Pháp luật về kiểm soát quyền lực nhà nước giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp ở Việt Nam hiện nay - Thực trạng và một số kiến nghị

Số 4/2018 - Năm thứ Mười Ba

CẢ I CÁ C H - TƯ PHÁ P

PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SỐT QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC
GIỮA CÁC CƠ QUAN NHÀ NƯỚC TRONG VIỆC THỰC HIỆN
QUYỀN LẬP PHÁP, HÀNH PHÁP VÀ TƯ PHÁP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
Trịnh Đức Thảo1
Tóm tắt: Pháp luật về kiểm sốt quyền lực nhà nước giữa các cơ quan nhà nước là cơng cụ,
phương tiện để bảo đảm hoạt động kiểm sốt quyền lực nhà nước có hiệu quả. Bài viết phân tích
một số vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng và kiến nghị giải pháp hồn thiện pháp luật về kiểm sốt
quyền lực nhà nước giữa các cơ quan nhà nước trong thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và
tư pháp ở Việt Nam hiện nay
Từ khóa: kiểm sốt quyền lực; quyền lực nhà nước; pháp luật về kiểm sốt quyền lực nhà nước;
kiểm sốt quyền lực nhà nước.
Nhận bài: 05/05/2018; Hồn thành biên tập: 13/06/2018; Duyệt đăng: 24/07/2018
Abstract: the Law on controlling state power between state agencies is the tool, measure to
ensure the effectiveness of controlling state power. The article analyzes some reasoning matters,
assesses reality and suggests solutions of finalizing law on controlling power state between state
agencies in implementation of legislative, executive and judicial rights in Vietnam nowadays.
Keywords: controlling power; state power; the law on controlling state power; controlling state
power.
Date of receipt: 05/05/2018; Date of revision: 13/06/2018; Date of approval: 24/07/2018
1. Khái niệm, nội dung và vai trò của pháp
luật về kiểm sốt quyền lực nhà nước giữa các
cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền
lập pháp, hành pháp và tư pháp
Kiểm sốt quyền lực nhà nước là việc đánh
giá, xem xét, theo dõi nhằm ngăn chặn những
hành vi vi phạm pháp luật của các chủ thể thực
hiện quyền lực nhà nước. Có ý kiến nhấn mạnh

đến mục đích của kiểm sốt quyền lực nhà nước
cho rằng kiểm sốt quyền lực nhà nước là hoạt
động nhằm ngăn ngừa hay “loại bỏ những nguy
cơ, những việc làm sai trái của Nhà nước, cơ
quan, nhân viên nhà nước trong việc tổ chức và
thực hiện quyền lực nhà nước, bảo đảm cho
quyền lực nhà nước được tổ chức và thực hiện
đúng Hiến pháp, pháp luật, đạt được mục đích
mong muốn”2. Ý kiến khác cho rằng kiểm sốt
quyền lực nhà nước là nhằm “khắc phục sự tha

hóa quyền lực nhà nước, đưa quyền lực nhà nước
trở về với đúng nghĩa của nó là quyền lực của
nhân dân”3. Từ những phân tích trên có thể hiểu:
kiểm sốt quyền lực nhà nước là tồn bộ những
cách thức, biện pháp trên cơ sở pháp luật các
chủ thể ngăn chặn, loại bỏ những hành vi sai trái
của các thiết chế thực hiện quyền lực nhà nước;
nhằm phát hiện và điều chỉnh được việc thực thi
quyền lực nhà nước; bảo đảm cho quyền lực nhà
nước được sử dụng và thực thi đúng mục đích và
đạt được hiệu quả cao.
Trong nhà nước pháp quyền, pháp luật phải
ln được các chủ thể tơn trọng và thực hiện một
cách triệt để. Nhà nước ban hành pháp luật, sử
dụng pháp luật như là cơng cụ để quản lý xã hội;
tuy nhiên, mọi hoạt động của các cơ quan nhà
nước, cán bộ, cơng chức đều phải tn theo pháp
luật. Hoạt động kiểm sốt quyền lực nhà nước

1

Phó Giáo sư, Tiến sỹ, Giảng viên cao cấp, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Nguyễn Minh Đoan (chủ biên), (2016), Cơ chế pháp lý kiểm sốt quyền lực nhà nước của các cơ quan nhà nước
ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. tr35
3
Trần Ngọc Đường (2012), Một số vấn đề về phân cơng, phối hợp và kiểm sốt quyền lực trong xây dựng Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr88
2

3


HOẽC VIEN Tệ PHAP

cng phi c iu chnh bi phỏp lut mi t
hiu qu cao. Cú th hiu phỏp lut v kim soỏt
quyn lc nh nc gia cỏc c quan nh nc
l tng th cỏc quy phm phỏp lut, cú mi liờn
h cht ch, thng nht; iu chnh cỏc quan h
xó hi phỏt sinh trong hot ng kim soỏt quyn
lc nh nc gia cỏc c quan nh nc trong
vic thc hin cỏc quyn lp phỏp, hnh phỏp v
t phỏp; do cỏc c quan nh nc cú thm quyn
ban hnh theo trỡnh t, th tc lut nh; c
biu hin thụng qua h thng cỏc vn bn quy
phm phỏp lut nhm t c mc tiờu ca
kim soỏt quyn lc nh nc.
V ni dung, phỏp lut v kim soỏt quyn
lc nh nc cú cỏc nhúm quy nh cỏc nguyờn

tc kim soỏt quyn lc nh nc gia cỏc c
quan nh nc; xỏc lp a v phỏp lý ca cỏc ch
th cng nh i tng ca kim soỏt quyn lc
nh nc; ng thi, xỏc nh phm vi, hỡnh
thc, phng phỏp, trỡnh t, th tc v hu qu
phỏp lý ca kim soỏt quyn lc nh nc gia
cỏc c quan nh nc; c biu hin trong cỏc
vn bn quy phm phỏp lut.
V hỡnh thc, phỏp lut v kim soỏt quyn
lc nh nc gia cỏc c quan nh nc c
biu hin trong h thng cỏc vn bn phỏp lut,
sp xp theo mt trt t phỏp lý t Hin phỏp, B
lut, Lut, Phỏp lnh, Ngh quyt, Ngh nh,
Quyt nh, Ch th, Thụng t liờn quan n vic
thc hin quyn lc nh nc v kim soỏt vic
thc hin quyn lc nh nc; quy nh, rng
buc hnh vi ca cỏc ch th v i tng liờn
quan n kim soỏt quyn lc nh nc. Trong
h thng cỏc vn bn phỏp lut ú Hin phỏp cú
giỏ tr hiu lc phỏp lý cao nht. Hip phỏp kin
to nờn mụ hỡnh, c ch phỏp lý kim soỏt quyn
lc nh nc, quy nh nhng nguyờn tc nn
tng, a v phỏp lý ca cỏc ch th kim soỏt
quyn lc nh nc. Vỡ vy, hon thin phỏp lut
v kim soỏt quyn lc nh nc gia cỏc c
quan nh nc cn v phi chỳ ý n vic b
sung, sa i cỏc quy nh trong Hin phỏp;
ng thi, c th húa cỏc quy nh ca Hin phỏp
liờn quan n kim soỏt quyn lc nh nc.
Phỏp lut v kim soỏt quyn lc nh nc

gia cỏc c quan nh nc cú vai trũ quan trng.
4

Trc ht, phỏp lut v kim soỏt quyn lc nh
nc th ch húa quan im, ch trng ca
ng v kim soỏt quyn lc nh nc; bo m
quyn lc nh nc vn hnh hiu qu, mnh
m, chớnh ỏng, ỳng mc ớch, phc v nhõn
dõn tt hn. Quyn lc nh nc l quyn lc
cụng, phc v cho li ớch chung, bao gm li ớch
ca giai cp thng tr v cỏc giai cp khỏc v ton
b xó hi. Phỏp lut v kim soỏt quyn lc nh
nc l phng thc bo m cỏc quyn con
ngi, quyn cụng dõn. Phỏp lut v kim soỏt
quyn lc nh nc l bin phỏp gii hn
phm vi hot ng ca quyn lc nh nc, lm
cho quyn lc nh nc vn hnh trong khuụn
kh nht nh theo nguyờn tc cụng dõn c
lm nhng gỡ m phỏp lut khụng cm, cỏn b,
cụng chc, viờn chc nh nc c lm nhng
gỡ m phỏp lut cho phộp. Theo tinh thn ú,
kim soỏt quyn lc nh nc bo m cho Nh
nc hot ng trong khuụn kh phỏp lut. Phỏp
lut c coi l cỏi lng nht quyn lc
nh nc. T ú, Nh nc hot ng trong
phm vi, chc nng nhim v ca mỡnh m
khụng xõm phm, can thip n cỏc quyn con
ngi, quyn cụng dõn.
2. Thc trng phỏp lut v kim soỏt
quyn lc nh nc gia cỏc c quan nh

nc trong vic thc hin quyn lp phỏp,
hnh phỏp v t phỏp Vit Nam hin nay
Theo ni dung v tinh thn ca Hin phỏp
nm 2013 v phõn cụng, phi hp v kim soỏt
vic thc hin quyn lc nh nc, thc trng
phỏp lut v kim soỏt quyn lc nh nc gia
cỏc c quan nh nc trong vic thc hin quyn
lp phỏp, hnh phỏp v t phỏp Vit Nam hin
nay cú th chia thnh b phn nh: quy nh
phỏp lut kim soỏt vic thc hin quyn lp
hin, lp phỏp; quy nh phỏp lut kim soỏt vic
thc hin quyn hnh phỏp; quy nh phỏp lut
kim soỏt vic thc hin quyn t phỏp.
* Quy nh phỏp lut kim soỏt quyn lc
nh nc trong vic thc hin quyn lp hin,
lp phỏp: Hin phỏp v phỏp lut xỏc nh i
tng ca kim soỏt quyn lp phỏp l kim soỏt
thc hin quyn lp hin, quyn lp phỏp, lm
lut v sa i lut, ghi nhn nguyờn tc xỏc


Soỏ 4/2018 - Naờm thửự Mửụứi Ba

nh phm vi quyn lp phỏp nh nguyờn tc gii
hn quyn con ngi, quyn cụng dõn phi do
lut nh, vic thc hin mt s quyn con ngi,
quyn cụng dõn, quyn bu c, ng c, thnh
lp, iu chnh a gii hnh chớnh phi do lut
nh. Phỏp lut gii hn phm vi quyn lp phỏp
bng quy nh thm quyn ban hnh vn bn quy

phm phỏp lut ca cỏc ch th khỏc ngoi Quc
hi nh thm quyn ban hnh vn bn quy phm
phỏp lut ca Chớnh ph (iu 96, iu 100
Hin phỏp nm 2013), thm quyn ban hnh vn
bn quy phm phỏp lut ca Chớnh quyn a
phng (iu 112 Hin phỏp nm 2013). Phỏp
lut quy nh v lp phỏp y quyn (thm quyn
ban hnh phỏp lnh ca y ban thng v Quc,
thm quyn ban bnh vn bn ca Chớnh ph,
cỏc c quan nh nc khỏc v chớnh quyn
a phng)
Bờn cnh nhng kt qu t c trờn õy,
thc trng phỏp lut v kim soỏt vic thc hin
quyn lp hin, lp phỏp cũn nhiu bt cp:
Vic kim soỏt thc hin quyn lp hin,
kim soỏt vic thc hin quyn lp hin nc
ta khụng giao cho mt c quan chuyờn trỏch, c
lp. Theo quy nh ca Hin phỏp nm 2013 v
phỏp lut hin hnh trỏch nhim bo hin thuc
v Quc hi, Chớnh ph, Tũa ỏn nhõn dõn, Vin
kim sỏt nhõn dõn, cỏc c quan nh nc khỏc
v cụng dõn. Tuy nhiờn vic bo hin c giao
cho nhiu c quan dn n tỡnh trng nộ trỏnh
trỏch nhim, hay tõm lý cha chung khụng ai
khúc lm cho nhim v bo hin kộm hiu qu.
Ni dung bo hin cũn b hn ch, mi ch tp
trung vo vic giỏm sỏt tớnh hp hin ca cỏc vn
bn lut m cha bao hm cỏc vn bn di lut.
Quy trỡnh, th tc, trỡnh t v phng thc hot
ng bo hin cũn cha y , c th nờn vic

xem xột hnh vi b cho l vi hin hay vn bn
phỏp lut b cho l trỏi Hin phỏp khụng hiu
qu. n nay thit ch chuyờn trỏch bo v Hin
phỏp võn cha c thit lp theo tinh thn m
Ngh quyt i hi X ca ng ó khng nh:
Xõy dng c ch phỏn quyt v nhng vi phm
Hin phỏp trong hot ng lp phỏp, hnh phỏp

v t phỏp. Theo ú, hot ng lp phỏp ca
Quc hi vn nm ngoi c ch phỏp lý kim
soỏt quyn lc nh nc
Cỏc quy nh phỏp lut v kim soỏt Quc
hi trong thc hin quyn lp hin v lp phỏp
cú nhng bt cp, hn ch. Quc hi t kim soỏt
hot ng ca Quc hi v cỏc c quan thuc
Quc hi v tớnh hp hin ca cỏc d ỏn lut
trc khi Quc hi tho lun, thụng qua (tin
kim) nhng Hin phỏp v Lut T chc Quc
hi hin hnh khụng quy nh rừ c ch, quy
trỡnh Quc hi t xem xột li tớnh hp hin
ca cỏc o lut. Phỏp lut cng cha quy nh
c th v cỏch gii quyt, trỏch nhim ca c
quan thm tra, thm nh v c quan trỡnh d ỏn
lut v tớnh hp hin ca cỏc d ỏn lut, phỏp
lnh, ngh quyt trong trng hp cú ý kin khỏc
nhau v tớnh hp hin gia y ban phỏp lut ca
Quc hi vi c quan trỡnh d ỏn. Hin phỏp v
phỏp lut khụng quy nh Quc hi cú thm
quyn bói b nhng o lut cú du hiu trỏi
Hin phỏp. y ban phỏp lut ca Quc hi cú

thm quyn xem xột cỏc kin ngh ca cỏc c
quan hu quan v nhng vn bn cú du hiu trỏi
Hin phỏp (iu 70, Lut T chc Quc hi nm
2014) nhng khụng núi rừ vn bn ú cú bao
gm lut ca Quc hi khụng. iu 15 Lut T
chc Quc hi quy nh Quc hi ch cú thm
quyn bói b vn bn ca y ban thng v
Quc hi, Ch tch nc, Th tng Chớnh ph,
Tũa ỏn nhõn dõn, Vin kim sỏt nhõn dõn, cỏc c
quan khỏc do Quc hi thnh lp khi cỏc vn bn
ú trỏi vi Hin phỏp, Lut, Ngh quyt ca Quc
hi theo ngh ca cỏc ch th cú thm quyn.
Nh vy, cho n nay, cha cú quy nh no v
nhim v, quyn hn, c ch kim tra, phỏt hin
v x lý cỏc o lut ó ban hnh cú du hiu vi
phm Hin phỏp k c t phớa cỏc c quan nh
nc khỏc ln t kim soỏt ca Quc hi4.
Mt s quy nh phỏp lut v kim soỏt vic
thc hin quyn lp phỏp Quc hi cha bo m
tớnh ng b, thng nht m cũn nhiu mõu
thun. Khon 3, iu 2 ca Hin phỏp ghi nhn
nguyờn tc kim soỏt quyn lc nh nc l

4

Nguyn Minh oan (ch biờn), (2016), C ch phỏp lý kim soỏt quyn lc nh nc ca cỏc c quan nh nc
Vit Nam hin nay, Nxb Chớnh tr quc gia, H Ni, tr.113

5

HOẽC VIEN Tệ PHAP

cú skim soỏt gia cỏc c quan nh nc
trong vic thc hin cỏc quyn lp phỏp, hnh
phỏp v t phỏp. Tuy nhiờn iu 94 ca Hin
phỏp li quy nh: Chớnh ph l c quan chp
hnh ca Quc hi. Tớnh cht chp hnh i
vi Quc hi ca Chớnh ph ging nh vũng
kim cụ; vỡ th, Chớnh ph khụng th kim soỏt
c Quc hi theo ỳng tinh thn ca nguyờn
tc ny. Thc tin cỏc quy nh phỏp lut cho
thy rng, mi quan h gia Quc hi - c quan
thc hin quyn lp phỏp vi Chớnh ph - c
quan thc hin quyn hnh phỏp - mi ch th
hin mt chiu theo hng kim soỏt hot ng
ca Chớnh ph m cha cú chiu ngc li l
Chớnh ph kim soỏt hot ng ca Quc hi.
Hin nay, Tũa ỏn l thit ch thc hin chc
nng xột x v thc hin quyn t phỏp. hu
ht cỏc quc gia trờn th gii, Tũa ỏn c coi l
thit ch kim soỏt quyn lc nh nc, cú thm
quyn kim soỏt vic thc hin quyn lp phỏp
ca Ngh vin. Tuy nhiờn, To ỏn nhõn dõn
nc ta, c th l To hnh chớnh khụng cú chc
nng xem xột li v phỏn quyt cỏc vn bn ca
Quc hi hoc cỏc vn bn quy phm phỏp lut
ca cỏc c quan hnh chớnh nh nc m ch cú
thm quyn xem xột v phỏn quyt i vi cỏc
vn bn hnh chớnh cỏ bit5. T nhng quy nh

ca Hin phỏp v phỏp lut, thc tin vn hnh
c ch phỏp lý kim soỏt quyn lc nh nc cho
thy cha cú c quan no cú thm quyn kim
soỏt vic tuõn theo Hin phỏp v phỏp lut trong
hot ng lp phỏp ca Quc hi m Quc hi
t thc hin chc nng kim soỏt ni b i vi
Quc hi v i vi cỏc c quan thuc Quc hi
nhng trờn thc t hot ng t kim soỏt ca
Quc hi t hiu qu khụng cao. Núi cỏch khỏc,
phỏp lut v kim soỏt quyn lc nh nc gia
cỏc c quan nh nc ang thiu vng nhng quy
nh thc hin vic kim soỏt tớnh hp hin
ca cỏc o lut t phớa c quan nh nc khỏc,
Ch tch nc, Chớnh ph, Tũa ỏn, Vin kim
sỏt). õy l l hng ca phỏp lut v kim soỏt
quyn lc (lp phỏp) Vit Nam hin nay.

*Quy nh phỏp lut kim soỏt quyn lc
nh nc trong vic thc hin quyn hnh
phỏp: phỏp lut xỏc nh i tng ca kim
soỏt quyn hnh phỏp, quyn v ngha v ca
cỏc ch th cú thm quyn kim soỏt quyn
hnh phỏp. H thng cỏc thit ch v kim soỏt
quyn lc hnh phỏp khụng ngng hon thin,
phỏt huy vai trũ trong hot ng giỏm sỏt. Cỏc
hỡnh thc kim soỏt quyn hnh phỏp a dng,
phự hp vi chc nng, nhim v v phng
thc hot ng ca mi c quan. C th, giỏm
sỏt ca Quc hi v Hi ng nhõn dõn i vi
Chớnh ph v y ban nhõn dõn cỏc cp thụng

qua hot ng xem xột bỏo cỏo, vn bn quy
phm phỏp lut, cht vn, thnh lp y ban hay
on giỏm sỏt, b phiu tớn nhim. Ch tch
nc kim soỏt c quan hnh phỏp thụng qua
quy nh v trỏch nhim ca Chớnh ph bỏo cỏo
cụng tỏc ca Chớnh ph vi Ch tch nc, Ch
tch nc cú quyn xem xột cỏc bỏo cỏo ca
Chớnh ph, Th tng Chớnh ph; cú quyn
ngh Quc hi bu, min nhim, bói nhim Th
tng Chớnh ph; cú quyn yờu cu Chớnh ph
hp bn cỏc vn cn thit. To ỏn - c quan
thc hin quyn t phỏp - cú vai trũ trong kim
soỏt thc hin quyn hnh phỏp thụng qua xột
x ca To hnh chớnh i vi quyt nh hnh
chớnh, hnh vi hnh chớnh ca cỏc c quan hnh
chớnh v cỏc cỏ nhõn cú thm quyn ca cỏc c
quan ú. Kim toỏn nh nc l thit ch c
lp ln u tiờn c hin nh cú nhim v,
quyn hn kim toỏn vic qun lý, s dng ti
chớnh, ti sn cụng ca cỏc c quan hnh chớnh
nh nc. Kim soỏt quyn lc hnh phỏp trong
ni b c quan hnh chớnh nh nc thụng qua
cỏc hot ng thanh tra, kim tra ca Chớnh ph
i vi nn hnh chớnh nh nc núi chung, ca
c quan hnh chớnh nh nc cp trờn i vi
cp di, ca c quan qun lý ngnh i vi c
quan hnh chớnh khỏc, ca th trng c quan
i vi cụng chc.
Bờn cnh nhng kt qu t c trờn õy,
thc trng phỏp lut kim soỏt quyn lc nh

5
To Th Quyờn (2017), Hon thin c ch kim soỏt quyn lc nh nc, ỏp ng yờu cu xõy dng nh nc
phỏp quyn xó hi ch ngha. Ngun: , thỏng 1/2017.

6


Soỏ 4/2018 - Naờm thửự Mửụứi Ba

nc trong vic thc hin quyn hnh phỏp cú
nhng bt cp, hn ch nh:
Cỏc quy nh v trỡnh t, th tc, cụng c
giỏm sỏt quyn lc hnh phỏp ca Quc hi cha
hon thin v ng b. C ch kim soỏt quyn
lc nh nc ca Quc hi i vi Chớnh ph
cha tht hiu qu. Cỏc hỡnh thc Quc hi s
dng kim soỏt nh xột bỏo cỏo, cht vn,
thnh lp on giỏm sỏt, thnh lp y ban lõm
thi, hay hot ng ca cỏc c quan thuc Quc
hi, hỡnh thc ly phiu tớn nhim i cỏc chc
danh do Quc hi bu hoc phờ chun chun
cha phi l nhng bin phỏp mnh quy
kt trỏch nhim ca cỏc i tng chu s kim
soỏt. Trong khi ú, hot ng kim soỏt quyn
lc trong h thng c quan hnh phỏp ch yu
mang tớnh ni b6.
V mt thc tin, nng lc ca i biu
Quc hi trong s dng cỏc cụng c phỏp lý
thc hin nhim v, quyn hn c giao cũn

cha mnh m. i biu Quc hi hot ng
kiờm nhim, gi cỏc chc v trong b mỏy hnh
phỏp cũn nhiu, dn n gim tớnh c lp trong
giỏm sỏt ca Quc hi. Nng lc b mỏy giỳp
vic cho Quc hi trong vic thụng tin, tng
hp v tham mu cũn hn ch, hin nay ch yu
thụng qua cỏc v chuyờn mụn thuc Vn phũng
Quc hi. Cho n nay, Quc hi vn cha thc
hin quyn b phiu tớn nhim i vi cỏc thnh
viờn ca Chớnh ph. Cỏc quy nh v trỡnh t,
th tc tin hnh b phiu tớn nhim cũn nhiu
bt cp, thiu tớnh kh thi nh vic quy nh
phi cú ớt nht 20% tng s i biu Quc hi
cú ngh thỡ vic b phiu tớn nhim mi c
tin hnh7.
Quy nh phỏp lut v kim soỏt ca Ch tch
nc i vi Chớnh ph ch th hin thụng qua
cỏc quyn hn ca Ch tch nc trong vic
ngh Quc hi bu, min nhim, bói nhim Th
tng Chớnh ph. Vai trũ ca Ch tch nc i
vi Chớnh ph thụng qua hỡnh thc tham d cỏc
phiờn hp ca Chớnh ph cha c th hin rừ
nột bi vỡ khi tham d, vai trũ ca Ch tch nc

cng khụng khỏc gỡ cỏc ch th tham d khỏc
nh Th trng c quan thuc Chớnh ph. Hin
phỏp nm 2013 cha quy nh v trớ, t cỏch ca
Ch tch nc khi tham d cỏc phiờn hp ca
Chớnh ph. Vỡ vy, giỏ tr, hiu lc phỏp lý ca
cỏc ý kin phỏt biu ca Ch tch nc khi tham

d cỏc phiờn hp ny cha c lm rừ.
Hin phỏp v phỏp lut tuy khụng trc tip
quy nh v quyn giỏm sỏt ca Tũa ỏn i vi
cỏc c quan hnh phỏp. Tuy nhiờn, cú th suy ra
rng hot ng kim soỏt ca Tũa ỏn i vi cỏc
c quan hnh phỏp c thc hin thụng qua
hot ng xột x, c bit l khi xột x cỏc v
ỏn hnh chớnh. Thụng qua hot ng xột x
hnh chớnh, Tũa ỏn thc hin hot ng giỏm
sỏt ca mỡnh i vi hot ng ca cỏc c quan
hnh phỏp v cỏc c quan khỏc ca nh nc
trong vic ban hnh cỏc quyt nh hnh chớnh,
thc hin hnh vi hnh chớnh. Nhng Tũa ỏn ch
cú quyn phỏn quyt v tớnh hp phỏp hay
khụng hp phỏp ca ca cỏc quyt nh hnh
chớnh, hnh vi hnh chớnh, m khụng cú quyn
bói b i vi quyt nh hnh chớnh, hnh vi
hnh chớnh.
* Cỏc quy nh phỏp lut v kim soỏt
quyn lc nh nc trong vic thc hin quyn
t phỏp: Tũa ỏn nhõn dõn l c quan xột x v
thc hin quyn t phỏp. Kim soỏt quyn t
phỏp l lm sao hot ng xột x ca Tũa ỏn
khụng b lm dng, khụng vi phm phỏp lut,
dn n oan sai; v ngc li cỏc c quan khỏc
khụng c can thip vo hot ng xột x ca
Tũa ỏn, bo m tớnh c lp v ch tuõn theo
phỏp lut ca hi ng xột x. Cú nhiu thit
ch thc hin hot ng kim soỏt quyn t
phỏp: Quc hi v Hi ng nhõn dõn cỏc cp,

h thng c quan hnh phỏp, h thng c quan
Vin kim sỏt v h thng Tũa ỏn (t thc hin
nhim v kim sỏt trong ni b ngnh), cỏc c
quan tham gia thc hin quyn t phỏp, c quan
b tr t phỏp.
Bờn cnh nhng kt qu t c, phỏp lut
kim soỏt quyn lc nh nc trong vic thc

6

Nguyn Minh oan (ch biờn), (2016), sỏch ó dn, tr161-163
Xem: Ngh quyt s 85/2014/QH13 ngy 28/11/2014 ca Quc hi v vic ly phiu tớn nhim, b phiu tớn
nhim i vi ngi gi chc v do Quc hi, Hi ng nhõn dõn bu hoc phờ chun (im c, khon 1, iu 11).

7

7


HOẽC VIEN Tệ PHAP

hin quyn t phỏp tn ti nhng bt cp: Quc
hi, U ban thng v Quc hi v Hi ng
nhõn dõn i vi Tũa ỏn cũn rt hỡnh thc, khụng
c th, ch yu thụng qua bỏo cỏo, cht vn ti
cỏc k hp ca cỏc c quan dõn c. Hot ng
kim soỏt trong ni b ngnh Tũa ỏn cng cha
t hiu qu cao vỡ phỏp lut cha cú quy nh c
th v tiờu chun, cht lng ca mt bn ỏn v
ca quyt nh giỏm c thm. Tng t, phỏp

lut ang thiu vng nhng quy nh v yờu cu,
trỡnh t, th tc cụng b bn ỏn. iu ny gõy ra
khụng ớt khú khn khi cỏc ch th thc hin
quyn kim soỏt i vi hot ng xột x ca
Tũa ỏn.
Mt s quy nh phỏp lut cha ỳng tinh
thn ca Hin phỏp nm 2013 v phõn cụng
thc hin quyn t phỏp v chc nng ca Tũa
ỏn. Hin phỏp nm 2013 quy nh Tũa ỏn cú
chc nng xột x v thc hin quyn t phỏp;
nguyờn tc tranh tng c bo m trong xột
x; tũa ỏn phi c lp khi xột x, thc hin
nguyờn tc suy oỏn vụ ti trong hot ng xột
x. Tuy nhiờn, khon 3 iu 2 Lut t chc Tũa
ỏn nhõn dõn nm 2014 li quy nh: khi thc
hin nhim v xột x v ỏn hỡnh s, Tũa ỏn cú
quyn: khi xột thy cn thit, tr h s yờu
cu Vin kim sỏt iu tra b sung; yờu cu
Vin kim sỏt b sung ti liu, chng c hoc
Tũa ỏn kim tra, xỏc minh, thu thp, b sung
chng c theo quy nh ca B lut t tng hỡnh
s khi t v ỏn hỡnh s nu phỏt hin cú vic
b lt ti phm.
Bờn cnh ú, Tũa ỏn nhõn dõn ti cao v Tũa
ỏn nhõn dõn cp cao vn cha cú thm quyn gii
thớch Hin phỏp v lut. iu ny gõy khú khn
cho Tũa ỏn khi thc hin hot ng kim soỏt
thụng qua hỡnh thc giỏm c thm.
Vin kim sỏt cú chc nng thc hnh quyn
cụng t v kim soỏt hot ng xột x ca Tũa ỏn

tuy nhiờn tht khú tỏch bch gia hai chc nng
ny trong mt ch th, trong cựng mt thi im.
Vỡ vy, trong nhiu phiờn tũa thiu s bỡnh ng
gia bờn buc ti v bờn g ti, mt s nguyờn
tc trong hot ng xột x nh cụng bng, tranh
lun cụng khai, bỡnh ng cha c ỏp dng
trit .
8

3. Mt s kin ngh hon thin phỏp lut
v kim soỏt quyn lc nh nc gia cỏc c
quan nh nc trong vic thc hin quyn
lp phỏp, hnh phỏp v t phỏp Vit Nam
hin nay
3.1. i vi quyn lp phỏp
- Xỏc nh rừ trỡnh t, th tc Quc hi t
xem xột li tớnh hp hin ca cỏc o lut do
Quc hi ó thụng qua khi cú du hiu vi phm
Hin phỏp. iu 119 Hin phỏp ó to c s hin
nh xõy dng mt c ch bo v Hin phỏp
do lut nh. Theo ú, cn tip tc nghiờn cu
xõy dng c ch bo v Hin phỏp do Lut nh
thc hin trong thi gian ti.
- M rng thm quyn ca Ch tch nc
trong hot ng lp phỏp: B sung quy nh Ch
tch nc cú quyn yờu cu Quc hi phi xem
xột li mt lut hay phỏp lnh.
- Quy ch húa hot ng phi hp thc
hin quyn lp phỏp gia cỏc c quan ca
Quc hi v cỏc c quan ca Chớnh ph, cỏc

B, ngnh phõn nh rừ nhim v ca tng
cụng on, gn vi trỏch nhim ca tp th, cỏ
nhõn ngi ng u trong quy trỡnh xõy dng
phỏp lut. Thc hin bin phỏp Chớnh ph
l c quan thc hin quyn hnh phỏp phi cú
quyn kim soỏt i vi Quc hi. Theo ú
Chớnh ph phi cú quyn bo lu ý kin hay
rỳt cỏc d ỏn lut khi Chớnh ph cú nhng lý
do chớnh ỏng.
- Hon thin quy nh v y quyn lp phỏp
ca Quc hi. Hon thin cỏc quy nh v y
quyn lp phỏp v thit lp c ch kim soỏt cht
ch (c tin kim v hu kim) ca Quc hi i
vi vic ban hnh vn bn c y quyn. õy
l bin phỏp nhm to thờm c ch t kim soỏt
vic thc hin quyn lp phỏp ca Quc hi. Bờn
cnh ú, cn quy nh c th v nhng cn c,
iu kin cng nh c s khoa hc v thc tin
khi Quc hi ban hnh ngh quyt thớ im
nhm gii quyt hay thc hin nhim v thuc
thm quyn ca Quc hi.
3.2. i vi quyn hnh phỏp
- Quy nh c th hn v quyn hn xem xột
bỏo cỏo cụng tỏc ca Ch tch nc i vi vic
thc hin nhim v, quyn hn ca Th tng


Soỏ 4/2018 - Naờm thửự Mửụứi Ba

Chớnh ph v cỏc chc danh trong h thng hnh

phỏp do Ch tch nc b nhim theo Hin phỏp
v phỏp lut.
- Phõn nh thm quyn v mi quan h gia
Ch tch nc v Chớnh ph khi Ch tch nc
yờu cu Chớnh ph hp, bn v nhng vn m
Ch tch nc thy cn thit theo quy nh ca
Hin phỏp nm 2013.
- Bo m s minh bch, trỏch nhim gii
trỡnh trong hot ng ca c quan hnh phỏp.
Phi cú quy nh rừ rng v trỏch nhim thụng
tin ca cỏc c quan hnh phỏp bo m Quc
hi kim soỏt hiu qu hot ng ca Chớnh ph.
Thiu thụng tin, thụng tin khụng trung thc thỡ
khụng th kim soỏt hiu qu Chớnh ph.
- Nghiờn cu hỡnh thc ly phiu tớn nhim hay
hỡnh thc b phiu bt tớn nhim i vi Th tng
Chớnh ph, cỏc thnh viờn Chớnh ph hay tp th
Chớnh ph khi thc hin chớnh sỏch khụng hiu qu
hoc xy ra tham nhng ln trong b mỏy hnh
phỏp, lm tht thoỏt ngõn sỏch nh nc.
- Tng cng kim soỏt vic thc hin quyn
lc nh nc ca cỏc B, c quan ngang b bng
hot ng giỏm sỏt ti cao ca Quc hi v giỏm
sỏt ca Hi ng dõn tc v cỏc y ban ca Quc
hi, trong ú tp trung giỏm sỏt vic s dng
ngõn sỏch nh nc hng nm c Quc hi
phõn cho cỏc B, c quan ngang b l mt ni
dung giỏm sỏt hng u.
- Tng cng hiu qu ca c ch t kim
tra trong h thng c quan hnh chớnh nh

nc. Xỏc nh rừ trỏch nhim ca ngi ng
cu c quan hnh chớnh nh nc vi tp th
n v, ngi ng u c quan hnh chớnh
vi tp th cp y khi cú sai phm. Nghiờm tỳc
thc hin vic cao trỏch nhim cỏ nhõn, ch
ti nghiờm tỳc i vi ngi ng u mi c
quan hnh chớnh trong hot ng thanh tra,
kim tra.
3.3. i vi quyn t phỏp
- Hon thin c ch hp lý Tũa ỏn cp
di phi tuõn th quyt nh giỏm c thm nờn
c thit lp trờn c s quy nh trỏch nhim
bi thng ca Tũa ỏn nhõn dõn cp di nu
bn ỏn ca h b hy bi quyt nh giỏm c
thm. Trỏch nhim bi thng ny khụng ch

c xỏc nh i vi vic xột x v ỏn hỡnh s
m cũn i vi vic xột x v ỏn dõn s, lao
ng, kinh t v hnh chớnh.
- Cn cú quy nh c th yờu cu v ni
dung i vi quyt nh giỏm c thm v cỏc
bn ỏn ca Tũa ỏn. Quyt nh giỏm c thm
phi gii thớch c th v vn phỏp lut cú
liờn quan ti v ỏn v cỏc bn ỏn ca Tũa ỏn
phi xỏc nh ỳng vn gii quyt ca v
ỏn v a ra li gii ỏp mt cỏch cn k v
thuyt phc.
- Nghiờn cu hon thin khung kh phỏp lý
v kim soỏt gia cỏc c quan nh nc trong
vic thc hin quyn t phỏp theo hng m

rng ngha v cụng khai bn ỏn v h s v ỏn
lm c s cho cỏc c quan nh nc khỏc v bỏo
chớ, ngi dõn giỏm sỏt xột x mt cỏch chớnh
xỏc, thc cht v hiu qu. ng thi, vic cụng
khai bn ỏn cựng vi yờu cu v ni dung ca
bn ỏn s l c s Quc hi, U ban thng v
Quc hi, Hi ng dõn tc, cỏc U ban ca
Quc hi v Hi ng nhõn dõn cỏc cp tin
hnh kim soỏt hot ng xột x mt cỏch khỏch
quan, cụng bng v hiu qu.
- Nõng cao tớnh minh bch trong hot ng
ca Tũa ỏn: mt l, cn phi minh bch húa vic
xỏc lp chng c; hai l, th tc cụng b ỏn l
cn c minh bch húa.
- Nõng cao hn na trỏch nhim, chuyờn
mụn cng nh phm cht o c ca nhng
ngi lm vic trong c quan t phỏp. Vic
tuyn chn v b nhim cỏc chc danh kim sỏt
viờn v thm phỏn cn tri qua quỏ trỡnh sỏt
hch nghiờm khc, kiờn quyt loi b nhng cỏn
b thoỏi húa, bin cht, yu nng lc chuyờn
mụn khi ngnh t phỏp.
- Nghiờn cu, thc hin ngõn sỏch c lp
cho hot ng ca h thng Tũa ỏn. Hin ti Tũa
ỏn khú cú th c lp v ngõn sỏch hot ng m
chu s chi phi v l thuc c quan hnh phỏp.
Thc t, nhiu Tũa ỏn khụng ngõn sỏch tr
phớ lut s tham gia cỏc v ỏn bo cha ch nh,
khụng chi phớ xột x lu ng. Do vy, cn
thc hin ch ngõn sỏch c lp cho Tũa ỏn v

b ch khoỏn chi i vi cỏc hot ng
hnh chớnh ca Tũa ỏn./.
9