Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn địa lí trung học phổ thông ở tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––––

VŨ THỊ DIỆU LINH

GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH
QUA MÔN ĐỊA LÍ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Ở TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––––

VŨ THỊ DIỆU LINH

GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH
QUA MÔN ĐỊA LÍ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Ở TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: LL&PPDH BỘ MÔN ĐỊA LÍ
Mã số: 8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Phương Liên

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu
và kết quả nghiên cứu ghi trong đề tài khóa luận tốt nghiệp là trung thực, được
các tác giả cho phép sử dụng và đề tài khóa luận chưa từng được công bố trong
bất kì công trình nào.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020
Tác giả

Vũ Thị Diệu Linh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn, sự tri ân sâu sắc tới Cô giáo PGS.TS Nguyễn
Phương Liên - trưởng khoa Địa lý - Trường ĐHSP Thái Nguyên là người đã

trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tạo mọi điều kiện để tôi được nghiên
cứu và thực hiện đề tài khóa luận.
Chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo trong khoa Địa lý - Trường ĐHSP
Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, chia sẻ, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập
và nghiên cứu.
Xin được gửi lời cảm ơn đến: Trường ĐHSP Thái Nguyên, Ban giám
hiệu, thầy cô giáo và các em học sinh trường THPT Dương Tự Minh, THPT
Gang Thép, THPT Định Hóa, THPT Đại Từ đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều
tra, khảo sát và thực hiện nội dung liên quan đến đề tài khóa luận.
Xin chân thành cảm ơn! Chúc sức khỏe và thành đạt.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020
Tác giả

Vũ Thị Diệu Linh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục từ viết tắt ........................................................................................... vi
Danh mục các bảng............................................................................................ vii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4

4. Lịch sử nghiên cứu .......................................................................................... 4
5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu .......................................................... 9
6. Cấu trúc luận văn ........................................................................................... 10
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIÁO DỤC
HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH QUA MÔN ĐỊA LÍ TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH THÁI NGUYÊN ........................................... 11
1.1. Hướng nghiệp và giáo dục hướng nghiệp .................................................. 11
1.1.1. Khái niệm................................................................................................. 11
1.1.2. Các giai đoạn Giáo dục hướng nghiệp .................................................... 12
1.1.3. Nhiệm vụ của hướng nghiệp ở trường THPT.......................................... 14
1.2. Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí. ............................... 16
1.2.1. Mục tiêu giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí trung
học phổ thông .................................................................................................... 16
1.2.2. Sự cần thiết của việc hướng nghiệp trong dạy học môn Địa lí ở các
trường THPT...................................................................................................... 17
1.3. Đặc điểm chương trình Giáo dục phổ thông .............................................. 23
1.3.1. Chương trình Địa lí THPT ...................................................................... 23
1.3.2. Chương trình giáo dục hướng nghiệp THPT ........................................... 28
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




1.4. Đặc điểm HS THPT .................................................................................... 33
1.4.1. Đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của HS THPT ........................................... 33
1.4.2. Trình độ nhận thức của HS THPT ........................................................... 35
1.5. Thực trạng Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh tại các trường THPT
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................... 37
Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 44
Chương 2: QUY TRÌNH VÀ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC GIÁO DỤC

HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH QUA MÔN ĐỊA LÍ TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH THÁI NGUYÊN ........................................... 45
2.1. Nguyên tắc và yêu cầu đối với giáo dục hướng nghiệp cho học sinh
qua môn Địa lí trung học phổ thông .................................................................. 45
2.1.1. Các nguyên tắc......................................................................................... 45
2.1.2. Các yêu cầu .............................................................................................. 47
2.2. Xác định nội dung giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí
trung học phổ thông ........................................................................................... 50
2.3. Quy trình thực hiện giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa
lí trung học phổ thông ........................................................................................ 59
2.3.1. Giai đoạn 1: Xây dựng kế hoạch ............................................................. 59
2.3.2. Giai đoạn 2: Thực hiện kế hoạch giáo dục hướng nghiệp ....................... 59
2.3.3. Giai đoạn 3: Đánh giá kết quả hướng nghiệp cho học sinh qua môn
Địa lí THPT ....................................................................................................... 60
2.4. Biện pháp giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí THPT .... 61
2.4.1. Vận dụng hiệu quả các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực để
tích hợp giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí THPT ............... 61
2.4.2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào giáo
dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí THPT ..................................... 67
2.4.3. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong việc tích hợp
giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí THPT ............................. 68
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




2.5. Thiết kế và tổ chức dạy học giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua
môn Địa lí THPT ............................................................................................... 69
2.5.1. Bài 24 Địa lí 10: Phân bố dân cư, đô thị hóa........................................... 69
2.5.2. Bài 1 Địa lí 11: Sự tương phản về trình độ phát triển kinh tế - xã hội

của các nhóm nước. Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại .......... 76
2.5.3. Bài 17 Địa lí 12: Lao động và việc làm ................................................... 86
Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 97
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ...................................................... 99
3.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................ 99
3.2. Nhiệm vụ và nguyên tắc thực nghiệm ........................................................ 99
3.2.1. Nhiệm vụ thực nghiệm ............................................................................ 99
3.2.2. Nguyên tắc thực nghiệm .......................................................................... 99
3.3. Tổ chức thực nghiệm ................................................................................ 100
3.3.1. Chọn trường thực nghiệm ...................................................................... 100
3.3.2. Chọn lớp thực nghiệm ........................................................................... 100
3.3.3. Chọn giáo viên thực nghiệm .................................................................. 103
3.3.4. Chọn bài thực nghiệm............................................................................ 103
3.3.5. Chọn phương pháp thực nghiệm ........................................................... 104
3.3.6. Phương pháp đánh giá kết quả thực nghiệm ......................................... 105
3.4. Nội dung thực nghiệm .............................................................................. 105
3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm .................................................................. 105
3.5.1. Kết quả định lượng ................................................................................ 106
3.5.2. Kết quả định tính ................................................................................... 110
Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 111
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 112
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 114
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ ĐẦY ĐỦ

1

CĐ

Cao đẳng

2

CMKH - KT

Cách mạng khoa học - kĩ thuật

3

ĐC

Đối chứng

4

ĐH

Đại học

5

ĐHSP

Đại học sư phạm

6

GD

Giáo dục

7

GDĐHNN

Giáo dục định hướng nghề nghiệp

8

GDĐT

Giáo dục đào tạo

9

GDHN

Giáo dục hướng nghiệp

10

GV

Giáo viên

11

HS

Học sinh

12

KV

Khu vực

13

NXB

Nhà xuất bản

14

PGS.TS

Phó giáo sư. Tiến sĩ

15

SGK

Sách giáo khoa

16

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

17

THCS

Trung học cơ sở

18

THPT

Trung học phổ thông

19

THPTQG

Trung học phổ thông quốc gia

20

TN

Thực nghiệm

21

TNCSHCM

Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh

22

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

23

VN

Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Kết quả thực hiện các phương pháp hướng nghiệp cho GV và HS
một số trường THPT ........................................................................ 38
Bảng 2.1. Bảng tổng hợp khả năng tích hợp Giáo dục hướng nghiệp trong
dạy học Địa lí trung học phổ thông ................................................. 50
Bảng 2.2. Cơ cấu lao động phân theo thành phần kinh tế thời kì 2005 - 2013 ....... 92
Bảng 3.1. Bảng phân phối điểm các bài kiểm tra các lớp thực nghiệm và
đối chứng của 4 trường thực nghiệm ............................................. 107
Bảng 3.2. Bảng phân phối tần suất tổng hợp điểm các bài kiểm tra ở các lớp
thực nghiệm và đối chứng ............................................................. 108
Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất tổng hợp điểm các bài kiểm tra ở các lớp
thực nghiệm và đối chứng của các trường ..................................... 109

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong xu thế toàn cầu hoá, sự phát triển của khoa học kỹ thuật, sự xuất
hiện của nền kinh tế trí thức, xã hội thông tin, hình thành nền văn minh trí tuệ
và tiến tới xây dựng một “Xã hội học tập” đã tạo ra những cơ hội lớn, đồng thời
cũng là những thách thức đối với nền giáo dục nước ta hiện nay. Giáo dục
hướng nghiệp (GDHN) là một trong những hoạt động giáo dục nhằm thực hiện
mục tiêu giáo dục toàn điện của giáo dục phổ thông Việt Nam. GDHN giúp học
sinh (HS) hiểu về bản thân, hiểu về thế giới nghề nghiệp, hiểu về nhu cầu lao
động của địa phương và của đất nước,... Từ đó HS tự xác lập nghề nghiệp và đi
tới quyết định một cách có ý thức trong việc chọn lựa con đường nghề nghiệp
phù hợp với những đặc điểm tâm lý và khả năng của mình cùng với yêu cầu

của xã hội.
Quyết định số 126-CP, ngày 19 tháng 3 năm 1981 của Hội đồng Chính
phủ về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và việc sử dụng hợp lý
học sinh các cấp phổ thông cơ sở và phổ thông trung học tốt nghiệp ra trường
đã khẳng định mục tiêu của giáo dục hướng nghiệp (GDHN) là giúp HS định
hướng, chọn nghề phù hợp với hứng thú, nguyện vọng, năng lực và hoàn cảnh
của bản thân và đáp ứng được sự phát triển của các ngành nghề trong xã hội.
Hoạt động này luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, được đề cập trong các
Văn kiện của Đại hội Đảng các cấp, trong các văn bản Luật,... [12].
Thông tư số 31-TT ngày 17 tháng 8 năm 1981 của Bộ Giáo dục hướng
dẫn thực hiện Quyết định của Hội đồng Chính phủ về công tác hướng nghiệp
trong nhà trường phổ thông và sử dụng hợp lý học sinh phổ thông tốt nghiệp đã
nêu rõ “công tác hướng nghiệp phải được tiến hành từ lớp đầu cấp của trường
phổ thông cơ sở tới lớp cuối cấp của trường phổ thông trung học; đồng thời
hướng nghiệp phải được tiến hành thông qua các nhiệm vụ giáo dục, qua các
hoạt động giáo dục và phải kết hợp chặt chẽ giữa các hình thức trong nhà
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




trường và ngoài nhà trường” và quy định những hình thức giáo dục hướng
nghiệp trong nhà trường phổ thông, đó là: Hướng nghiệp qua môn học; Hướng
nghiệp qua hoạt động lao động sản xuất; Hướng nghiệp qua việc giới thiệu
ngành nghề; Hướng nghiệp qua các hoạt động ngoại khóa [7].
Quyết định số 522/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Đề
án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục
phổ thông giai đoạn 2018 - 2025” đã nêu rõ mục tiêu chung: “Tạo bước đột
phá về chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong giáo dục phổ thông, góp phần
chuyển biến mạnh mẽ công tác phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và

trung học phổ thông (THPT) vào học các trình độ giáo dục nghề nghiệp phù
hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương, đáp ứng
nhu cầu nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực quốc gia, hội nhập khu
vực và quốc tế” [13].
Trong các môn học ở phổ thông, môn học có nội dung chứa nhiều kiến
thức liên quan đến GDHN là môn Địa lí. Nội dung môn Địa lí ở trường THPT
nghiên cứu về các vấn đề Địa lí tự nhiên và Địa lí kinh tế xã hội trong nước và
thế giới Trong khi giáo viên (GV) và HS nghiên cứu tìm hiểu nội dung của
môn Địa lí, đạt được các mục tiêu đề ra cho môn Địa lí ở trường THPT, thì
đồng thời cũng đã phần nào thỏa mãn được mục tiêu của GDHN.
Trong thực tế hiện nay, hầu hết mọi nghề trong xã hội đều có sự thay đổi
và có nhiều nghề mới xuất hiện, muốn chọn một nghề người học cần phải tìm
hiểu kỹ xem năng lực, tính cách, trình độ học vấn của mình có phù hợp hay
không, như vậy định hướng nghề cho HS là hết sức quan trọng. GDHN có thể
được hiểu một cách đơn giản là một quá trình hoạt động tích cực, tự giác của
học sinh dưới sự hướng dẫn của nhà trường, của gia đình cùng sự hỗ trợ của
các tổ chức xã hội để giúp học sinh tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp và chọn
được ngành nghề phù hợp trong tương lai. Chọn cho mình một nghề cũng có
nghĩa là chọn cho mình một tương lai. Việc chọn nghề thực sự quan trọng và
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




vô cùng cần thiết. Chọn nghề sai lầm nghĩa là đặt cho mình một tương lai
không thực sự an toàn và vững chắc. Trước thực trạng khá phổ biến là nhiều
bạn trẻ chuẩn bị đi vào cánh cửa đại học, vẫn lúng túng về việc chọn cho mình
một ngành học; nhiều bạn sau khi tốt nghiệp đại học, mới nhận ra là mình đã
chọn sai ngành học và rất nhiều bạn trẻ phải học lại, chọn lại những ngành nghề
mới, gây lãng phí về thời gian, tài chính cho gia đình và xã hội... Do đó, việc

GDHN có những vai trò vô cùng quan trọng.
Với những lí do trên, tác giả lựa chọn vấn đề nghiên cứu là: “Giáo dục
hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông ở tỉnh Thái
Nguyên” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình, mong muốn góp phần nâng cao
hiệu quả của GDHN trong các trường THPT tỉnh Thái Nguyên, nâng cao khả
năng sáng tạo, kĩ năng thực hành và lập nghiệp,... cho HS.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn của việc GDHN, đề tài đề xuất
quy trình và một số biện pháp tích hợp giáo dục định hướng nghề nghiệp cho
HS trong dạy học Địa lí ở các trường THPT tỉnh Thái Nguyên.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về Giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông.
- Xác định yêu cầu và nguyên tắc tích hợp đối với GDHN trong dạy học
Địa lí ở các trường THPT.
- Thiết kế nội dung, xây dựng quy trình, biện pháp tổ chức dạy học
GDHN cho HS qua một số bài học Địa lí THPT.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính hiệu quả và khả thi
của đề tài nghiên cứu.
- Kết luận và khuyến nghị trong việc Giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu quy trình và biện pháp GDHN cho HS trong dạy học Địa lí

ở các trường THPT tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về thời gian: thực hiện từ tháng 8 năm 2019 đến tháng 6 năm 2020
- Về không gian: nghiên cứu và thực nghiệm sư phạm tại một số trường
THPT trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
- Hoạt động lí luận và thực tiễn dựa trên chương trình GDPT 2018, một
số bài dạy thực nghiệm được lựa chọn từ sách giáo khoa hiện hành.
4. Lịch sử nghiên cứu
4.1. Trên thế giới
GDHN đã xuất hiện, tồn tại và phát triển cùng với lịch sử phát triển giáo
dục của nhiều nước trên thế giới. Thu hút sự quan tâm, nghiên cứu của nhiều
nhà khoa học, với những tác phẩm như: Cuốn “Careers education in the
classroom” đã hướng dẫn giáo viên nên làm như thế nào để HS thực sự hứng
thú khi học hướng nghiệp trong lớp học; Cuốn “Teachers and Careers” của
Tristram Hooley, A.G.Watts (2015), Trung tâm nghiên cứu hướng dẫn quốc tế Trường Đại học Derby đã đề cập đến ý nghĩa của việc định hướng nghề nghiệp,
các khái niệm về nghề nghiệp, và vai trò của GV trong trường THPT đối với
giáo dục hướng nghiệp - định hướng nghề nghiệp… Hầu hết các đề tài nghiên
cứu của các tác giả trên thế giới đều quan tâm nghiên cứu giáo dục hướng
nghiệp cho HS phổ thông, làm sao để dạt hiệu quả cao nhất trong việc chọn
nghề, bản thân hiểu biết hơn về thế giới nghề nghiệp, tiếp cận với các nghề để
từ đó có sự lựa chọn đúng đắn; chưa đi sâu vào nghiên cứu vấn đề định hướng
nghề nghiệp trong dạy học Địa lí ở các trường THPT.
Các nghiên cứu về GDĐHNN trong các trường THPT và việc định
hướng nghề nghiệp trong các môn học trong trường THPT ở các nước trên thế
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




giới theo thời gian và không gian, cho thấy sự phát triển nhanh, mạnh của

GDHN tại các quốc gia, tuy nhiên cũng chưa thấy các nghiên cứu sâu về hướng
nghiệp trong các môn học. Giữa thế kỷ XIX, một số nhà khoa học trên thế giới
đã khẳng định con người để làm tốt một công việc cụ thể không chỉ học, mà
còn phải có những năng lực phù hợp với nghề đó. Do vậy những HS đang lựa
chọn nghề cần có sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình. Từ đó việc định hướng nghề
nghiệp trong trường phổ thông ở các nước công nghiệp được quan tâm nghiên
cứu, áp dụng ngày càng sâu rộng. Đầu thế kỷ XX các cơ sở dịch vụ, tư vấn
hướng nghiệp lần lượt ra đời ở Hoa Kì, Anh, Pháp, Đức, Nga,... hệ thống
hướng nghiệp được nghiên cứu rất kỹ với mục đích cho HS tiếp cận với nhiều
nghề khác nhau, nghiên cứu xu hướng, năng lực của các em và giúp các em
chọn đúng nghề theo năng lực và sở trường của mình. Nhiều quốc gia đã đưa
nội dung GDHN vào trong trường phổ thông qua tất cả các cấp học, và dạy
dưới nhiều hình thức khác nhau, như coi nó là một môn học, tích hợp vào môn
Công nghệ, hoặc qua các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa,....
4.2. Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, cùng xu hướng chung với các nước trên thế giới nhiều nhà
nghiên cứu đã quan tâm và nghiên cứu về vấn đề giáo dục hướng nghiệp và
định hướng nghề nghiệp cho HS trung học.
Vấn đề GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ
thông là vấn đề có nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu và nhiều đề tài nghiên
cứu sâu vấn đề này.
Tác giả Phạm Tất Dong với Luận án Phó tiến sĩ: “Hướng nghiệp cho nữ
sinh phổ thông trung học” (1973) và cuốn “Phụ nữ và nghề nghiệp” NXB Phụ
nữ (1978) [15, 16]; Tác giả Đặng Danh Ánh cùng các cộng sự với đề tài “Mô tả
các nghề đào tạo nhằm mục đích hướng nghiệp” và “Tuổi trẻ và nghề nghiệp”
(Tập 1 và tập 2) [1, 2]. Những sản phẩm đó đã cung cấp nhiều tư liệu quý giá
cho công tác hướng nghiệp ở trường phổ thông và được đông đảo các thế hệ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

HS THPT đón nhận; Năm 2004 tác giả Nguyễn Văn Lê và nhóm cộng sự đã
nghiên cứu vấn đề “Giáo dục phổ thông và hướng nghiệp - nền tảng để phát
triển nguồn nhân lực đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [17];
Năm 2016 tác giả Nguyễn Thị Luyến với luận án tiến sĩ : “Tích hợp giáo dục
hướng nghiệp trong dạy học địa lí 12 trung học phổ thông”.... Đề tài đã
nghiên cứu thực trạng và tiềm năng nghề nghiệp của HS phổ thông, đề ra
phương hướng, nhiệm vụ cho giáo dục phổ thông nói chung, giáo dục hướng
nghiệp nói riêng nhằm mục đích phát triển tiềm năng nghề nghiệp cho HS
phổ thông...
Năm 1980 với sự giúp đỡ của UNICEF Bộ Giáo dục đã cho ra đời, các
trung tâm kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp. Các trung tâm này có nhiệm vụ
hướng nghiệp, dạy nghề cho thanh niên, bồi dưỡng cho GV, làm dịch vụ khoa
học kỹ thuật và nghiên cứu khoa học kỹ thuật. Đồng thời với các nghiên cứu
của nhiều nhà khoa học quan tâm chú trọng đến giáo dục hướng nghiệp và định
hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông thì hàng loạt Thông tư,
Văn bản, Văn kiện cũng đã đề cập đến vấn đề này, khẳng định vai trò, tầm quan
trọng của GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông.
Cụ thể như: Quyết định 126/CP ngày 19 tháng 3 năm 1981 về “Công tác hướng
nghiệp và sử dụng hợp lý học sinh các cấp phổ thông cơ sở, phổ thông trung
học tốt nghiệp ra trường” đã khẳng định mục tiêu của giáo dục hướng nghiệp
và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông là giúp HS định
hướng, chọn lựa nghề phù hợp, với năng lực, nguyện vọng, hứng thú và hoàn
cảnh của bản thân, đáp ứng được sự phát triển các ngành nghề trong xã hội [12];
Chỉ thị 33/2003/CT-BGDĐT ngày 23/7/2003 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về
“Tăng cường GDHN cho HS phổ thông” [9]; Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006)
“Chương trình giáo dục phổ thông - Hoạt động GDHN” - NXB Giáo dục;
Quyết định số 68/2008QĐ-BGDĐT ngày 16/12/2008 của Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc ban hành “Quy định về công tác hướng nghiệp, tư vấn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




việc làm trong các cơ sở giáo dục đại học và trung cấp chuyên nghiệp” [6];
Quyết định 711/QĐ - TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ về “Công
tác hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông và việc sử dụng hợp lý HS các
cấp THCS, THPT tốt nghiệp ra trường” [14];... Trong các Văn kiện Đại hội
Đảng, Đảng ta cũng luôn nhấn mạnh vấn đề tăng cường GDHN cho HS. Như
trong Văn kiện Đại hội IX: “Thực hiện phương châm học đi đôi với hành,... coi
trọng công tác hướng nghiệp và phân luồng HS trung học, chuẩn bị cho thanh
niên đi vào lao động nghề nghiệp phù hợp với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế
trong cả nước và từng địa phương...”; Bên cạnh đó Luật Giáo dục nước ta cũng
đã khẳng định “Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển
những kết quả của trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và những
hiểu biết thông thường về kĩ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học đại học, cao
đẳng, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”;
Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ GDĐT
về việc ban hành “Chương chình giáo dục phổ thông”, trong đó đề cập rất rõ
mục tiêu của HS cần đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ khi tham gia hoạt động
GDHN cấp THPT [4]; Quyết định số 4385/QĐ-BGD&ĐT ngày 30/6/2009 của
Bộ trưởng Bộ GDĐT về việc ban hành “Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo
dục trung học năm 2009 - 2010”, trong đó đã chỉ đạo nhiệm vụ cụ thể cho hoạt
động GDHN [11]; “Các trường THCS, THPT phối hợp với các trung tâm kĩ
thuật tổng hợp - Hướng nghiệp để bố trí, phân công hợp lý đội ngũ GV thực
hiện hoạt động giáo dục nghề phổ thông theo hướng dẫn tại văn bản số
6808/BGDĐT-GDTrH ngày 16/12/2008 của Bộ GDĐT và hoạt động GDHN [6];
Tích hợp một số nội dung GDHN sang hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và

môn Công nghệ...”; Quyết định số 1955/QĐ-BGDĐT ngày 30/5/2014 của Bộ
trưởng Bộ GDĐT về việc ban hành “Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học
2014 - 2015 đối với giáo dục trung học” nêu rõ “... Tiếp tục đa dạng các
phương thức tư vấn, hướng nghiệp cho HS trung học,...” [10]; Chỉ thị số
2919/CT-BGDĐT ngày 10/8/2018 của Bộ GDĐT về nhiệm vụ chủ yếu năm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




học 2018 - 2019 của ngành Giáo dục trong đó đã chỉ đạo nhiệm vụ cụ thể [5]:
“Triển khai thực hiện Quyết định số 522/QĐ-TTg ngày 14/5/2018 của Thủ
tướng Chính phủ về Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng
học sinh trong giáo dục phổ thông”…
Trong nhiều năm qua Bộ GDĐT, Tổng cục dạy nghề, Ban Tuyên giáo
Trung ương,... đã rất quan tâm đến GDHN và định hướng phân luồng học sinh
trong giáo dục phổ thông như bên cạnh các đề tài cấp Bộ, cấp Nhà nước, các đề
tài Tiến sĩ,... còn tổ chức nhiều Hội thảo đề cập đến vấn đề này như hội thảo
“Nâng cao chất lượng tham mưu của Ban Tuyên giáo các tỉnh/thành ủy về công
tác phân luồng HS sau trung học”, “Phân luồng HS sau THCS và THPT”,
“Thực trạng, dự báo, giải pháp về phổ cập và phân luồng HS”,... Điều này cho
thấy tầm quan trọng của GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong nhà
trường phổ thông.
Có thể thấy, các nghiên cứu trong và ngoài nước đã đề cập và giải quyết
được rất nhiều các vấn đề của GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong
giáo dục phổ thông như: Tính cấp thiết của GDHN và định hướng phân luồng
học sinh trong giáo dục phổ thông; nội dung và phương thức triển khai giáo dục
hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông; tài
liệu phục vụ giảng dạy GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong giáo
dục phổ thông; thực trạng GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong

giáo dục phổ thông ở Việt Nam; tiềm năng phát triển nghề của HS trung học,...
Tuy nhiên các nghiên cứu về GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong
giáo dục phổ thông qua các môn học ở trường phổ thông, đặc biệt trong môn
học Địa lí THPT chưa nhiều.
Có thể kể đến một số đề tài và bài báo như: đề tài “Nghiên cứu đề xuất
nội dung GDHN thông qua chương trình các môn văn hóa ở trường THPT”
tác giả Lê Thị Thu Thủy năm 2007. Đề tài trên đã bước đầu đề cập đến việc
GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông qua các
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




môn học: Ngữ Văn, môn Vật lí, môn Hóa học, môn Sinh học. Tuy nhiên đây
mới là những lí luận chung, chưa đi vào nội dung chương trình cụ thể để thực
hiện [25]; Bài viết “Khả năng tích hợp nội dung hướng nghiệp trong dạy - học
môn Địa lí lớp 12- THPT” của tác giả Ngô Thị Hải Yến và Hà Văn Thắng đăng
trên kỷ yếu hội thảo khoa học của viện nghiên cứu Sư Phạm, trường Đại học Sư
phạm Hà Nội đã đề cập khá chi tiết đến việc khai thác một số nội dung, một số
bài trong sách giáo khoa Địa lí 12 phục vụ cho GDHN - định hướng nghề trong
tương lai, đồng thời bài viết cũng đã phân tích một số vấn đề lí thuyết cho việc
hướng nghiệp ở trường phổ thông [30]. Tuy nhiên, để triển khai được vấn đề
nay ở trường phổ thông thì cần một nghiên cứu chi tiết hơn.
Để nâng cao được hiệu quả của việc định hướng nghề nghiệp cho các em
trong tương lai, cần thiết phải có sự tiếp nối các nghiên cứu vấn đề này. Những
nghiên cứu trong và ngoài nước nói trên là những cơ sở khoa học tin cậy để tác
giả luận văn có thể kế thừa, thực hiện nghiên cứu đề tài “Giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông ở tỉnh Thái Nguyên”
nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động giáo dục hướng nghiệp và
định hướng phân luồng HS.

5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu
5.1. Quan điểm nghiên cứu
Đề tài vận dụng một số các quan điểm như: Quan điểm hệ thống, Quan
điểm dạy học theo định hướng phát triển năng lực, Quan điểm thực tiễn, Quan
điểm dạy học hướng vào người học,...
5.2. Phương pháp nghiên cứu
5.2.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu: Là phương pháp tôi thu thập
toàn bộ số liệu. thông tin, sưu tầm các văn bản liên quan đến đề tài sau đó tiến
hành xử lý, đánh giá tài liệu thu thập được như đọc, phân tích, so sánh, chọn
lọc… Với các số liệu thu thập được cần phải tổng hợp, xử lí và phân tích để
nghiên cứu đề tài. Xử lý và phân tích số liệu hay dữ liệu là một trong bước cơ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




bản để nghiên cứu. Bản thân số liệu là những số liệu thô qua xử lý phân tích
thông tin tạo thành tri thức. Đây là điều mà các đề tài nghiên cứu mong muốn.
5.2.2. Phương pháp điều tra khảo sát: Tiến hành, điều tra khảo sát thực trạng
dạy tích hợp GDHN trong bài giảng của một số giáo viên dạy học địa lý ở các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên bằng phương pháp phiếu thăm dò
ý kiến và trao đổi nói chuyện.
Điều tra học sinh về hiệu quả, hứng thú của việc giáo viên dạy GDHN và
tích hợp GDHN trong bài giảng. Trên cơ sở kết quả điều tra, khảo sát tác giả xử
lý, phân tích, đúc kết kinh nghiệm và có cái nhìn tổng quan về việc GDHN cho
học sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông để từ đó có cơ sở thực tiễn cho
việc nghiên cứu đề tài.
5.2.3. Phương pháp toán học: Áp dụng phương pháp toán học để xử lý, đánh
giá điểm số, phân tích các kết quả điều tra, thực nghiệm, đối chứng mà đề tài đã
thực hiện.

5.2.4. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: Hỏi ý kiến chuyên gia, các đồng
nghiệp, các nhà quản lý để xác định tính khả thi và tính hiệu quả của các biện
pháp đề xuất.
5.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở
các trường THPT trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên và tiến hành dạy thực nghiệm,
khảo sát một số bài địa lý trong chương trình SGK hiện hành ở các lớp theo
hướng dạy hoc tích hợp và đối chứng.
6. Cấu trúc luận văn
Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo,
phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về Giáo dục hướng nghiệp cho học
sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông ở tỉnh Thái Nguyên.
Chương 2: Quy trình và biện pháp tổ chức Giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh qua môn Địa lí trung học phổ thông ở tỉnh Thái Nguyên.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP
CHO HỌC SINH QUA MÔN ĐỊA LÍ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở
TỈNH THÁI NGUYÊN
1.1. Hướng nghiệp và giáo dục hướng nghiệp
1.1.1. Khái niệm
Theo UNESCO: “hướng nghiệp là một quá trình cung cấp cho người
học những thông tin về bản thân, về thị trường lao động và định hướng cho
người học có các quyết định đúng đối với sự lựa chọn nghề nghiệp”. Ở tầm vĩ
mô, hướng nghiệp là hệ thống biện pháp tác động của Nhà nước, tổ chức hoạt

động của nhiều cơ quan khác nhau trong xã hội, giúp cho con người lựa chọn
và xác định được vị trí nghề nghiệp của mình trong cuộc sống.
Theo tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình sách Giáo dục
hướng nghiệp lớp 10 hiện hành thì trong trường phổ thông: “hướng nghiệp
được coi như là công việc của tập thể giáo viên, tập thể sư phạm có mục đích
giáo dục học sinh trong việc chọn nghề, giúp các em tự quyết định nghề nghiệp
tương lai trên cơ sở phân tích khoa học về năng lực, hứng thú của bản thân và
nhu cầu nhân lực của các ngành sản xuất trong xã hội”.
Khái niệm Giáo dục hướng nghiệp thường được sử dụng trong các tài
liệu tập huấn nhằm nhấn mạnh hơn công tác hướng nghiệp trong nhà trường
phổ thông. Có thể hiểu rằng giáo dục hướng nghiệp là một quá trình thống nhất,
gắn bó chặt chẽ với nhau, diễn ra trong toàn bộ quá trình phát triển nghề nghiệp
của con người. Giáo dục hướng nghiệp nhằm định hướng nghề nghiệp cho học
sinh. Cụ thể, Giáo dục học cho rằng Giáo dục hướng nghiệp là các tác động có
hệ thống giúp thế hệ trẻ có cơ sở khoa học trong việc chọn nghề sao cho phù
hợp với những yêu cầu của sự phân công lao động xã hội, có tính đến hứng thú
và năng lực của từng cá nhân, sao cho mỗi học sinh tìm thấy niềm vui, hạnh
phúc khi cống hiến sức mình cho sự phát triển chung của cộng đồng, của xã
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




hội. Bên cạnh đó, công tác hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông, hay nói
cách khác, Giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông cũng nhằm giáo
dục học sinh rèn luyện thái độ yêu lao động và kỹ năng tự định hướng nghề
nghiệp cho bản thân sau khi ra khỏi môi trường học đường.
Nói tóm lại, Giáo dục hướng nghiệp là hệ thống các giải pháp của gia
đình, nhà trường và xã hội, trong đó nhà trường đóng vai trò chủ đạo nhằm
hướng dẫn và chuẩn bị cho thế hệ trẻ sẵn sàng đi vào lao động ở các ngành

nghề tại những nơi xã hội đang cần phát triển, đồng thời lại phù hợp với hứng
thú, năng lực cá nhân. Như vậy, thực chất của Giáo dục hướng nghiệp trong
nhà trường phổ thông không phải là sự quyết định nghề cho mỗi học sinh mà là
sự tuyên truyền, giáo dục, điều chỉnh động cơ, hứng thú nghề nghiệp của học
sinh nhằm giải quyết mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, giữa cá nhân và thế
giới nghề nghiệp, giáo dục sự lựa chọn nghề một cách có ý thức nhằm đảm bảo
cho mỗi cá nhân tìm thấy động lực, hạnh phúc trong lao động nghề nghiệp và
có cơ hội đạt năng suất cao, cống hiến nhiều nhất cho sự phát triển của xã hội.
1.1.2. Các giai đoạn Giáo dục hướng nghiệp
Theo tác giả Đặng Danh Ánh (1986) giáo dục hướng nghiệp nói chung
có 3 giai đoạn liên tiếp nhau: kết hợp tạo thành tam giác hướng nghiệp [1].

Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các khâu trong giáo dục hướng nghiệp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




Các giai đoạn GDHN có nhiều tranh luận khác nhau, nhưng đa số các
tác giả cho rằng, GDHN ở trường phổ thông chỉ gồm Định hướng nghề và
Tư vấn nghề.
* Định hướng nghề
Định hướng nghề nghiệp được hiểu là hoạt động giáo dục toàn diện được
thiết kế để cung cấp cho thế hệ trẻ các thông tin và kinh nghiệm để chuẩn bị
hành trang sống và làm việc cần thiết trong một nền kinh tế, xã hội và môi
trường luôn thay đổi.
Tổ chức các hoạt động giáo dục giúp HS làm quen với các ngành nghề
trong nền kinh tế quốc dân và các ngành nghề phổ biến (cung cấp thông tin tới
HS về thế giới nghề nghiệp, thông tin về nghề cụ thể, thông tin hệ thống các
trường đào tạo và thị trường lao động,…)

Tổ chức các hoạt động giáo dục trải nghiệm giúp HS có hứng thú nghề,
khuynh hướng nghề, năng lực nghề, giúp các em có ý thức chọn nghề.
Qua đó giúp HS nhận rõ bản thân mình, tự giác ý thức được năng lực cá
nhân, có thái độ đúng đắn đối với mọi ngành nghề, tự xác lập nghề nghiệp và đi
tới quyết định một cách có ý thức trong việc chọn lựa con đường nghề nghiệp
phù hợp với những đặc điểm tâm lý và khả năng của mình cùng với yêu cầu
của xã hội.
* Tư vấn nghề
Tư vấn nghề là đưa ra những lời khuyên cho con người dựa trên cơ sở
xem xét mối quan hệ giữa đặc điểm của hoạt động nghề phù hợp với những đặc
điểm tâm sinh lý, thể chất, dựa trên cơ sở các kết quả chẩn đoán tâm lý, tâm
sinh lý và y tế.
Tư vấn nghề cũng giống như tư vấn hướng nghiệp là hoạt động giúp bạn
có thể nhận biết và thấu hiểu bản thân cũng như thế giới nghề nghiệp trong
hoàn cảnh xã hội nhất định, từ đó đưa ra các lựa chọn nghề nghiệp, con đường
phát triển bản thân và sự nghiệp phù hợp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




Thật vậy, có thể cho rằng Giáo dục hướng nghiệp ở trường phổ thông là
bước khởi đầu quan trọng trong quá trình phát triển nhân lực. Trên bình diện cá
nhân, hướng nghiệp là hệ thống các giải pháp dựa trên cơ sở tâm lý học, sinh lý
học, giáo dục học, xã hội học và nhiều khoa học khác để giúp học sinh chọn
nghề phù hợp với nhu cầu xã hội, đồng thời thỏa mãn tối đa nguyện vọng, thích
hợp với năng lực, sở trường và điều kiện tâm sinh lý cá nhân để họ có thể phát
triển tới đỉnh cao trong nghề nghiệp, cống hiến được nhiều cho xã hội cũng như
tạo lập được cuộc sống tốt đẹp cho bản thân. Trên bình diện vĩ mô xã hội,
hướng nghiệp nhằm góp phần phân bố hợp lý và sử dụng có hiệu quả nhất

nguồn nhân lực, vốn quý của đất nước để phục vụ cho sự phát triển kinh tế-xã
hội của đất nước.
1.1.3. Nhiệm vụ của hướng nghiệp ở trường THPT
Trong trường THPT sẽ thực hiện 2 giai đoạn chính của GDHN như đã
phân tích ở trên đó là giai đoạn Định hướng nghề và Tư vấn nghề (giai đoạn
tuyển chọn nghề là thuộc các cơ sở sử dụng lao động). Các môn khoa học cơ
bản có vai trò cung cấp những kiến thức cơ bản là nền tảng của sự hình thành
tư duy lí luận, thế giới quan, nhân sinh quan đúng đắn và giúp HS có những kỹ
năng thực hành, ứng dụng tri thức trong cuộc sống hàng ngày và vào nghề
nghiệp tương lai. Các môn khoa học có tác động cơ bản tới GDHN, từ những
kiến thức chung giúp HS hiểu được con đường dẫn tới nghề nghiệp để có thái
độ đúng đắn đối với nghề nghiệp tương lai
Theo sách “Giáo dục hướng nghiệp hiện hành ở Việt Nam” của tác giả
Đặng Danh Ánh thì giáo dục hướng nghiệp ở trường phổ thông có 5 nhiệm vụ
sau đây:
1/ Tổ chức cho học sinh làm quen với các ngành nghề của nền kinh tế,
đặc biệt với các nghề phổ biến;
2/ Tổ chức các hoạt động giáo dục nghề cho học sinh nhằm giúp các em
có ý thức chọn nghề;
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




3/ Tiến hành tư vấn chọn nghề cho học sinh;
4/ Giúp học sinh tìm hiểu nhân cách của mình để giúp các em chọn nghề
phù hợp;
5/ Giáo dục học sinh có thái độ lao động đúng với mọi ngành nghề.
Các con đường GDHN để chuyển tải được hết các nội dung trên, nhà
trường phổ thông thực hiện GDHN thông qua bốn con đường chủ yếu sau đây:

Hướng nghiệp qua hoạt động dạy học các môn văn hóa. Thật vậy, môn
học nào cũng có khả năng hướng nghiệp của nó. Điều quan trọng là người thầy
phải biết kết nối những nội dung giảng dạy với một số nghề cụ thể nào đó nhằm
giúp học sinh có cái nhìn tổng quát về nghề, ươm mầm đam mê nghề nghiệp
cho học sinh. Quá trình giảng dạy các môn văn hóa cũng là quá trình phát hiện
và bồi dưỡng năng khiếu, dẫn dắt sự phát triển năng khiếu của học sinh, từ đó,
người thầy có thể định hướng cho học sinh có năng khiếu, cho các em những
lời khuyên chọn nghề.
Hướng nghiệp qua hoạt động dạy nghề phổ thông và dạy môn công nghệ.
Có thể nói môn công nghệ và dạy nghề phổ thông có khả năng hướng nghiệp
rất lớn. Mặc dù học sinh chưa đi sâu vào kỹ thuật nghề nghiệp nhưng qua việc
tìm hiểu một số ngành nghề chủ yếu (công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ), học
sinh có điều kiện hiểu về những ngành nghề trong xã hội. Đặc biệt, với hoạt
động dạy nghề phổ thông (tin học, điện dân dụng, chụp ảnh, nấu ăn,…), học
sinh có điều kiện được thực hành một cách nghiêm túc, đầy đủ, được thử sức
mình với hoạt động kỹ thuật cụ thể, nhờ đó, các em phát hiện và đánh giá đúng
hơn năng lực kỹ thuật của bản thân.
Hướng nghiệp qua các buổi sinh hoạt hướng nghiệp. Có nhiều cách tổ
chức sinh hoạt hướng nghiệp như giao lưu với người thành đạt trong nghề; tìm
hiểu các ngành nghề đang cần nhân lực, nhất là những ngành nghề nằm trong
dự báo nhu cầu nhân lực của địa phương; tìm hiểu hệ thống các cơ sở đào tạo;
tổ chức các buổi tọa đàm, diễn đàn về nghề nghiệp tương lai… tất cả đều nhằm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




mục đích giáo dục thái độ yêu lao động cũng như cung cấp cho học sinh một cái
nhìn toàn cảnh về các ngành nghề trong xã hội, các “luồng” mà học sinh có thể đi
tiếp sau khi tốt nghiệp cũng như nhu cầu về nhân lực của quốc gia và địa phương.

Hướng nghiệp qua các hoạt động tham quan ngoại khóa. Các hoạt động
này có khả năng hướng nghiệp to lớn bởi chúng thúc đẩy sự phân hóa năng lực,
sự phát triển năng khiếu diễn ra càng mạnh mẽ, nói cách khác, sự nảy sinh
hứng thú, thiên hướng, năng lực của học sinh thường xuất hiện trong các hoạt
động ngoại khóa.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ của GDHN ở trường THPT, việc tổ chức
GDHN trong các trường trung học phải hướng tới cái đích cuối cùng là đảm
bảo cho mọi HS xây dựng được kế hoạch nghề nghiệp cho bản thân, qua từng
giai đoạn ở trên.
Vì vậy đối với giáo viên bộ môn, cần ý thức về các yêu cầu thực tiễn
trong nghề nghiệp như: Dạy học tích hợp, dạy học phân hóa, giáo dục hướng
nghiệp... để chủ động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng mình. Cần ý thức nghiêm túc
đây là trách nhiệm nghề nghiệp và đạo đức nghề nghiệp. Các giáo viên cần tích
cực trang bị những kiến thức và kĩ năng hướng nghiệp và chú trọng kết hợp với
chuyên viên tham vấn để thực hiện. Đặc biệt cần chú trọng phương pháp và
hình thức tổ chức giáo dục hướng nghiệp thực sự tích cực và phù hợp với đặc
điểm tâm lý của HS.
Mỗi giáo viên cần quan tâm nhiều hơn đến việc triển khai công tác giáo
dục hướng nghiệp trong trường trung học, đặc biệt là quy trình thực hiện khi
HS nhờ GV tư vấn hướng nghiệp hoặc cách thức tích hợp nội dung hướng
nghiệp vào môn học mà mình đang phụ trách.
1.2. Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí.
1.2.1. Mục tiêu giáo dục hướng nghiệp cho học sinh qua môn Địa lí trung
học phổ thông
Giáo dục hướng nghiệp trong dạy học môn Địa lí ở các trường THPT
nhằm đạt được những mục tiêu sau:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN