LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ

LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ
4.1. Khái niệm Lãnh đạo
4.1.1. Khái niệm
Có nhiều quan niệm khác nhau về lãnh đạo.
Theo James Gibson: lãnh đạo là một phần công việc của quản lý nhưng
không phải toàn bộ công việc quản lý. Lãnh đạo là năng lực thuyết phục người
khác hăng hái phấn đấu cho những mục tiêu đã xác định.
George Tery: Lãnh đạo là hoạt động gây ảnh hưởng đến con người để họ
phấn đấu tự nguyện cho các mục tiêu của tổ chức.
R. Tannenbaum, R. Weschler và F. Massarik: Lãnh đạo là ảnh hưởng liên
nhân cách được thực hiện trong tình huống và được định hướng thông qua quá
trình giao tiếp nhằm đạt được mục đích chung hoặc những mục đích chuyên biệt.
H. Koontz và các tác giả: Lãnh đạo là quá trình tác động đến con người
sao cho họ cố gắng một cách tự giác và hăng hái thực hiện mục tiêu chung của tổ
chức.
P. Hersey và Ken Blanc Hard: Lãnh đạo là một quá trình gây ảnh hưởng
đến các hoạt động của một cá nhân hay một nhóm nhằm đạt được mục đích trong
tình huống nhất định.
Có nhiều quan niệm khác nhau về mối quan hệ giữa lãnh đạo và quản lý.
Nhưng có thể khái quát thành hai khuynh hướng điển hình:
Một là: Lãnh đạo và quản lý là đồng nhất với nhau.
Hai là: Lãnh đạo và quản lý là hoàn toàn khác biệt.
Thực chất, lãnh đạo và quản lý vừa có sự đồng nhất, vừa có sự khác biệt.
Để thấy được lãnh đạo và quản lý vừa có sự đồng nhất, vừa có sự khác biệt, cần
phải căn cứ vào các phương diện sau:
Thứ nhất, xét về chủ thể hoạt động.
Sự đồng nhất giữa lãnh đạo và quản lý là ở chỗ một nhà lãnh đạo cũng có
thể được gọi là một nhà quản lý, và ngược lại, một nhà quản lý có thể được coi
là một nhà lãnh đạo.
Sự khác biệt giữa lãnh đạo và quản lý được biểu hiện: chỉ những nhà quản
lý cấp cao mới là những nhà lãnh đạo đúng nghĩa; còn các nhà quản lý cấp trung

và cấp thấp thường không được gọi là nhà lãnh đạo.
Thứ hai, xét về phương diện mục tiêu (Nội dung) hoạt động.
1
1
Sự đồng nhất giữa lãnh đạo và quản lý đó là các hoạt động này dù được
thực thi theo cách nào thì cũng nhằm hướng tới thực hiện mục tiêu của tổ chức.
Sự khác biệt giữa lãnh đạo và quản lý thuộc về tính chất của mục tiêu mà
chúng hướng tới. Mục tiêu của lãnh đạo mang tính định hướng, chiến lược, định
tính; Mục tiêu của quản lý mang tính chất cụ thể, chiến thuật, định lượng.
Thứ ba, về phương thức hoạt động.
Sự đồng nhất giữa lãnh đạo và quản lý: hoạt động lãnh đạo và hoạt động
quản lý đều phải được thực hiện trên cơ sở khoa học và nghệ thuật để phối hợp
các nguồn lực nhằm đạt tới hiệu quả cao nhất.
Sự khác biệt giữa lãnh đạo và quản lý thể hiện ở chỗ: hoạt động lãnh đạo
là hoạt động nhằm hướng dẫn, động viên, khích lệ nhân viên và duy trì kỷ luật,
kỷ cương của họ, do vậy, yếu tố nghệ thuật phải được đặt lên hàng đầu và cùng
với nó là phải sử dụng yếu tố khoa học; hoạt động quản lý là hoạt động nhằm
duy trì kỷ luật, kỷ cương và động viên, khích lệ nhân viên, do vậy, yếu tố khoa
học được đặt lên trước và cùng với nó là yếu tố nghệ thuật
Từ những quan niệm về lãnh đạo và về mối quan hệ giữa lãnh đạo và
quản lý, xuất phát từ thực tiễn lãnh đạo và quản lý, có thể đưa ra một định nghĩa
về lãnh đạo (theo nghĩa rộng) như sau:
Lãnh đạo là tác động bằng nghệ thuật và khoa học để gây ảnh hưởng tích
cực tới con người để phát huy và phối hợp tiềm năng và năng lực của họ nhằm
hướng tới hoàn thành mục tiêu của tổ chức.
4.1.2. Định nghĩa nhà lãnh đạo
Dù nhìn nhận theo cách nào, thì một nhà lãnh đạo phải đảm bảo được 3
yếu tố: khả năng tạo tầm nhìn, khả năng truyền cảm hứng và khả năng gây ảnh
hưởng. Hiểu một cách đơn giản, nhà lãnh đạo là người có khả năng tạo ra tầm
nhìn cho một tổ chức hay một nhóm và biết sử dụng quyền lực của mình để gây

ảnh hưởng cho những người đi theo thực hiện tầm nhìn đó.
- Tùy theo từng khía cạnh nghiên cứu mà các nhà nghiên cứu có các định
nghĩa khác nhau về nhà lãnh đạo.
Theo Stogdill (1974), nhà lãnh đạo phải luôn được định nghĩa cùng với sự
ràng buộc của tính cách , cách ứng xử, ảnh hưởng đối với người khác, các chuỗi
hoạt động tương tác, quan hệ, vị trí quản lý, và nhìn nhận của người khác về tính
hợp pháp của quyền lực và sự tạo dựng ảnh hưởng.
2
2
House (2004) định nghĩa rằng nhà lãnh đạo là cá nhân có khả năng gây
ảnh hưởng, kích thích và khuyến khích người khác đóng góp vào các hoạt động
có hiệu quả và thành công của tổ chức họ trực thuộc.
Theo Maxwell thì định nghĩa nhà lãnh đạo là người có khả năng gây ảnh
hưởng.
- Trong bất cứ tình huống nào, một nhóm từ hai người trở lên luôn luôn có
một người có ảnh hưởng nổi bật, người đó là lãnh đạo. Vì vậy mỗi chúng ta đều
gây ảnh hưởng và bị ảnh hưởng từ người khác. Điều này có nghĩa là: tất cả
chúng ta lãnh đạo người khác trong một vài lĩnh vực; ngược lại ở một số lĩnh
vực khác chúng ta được người khác dẫn dắt. Không ai nằm ngoài quy luật này:
hoặc là nhà lãnh đạo hoặc là người bị lãnh đạo.
Nhà lãnh đạo có thể xuất hiện ở mọi vị trí, từ những người có chức vụ
quan trọng đến những người có vị trí bình thường như chủ tịch nước, tổng
thống, vua, các bộ trưởng, chủ tịch các tập đoàn đa quốc gia, giám đốc, kế toán
trưởng, trưởng phòng, nhân viên, thuyền trưởng, cha xứ, giáo chủ một giáo phái,
hay thậm chí là đội trưởng đội bóng, cha mẹ trong gia đình, trưởng nhóm trong
một nhóm bạn học... Có thể thấy lãnh đạo luôn xuất hiện trong các nhóm hoặc tổ
chức với tư cách là người đại diện, dẫn đầu, có khả năng đề xướng hướng đi cho
mọi người, và quyết định cho các hoạt động nội bộ.
- Chúng ta nên chú ý tới hai cụm từ: “lãnh đạo” và “Nhà lãnh đạo”. Lãnh
đạo là động từ, chỉ hoạt động, còn nhà lãnh đạo là danh từ chỉ chủ thể thực hiện

hành động. Nhưng lãnh đạo và nhà lãnh đạo không phải bao giờ cũng gắn với
nhau. Đôi khi người được mệnh danh là nhà lãnh đạo thì không thực hiện được
công việc lãnh đạo. Vì vậy, trong thực tế, thường có hai kiểu nhà lãnh đạo: nhà
lãnh đạo chức vị và nhà lãnh đạo thật sự.
Nhà lãnh đạo chức vị có quyền hành do vị trí, nghi thức, truyền thống và
các cơ cấu tổ chức đem lại. Nhà lãnh đạo này sử dụng chức vụ để gây ảnh
hưởng lên người khác khi mất chức rồi thì không còn gây ảnh hưởng lên người
khác được nữa. Mọi người sẽ không phục tùng nhà lãnh đạo này nếu sự việc
nằm ngoài thẩm quyền của ông ta.
Nhà lãnh đạo thât sự là nhà lãnh đạo dùng tài năng, phẩm chất của mình
để gây ảnh hưởng tới mọi người, lôi cuối mọi người đi theo con đường của họ.
Đây mới là những nhà lãnh đạo có giá trị bền vững, sức mạnh của họ đến tự
nhiên xuất phát từ con người họ chứ không phải từ cái gì bên ngoài họ.
3
3
4.2 Lãnh đạo là phong cách quản lý hiện đại
Chọn phong cách lãnh đạo tùy theo hoàn cảnh công ty, thử thách công ty
đang đối mặt, và nhu cầu của tập thể nhân viên có liên quan.
Trong quyển sách "Nền tảng lãnh đạo", Daniel Goleman miêu tả 6 phong
cách lãnh đạo khác nhau. Những nhà lãnh đạo tài tình nhất có thể áp dụng các
phong cách khác nhau, tùy từng tình huống cụ thể.
Có tầm nhìn
Đặc biệt khi công ty cần hướng đi mới thì rất cần một lãnh đạo có tầm
nhìn. Người này sẽ dẫn dắt tập thể đến giấc mơ và con đường tươi sáng. Có thể
họ chưa biết cách đạt đến những mục tiêu cao vợi, nhưng nhìn thấy tương lai và
mở ra không gian tự do cho nhân viên sáng tạo, tiến hành thí nghiệm, chấp nhận
liều lĩnh.
Chú trọng huấn luyện
Người lãnh đạo tuýp này thường tập trung vào việc phát triển từng thành
viên nhóm, khuyến khích cấp dưới nâng cao năng lực, và giúp kết nối mục tiêu

của cá nhân vào mục tiêu chung của doanh nghiệp. Nhà lãnh đạo kiểu huấn
luyện viên "hợp rơ" với tập thể có óc sáng tạo, tài năng và khao khát phát triển
tối đa. Tuy nhiên, nếu huấn luyện quá đà thì đồng nghĩa với việc can thiệp sâu
vào đường đi nước bước của một cá thể mà dần cướp mất sự tự tin và độc lập
của người đó.
Nâng cao dân chủ
Tập trung vào việc phát triển kiến thức và kỹ năng của nhân viên, tạo ra
nhóm cam kết thực hiện mục tiêu chung. Doanh nghiệp chưa có hướng đi rõ
ràng cần người lãnh đạo tuýp này để thâu thập trí khôn của tập thể. Tuy nhiên,
người lãnh đạo dân chủ sẽ dễ lúng túng nếu gặp lúc khủng hoảng, cần gấp quyết
định dứt khoát của người dẫn đầu.
Người dẫn dắt
Luôn đặt những mục tiêu cao vợi. Bản thân họ bị ám ảnh làm thế nào để
tốt hơn, nhanh hơn, và đòi hỏi nhân viên cũng phải nỗ lực không kém. Người
lãnh đạo tuýp này thường gây áp lực quá sức chịu đựng cho nhân viên, phá hỏng
và nhiệt tình cống hiến đầy niềm vui của tập thể.
Tướng chỉ huy
4
4
Đây là phong cách lãnh đạo thường được áp dụng nhất, nhưng tỏ ra ít hiệu
quả nhất. Người lãnh đạo tuýp này chỉ trích, phê bình nhiều hơn ngợi khen,
động viên, nên khiến cấp dưới chán nản, sầu não, giảm hiệu suất lao động. Lãnh
đạo kiểu này chỉ thích hợp trong giai đoạn khủng hoảng, khi cần những thay đổi
bước ngoặt.
Những ví dụ về phong cách quản lý hiện đại:
1. Suy nghĩ nhanh – thực hiện sớm. Từ trước khi thành lập công ty phân
tích trực tuyến Omniture, anh Josh James luôn tự nhận mình mắc sai lầm nhiều
hơn bất kỳ ai vì thói quen cứ nghĩ là làm, nhanh chóng, tức thì. Anh luôn mang
theo mình quyển sổ ý tưởng để lập tức ghi chép những sáng kiến nảy ra hằng
ngày, hằng giờ. Tích góp những phát kiến nhỏ, dần dần, anh tự tìm ra cách lập

kế hoạch kinh doanh, tiếp thị, phân phối của riêng mình, để xây dựng và phát
triển doanh nghiệp thành công nhất.
2. Dũng cảm nói “không”. Chị Kelly Cutrone từng là nhà sáng lập công ty
PR People’s Revolution. Chị cho biết: để làm việc với nhân viên và thương thảo
với khách hàng một cách chuyên nghiệp thì cần học cách sử dụng sức mạnh của
từ “không” một cách có hiệu quả. Khi cần, phải từ chối để vạch rõ giới hạn cần
thiết trong công nghiệp dịch vụ. Không ôm đồm để tránh tạo sức ép dư thừa.
3. Giao tiếp có giới hạn. Joel Spolsky, nhà sáng lập kiêm CEO của Fog
Creek Software nhận thấy rằng khi doanh nghiệp phát triển, các phòng ban được
chuyên môn hóa, công việc của nhân viên dần đi vào chiều sâu. Tuy nhiên, giao
tiếp lại càng mở rộng. Thường xuyên phải hội họp, gặp gỡ, tiếp chuyện điện
thoại, gửi e-mail… Tốn nhiều thời gian mà chưa hẳn có hiệu quả tích cực. Vậy
nên, cần cân nhắc giới hạn của những hoạt động giao tiếp đối ngoại.
4. Phát triển hoạt động từ thiện. Khi công ty phát triển, kinh doanh phát
đạt, để nhân viên đừng ngủ quên trong chiến thắng, chị Amy Simmons, chủ
doanh nghiệp Amy’s Ice Cream, đã tổ chức ngày tình nguyện tại bệnh viện và
khuyến khích các nhân viên hành động cho cộng đồng. Vừa tạo sinh khí mới
cho mọi người hằng say lao động, vừa để tiếng thơm cho công ty.
5. Biến văn phòng thành xưởng sản xuất ý tưởng. Rob Dyrdek là vận
động viên trượt ván chuyên nghiệp, nên khi thành lập công ty và trở thành doanh
nhân, anh luôn tạo điều kiện để nhân viên có môi trường làm việc tốt nhất mà
anh gọi là Fantasy Factory. Không chỉ nhân viên, mà thậm chí khách hàng và
5
5