Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả trên địa bàn quận ba đình, thành phố hà nội

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng tôi, đƣợc sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Đàm Bích Hiên - Học viện
Hành chính Quốc gia. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là
trung thực và chƣa công bố dƣới bất kỳ hình thức nào trƣớc đây. Ngoài ra,
trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng nhƣ số liệu của
các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác, đều có trích dẫn và chú thích nguồn
gốc rõ ràng./.
Hà Nội, ngày

tháng 9 năm 2018

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Thắng


LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu đề tài luận văn cao học “ Xử lý vi phạm
hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình,
thành phố Hà Nội ” tôi đã đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình của các
thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý thầy cô giáo các Khoa chuyên ngành, Ban
Quản lý sau đại học - Học viện Hành chính Quốc gia đã truyền đạt kiến thức,
tận tình hƣớng dẫn, động viên và tạo điều kiện mọi mặt để tôi đƣợc tham gia
học tập chƣơng trình cao học Quản lý công tại Học viên Hành chính Quốc
gia, đƣợc tiếp cận những tƣ liệu, tài liệu phục vụ cho quá trình nghiên cứu,
học tập và hoàn thành luận văn.
Trân trọng cảm ơn lãnh đạo Đảng ủy, Ban

, cán bộ, chiến sỹ Công

an quận Ba Đình thuộc Công an thành phố Hà Nội, Đội quản lý thị trƣờng số 3
thuộc Sở Công Thƣơng thành phố Hà Nội đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho
tôi có thể tiếp cận tài liệu để phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn.

Đặc biệt, tôi xin đƣợc bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Đàm Bích
Hiên đã tận tình hƣớng dẫn tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Trân trọng cảm ơn!
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Lƣơng

Thắng


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ XỬ
ẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BUÔN BÁN HÀNG
GIẢ..................................................................................................................10
1.1. Quan niệm về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng
giả...................................................................................................................10
1.1.1. Vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính................................10
1.1.2. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng
giả....................................................................................................................17

1.1.3. Những đặc điểm của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán
hàng giả...........................................................................................................20
1.1.4. Điều chỉnh pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn
bán hàng giả.................................................................................................... 21
1.2. Quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn
bán hàng giả....................................................................................................................................... 22
1.2.1. Đối tƣợng bị xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng
giả....................................................................................................................23
1.2.2. Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả...........24
1.2.3. Các hình thức xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng
giả....................................................................................................................27
1.2.3.1. Các hình thức xử phạt........................................................................27
1.2.3.2. Biện pháp khắc phục hậu quả............................................................ 28
1.2.4. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng
giả....................................................................................................................30
1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn
bán hàng giả.................................................................................................... 32


1.3.1. Yếu tố chính trị, pháp lý........................................................................32
1.3.2. Sự phát triển của nền kinh tế thị trƣờng...............................................34
1.3.3. Sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong xử lý hành chính trong lĩnh
vực buôn bán hàng giả.................................................................................... 34
1.3.4. Năng lực của đội ngũ công chức thực hiện xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vự....................................................................................................34
1.3.5. Trình độ dân trí, sự phát triển của xã hội.............................................. 35
1.4. Kinh nghiệm trong công tác xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
buôn bán hàng giả........................................................................................... 35
1.4.1. Kinh nghiệm của Pháp.......................................................................... 35
1.4.2. Kinh nghiệm của Thành phố Hồ chí Minh............................................36

Tiểu kết Chƣơng 1..........................................................................................38
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BUÔN BÁN HÀNG GIẢ TRÊN ĐỊA BÀN
QUẬN BA ĐÌNH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI....................................................39
2.1. Khái quát chung về quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.............................39
2.1.1. Đặc điểm vị trí địa lý quận Ba Đình..................................................... 39
2.1.2. Tình hình kinh tế, xã hội.......................................................................40
2.2. Tình hình xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả
trên địa bàn thành phố Hà Nội........................................................................41
2.3. Tình hình xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hành giả
trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội................................................43
2.3.1. Về công tác tổ chức bộ máy, chỉ đạo, điều hành...................................43
2.3.2. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hành giả .. 45

2.4. Đánh giá về công tác xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán
hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội................................. 49
2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc....................................................................... 49


2.4.2. Những hạn chế...................................................................................... 54
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế.......................................................... 55
Tiểu kết Chƣơng 2..........................................................................................60
Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO XỬ LÝ VI
PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BUÔN BÁN HÀNG GIẢ
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN BA ĐÌNH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI.......................61
3.1. Phƣơng hƣớng đảm bảo xử lý vi phạm hành chính về hàng giả trên địa
bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội............................................................. 61
3.1.1. Đảm bảo xử lý vi phạm hành chính về hàng giả phải gắn liền với việc
hoàn thiện quy định và thủ tục xử phạt hành chính về buôn bán hàng giả.....61
3.1.2. Đảm bảo xử phạt hành chính về hàng giả cần bắt đầu từ khâu chủ động

ứng phó với diễn biến thị trƣờng, phát hiện sớm và xử phạt nghiêm minh, kịp
thời các vi phạm..............................................................................................62
3.1.3. Đảm bảo xử phạt hành chính về hàng giả phải gắn với việc nâng cao
nguồn nhân lực, ý thức pháp luật công vụ của công chức và ý thức pháp luật
về chống hàng giả, bảo vệ quyền lợi ngƣời tiêu dùng của ngƣời
dân...................................................................................................................63
3.1.4. Đảm bảo xử phạt hành chính về hàng giả phải nâng cao vai trò của
doanh nghiệp - chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ trong công tác phối hợp và
hợp tác thực thi pháp luật................................................................................65
3.1.5. Phát huy vai trò giữa ngƣời sản xuất với ngƣời tiêu dùng, tạo hành lang
pháp lý để các tổ chức xã hội tham gia vào việc phát hiện, tố giác vi phạm về
buôn bán hàng giả, bảo vệ ngƣời tiêu dùng....................................................66
3.2. Giải pháp đảm bảo xử lý vi phạm hành chính về hàng giả trên địa bàn
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội....................................................................68
3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về xử phạt hành chính về hàng giả......68


3.2.2. Tăng cƣờng công tác lãnh đạo chỉ đạo, nâng cao chất lƣợng chuyên
môn, nghiệp vụ của đội ngũ công chức thực hiện chống hàng giả.................69
3.2.3. Nâng cao hiệu quả quan hệ phối hợp liên ngành trong kiểm tra, phát
hiện và xử phạt vi phạm..................................................................................71
3.2.4. Tăng cƣờng công tác kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động của lực
lƣợng chức năng xử lý hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả...........72
3.2.5. Phát huy sự tham gia của xã hội vào phát hiện, tố giác vi phạm về hàng
giả....................................................................................................................73
3.2.6. Tăng cƣờng sự phối hợp và hợp tác giữa các tổ chức thực thi và các
hiệp hội, doanh nghiệp trong việc chống hàng giả xâm phạm quyền sở hữu trí
tuệ, hàng kém chất lƣợng............................................................................... 76
3.2.7. Truyền thông nâng cao nhận thức của ngƣời tiêu dùng, cộng đồng
doanh nghiệp...................................................................................................77

3.2.8. Nâng cao điều kiện vật chất, trang thiết bị và nguồn lực phục vụ công
tác phát hiện, phòng ngừa và ngăn chặn hàng giả...........................................79
Tiểu kết Chƣơng 3..........................................................................................80
KẾT LUẬN.....................................................................................................81
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................... Error! Bookmark not defined.


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính về hàng giả của ngành
Quản lý thị trƣờng nƣớc ta (từ năm 2010-2015)............................................42
Bảng 2.2. Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính về hàng giả của ngành
QLTT Hà Nội giai đoạn 2013-2017................................................................43
Bảng 2.3: Thống kê kết quả xử lý vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả
trên địa bàn quận Ba Đình từ năm 2013-2017................................................46
Bảng 2.4. Bảng tổng hợp danh mục số lƣợng hàng hóa vi phạm hành chính
trên địa bàn quận Ba Đình giai đoạn 2014-2017............................................ 47
Biểu đồ 2.1: Số vụ vi phạm hành chính về buôn bán hàng giả trên địa bàn
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội giai đoạn 2013-2017..................................46
Biểu đồ 2.2: Số tiền phạt và giá trị hàng hóa vi phạm hành chính về buôn bán
hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình xử phạt từ năm 2013-2017.................... 48


MỞ ĐẦU

1.

Tính cấp thiết của đề tài luận văn

Sau hơn 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới, nền kinh tế Việt Nam

ngày càng phát triển, hoạt động thƣơng mại, dịch vụ, hàng hóa ngày càng
phong phú dồi dào kéo theo việc sản xuất, lƣu thông hàng hóa diễn ra mạnh
mẽ. Nhƣng cũng chính từ đó, vấn nạn hàng giả, hàng nhái đã trở thành một
thực tế nhức nhối, lây lan nhanh với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Điều này
không chỉ tàn phá kinh tế - xã hội, phá hoại cạnh tranh công bằng mà còn gây
ảnh hƣởng xấu đến quyền lợi của các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính.
Hàng giả đã và đang thách thức trực tiếp hiệu lực của pháp luật, hiệu quả quản
lý của Nhà nƣớc và ảnh hƣởng đến sự phát triển lành mạnh về kinh tế - xã
hội, quyền lợi của ngƣời tiêu dùng. Tệ nạn buôn bán hàng giả và gian lận
thƣơng mại ở nƣớc ta trong diễn biến phức tạp, mang tính thời sự; có xu
hƣớng gia tăng về quy mô, chủng loại hàng hoá, thủ đoạn ngày càng tinh vi;
có lúc trở nên nóng bỏng, thật sự trở thành “quốc nạn”, gây trở ngại cho công
cuộc xây dựng và phát triển đất nƣớc.
Để giải quyết “quốc nạn” này, Đảng và Nhà nƣớc xác định đây là
nhiệm vụ trọng tâm, thƣờng xuyên, cấp bách và lâu dài; đòi hỏi toàn Đảng,
toàn quân, toàn dân tích cực tham gia đấu tranh phòng, chống nhằm từng
bƣớc ngăn chặn. Tuy nhiên, thực tiễn công tác đấu tranh phòng chống hàng
giả trong thời gian qua cho thấy các quy định pháp luật về phát hiện, xử lý vi
phạm hành chính về hàng giả còn nhiều vƣớng mắc, bất cập và nhiều kẽ hở;
công tác phát hiện, chứng minh vi phạm còn gặp khó khăn; cơ chế về thủ tục,
quy trình còn phức tạp làm giảm hiệu quả công tác, cơ chế thi hành quyết

1


định xử phạt chƣa đảm bảo, hiệu quả răn đe thấp, chƣa đạt đƣợc kết quả nhƣ
kỳ vọng và thực tế đòi hỏi.
Quận Ba Đình là một trong các quận trung tâm của Thành phố Hà Nội,
nằm ở Tây Bắc của Thành phố Hà Nội. Quận Ba Đình đƣợc Chính phủ xác
định là trung tâm đầu não về hành chính, chính trị quốc gia, là trung tâm

ngoại giao, đối ngoại. Quận Ba Đình có diện tích đất tự nhiên là 924,95 ha
chiếm 0,29% tổng diện tích tự nhiên của Thủ đô Hà Nội. Dân số năm 2012
của toàn quận là 239.605 ngƣời với diện tích đất ở đô thị là 322,02 ha, mật độ
dân cƣ trung bình 23.544 ngƣời/km2. Trong những năm gần đây cơ cấu kinh
tế chuyển dịch theo hƣớng giảm dần tỷ trọng sản xuất các ngành công
nghiệp, tăng tỷ trọng các ngành dịch vụ xây dựng. Theo chủ trƣơng của Đảng
và Nhà nƣớc, Ba Đình không thể là quận khuyến khích phát triển công
nghiệp, kinh tế quận Ba Đình dựa chủ yếu vào sự phát triển của các ngành
thƣơng mại, dịch vụ. Đặc biệt quận có chợ đầu mối Long Biên là chợ trung
chuyển và buôn bán hầu hết các loại hàng hóa phục vụ không chỉ toàn Thành
phố mà còn phối đi các vùng khác thuộc khu vực phía Bắc. Theo thống kê
trên địa bàn quận
hộ kinh doanh. Chính vì sự đa dạng, mật độ kinh doanh dày đặc cũng tạo ra
những khó khăn nhất định trong quản lý và chống buôn bán hàng giả. Dƣới
sự chỉ đạo của chính quyền địa phƣơng, sự quản lý của các cơ quan tham gia
quản lý thị trƣờng nên tình trạng buôn bán hàng giả trên địa bàn quận đƣợc
đã đƣợc kiểm soát. Tuy nhiên vẫn buộc lộ những hạn chế do tình hình thị
trƣờng trên địa bàn phức tạp, bên cạnh đó một phần do nhận thức của ngƣời
dân và doanh nghiệp trong việc chống buôn bán hàng giả chƣa cao nên tình
trạng buôn bán hàng giả trên địa bàn quận vẫn diễn biến theo xu hƣớng phức
tạp và ngày càng gia tăng về số vụ việc vi phạm.

2


Từ thực trạng hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn
bán hàng giả trên địa bàn Quận Ba Đình, cùng với những vấn đề của pháp luật
về chống buôn bán hàng giả và yêu cầu của cải cách hành chính, của hội nhập
quốc tế và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân đã và đang đặt ra
cho các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý nhu cầu phải giải đáp những vấn đề

lý luận và thực tiễn đối với pháp luật về chống buôn bán hàng giả và việc thực
thi pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả
phù hợp với những yêu cầu của đổi mới. Bản thân tác giả là ngƣời trực tiếp
công tác tại quận Ba Đình. Do vậy, tác giả luận văn quyết định chọn đề tài:
“Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả trên địa bàn
quận Ba Đình, thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên
ngành Quản lý công của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Liên quan đến đề tài luận văn, có nhiều công trình nghiên cứu ở những
mức độ khác nhau đã đƣợc công bố, nhƣ:
-

Công trình khoa học “Chế tài hành chính - Lý luận và thực tiễn” của

Tiến sĩ Vũ Thƣ, Nxb Chính trị quốc gia, 2000.
-

Công trình khoa học “ Xử phạt vi phạm hành chính”, Viện khoa học

pháp lý - Bộ Tƣ pháp (1980), Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, mã số 8598008, Hà
Nội.
-

Bài viết “Chế tài hành chính - lý luận và thực tiễn”, chuyên đề hội thảo

khoa học về giao thông, Hà Nội. TS. Vũ Thƣ (1996).
-

Luận văn cao học “Hoàn thiện qui định pháp luật về các hình thức xử

phạt vi phạm hành chính”, của Nguyễn Trọng Bình, Trƣờng Đại học Luật Hà
Nội, 2000.

3


-

Luận văn cao học "Vi phạm hành chính và tội phạm - Những vấn đề lý

luận và thực tiễn" , của Trần Thu Hạnh, Khoa Luật Trƣờng Đại học tổng hợp
Hà Nội, 1998.
Vấn đề sản xuất, buôn bán hàng giả và xử lý vi phạm trong lĩnh vực này
đã có một số công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, học viên cao học đề
cập ở nhiều góc độ nhƣ:
-

Đề tài khoa học “Hoàn thiện cơ chế thực thi pháp luật về sở hữu trí tuệ

trong tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam”, năm 2005 của Đại học Quốc
gia Hà Nội.
-

Nguyễn Minh Hải (2010), “Một số giải pháp tăng cƣờng đấu tranh

chống hàng giả và gian lận thƣơng mại”, Học viện Hành chính Quốc gia - Tạp
chí Quản lý nhà nƣớc số 12, tr.36-39. Tác giả đã hệ thống thực trạng với số liệu
minh họa có tính cập nhật về tình hình buôn lậu và gian lận thƣơng mại ở nƣớc
ta, từ đó, đề xuất một số giải pháp (1) Xây dựng và ban hành Luật về phòng,
chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại với chế tài mạnh để răn đe hành vi vi

phạm trong lĩnh vực buôn lậu và gian lận thƣơng mại, (2) Nâng cao năng lực và
xây dựng tổ chức bộ máy Quản lý thị trƣờng với đội ngũ cán bộ, công chức có
năng lực và tận tụy thực thi công vụ, (3) Bổ sung trang thiết bị cho lực lƣợng
Quản lý thị trƣờng tham gia đấu tranh phòng, chống buôn lậu và gian lận
thƣơng mại, (4) Chế độ, chính sách đối với ngƣời tham gia phát hiện hành vi
buôn lậu qui mô lớn để khuyến khích ngƣời dân tham gia cùng cơ quan quản lý
nhà nƣớc phòng, chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại.
-

Đinh Thị Kim Cúc (2011), “Các giải pháp phòng, chống gian lận

thƣơng mại trên đại bàn tỉnh Bình Dƣơng”, Luận văn thạc sĩ quản lý hành
chính công, bảo vệ tại Học viện Hành chính Quốc gia. Luận văn đã hệ thống
làm rõ khung lý thuyết về phòng, chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại,

4


kinh nghiệm của một số tỉnh, thành phố và bài học có thể vận dụng cho tỉnh Bình
Dƣơng về phòng, chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại. Các nhân tố tác động
và phòng chống buôn lậu, gian lận thƣơng mại trong điều kiện tỉnh có cơ hội thu
hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài (FDI) cao, lao động nhiều nguồn dồn về sinh
sống; giáp thành phố Hồ Chí Minh nên phòng, chống buôn lậu và gian lận
thƣơng mại rất phức tạp, nóng bỏng và ngày càng tinh vi. Các giải pháp của tác
giả về (1) Hoàn thiện thể chế phòng, chống buôn lậu và gian lận thƣơng mại, (2)
Mở rộng phạm vi tuyên truyền và phổ biến pháp luật cho ngƣời dân và doanh
nghiệp về phòng, chống gian lận thƣơng mại và buôn lậu,
(3)

Đào tạo bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ, công chức tham gia phòng, chống

buôn lậu và gian lận thƣơng mại, (4) Xây dựng chính sách và kiện toàn tổ
chức hoạt động phối/kết hợp giữa Chi cục Quản lý thị trƣờng, Ban Chỉ đạo
127 và các cơ quan, ban, ngành trên địa bàn tỉnh.
-

Luận văn cao học “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải

quan” của An Đắc Hùng, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2012.
Luận văn đã Hệ thống hóa và làm rõ một số vấn đề lý luận của pháp luật xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan; Nghiên cứu thực trạng của
pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan và thực trạng
vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan; Đề xuất, kiến nghị các giải pháp
chủ yếu để hoàn thiện pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải
ở

nƣớc ta hiện nay và trong thời gian tới; Kết quả nghiên cứu có thể đƣợc

dùng nhƣ tài liệu tham khảo trong nghiên cứu khoa học và thực tiễn áp dụng
vấn đề này với ngành Hải quan và với mỗi cán bộ, công chức Hải quan.
Qua khảo sát, có ít nghiên cứu chuyên sâu, trực tiếp về xử phạt vi phạm
hành chính về buôn bán hàng giả đặc biệt tại một địa phƣơng cụ thể có hoạt
động thƣơng mại dịch vụ phát triển nhƣ tại quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.

5


Do vậy từ những nghiên cứu lý luận và thực tiễn về lĩnh vực hàng giả, buôn
bán hàng giả, trách nhiệm hành chính, xử lý vi phạm hành chính, trên cơ sở
thực tiễn công tác, tác giả chọn đề tài “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh

vực buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội” để
nghiên cứu một cách có hệ thống cả về lý luận và thực tiễn vấn đề xử phạt
hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả trên một địa bàn cụ thể là quận
Ba Đình, thành phố Hà Nội.
3.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn đề xuất các giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực buôn bán hàng giả trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và pháp
lý về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi buôn bán hàng giả và thực tiễn áp
dụng trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội, góp phần nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nƣớc trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt mục đích trên, các nhiệm vụ nghiên cứu là:
-

Hệ thống hóa những vấn đề lý luận, pháp lý về xử lý vi phạm hành

chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả.
-

Phân tích đánh giá thực trạng xử lý vi phạm hành chính về buôn bán

hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội, qua đó thấy đƣợc
những ƣu điểm, những tồn tại hạn chế và tìm ra nguyên nhân của những tồn
tại, hạn chế đó.
-

Đề xuất các phƣơng hƣớng, giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm hành

chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả ở quận Ba Đình, thành phố Hà Nội
trong thời gian tới.

6


4.

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu lý luận, các quy định pháp luật hiện hành về xử lý
vi

phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả và thực tiễn áp dụng các

quy định đó trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
-

Về nội dung:

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác xử lý hành chính trong lĩnh vực
buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Ba Đ ng thành phố Hà Nội, cụ thể là
Công an quận Ba Đình thuộc CATP Hà Nội; Đội Quản lý thị trƣờng số 3 - Chi
cục Quản lý thị trƣờng thuộc Sở Công thƣơng Thành phố Hà Nội.

-

Về không gian: Luận văn nghiên cứu công tác xử lý vi phạm hành

chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình.
-

Về thời gian: Giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2017.

5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn đƣợc nghiên cứu dựa trên lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê
Nin, các quan điểm của Đảng về nhà nƣớc và pháp luật, về đấu tranh phòng
chống vi phạm pháp luật.
5.2. Phương pháp nghiên cứu

7


Để giải quyết những vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài, luận
văn sử dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học
Mác-Lênin cùng với các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể sau:
-

Phƣơng pháp phân tích số liệu thống kê;

-

Phƣơng pháp tổng hợp;

-

Phƣơng pháp nghiên cứu thực địa;

-

Phƣơng pháp so sánh, đối chiếu.

Kết hợp với quan sát thực tiễn qua quá trình công tác và khái quát hóa.
6. Ý nghĩa của luận văn
Luận văn góp phần hệ thống hóa lý luận và các qui định của pháp luật
về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả.
Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và nghiên
cứu của cán bộ giảng dạy, sinh viên trong các trƣờng đại học luật, hành chính
công hoặc sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho những ngƣời quan tâm, nghiên
cứu về xử phạt hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết
cấu gồm 03 chƣơng, gồm:
Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận và pháp lý cơ bản về

vi phạm

hành chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả.
Chƣơng 2: Thực trạng xử

vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn

bán hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố Hà Nội.

8


Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp bảo đảm xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực buôn bán hàng giả trên địa bàn quận Ba Đình, thành phố
Hà Nội.

9


Chƣơng 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CƠ BẢN VỀ XỬ
VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BUÔN BÁN HÀNG GIẢ

1.1. Quan niệm về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn
bán hàng giả
1.1.1. Vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính
1.1.1.1. Vi phạm hành chính
Theo lý luận về pháp luật, vi phạm pháp luật đƣợc cấu thành bởi các
mặt khách quan, chủ quan, khách thể và chủ thể của nó, “ vi phạm pháp luật là
hành vi nguy hiểm cho xã hội do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực
hiện một cách cố ý hoặc vô ý xâm hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật
bảo vệ.
Dựa theo các tiêu chí khác nhau mà vi phạm pháp luật đƣợc phân thành
nhiều loại khác nhau. Căn cứ vào khách thể vi phạm, mức độ, tính chất nguy
hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm, vi phạm pháp luật đƣợc chia thành các
loại sau:
Vi phạm hình sự (tội phạm): là những hành vi nguy hiểm cho xã hội,
có lỗi và đƣợc quy định trong Bộ luật Hình sự.
Vi phạm hành chính: là những hành vi trái pháp luật, có lỗi nhƣng

mức độ nguy hiếm cho xã hội thấp hơn tội phạm, xâm phạm các quan hệ xã
hội đƣợc pháp luật hành chính bảo vệ phát sinh trong quá trình quản lý nhà
nƣớc.
Vi phạm dân sự: là những hành vi trái luật dân sự, hay ngƣợc lại với
truyền thống, phong tục tập quán, đạo đức xã hội đƣợc nhà nƣớc thừa nhận,

10


có lỗi, xâm hại tới các quan hệ tài sản, quan hệ nhân thân và quan hệ phi tài
sản có liên quan tới tài sản đƣợc pháp luật dân sự bảo vệ.
Vi phạm kỷ luật: là hành vi có lỗ

ới các quy tắc kỷ luật lao

động, học tập, công vụ nhà nƣớc trong các cơ quan nhà nƣớc, doanh nghiệp,
trƣờng học đƣợc pháp luật lao động, hành chính và các văn bản nội quy của
từng cơ quan, doanh nghiệp quy định.
Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 đã đƣa ra định nghĩa pháp lý
về “vi phạm hành chính”, khoản 1 điều 2 của Luật quy định: Vi phạm hành
chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của
pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải tội phạm và theo quy định của
pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính.
Định nghĩa trên đƣa ra các dấu hiệu pháp lý cơ bản của vi phạm hành
chính, đó là: tính xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nƣớc, có lỗi, tính trái
pháp luật hành chính và phải bị xử phạt vi phạm hành chính.
Vi phạm hành chính là một dạng vi phạm pháp luật, do đó cũng bao
gồm các yếu tố cấu thành pháp lý là mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể
và khách thể. Dƣới đây, các dấu hiệu và yếu tố cấu thành pháp lý của vi phạm
hành chính sẽ đƣợc xem xét trong mối quan hệ thống nhất với nhau.

-

Mặt khách quan của vi phạm hành chính

Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên
ngoài thế giới khách quan của vi phạm hành chính, thông thƣờng các biểu
hiện ra bên ngoài của hành vi vi phạm là hành vi, thời gian, địa điểm, công
cụ, phƣơng tiện hay mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính
và hậu quả của vi phạm hành chính.
Hành vi của vi phạm hành chính là những biểu hiện của con ngƣời hoặc
tổ chức tác động vào thế giới khách quan qua hình thức bên ngoài cụ thể gây

11


tác hại đến sự phát triển bình thƣờng của trật tự quản lý. Những biểu hiện này
đƣợc kiểm soát và điều khiển bởi ý thức và ý chí của chủ thể vi phạm hành
chính. Hành vi là biểu hiện rõ nhất trong mặt khách quan của vi phạm hành
chính, chúng có ý nghĩa quyết định đến nội dung biểu hiện khác trong mặt
khách quan (hậu quả, công cụ phƣơng tiện, thời gian, địa điểm); đồng thời
hành vi cũng là thể thống nhất giữa mặt khách quan và chủ quan. Hành vi
khách quan của vi phạm hành chính có thể là hành vi hành động hoặc không
hành động. Song dù biểu hiện bằng hình thức nào đi chăng nữa thì cũng chỉ bị
coi là vi phạm hành chính khi hành vi đó trái với pháp luật. Hành vi trái pháp
luật hành chính là dấu hiệu pháp lý cơ bản của vi phạm hành chính, nhƣng
đây không phải là thuộc tính riêng của vi phạm hành chính. Rất nhiều hành vi
tội phạm cũng là hành vi trái pháp luật hành chính. Để phân biệt vi phạm
hành chính với tội phạm trong trƣờng hợp cả hai loại hành vi có cùng chung
khách thể, ngƣời ta lấy tiêu chí là tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi.
Hành vi vi phạm hành chính ít nguy hiểm cho xã hội hơn so với tội phạm hình

sự.
Hậu quả và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm hành chính và
hậu quả của vi phạm hành chính: Chính là tính xâm hại khách quan của vi phạm
hành chính, đƣợc thể hiện ở vi phạm hành chính đã xâm hại hoặc đe dọa xâm
hại các quan hệ đã đƣợc pháp luật quy định thành quy tắc quản lý nhà nƣớc.
Tuy nhiên, trong nhiều trƣờng hợp hậu quả của vi phạm hành chính đƣợc biểu
hiện ở các thiệt hại cụ thể về sức khỏe, nhân phẩm, danh dự, về tự do thân thể
của cá nhân hoặc làm thiệt hại về tài sản của nhà nƣớc, tập th và công dân. Hậu
quả của vi phạm hành chính là kết quả của hành vi vi phạm hành chính do con
ngƣời hoặc tổ chức thực hiện. Do đó giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu
quả vi phạm hành chính có mối quan hệ hữu cơ, trong đó hậu quả của vi phạm
hành chính có tiền đề xuất hiện của nó là hành vi khách

12


quan của vi phạm hành chính; sự tồn tại mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi
phạm hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính dựa trên các căn cứ sau:
Một là, hành vi vi phạm hành chính xảy ra trƣớc hậu quả xâm hại các mối
quan hệ về mặt thời gian; Hai là, hành vi vi phạm phải chứa đựng khả năng
thực tế làm phát sinh hậu quả xâm hại các quan hệ xã hội; Ba là, hậu quả vi
phạm đã xảy ra phải là sự hiện thực hóa khả năng thực tế làm phát sinh hậu
quả của hành vi vi phạm. Ngoài những biểu hiện trên, về mặt khách quan của
vi phạm còn có một số dấu hiệu khách quan khác nhƣ: thời gian, địa điểm,
công cụ và phƣơng tiện vi phạm.
-

Mặt chủ quan của vi phạm hành chính

Mặt chủ quan của vi phạm hành chính là những quan hệ tâm lý bên

trong của chủ

.

ố cơ bản nhất của mặt chủ quan là tính có lỗi. Lỗi chính

là trạng thái tâm lý của ngƣời vi phạm, biểu hiện thái độ của ngƣời đó đối với
hành vi vi phạm và hậu quả của hành vi đó. Yêu cầu về lỗi trong Luật Hành
chính không cao nhƣ trong Luật Hình sự, trong nhiều trƣờng hợp chỉ cần có lỗi
nghĩa là ngƣời vi phạm biết hoặc có thể biết tính chất sai phạm của m nh là đủ
để xác định vi phạm hành chính xảy ra. Đối với Luật Hình sự đòi hỏi phải chính
xác hơn, không chỉ xác định lỗi mà còn phải xác định cho đƣợc hình thức và
mức độ lỗi; mặt khác lỗi trong Luật Hình sự chỉ đặt ra với cá nhân vi phạm,
trong hành chính lỗi đặt ra cho cả cá nhân và tổ chức vi phạm. Lỗi trong
vi

phạm hành chính thế hiện dƣới hai hình thức: lỗi cố ý và lỗi vô ý. Lỗi cố ý

trong vi phạm hành chính là chủ thể nhận thức đƣợc hành vi của mình là nguy
hiểm cho xã hội nhƣng vẫn thực hiện. Lỗi vô ý trong vi phạm hành chính là lỗi
của cá nhân hoặc tổ chức thực hiện hành vi trái pháp luật do vô tình thiếu thận
trọng mà không nhận thức đƣợc nghĩa vụ pháp lý bắt buộc mặc dù họ có đầy

đủ khả năng xử sự theo đúng nghĩa vụ pháp lý quy định.

13


-

Chủ thể của vi phạm hành chính

Trong Luật Hành chính chủ thể vi phạm hành chính có thể là cá nhân
hoặc tố chức; cá nhân hoặc tổ chức chỉ có thể trở thành chủ thể của vi phạm
hành chính khi có năng lực trách nhiệm pháp lý hành chính.
Đối với cá nhân: Cá nhân là chủ thể của vi phạm hành chính bao gồm
công dân Việt Nam và ngƣời nƣớc ngoài (trừ những ngƣời đƣợc hƣởng quyền
ƣu đãi, miễn trừ ngoại giao và lãnh sự) mà thực hiện hành vi vi phạm hành
chính trên lãnh thố Việt Nam, vùng đặc quyền kinh tế, vùng tiếp giáp lãnh hải.
Những ngƣời này phải có năng lực trách nhiệm hành chính. Năng lực trách
nhiệm pháp lý hành chính thể hiện khả năng nhận thức của con ngƣời với hành
vi vi phạm, vì thế hai yếu tố để xác định năng lực pháp lý đối với cá nhân là: đạt
độ tuổi theo quy định của pháp luật, không mắc bệnh làm mất khả năng nhận
thức của hành vi. Điều 5 Luật Xử phạt vi phạm hành chính năm 2012 xác định
đối tƣợng bị xử phạt hành chính là cá nhân bao gồm: Ngƣời từ đủ 14 tuổi đến
dƣới 16 tuổi bị xử phạt hành chính về vi phạm hành chính do cố ý; ngƣời từ đủ
16 tuối trở lên bị xử phạt hành chính về mọi hành
vi

vi phạm hành chính (điểm a khoản 1).
Ngƣời thuộc lực lƣợng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân vi phạm

hành chính thì bị xử phạt nhƣ đối với công dân khác; trƣờng hợp cần áp dụng
hình thức phạt tƣớc quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề hoặc đình
chỉ hoạt động có thời hạn liên quan đến quốc phòng, an ninh thì ngƣời xử
phạt đề nghị cơ quan, đơn vị Quân đội nhân dân, Công an nhân dân có thẩm
quyền xử phạt.
Mặt khác, Luật Xử phạt vi phạm hành chính năm 2012 còn quy định:
ngƣời từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi vi phạm hành chính thì bị phạt cảnh cáo;
ngƣời chƣa thành niên vi phạm hành chính gây ra thiệt hại thì phải bồi

thƣờng theo quy định của pháp luật; trong trƣờng hợp này ngƣời chƣa thành

14


niên không có tiền nộp phạt thì cha, mẹ hoặc ngƣời giám hộ của ngƣời đó
phải nộp thay, quy định nhƣ trên không có nghĩa là xử phạt cả ngƣời không
vi phạm mà ở đây chúng ta hƣớng tới trách nhiệm giáo dục ý thức pháp luật
cho ngƣời chƣa thành niên.
Đối với tổ chức: Pháp luật hành chính coi tổ chức là chủ thể của vi
phạm hành chính gồm: cơ quan nhà nƣớc, tổ chức xã hội, đơn vị kinh tế; cơ
quan, tổ chức nƣớc ngoài nếu vi phạm hành chính trên lãnh thổ Việt Nam,
vùng đặc quyền kinh tế, vùng tiếp giáp lãnh hải thì bị xử phạt nhƣ cơ quan, tổ
chức Việt Nam (trừ tổ chức đƣợc hƣởng quyền ƣu đãi, miễn trừ ngoại giao).
-

Khách thể của vi phạm hành chính

Khách thể của vi phạm hành chính là cái mà vi phạm xâm hại tới. Đó
chính là các quan hệ xã hội đƣợc các quy tắc quản lý nhà nƣớc bảo vệ. Các
quan hệ xã hội bị/có thể bị vi phạm hành chính xâm phạm rất đa dạng, đó là:
trật tự nhà nƣớc và xã hội, sở hữu xã hội chủ nghĩa, quyền, lợi ích hợp pháp
của công dân...
Khách thể của vi phạm hành chính đƣợc chia thành các loại sau:
+

Khách thể chung: đó là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực

quản lý nhà nƣớc, hay nói cách khác là trật tự quản lý nhà nƣớc nói chung.
+

Khách thể loại: là những quan hệ xã hội có cùng hoặc gần tính chất

với nhau trong từng lĩnh vực nhất định của quản lý nhà nƣớc. Các quan hệ
này đƣợc phát sinh trong cùng một lĩnh vực hoạt động quản lý nhà nƣớc, do
vậy chúng có mối liên hệ với nhau, gắn liền với từng phạm vi quản lý nhà
nƣớc.
+

Khách thể trực tiếp: là quan hệ x hội cụ thể đƣợc pháp luật quy

định và bảo vệ, bị chính hành vi vi phạm hành chính xâm hại tới.

15


Theo Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thì xử lý vi phạm hành
chính bao gồm xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý
hành chính khác. Xử lí vi phạm hành chính là hoạt động của cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền áp dụng những biện pháp cƣỡng chế do pháp luật quy
định đối với cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật nhƣng chƣa đến
mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Xử l vi phạm hành chính bao gồm xử
phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện pháp xử l

hành chính khác.

Bản chất của hoạt động xử lý vi phạm hành chính là áp dụng một số loại biện
pháp cƣỡng chế hành chính do pháp luật quy định. Cƣỡng chế hành chính
đƣợc xác định là biện pháp cƣỡng chế nhà nƣớc do cơ quan hoặc ngƣời có
thẩm quyền quyết định áp dụng theo thủ tục hành chính đối với cá nhân có

hành vi vi phạm hành chính hoặc đối với một số cá nhân nhất định với mục
đích ngăn chặn, phòng ngừa hoặc thực hiện công vụ vì lí do an ninh, quốc
phòng và vì lợi ích quốc gia.
Pháp luật xử lý VPHC là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh
các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động xử lý VPHC, tức là trong việc
các cơ quan nhà nƣớc, ngƣời có thẩm quyền áp dụng các biện pháp cƣỡng
chế hành chính (gồm các hình thức xử lý VPHC, các biện pháp khắc phục hậu
quả, các biện pháp ngăn chặn và đảm bảo việc xử lý VPHC, các biện pháp
cƣỡng chế thi hành quyết định xử lý VPHC) đối với những cá nhân, tổ chức
thực hiện VPHC nhằm đảm bảo trật tự và kỷ luật trong quản lý nhà nƣớc.
Pháp luật xử lý VPHC ở Việt Nam có nguồn rất phong phú, đa dạng.
Bên cạnh Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật Xử lý VPHC năm
2012) và một số Luật chuyên ngành có quy định về xử lý VPHC là hàng loạt
Nghị định do Chính phủ ban hành quy định về VPHC và xử lý VPHC trên các
lĩnh vực cụ thể. Thậm chí, đối với một số lĩnh vực phức tạp, các chủ thể có

16


thẩm quyền xử phạt còn phải căn cứ vào các Thông tƣ hƣớng dẫn thi hành
chi tiết Nghị định của Chính phủ.
1.1.2. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực buôn bán
hàng giả
-

Khái niệm buôn bán hàng giả:

Việc tìm hiểu khái niệm “hàng giả” có liên quan trực tiếp tới các biện
pháp phòng chống hàng giả. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, các
sản phẩm làm giả bao gồm các mặt hàng bắt chƣớc rất giống vẻ ngoài của các

sản phẩm thƣơng hiệu chính gốc để đánh lừa khách hàng. Các sản phẩm giả
còn gồm các loại hàng hóa và việc phân phối hàng hóa đó chƣa đƣợc kiểm
định và đƣợc bảo vệ bởi các quyền sở hữu trí tuệ, nhƣ quyền tác giả, các
nhãn hiệu và thƣơng hiệu. Trong nhiều trƣờng hợp, các dạng vi phạm có thể
xuất hiện cùng trong 1 sản phẩm làm giả: nhƣ đồ chơi làm giả vi phạm thiết
kế của một hãng lớn. Thuật ngữ “hàng giả” còn nói tới việc làm giả và các
vấn đề liên quan nhƣ sao chép bao bì, nhãn hiệu và bất kỳ đặc tính n i bật
của hàng hóa. Các ngành công nghiệp bị ảnh hƣởng nặng nề bởi vấn nạn
hàng giả là phần mềm, ghi thu đĩa nhạc, phim, quần áo thời trang, các đồ đắt
tiền, đồ thể thao, nƣớc hoa, đồ chơi, phụ tùng xe máy, xe hơi và dƣợc phẩm.
Dƣới góc độ pháp lý, khái niệm hàng giả lần đầu tiên đƣợc sử dụng kể
từ khi đất nƣớc đƣợc thống nhất là trong Pháp lệnh Trừng trị tội đầu lậu cơ,
buôn, làm hàng giả, kinh doanh trái phép năm 1982 (Pháp lệnh số
07/LCT/HĐNN7 ngày 10/7/1982 Trừng trị tội đầu cơ, buôn lậu, làm hàng giả,
kinh doanh trái phép năm 1982). Điều 5 của Pháp lệnh này quy định về Tội
làm hàng giả hoặc buôn bán hàng giả, với hình phạt có thể lên đến tù chung
thân. Văn bản pháp luật đầu tiên đƣa ra định nghĩa về hàng giả là Nghị định
140/HĐBT ngày 25/4/1991 của Hội đồng Bộ trƣởng quy định về việc

17