Đẩy mạnh công tác đào tạo góp phần nâng cao năng lực của lao động đi làm việc ở nước ngoài

Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013

Y MNH CễNG TC O TO GểP PHN NNG CAO NNG
LC CA LAO NG I LM VIC NC NGOI
V Trng Giang
Cc Qun lý lao ng ngoi nc
Túm tt: Cụng tỏc o to cho ngi lao ng i lm vic nc ngoi trong thi
gian qua ó cú nhng chuyn bin tớch cc. Tuy nhiờn, ỏp ng thc s yờu cu ngy
cng cao v cht lng ngun nhõn lc cho th trng lao ng quc t, cụng tỏc o to
ngh, ngoi ng v bi dng kin thc cn thit vn cũn tn ti nhng hn ch. Hn lỳc
no ht, nhng hn ch ny cn c quan tõm gii quyt m bo n nh v phỏt trin
cụng tỏc a ngi lao ng Vit Nam i lm vic nc ngoi trong thi gian ti, phự
hp vi xu th phỏt trin v nhu cu ca th trng lao ng quc t.
T khúa: a lao ng i lm vic nc ngoi , o to ngh
Summary: In recent years, the training for employees to work overseas have
received positive changes. However, in order to meet the increasing demand for high
quality labors in the international labor market, the basic vocational training, language
training as well as other trainings are still facing limitations. At this time, these limitations
should be addressed in order to keep the stability and the development of the sending
Vietnams labor to work overseas in the forthcoming, that is appropriate with the
development trend and the demand in the international labor market.
Key words: sending Vietnams labor to work overseas, vocational training

1. Tỡnh hỡnh a lao ng i lm
vic nc ngoi nhng nm qua
Trong nhng nm qua, mc dự tỡnh
hỡnh kinh t th gii b khng hong
nhng vi s ch o kp thi ca nh
nc v c bit l n lc ca cỏc doanh

nghip, cụng tỏc a ngi lao ng Vit
Nam i lm vic nc ngoi vn t
c s tng trng nht nh theo tng
nm. T nm 2007 n ht thỏng 12 nm
2012, ta a c trờn 499.000 lao ng
i lm vic nc ngoi, bỡnh quõn mi

nm a i c trờn 83.000 ngi,
trong ú cỏc th trng ch yu l: i
Loan (174.776 ngi); Malaysia (68.322
ngi); Hn Quc (70.976 ngi ); Nht
Bn (37.788 ngi); khu vc Trung
ụng (46.878 ngi)... Hin nay, cú
khong trờn 500 nghỡn lao ng Vit
Nam lm vic trờn 40 nc v vựng
lónh th vi hn 30 nhúm ngnh ngh
Xột v c cu ngnh ngh, nhng
nm gn õy, xu hng a lao ng i
lm vic trong lnh vc cụng nghip

24


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013

nng nh gia cụng kim loi, ch to mỏy,
hn cụng ngh cao v xõy dng, ang gia
tng ỏng k. Nhng th trng tip nhn

nh i Loan, trc nm 2005 ch yu
tip nhn lao ng n trong lnh vc
khỏn h cụng, chm súc ngi bnh ti
cỏc vin dng lóo v giỳp vic gia ỡnh.
T l lao ng lnh vc ny luụn chim
ti trờn 60% tng s lao ng i lm vic
i Loan thỡ nay ó chuyn dch dn
sang tip nhn lao ng lnh vc c
khớ, ch to v gia cụng kim loi. Mt th
trng truyn thng khỏc ang tip nhn
lao ng cú tay ngh ca Vit Nam sang
tu nghip, thc tp l Nht Bn cng
ang khụng ngng nõng s lng tip
nhn. Hin nay, thc tp sinh Vit Nam
ó cú mt hu ht trong cỏc nh mỏy xớ
nghip thuc ngnh cụng nghip ụ tụ ca
Nht Bn nh Toyota, Nissan,
Mazda....v c bit, cỏc tp on úng
tu hng u ca Nht bn nh IHI,
SUMITOMO...

hn cụng ngh cao. c bit va qua,
trờn c s hip nh hp tỏc kinh t Vit
Nam - Nht Bn, ta ó phi hp vi phớa
bn tuyn chn v o to thớ im 150
iu dng viờn, h lý i lm vic trong
lnh vc y t ca Nht Bn. Cng trong
lnh vc ny, B Lao ng - Thng
Binh v Xó hi ó hp tỏc vi T chc
hp tỏc Cng hũa Liờn Bang c - GIZ

tuyn chn v o to cho 100 ng
viờn sang hc tp v lm vic ti Cng
hũa Liờn bang c. Sau khi kt thỳc thớ
im, phớa bn s xem xột tip nhn vi
s lng ln lao ng trong lnh vc ny
sang hc tp v lm vic ti cỏc c s y
t v chm súc ngi gi ti Nht Bn
v CHLB c.

Trong lnh vc xõy dng, t nm
2006 tr li õy, xu hng nhng nc
Trung ụng cng ang tng cng tip
nhn lao ng xõy dng ca Vit Nam.
Cỏc nc nh UAE, Ca-Ta, rp- Xờ ỳt,
Oman, Baranh t l lao ng xõy dng
ca ta chim hn 70%. Bờn cnh ú,
mt s th trng lao ng tip nhn lao
ng Vit Nam trong thi k hp tỏc
quc t nhng nm 1980 nh Rumani,
Bungari, Balan cng bt u xut hin
nhu cu tip nhn lao ng trong lnh

Theo quy nh ca Lut v ngi lao
ng Vit Nam i lm vic nc ngoi
theo hp ng, doanh nghip cú trỏch
nhim t chc hoc liờn kt vi c s
dy ngh, c s o to o to, bi
dng k nng ngh, ngoi ng cho
ngi lao ng i lm vic nc ngoi.
Vic phỏp lut quy nh rừ trỏch nhim

ca doanh nghip v o to ngi lao
ng ó buc doanh nghip phi quan
tõm ti cụng tỏc o to. Thi gian qua,
cụng tỏc o to ngh cho ngi lao

2. Thc trng cụng tỏc o to lao
ng trc khi i lm vic nc
ngoi.
2.1. Cụng tỏc o to ngh v ngoi
ng

25


Nghiên cứu, trao đổi
ng trc khi i lm vic nc ngoi
ó c cỏc doanh nghip chỳ trng hn
v t l lao ng cú ngh i lm vic
nc ngoi cú xu hng tng theo tng
nm. Nhiu doanh nghip ó u t xõy
dng c s dy ngh o to ngi
lao ng trc khi i lm vic nc
ngoi nh cụng ty LOD, Chõu Hng,
Hong Long Huresu.,LTD, Texgamex...
H thng cỏc trng, trung tõm o to
lao ng xut khu chuyờn nghip v bi
bn ang hỡnh thnh. Bờn cnh ú, trong
lnh vc dy ngh, ta ó cú c h thng
cỏc trng dy ngh ang hot ng
o to k nng ngh cho ngi lao

ng. Theo s liu thng kờ nm 2012,
c nc cú cú 128 trng cao ng ngh,
308 trng trung cp ngh, 908 trung
tõm dy ngh v trờn 1.000 c s dy
ngh khỏc ti cỏc doanh nghip v ti cỏc
c s giỏo dc khỏc. Cỏc doanh nghip
xut khu lao ng ó bc u cú s
liờn kt vi cỏc c s dy ngh t
chc tuyn chn v bi dng k nng
ngh cho ngi lao ng i lm vic
nc ngoi
V c ch chớnh sỏch, nhm h tr
cỏc doanh nghip y mnh a lao ng
cú ngh i lm vic nc ngoi, B
LTBXH ó trin khai mt s chng
trỡnh h tr o to lao ng xut khu,
bao gm h tr o to ngh cho lao
ng 62 huyn nghốo i lm vic nc
ngoi; thớ im h tr o to mt s
ngh c thự, ũi hi k thut cao m th

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013
trng lao ng quc t cú yờu cu v
tin ti m rng trong nm ti
Cụng tỏc dy ngh trong nhng nm
qua ó cú nhng bc phỏt trin, bc
u ỏp ng c mt phn nhu cu tip
nhn ca th trng. Tuy nhiờn, cht
lng o to cũn nhiu hn ch, cha
thc s ỏp ng c yờu cu ca cỏc

nh tuyn dng nc ngoi, c bit
trong cỏc lnh vc ũi hi cụng ngh, k
thut cao nh c khớ chớnh xỏc, in t
do trang thit b ca cỏc c s dy
ngh cũn lc hõu, i ng giỏo viờn v
phng phỏp ging dy cũn cha bt kp
c vi s phỏt trin ca cỏc k thut
mi. Nhng ngnh ngh o to ngh
ca ta c bit trong lnh vc s cp ngh
t chun khu vc v quc t khụng
nhiu. Bờn cnh ú, vic phi hp gia
dy ngh gn vi xut khu lao ng cũn
nhiu hn ch, thiu s kt ni cht ch
nờn t l lao ng cú ngh i lm vic
nc ngoi nhng nm qua cha cao.
i vi cụng tỏc o to ngoi ng,
cho ti thi im hin ti, cỏc doanh
nghip vn ch dng li mc mang tớnh
i phú. Nhng th trng no ũi hi
kht khe nh Nht Bn, Hn Quc thỡ
cụng tỏc o to ngoi ng mi c coi
trng. Thc t cho thy, trong tng s
nhng doanh nghip a lao ng i lm
vic nc ngoi, ch cú nhng doanh
nghip a s lng ln thc tp sinh i
lm vic Nht Bn l tp trung u t

26

Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013

c s o to ngoi ng ỏp ng c
yờu cu ngy cng kht khe ca phớa i
tỏc nh cụng ty nh Thỏi Dng,
ESUHAI, SULECO, JV Net... Nhng
doanh nghip ang a lao ng cỏc
th trng tip nhn lao ng gin n
nh Malaysia, Trung ụngdng nh
ch tp trung vo vic tng s lng v
rỳt ngn thi gian lm h s lm sao
trong thi gian ngn a cng nhiu lao
ng i cng tt. Chớnh t duy lm n
khụng cú chin lc nờu trờn ca mt b
phn khụng nh doanh nghip vụ hỡnh
chung ó dn ti s khụng ng u v
nng lc gia nhng doanh nghip a
lao ng i lm vic nc ngoi cỏc
th trng khỏc nhau, kộo theo cht
lng lao ng ca Vit Nam khụng cao.
Nhiu doanh nghip chy theo li nhun
trc mt, thay vỡ tp trung nõng cao
cht lng o to thỡ li quay ra y phớ
mụi gii lờn cao nhm thu hỳt i tỏc.
Kt qu l ngi lao ng phi gỏnh chu
nhng ri ro, hu qu, khin cho th
trng ngy cng khú khn, bt li hn
cho c ngi lao ng ln cng ng

doanh nghip XKL Vit Nam.

thi gian c o to rỳt xung cũn
khong 1,5 thỏng. i vi lao ng i
Malaysia, thi gian o to khong 1
thỏng, thm chớ cú doanh nghip o to
khụng ti 1 thỏng. Chớnh s thiu quan
tõm n cht lng lao ng th hin qua
vic rỳt ngn thi gian o to ó dn ti
t l lao ng gp ri ro nhng th
trng ny nh khụng ỏp ng yờu cu
ca ch s dng, b tr lng, tai nn
trong quỏ trỡnh sn xut, vi phm phỏp
lut v v b trn khi ni lm vic, ra
ngoi sinh sng bt hp phỏp luụn mc
cao. Ngc li, th trng Nht Bn,
nhng nm 2000, s lng tu nghip
sinh ta ch a c khong trờn di
2000 ngi/nm v t l thc tp sinh vi
phm hp ng, b trn luụn mc cao
(nm 2003 khong trờn 30%) thỡ nhng
nm gn õy, cỏc doanh nghip ó tp
trung vo tng cng cht lng tuyn
chn, o to nờn s lng a i tng
mnh hng nm. K lc nm 2012, ta ó
a sang th trng Nht Bn trờn 8.000
thc tp sinh v t l b trn xung cũn
khong 3% v ngi lao ng rt ớt gp
phi ri ro th trng ny.

Thc t vo thi im nhng nm
2000, lao ng i lm vic ti i Loan
chi phớ ch khong trờn 2.000 USD, v
ngi lao ng trc khi xut cnh phi
c o to khong 3 thỏng ting Hoa.
Tuy nhiờn, n thi im hin ti, ngi
lao ng i i Loan s phi mt chi phớ
lờn hn gp ụi (khong 4.500 USD) v

2.2. Cụng tỏc bi dng kin thc
cn thit cho ngi lao ng
Hin nay cú trờn 170 doanh nghip
c cp giy phộp a ngi lao ng
i lm vic nc ngoi. Theo quy nh,
cỏc doanh nghip u cú trung tõm o
to t chc o to, bi dng kin

27


Nghiên cứu, trao đổi
thc cn thit v phong tc, tp quỏn,
phỏp lut cú liờn quan ca nc tip
nhn lao ng v cỏc quy nh phỏp lut
ca Vit Nam i vi ngi lao ng i
lm vic nc ngoi. V ni dung
chng trỡnh o to, B Lao ng,
Thng binh v Xó hi ó ban hnh cỏc
quy nh ni dung, thi lng v giỏo
trỡnh bi dng kin thc phự hp vi

tng th trng c th. ng thi quy
nh trỏch nhim ca doanh nghip trong
vic thc hin o to v cp chng ch
bi dng kin thc cn thit cho ngi
lao ng hon thnh khoỏ hc. Tuy
nhiờn, cng tng t nh cụng tỏc o
to ngh, ngoi ng, vic o to bi
dng kin thc cn thit cho ngi lao
ng cng ch dng li mc i phú,
th ng. i vi th trng ũi hi kht
khe v cht lng, cỏc doanh nghip
thc hin rt tt. Ngoi vic o to bi
dng theo chng trỡnh quy nh, nhiu
doanh nghip ó b sung cỏc ni dung
c thự rỳt ra t kinh nghim a lao
ng i ging dy cho ngi lao ng.
th trng d tớnh, cú nhu cu tip
nhn nhiu lao ng, cỏc doanh nghip
o to gn nh mang tớnh chiu l, thm
chớ, cỏc ni dung quy nh bt buc phi
o to cho ngi lao ng cũn b doanh
nghip rỳt bt dn ti tỡnh trng ngi
lao ng khụng nm c ni dung hp
ng, vi phm phỏp lut nc s ti

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013
3. Gii phỏp nõng cao nng lc
o to
Cụng tỏc o to cho ngi lao ng
trc khi i lm vic nc ngoi cú vai

trũ ht sc quan trng, l nhõn t quyt
nh cht lng ngun nhõn lc. Chớnh
vỡ vy, ti Ch th s 16-CT/TW ngy 08
thỏng 5 nm 2012 ca Ban bớ th Trung
ng ng ó ch ra mt trong nhng
nguyờn nhõn ch yu ca cỏc hn ch,
yu kộm trong cụng tỏc a ngi lao
ng i lm vic nc ngoi l
cha ch ng v lm tt vic o
to ngh, ngoi ng, giỏo dc phỏp lut,
phong tc tp quỏncho ngi lao
ng , ng thi Ch th cng ó nhn
mnh Chỳ trng cụng tỏc dy ngh v
ngoi ng, giỏo dc phỏp lut, phong
tc, tp quỏn ca nc tip nhn
chongi lao ng.... Vỡ vy, nõng
cao cht lng cụng tỏc o to lao ng
i lm vic nc ngoi ỏp ng nhu
cu th trng theo chỳng tụi nờn tp
trung vo nhng gii phỏp sau:
3.1. i vi c quan qun lý nh
nc
B Lao ng - Thng binh v Xó
hi nghiờn cu v sa i cỏc quy nh
hin hnh trong qun lý o to theo
hng tng cng trỏch nhim ca doanh
nghip i vi cụng tỏc o to ngi lao
ng trc khi a ra nc ngoi lm
vic nhm trang b cho ngi lao ng

28


Nghiên cứu, trao đổi
cỏc kin thc m bo ỏp ng yờu cu
cụng vic nc tip nhn.
Xõy dng ni dung chng trỡnh
o to v t chc tp hun cỏc quy nh
ca phỏp lut v a lao ng Vit Nam
i lm vic nc ngoi cho cỏc i
tng l cỏn b cỏc doanh nghip, cụng
chc ngnh lao ng thng binh v xó
hi a phng.
Nghiờn cu xõy dng v a ra tiờu
chun ti thiu v trỡnh ngoi ng,
trỡnh ngh i vi ngi lao ng i
lm vic nc ngoi phự hp vi yờu
cu phớa tip nhn nc ngoi. Trờn c
s ú, cỏc c quan liờn quan phi hp
xõy dng chng trỡnh, giỏo trỡnh ti liu
v a vo s dng thng nht cho cụng
tỏc o to ngh, ngoi ng cho ngi
lao ng i lm vic nc ngoi.
T chc biờn son ti liu bi dng
kin thc cn thit cho ngi lao ng
theo cỏc th trng tip nhn. ng thi
thng xuyờn cp nht, chnh sa cỏc ni
dung cho phự hp vi quy nh hin
hnh ca cỏc nc tip nhn lao ng
m bo phc v tt cho cụng tỏc o to

ngi lao ng i lm vic nc ngoi.
3.2. i vi doanh nghip
Doanh nghip cn phi hp cht ch
vi cỏc c s dy ngh trong vic tuyn
chn ngi lao ng; ch ng cung cp
cho cỏc c s dy ngh cỏc thụng tin v
tuyn dng lao ng, cỏc ngnh ngh cn

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013
tip nhn lao ng, d kin s lng v
c bit l cỏc yờu cu v cht lng i
vi ngi lao ng, cỏc ti liu o to
ngh ca nc tip nhn c s dy
ngh xõy dng ni dung o to phự hp
vi nhng yờu cu thc t ca phớa tip
nhn nc ngoi. Bờn cnh ú, doanh
nghip ch ng u t trang thit b, c
s vt cht phc v cho o to ngh
trong mt s lnh vc phớa nc ngoi cú
nhu cu tip nhn cao nh gia cụng kim
loi, hn cụng ngh cao, in t nhm
ch ng xõy dng cho mỡnh ngun lao
ng cú cht lng ỏp ng cỏc yờu cu
tuyn chn ca phớa tip nhn.
i mi phng phỏp o to, nõng
cao nng lc giỏo viờn tng cng
cht lng o to bi dng kin thc
cn thit cho ngi lao ng i lm vic
nc ngoi. Doanh nghip phi thc s
nhn thc rừ vai trũ v tm quan trng

ca vic trang b nhng kin thc v
phong tc tp quỏn, phỏp lut nc s ti
cng nh phỏp lut ca Vit Nam t
ú nõng cao trỏch nhim ca ngi lao
ng trong vic tuõn th cỏc quy nh
ca phỏp lut ca trong nc v nc
n lm vic bo v cho chớnh bn
thõn. iu ny cng s lm gim cỏc
phỏt sinh m doanh nghip s phi gỏnh
chu khi a ngi lao ng i lm vic
nc ngoi.

29


Nghiên cứu, trao đổi
3.3. i vi ngi lao ng
Ngi lao ng phi nhn thc rừ
vic nm bt cỏc k nng ngh nghip,
ngoi ng v cỏc kin thc v phỏp lut,
phong tc tp quỏn ca nc tip nhn
trc khi ra nc ngoi lm vic lao
ng l quyn li v trỏch nhim ca
chớnh bn thõn ngi lao ng t ú
ngi lao ng ch ng trong vic hc
tp v cú mc tiờu, ng c ỳng n khi
tham gia cỏc khoỏ o to do doanh
nghip t chc.
Túm li, cụng tỏc o to ngh,
ngoi ng v bi dng kin thc cn

thit cho ngi lao ng i lm vic
nc ngoi cú vai trũ quan trng v l
mt trong nhng yu t quyt nh n
cht lng ngun nhõn lc i lm vic
nc ngoi. Chớnh vỡ vy, nh nc mt
mt luụn khuyn khớch ngi lao ng
phi ch ng tỡm hiu kin thc, tham
gia cỏc khoỏ bi dng v cú chớnh sỏch
h tr cho ngi lao ng c o to
ngh, ngoi ng v bi dng kin thc
cn thit i lm vic nc ngoi.
Mt khỏc, nh nc cng quy nh cht
ch ni dung chng trỡnh v trỏch
nhim t chc thc hin ca cỏc cỏ nhõn,
t chc cú quan liờn quan trong lnh vc
a ngi lao ng i lm vic nc
ngoi. Tuy nhiờn, nõng cao cht lng
ngi lao ng i lm vic nc ngoi,
cn thit phi cú s phi hp cht ch

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 35/Quý II - 2013
gia cỏc c quan liờn quan (doanh
nghip dch v, c s dy ngh) trong
cụng tỏc o to v c bit l ngi lao
ng phi cú nhn thc ỳng n v tm
quan trng, quyn li v trỏch nhim ca
mỡnh i vi vic tham cỏc khoỏ o to
trc khi i lm vic nc ngoi ./.
Ti liu tham kho
1. Lut Ngi lao ng Vit Nam i lm

vic nc ngoi theo hp ng (2006).
2. Ngh nh s 126/2007/N-CP
ngy 01/8/2007 ca Chớnh ph Quy nh
chi tit v hng dn thi hnh mt s iu
ca Lut Ngi lao ng Vit Nam i lm
vic nc ngoi theo hp ng.
3. Thụng t s 21/2007/TTBLTBXH ngy 08/10/2007 ca B
LTBXH hng dn chi tit mt s iu
ca Lut Ngi lao ng Vit Nam i lm
vic nc ngoi theo hp ng v Ngh
nh s 126/2007/N-CP ngy 01 thỏng 8
nm 2007 ca Chớnh ph quy nh chi tit
v hng dn mt s iu ca Lut Ngi
lao ng Vit Nam i lm vic nc
ngoi theo hp ng
4. Quyt nh s 18/2007/QBLTBXH ngy 18/7/2007 ca B trng
B LTBXH Ban hnh chng trỡnh bi
dng kin thc cn thit cho ngi lao
ng trc khi i lm vic nc ngoi.
5. Quyt nh s 19 /2007/QBLTBXH ngy 18 thỏng 07 nm 2007
ban hnh quy nh v t chc b mỏy hot
ng a ngi lao ng i lm vic nc
ngoi v b mỏy chuyn trỏch bi dng
kin thc cn thit cho ngi lao ng trc
khi i lm vic nc ngoi.
6. Bỏo cỏo v cụng tỏc o to bi
dng kin thc cn thit cho ngi lao
ng i lm vic nc ngoi ca mt s
doanh nghip XKL.

30