dựng
ngoi huyn *

Phũng NN v PTNT
Trm khuyn nụng
Hi Nụng dõn Huyn
Chng trỡnh/d ỏn

Trm Thỳ Y, Ngõn hng

Ghi chỳ: * Kờnh phõn phi tht bũ ra ngoi huyn khụng nm trong phm vi nghiờn cu

Hỡnh 1. Chui giỏ tr tht bũ huyn Tun Giỏo
Trong cỏc kờnh phõn phi trờn, kờnh 4 v
kờnh 5 l hai kờnh th trỵng chớnh cỷa chui
giỏ tr tht bủ. i vi hai kờnh ny, do ngỵi
chởn nuụi bỏn bủ trc tip cho ngỵi git m
nờn giỏ bỏn cao hn bỏn qua thu gom. Qua s
chui giỏ tr cho thỗy tỏc nhõn git m cú vai trũ
quan trng trong chui do ồy l tỏc nhồn kt
ni gia sõn xuỗt v tiờu dựng, nớm ỵc cõ
thụng tin v nhu cổu cỷa khỏch hng v c
im sõn xuỗt cỷa ngỵi chởn nuụi.
3.1.2. Cỏc tỏc nhõn tham gia chui giỏ tr
Ngi tiờu dựng: Da trờn thõo luờn nhúm
vi cỏc tỏc nhõn trong chui, tht bũ tọi huyn
Tuổn Giỏo ỵc chia ra lm 3 loọi A, B v C.
Tht loọi A l ngon nhỗt bao gm tht bớp ựi,
vai, tht thởn. Tht loọi B l tht cú m ba chợ,
tht výn. Tht loọi C l cỏc loọi ni tọng, gõn v
da. i vi cỏc h gia ỡnh, trung bỡnh 1-2 tuổn
mi mua tht bũ 1 lổn, mi lổn mua cú th 1-2kg
ởn dổn hoc lm khụ, cỏc h lm cỏn b
thỵng i ch thỵng xuyờn hn (2-3 ngy/lổn)

loọi tht tiờu thý cỷa cỏc h gia ỡnh l tht loọi
B v C vỡ cú m ngờy, thm v phự hp ch
bin cỏc mũn ởn cỷa ngỵi Thỏi. ụi khi h gia
ỡnh mun mua tht loọi A phõi t trỵc. i
vi cỏc quỏn ởn: Tọi th trỗn Tuổn Giỏo cú
khoõng 60 quỏn ởn, trong ũ cũ 10 quỏn cũ
khỏch ụng thỵng xuyờn. Quỏn ớt bỡnh quõn 2

kg/ngy, quỏn nhiu 25-30 kg/ngy, cỏc quỏn ởn
chợ tiờu thý tht loọi A. Hổu ht, ngỵi tiờu
dựng tọi Tuổn Giỏo khụng bit v ngun gc cỷa
tht bủ, ngỵi mua ỏnh giỏ tht bũ thụng qua
quan sỏt mu sớc, th tht v ỵt. S thớch
cỷa ngỵi tiờu dựng l tht củn tỵi v 100%
ngỵi tiờu dựng trõ li khụng thớch tht ũng gũi
hoc ụng lọnh. Hin nay, ngỵi tiờu dựng lo
lớng v vỗn v sinh an ton thc phốm trong
quỏ trỡnh git m.
Ngi bỏn l tht bũ: Cỏc h bỏn l chỷ yu
l ngỵi dõn tc Thỏi sinh sng a phỵng v
tham gia bỏn l tht bũ tọi cỏc ch nhỵ: ch
trung tõm huyn, ch phiờn v cỏc ca hng
bỏn l tht cỏc xó. Nhng ngỵi bỏn l ny lỗy

75


Nghiờn cu chui giỏ tr tht bũ ti huyn Tun Giỏo, tnh in Biờn

lọi tht t nhng ngỵi git m xó Qui Cang.
ch trung tõm th trỗn Tuổn Giỏo cú khoõng
10 ngỵi bỏn l tht bũ, v gổn nhỵ ngy no h
cỹng bỏn, nhỵng ụng nhỗt l vo bui sỏng,
bui chiu chợ cú khoõng 3-4 h bỏn. Cỏc h ny
chuyờn bỏn tht bũ hoc trõu ch khụng bỏn l
cỏc loọi tht khỏc. Trung bỡnh mi h hng ngy
bỏn ỵc khoõng 10-20kg tht bũ cỏc loọi.
Ngi bỏn buụn tht bũ: Tọi huyn Tuổn

Giỏo cú t 2 h bỏn buụn tờp trung xó Qui
T. Ngỵi bỏn buụn 100% l phý n, hng ngy,

ngỵi bỏn buụn mua trung bỡnh 30kg tht t
ngỵi git m v i giao lọi cho cỏc quỏn ởn vo
bui sỏng sm. Ngỵi thu gom mua c nh t 1
h git m v chợ mua tht loọi A v dọ sỏch.
Ngi git m a phng: Tọi huyn Tuổn
Giỏo cũ 12 ngỵi git m thỡ cũ 10 ngỵi git m
xó Qui Cang v ồy ỵc coi l khu git m
v cung cỗp tht bũ chớnh cho ton huyn. Cỏc
h lm git m ny chỷ yu l ngỵi dõn xó cú
nh cọnh ỵng hoc xung lm lỏn cọnh
ỵng git m bũ.

Kờnh 1:
Ngi
chn nuụi

Thu gom

Git m

Mua bũ t ngi
thu gom nh v
git m

Mua bũ trc tip
t ngi
chn nuụi

Chn nuụi bũ tht,
bũ v bộo

Bỏn l

Tiờu dựng

Mua li tht bũ
t ngi git m

Tiờu dựng ti nh
hoc biu, cho

Kờnh 2:
Ngi
chn nuụi

Thu gom

Chn nuụi bũ tht,
bũ v bộo

Mua bũ trc tip
t ngi
chn nuụi

Git m

Bỏn buụn

Tiờu dựng

Mua bũ t ngi
thu gom nh v
git m

Mua li tht bũ t
ngi git m

Nh hng

Kờnh 3:
Ngi chn nuụi

Ngi tiờu dựng

Git m

Chn nuụi bũ tht, bũ v bộo

Mua bũ t ngi chn nuụi v git m

H gia ỡnh, nh hng

Kờnh 4:
Ngi chn nuụi

Chn nuụi bũ tht,
bũ v bộo

Git m

Bỏn buụn

Mua bũ t ngi chn nuụi
v git m

Mua li tht bũ
t ngi git m

Tiờu dựng

Nh hng

Kờnh 5:
Ngi chn nuụi

Chn nuụi bũ tht,
bũ v bộo

Git m

Mua bũ t ngi chn
nuụi v git m

Bỏn l

Mua li tht bũ
t ngi git m

Hỡnh 2. Cỏc kờnh tiờu th tht bũ huyn Tun Giỏo

76

Tiờu dựng

H gia ỡnh


Bựi Vn Quang, Nguyn Th Dng Nga

Ngun hng cỏc h nụng dõn trong huyn
cung cỗp ỵc khoõng 50% nhu cổu cỷa ngỵi
git m, cũn khoõng 50% l t cỏc h nụng dõn
huyn khỏc (huyn Tỷa Chựa hoc t tợnh Lai
Chồu). Ngỵi git m chỷ yu i mua rong tọi
cỏc h nụng dõn khụng cú mi liờn h vi cỏc h
nụng dõn. Do vờy, ụi lỳc khụng mua ỵc bũ
cỷa ngỵi nụng dồn thỡ ngỵi git m ồy cỹng
mua lọi bũ cỷa ngỵi thu gom tọi a phỵng
hoc thu gom ngoọi huyn v git m, nhỵng
cỹng khụng cũ mi liờn h vi tỏc nhõn ny, chỷ
yu l tin v gp thỡ mua.
Thi gian git m l khoõng 3-5h sỏng, sau
khi git m xong thỡ ngỵi git m x tht
bỏn ngay tọi ni git m cho ngỵi tiờu dựng
a phỵng hoc cung cỗp cho ngỵi bỏn l cỏc
ni; nh hng, quỏn ởn th trỗn Tuổn Giỏo. S
lỵng bũ git m cỷa cỏc h phý thuc vo

ngun hng cỷa ngỵi git m, khỏch hng
thỵng xuyờn v iu kin cỷa tng h, nhỵng
trung bỡnh mi h git m khoõng 10-15 con
bũ/thỏng. Hng ngy chợ cú khoõng 5-6 h git
m bũ. Hin nay, theo ỏnh giỏ, trng lỵng bũ
tht quỏ nhú v t l tht khụng cao.
Hỡnh thc thanh toỏn ngay l chỷ yu khi
giao dch vi h nụng dõn, khỏch hng l h gia
ỡnh. i vi khỏch hng l ngỵi bỏn l thỡ h
thỵng trõ chờm sau 1 ngy, hoc bui sỏng lỗy
hng thỡ bui chiu trõ tin; khỏch hng l cỏc
nh hng, quỏn ởn, quỏn ph cỹng thỵng trõ
tin ngay hoc trõ sau 1 vi ngy.
Ngi thu gom bũ tht:
Trong chui giỏ tr tht bũ huyn Tuổn
Giỏo cú 2 loọi hỡnh thu gom bủ, ũ l thu gom

nhú a phỵng v thu gom ln (thỵng gi l
lỏi buụn). Hai tỏc nhõn ny cú nhng c im
khỏc nhau, cỏch thc hoọt ng khỏc nhau, mc
ổu tỵ khỏc nhau, trong ũ cung cỗp bũ tht
cho cỏc h git m tọi huyn Tuổn Giỏo l cỏc
thu gom nhú a phỵng.
Qua nghiờn cu, trờn a bn cỏc xó iu
tra u cũ ngỵi thu gom chuyờn i thu mua bủ
cỷa cỏc h nụng v bỏn cho thu gom ln. Cỏc thu
gom ny cú th gi l h thng chồn rt cỷa
cỏc lỏi buụn bũ ln ni khỏc v mua chuyn
bủ i tiờu thý cho cỏc lũ m ln, nhng thnh
ph ln. Nhúm h ny thỵng l nhúm h cú

kinh t khỏ, cũ iu kin v vn i thu mua
bũ v tớch tr lọi trong h. Mi thỏng h lm
vic khoõng 20 ngy, h thỵng i mua bủ cỏc
h nụng dồn trờn a bn xó hoc cỏc xó lõn cờn.
H thỵng tớch tr bủ trong gia ỡnh khoõng 3-5
ngy v bộo lọi bủ v tớch ỷ s lỵng
(khoõng 10-15 con bũ) thỡ gi in cho cỏc thu
gom ln (thỵng l thu gom Thuờn Chõu,
Bỡnh Thuờn - tợnh Sn La) mang xe lờn mua.
Chi phớ cỷa cỏc tỏc nhõn ny chỷ yu l chi phớ
xởng xe i lọi, in thoọi, giao dch v chi phớ
thuờ dớt bũ.
Ngi chn nuụi:
H nụng dõn Tuổn Giỏo chỷ yu l ngỵi
dõn tc HMụng v ngỵi dõn tc Thỏi vi
truyn thng chởn nuụi cũ t lồu i vi 2
phỵng thc chởn nuụi bủ chỷ yu l nuụi nht
chung v chởn thõ hon ton. Tọi hai im
nghiờn cu thỡ xó Qui Nỵa v xó Ching Sinh
(nỡm dc ỵng quc l 6) chỷ yu l ngỵi dõn
tc Thỏi.

Bng 1. Thụng tin chung v h chn nuụi
Xó Ching Sinh
(n = 16)

Xó Qui Na
(n = 29)

Tớnh chung

(n = 45)

nm

46,25

43,07

44,20

Gii tớnh ch h l n

%

56,25

44,83

48,89

S nm i hc

nm

2,81

5,86

4,78

S khu

ngi/h

5,06

5,17

5,13

S lao ng

ngi/h

3,06

3,41

3,29

Lao ng chn nuụi bũ

ngi/h

1,88

2,03

1,98

637,50

624,14

628,89

VT

Ch tiờu
Tui trung bỡnh ch h

Din tớch t trng c

m

2

77


Nghiờn cu chui giỏ tr tht bũ ti huyn Tun Giỏo, tnh in Biờn

Bng 2. Tỡnh hỡnh tiờu th bũ tht ca cỏc h qua 3 nm t 2016 n 2018
(VT: Con/h/nởm)
Xó Ching Sinh

Xó Qui Na

Tớnh chung

S lng bũ hin ti

6,94

3,93

5,00

S lng bũ bỏn nm 2016

1,25

0,21

0,58

S lng bũ bỏn nm 2017

0,69

0,21

0,38

S lng bũ bỏn nm 2018

1,38

0,24

0,64

Ch tiờu

Qua nghiờn cu chỳng tụi nhờn thỗy, a s
chỷ h l ngỵi ra quyt nh sõn xuỗt kinh
doanh trong h. Nhỵng cú th d dng nhờn
thỗy tui trung bỡnh cỷa chỷ h l gổn 44
tui v trỡnh rỗt thỗp, t trung bỡnh l cỗp 1
cũn chỷ h cũ trỡnh t trung cỗp tr lờn l rỗt
ớt (qua nghiờn cu chợ cũ 1 ngỵi cũ trỡnh ọi
hc v 2 ngỵi hc ht lp 12). Do trỡnh cỷa
chỷ h thỗp nờn õnh hỵng nhiu n quyt
nh sõn xuỗt kinh doanh cỷa h v vic tip
cờn th trỵng, ỏp dýng cỏc tin b khoa hc k
thuờt v chởm sũc, cỏch cho ởn, trng cú lỗy
thc ởn cho trồu bủ, cỏch chng rột v phũng
cha bnh cho bũ cỷa ngỵi dõn.
Do trỡnh cỷa ngỵi dõn cũn họn ch, i
sng kinh t củn khũ khởn nờn din tớch ỗt
cỷa h chỷ yu ỵc s dýng trng cỏc lỵng
thc phýc vý nhu cổu v i sng hng ngy
cỷa gia ỡnh.
Xó Qui Nỵa v Ching Sinh u cú bói
chởn thõ tờp trung. Din tớch trng cú cỷa cỏc
h chỷ yu ỵc h tr t d ỏn cỷa tợnh v t
chc quc t. Nhỵ vờy, tọi cỏc xó ó bớt ổu
xuỗt hin hỡnh thc nuụi nht tờp trung v v
bộo phỏt trin chởn nuụi bủ tht theo hỵng
hng húa.

S bũ hin tọi cỷa mi h trung bỡnh l 5,0
con bũ/h, v chỷ yu cỏc h chởn nuụi bủ vi
mýc ớch sinh sõn l chớnh; ngun gc a s l
do bủ nh ra. ọi a s cỏc h nụng dồn u
mua hoc ỵc cho 1 con bũ cỏi v h nuụi con
bủ ũ vi mýc ớch sinh sõn v khi bủ thỡ h
nụng dõn lọi nuụi. S bũ bỏn cỷa cỏc h l
khỏ thỗp (t nởm 2016 n nay trung bỡnh mi
h bỏn 1,5 con bũ), cú nhng h chỵa bao gi
bỏn bủ. Nguyờn nhồn l do ngỵi dõn cú trỡnh

78

thỗp, nờn khõ nởng la chn thi im
phi ging bủ chỵa phự hp nờn khõ nởng sinh
sõn cỷa bũ thỗp. Cỏc h coi bũ l ti sõn nờn chợ
bỏn khi cú vic cổn nhỵ lm nh, cỵi xin cho
con cỏi. Họn ch trong chởn nuụi cỷa cỏc h l
thiu kin thc chởn nuụi, thỳ y, ging bũ nhú
v cú hin tỵng thoỏi húa ging bũ do giao phi
cờn huyt, chởn nuụi nhú l v khụng cú k
hoọch bỏn bũ rừ rng.
3.2. Liờn kt gia cỏc tỏc nhõn trong chui
giỏ tr tht bũ ti huyn Tun Giỏo
Trao i thụng tin v liờn kt trong chui
giỏ tr tht bũ tọi Tuổn Giỏo cho thỗy, ngỵi
chởn nuụi thiu s nh hỵng v th trỵng do
khụng cú s trao i thụng tin vi cỏc tỏc nhõn
thu gom v git m. Mi quan h th trỵng
gia ngỵi chởn nuụi v thu gom chợ xuỗt hin

khi ngỵi chởn nuụi cổn bỏn bũ. Sau khi bỏn bũ,
ngỵi chởn nuụi khụng bit bũ s tip týc ỵc
bỏn i ồu v khụng cú s trao i thụng tin vi
cỏc tỏc nhõn khỏc trong chui.
Ngỵc lọi, ngỵi git m v ngỵi bỏn buụn
cú mi quan h rỗt cht ch. H trao i vi
nhau v s lỵng v chỗt lỵng tht bũ hng
ngy. Khi ngỵi git m tọm nghợ hoc khụng cú
tht bũ, h s thụng bỏo cho ngỵi bỏn buụn
cú k hoọch mua cỷa ngỵi git m khỏc. Bờn
cọnh ũ, nhng ngỵi bỏn buụn cú s liờn kt
vi nhau trong vic mua tht bũ v phõn chia
vic bỏn tht cho cỏc quỏn ởn. Tỵng t, ngỵi
git m v nh hng cú mi quan h cht ch
trong vic trao i v s lỵng v loọi tht hng
ngy. ng thi, cỏc phõn hi cỷa khỏch v chỗt
lỵng tht bũ s ỵc nh hng trao i lọi ngay
vi cỏc lũ m õm bõo chỗt lỵng cho lổn giao
hng tip theo.


Bựi Vn Quang, Nguyn Th Dng Nga

Ngi
chn nuụi
bũ tht

H
gia ỡnh

Ngi bỏn l
Thu gom trong
huyn

Ngi git m
Tht sy

Ngi
bỏn buụn

Nh hng

Cỏc yu t (parameter) chớnh

Mc ca cỏc yu t

Mc cõn bng ca cỏc yu t

Dũng sn phm

Khụng cú s trao i

Cõn bng

Dũng thụng tin

Yu

Khụng cõn bng

Mi quan h

Trung bỡnh

Mt chiu

Mnh

Hỡnh 3. Trao i thụng tin v quan h gia cỏc tỏc nhõn
Nhỵ vờy, vic trao i thụng tin v mi
quan h gia cỏc tỏc nhõn trong chui cũn yu
v thiu nh hỵng th trỵng, c bit l
ngỵi chởn nuụi. iu ũ dộn ti vic khụng cú
tỏc nhõn no dộn dớt chui trong vic m rng
th trỵng.
3.3. Phõn tớch cỏc thun li, khú khn v
nỳt tht trong chui giỏ tr tht bũ ti
huyn Tun Giỏo
Thuờn li ln nhỗt trong chui giỏ tr tht
bũ tọi huyn Tuổn Giỏo n t nhu cổu cỷa
ngỵi tiờu dựng tht bủ ngy cng tởng, c bit
nhu cổu v tht bũ loọi A. ồy l c s nõng
cỗp chui giỏ tr theo hỵng tởng chỗt lỵng sõn
phốm. Cựng vi ũ, vic xuỗt hin cỏc h chởn
nuụi theo hỵng thõm canh nhỡm tởng chỗt
lỵng sõn phốm l c s cho vic phỏt trin
chui. Bờn cọnh ũ, tọi tợnh cú cỏc chớnh sỏch h
tr v khuyn khớch sõn xuỗt theo chui nhỵ:
Quyt nh s 45/2018/Q-UBND v h tr
phỏt trin sõn xuỗt nụng nghip, trong ũ cũ h

tr phỏt trin chởn nuụi bủ bỡng phi ging trc
tip v thý tinh nhõn tọo, h tr v thỳ y.
Tuy nhiờn, t nhng phõn tớch phổn thc
trọng ó chợ ra cỏc họn ch trong chui giỏ tr,
cý th nhỵ sau:

V sõn phốm, ging bũ hin nay cỏc h s
dýng l ging bủ vng a phỵng, ó xuỗt hin
tỡnh trọng thoỏi húa ging nờn trng lỵng v t
l tht x thỗp. Tỵ duy v sõn xuỗt hng húa cỷa
cỏc h chởn nuụi củn họn ch, õnh hỵng õnh
hỵng ti lỵng cung bũ tht cú chỗt lỵng v
mc thỵng xuyờn. Thờm vo ũ cỏc lủ m tọi
huyn u chỵa ỏp ng ỵc yờu cổu v v
sinh v an ton v sinh thc phốm, trong khi
ngỵi tiờu dựng ngy cng quan tõm nhiu hn
n vỗn v sinh thc phốm.
V liờn kt trong chui, cỏc tỏc nhõn trong
chui cú mi liờn kt yu, c bit l mi liờn
kt gia ngỵi chởn nuụi vi cỏc tỏc nhõn khỏc.
iu ũ dộn ti vic ngỵi sõn xuỗt khụng nớm
ỵc th hiu ngỵi tiờu dựng thay i sõn
xuỗt nhỡm ỏp ng nhu cổu ũ.

4. KT LUN
Chui giỏ tr tht bũ tọi huyn Tuổn Giỏo
bao gm cỏc tỏc nhõn gm ngỵi chởn nuụi,
ngỵi thu gom, git m, bỏn buụn, bỏn l v
ngỵi tiờu dựng. Ngỵi sõn xuỗt theo hỵng
hng húa mi xuỗt hin v s lỵng chỵa nhiu.

Cỏc h chỷ yu chởn nuụi theo phỵng thc
truyn thng v bỏn bũ khi cú vic cổn. Ngỵi
thu gom vộn chỷ yu i mua rong v da vo
mọng lỵi củ tọi cỏc bõn. V nhu cổu tiờu thý

79


Nghiờn cu chui giỏ tr tht bũ ti huyn Tun Giỏo, tnh in Biờn

tht bũ cỷa ngỵi dõn tọi huyn ngy cng tởng
v s lỵng v yờu cổu cao hn v chỗt lỵng.
chui giỏ tr tht bũ tọi huyn Tuổn Giỏo
phỏt trin hn ỏp ng tt hn, nhu cổu cỷa
ngỵi tiờu dựng, cổn cú tỏc nhõn dộn dớt chui
nhỡm kt ni gia ngỵi sõn xuỗt v ngỵi tiờu
dựng. Tọi huyn Tuổn Giỏo, lũ m l tỏc nhõn
cú th dộn dớt chui do tỏc nhõn ny cú nhiu
chc nởng t thu gom, git m v bỏn tht bũ,
cỹng nhỵ ồy l tỏc nhồn cú mi quan h cht
ch vi tỏc nhõn bỏn buụn v bỏn l nờn nớm
ỵc nhu cổu, th hiu cỷa ngỵi tiờu dựng. Giõi
phỏp i vi tng tỏc nhõn trong chui nhỵ sau.
V phớa ngỵi chởn nuụi bủ tht: (i) Khuyn
khớch cỏc mụ hỡnh nuụi bũ v bộo ngỵi dõn
thỗy ỵc hiu quõ, t ũ cũ s thay i t
phỵng thc chởn nuụi truyn thng sang thõm
canh; (ii) Chuyn i cỏc din tớch vỵn tọp, ven
ao, sui sang trng cú ỏp ng ỷ thc ởn cho
bũ; (iii) Cõi tọo con ging nhỡm tọo ra ging bũ

to hn v cũ lỵng tht x nhiu hn. i vi cỏc
h git m v thu gom: (i) Cổn thờm s h tr
nõng cỗp lũ m õm bõo an ton v sinh thc
phốm; (ii) Tỡm hiu khõ nởng m rng th
trỵng sang tợnh Sn La.

TI LIU THAM KHO
Janssen W., Kassam A. & Janvry A.D. (2003). A

80

regional approach to setting research priorities and
implementation: Towards satisfying national,
regional and global concerns. Journal of
Agricultural & Food Information. 5(2): 67-100.
Kaplinsky R. & Morris M. (2000). A handbook for
Value Chain Research. International Development
Research Centre, Ontario, Canada. 113p.
M4P (2008). Marking value chains work better for the
poor: A toolbook for practitioners of value chain
analysis. UK Department for International
Development (DFID).
UBND Tun Giỏo (2017). Bỏo cỏo tỡnh hỡnh phỏt trin
kinh t xó hi huyn Tun Giỏo nm 2017. K
hoch nm 2018
UBND tnh in Biờn (2018). K hoch c cu li
ngnh nụng nghip tnh in Biờn n nm 2020
Raikes P., Jensen M.F. & Ponte S. (2000). Global
commodity chain analysis and the French filiốre
approach: comparison and critique. Economy and

Society 29(3): 390-417.
Steven J.J., Paul S. & Colin A. (2010). Rapid
Agricultural Supply Chain risk assessment: A
conceptual framework. Agriculture and Rural
Development Discussion paper 47.
Vin Cụng ngh Sỏng yo (2017). Din bin mc tiờu
th tht bũ t nm 2001 n 2017, truy cp t
ngy 1/11/2019.
Webber C.M. & Labaste P. (2010). Building
Competitiveness in Africas Agriculture: A Guide
to Value Chain Concepts and Applications. The
World Bank, Washington DC, United States of
America. 204p.