Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng của ngân hàng TMCP ngoại thương việt nam chi nhánh phú thọ , luận văn thạc sĩ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
ÕÕÕÕÕ

LÊ NGỌC KHÁNH VÂN

GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG TÍN
DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ
PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI
NHÁNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Kinh tế tài chính - Ngân hàng
Mã số

: 60.31.12

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.Nguyễn Đăng Dờn

TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2010


MỤC LỤC
Tran
g
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, chữ viết tắt
Danh mục các bảng biểu
Danh mục các hình vẽ, đồ thị

Lời mở đầu............................................................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết và ý nghĩa của đề tài........................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài........................................................................................................................... 1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................................................... 2
5. Kết cấu đề tài..................................................................................................................................................... 2
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỞ RỘNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG
3
THƯƠNG MẠI ...................................................................................................................
1.1 TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG................................................................................................ 3
1.1.1 Tín dụng ngân hàng................................................................................................................................... 3
1.1.1.1 Khái niệm.................................................................................................................................................. 3
1.1.1.2 Tác dụng của tín dụng ngân hàng.................................................................................................... 3
1.1.1.3 Một số sản phẩm tín dụng ngân hàng chủ yếu............................................................................ 4
1.1.2 Rủi ro tín dụng............................................................................................................................................ 6
1.1.2.1 Khái niệm.................................................................................................................................................. 6
1.1.2.2 Bản chất của rủi ro tín dụng............................................................................................................... 6
1.1.2.3 Các nguyên nhân và dấu hiệu của rủi ro tín dụng...................................................................... 7
1.1.2.4 Các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng............................................................................................. 8
1.1.2.5 Quản lý rủi ro tín dụng......................................................................................................................... 9
1.1.2.5.1 Hạn chế các khoản tín dụng có vấn đề, nợ quá hạn, nợ khó đòi.................................... 10
1.1.2.5.2 Quản lý nợ quá hạn, nợ khó đòi, các khoản nợ có vấn đề................................................ 10
1.2 MỞ RỘNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI...................................................... 10
1.2.1 Quan niệm về mở rộng tín dụng........................................................................................................ 10
1.2.2 Những yêu cầu mở rộng tín dụng ngân hàng thương mại........................................................ 11
1.2.3 Hệ thống các chỉ tiêu phản ánh mở rộng tín dụng...................................................................... 12
1.2.3.1 Các chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn................................................................................................ 12
1.2.3.2 Tốc độ tăng trưởng tín dụng............................................................................................................ 13
1.2.3.3 Các chỉ tiêu sinh lời từ hoạt động tín dụng................................................................................ 13
1.2.3.4 Các chỉ tiêu khác.................................................................................................................................. 14

1.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến mở rộng tín dụng............................................................................. 14


1.2.4.1 Các nhân tố chủ quan......................................................................................................................... 14
1.2.4.2 Các nhân tố khách quan.................................................................................................................... 17
1.3 MỘT SỐ KINH NGHIỆM CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VỀ
18
VIỆC MỞ RỘNG TÍN DỤNG TẠI VIỆT NAM .............................................................
1.3.1 Bài học từ Trung Quốc.......................................................................................................................... 18
13.2 Bài học từ Mỹ: Nguyên nhân các ngân hàng Mỹ liên tiếp sụp đổ......................................... 19
1.3.3 Những bài học rút ra từ kinh nghiệm của các nước đối với việc mở rộng tín dụng 21
tại Việt Nam ..........................................................................................................................
Kết luận Chương 1……………………………………………………………………….. 23
Chương 2: THỰC TRẠNG MỞ RỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP
NGOẠI THƯƠNG, CN PHÚ THỌ......................................................................................................... 24
2.1 GIỚI THIỆU VÀI NÉT VỀ NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG, CN
24
PHÚ THỌ ............................................................................................................................
2.1.1 Sơ lược về Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam............................................................ 24
2.1.2 Vài nét về lịch sử hình thành và mạng lưới hoạt động NHNT, CN Phú Thọ...................25
2.1.3 Sơ lược tình hình hoạt động của VCB Phú Thọ.......................................................................... 26
2.1.4 Kết quả hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP Ngoại thương, CN Phú Thọ….. 27
2.1.4.1 Về quá trình phát triển....................................................................................................................... 27
2.1.4.2 Về mạng lưới hoạt động.................................................................................................................... 27
2.1.4.3 Về quy trình quản lý tín dụng......................................................................................................... 28
2.1.4.4 Về công nghệ ứng dụng..................................................................................................................... 30
2.2 THỰC TRẠNG MỞ RỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI
30
THƯƠNG, CN PHÚ THỌ .................................................................................................
2.2.1 Tình hình huy động vốn........................................................................................................................ 30

2.2.2 Tình hình hoạt động tín dụng.............................................................................................................. 35
2.2.2.1 Bảo lãnh................................................................................................................................................... 35
2.2.2.2 Tình hình cho vay vốn
36
2.2.2.2.1 Phân tích hiệu quả sử dụng vốn.................................................................................................. 36
2.2.2.2.2 Phân tích theo loại tiền tệ.............................................................................................................. 39
2.2.2.2.3 Phân tích theo thời gian................................................................................................................. 40
2.2.2.2.4 Phân tích theo thành phần kinh tế.............................................................................................. 41
2.2.2.2.5 Phân tích theo dư nợ có tài sản đảm bảo................................................................................. 43
2.2.2.2.6 Chất lượng tín dụng......................................................................................................................... 44
2.2.2.2.7 Hiệu quả............................................................................................................................................... 44
2.3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MỞ RỘNG..................................................................................... 45
2.3.1 Những thuận lợi cho việc mở rộng tín dụng................................................................................. 45
2.3.1.1 Về huy động vốn.................................................................................................................................. 45
2.3.1.2 Về hoạt động tín dụng........................................................................................................................ 47
2.3.2 Những khó khăn đối với việc mở rộng tín dụng.......................................................................... 48


2.3.2.1 Về huy động vốn.................................................................................................................................. 48
2.3.2.2 Về hoạt động tín dụng........................................................................................................................ 50
2.3.3 Những nguyên nhân ảnh hưởng đến việc mở rộng tín dụng của Vietcombank Phú 52
Thọ ........................................................................................................................................
Kết luận chương 2……………………………………………………………………………… 55
Chương 3: GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG
56
TMCP NGOẠI THƯƠNG, CN PHÚ THỌ ...........................................................................
3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG TMCP
56
NGOẠI THƯƠNG, CN PHÚ THỌ .......................................................................................
3.1.1 Đẩy mạnh phát triển các sản phẩm tín dụng................................................................................. 56

3.1.2 Tăng cường mở rộng thị phần, tăng trưởng tín dụng theo quy định Chính phủ..............57
3.1.3 Nâng cao chất lượng tín dụng, hạn chế tỷ lệ nợ xấu.................................................................. 57
3.1.4 Mở rộng mạng lưới giao dịch (tối thiểu 2 phòng giao dịch), xây dựng chính sách
58
chăm sóc khách hàng cụ thể theo từng phân khúc thị trường…...........................................
3.2 GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP
58
NGOẠI THƯƠNG, CN PHÚ THỌ .......................................................................................
3.2.1 Nhóm giải pháp về nguồn vốn cho vay........................................................................................... 58
3.2.2 Nhóm giải pháp về hoạt động tín dụng
61
3.2.3 Nhóm giải pháp về khả năng cạnh tranh các sản phẩm tín dụng.......................................... 63
3.2.4 Phát triển dịch vụ thẻ tín dụng............................................................................................................ 64
3.2.5 Nhóm giải pháp về chính sách chăm sóc khách hàng............................................................... 65
3.2.6 Nhóm giải pháp phát triển và nâng cao nguồn nhân lực tín dụng......................................... 67
3.2.7 Giải pháp đối với Hội Sở Chính…………………………………………………… 68
Kết luận chương 3………………………………………………………………………... 70
Kết luận ………………………………………………………………………………….. 71
Tài liệu tham khảo


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
- NHNN

Ngân hàng nhà nước Việt Nam

- NHNT, VCB, Vietcombank: Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam
- NHNT Phú Thọ Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Phú Thọ

- NHTM

Ngân hàng thương mại

- NH TMCP

Ngân hàng thương mại cổ phần

- TCTD

Tổ chức tín dụng

- TMCP

Thương mại cổ phần

- SMEs

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1: Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNT CN Phú Thọ............................26
Bảng 2.2: Thực trạng huy động vốn của VCB Phú Thọ...................................................... 31
Bảng 2.3: Tình hình bảo lãnh........................................................................................................ 35
Bảng 2.4: Tình hình huy động vốn và dư nợ tín dụng......................................................... 36
Bảng 2.5: Dư nợ cho vay theo loại tiền tệ................................................................................ 39
Bảng 2.6: Dư nợ cho vay theo kỳ hạn........................................................................................ 40
Bảng 2.7: Dư nợ tín dụng theo thành phần kinh tế............................................................... 41
Bảng 2.8: Dư nợ cho vay theo tài sản đảm bảo...................................................................... 43

Bảng 2.9: Tình hình chất lượng tín dụng.................................................................................. 44
Bảng 2.10: Cho vay ròng từ năm 2008-30/06/2010………………………………..45
Bảng 2.11: Thị phần huy động vốn các ngân hàng trên địa bàn TP.HCM ………..48


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
Trang
Biểu đồ 2.1: Tình hình huy động vốn của NHNT, CN Phú Tho………………… . 32
Biểu đồ 2.2: Cơ cấu huy động vốn theo loại tiền................................................................... 35
Biểu đồ 2.3: Dư nợ tín dụng so với huy động vốn................................................................ 36
Biểu đồ 2.4: Dư nợ cho vay theo loại tiền tệ........................................................................... 39
Biểu đồ 2.5: Dư nợ cho vay theo kỳ hạn................................................................................... 40
Biểu đồ 2.6: Dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế........................................................... 41
Biểu đồ 2.7: Tỷ trọng dư nợ của SMEs so với các loại hình khác.................................. 42
Biểu đồ 2.8: Dư nợ cho vay theo tài sản đảm bảo................................................................. 43
Biểu đồ 2.9: Thị phần huy động vốn của các ngân hàng 30/06/2010.............................49


LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết và ý nghĩa của đề tài

Ngày nay, khi nền kinh tế Việt Nam đã không còn bao cấp và ngày càng phát
triển hơn thì nhu cầu vốn để kinh doanh và phát triển kinh doanh là một trong những
yếu tố cần thiết để doanh nghiệp duy trì hoạt động. Trước tiềm năng có thể thu được
một khoản lợi nhuận không nhỏ do nhu cầu đó mang lại, để cạnh tranh với nhau, các
ngân hàng thương mại trong đó có Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, CN Phú
Thọ đã không ngừng phát triển hoạt động tín dụng của ngân hàng mình. Đặc biệt,
trong giai đoạn nước ta đang trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, nền kinh tế lại
đang bị ảnh hưởng bởi sự suy thoái kinh tế toàn cầu thì sự cạnh tranh đó diễn ra ngày
càng cao và khốc liệt hơn, đòi hỏi phải có sự đa dạng của các sản phẩm dịch vụ, lãi

suất phù hợp với nhu cầu của thị trường và đặc biệt hơn về mức độ an toàn và khả
năng mở rộng tăng trưởng tín dụng. Trong bối cảnh đó, Ngân hàng Ngoại thương Việt
Nam là một trong những ngân hàng thương mại lớn tại Việt Nam được cổ phần hóa,
mọi hoạt động của Ngân hàng Ngoại thương đều ảnh hưởng không nhỏ đối với nền
kinh tế Việt Nam nói chung và hệ thống tài chính Việt Nam nói riêng. Vì vậy, áp lực về
hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Ngoại thương, CN Phú Thọ sau cổ phần
trong đó có sự đóng góp không nhỏ của tín dụng là rất lớn. Thời gian qua, về tín dụng,
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, CN Phú Thọ đã hoạt động khá tốt, tuy
nhiên vẫn còn nhiều tồn tại cần hoàn thiện và phát triển hơn nữa. Chính vì vậy, việc
nghiên cứu đề tài “Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng Ngân hàng TMCP
Ngoại thƣơng, CN Phú Thọ” là việc làm hết sức cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh
nền kinh tế nước ta hiện nay.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
Đề tài được chọn để nghiên cứu với những mục tiêu sau:
- Làm rõ câu hỏi vì sao phải mở rộng hoạt động tín dụng Vietcombank Phú Thọ

trong điều kiện hội nhập nền kinh tế quốc tế và suy thoái kinh tế toàn cầu như hiện
nay.
- Phân tích thực trạng mở rộng tín dụng của Vietcombank Phú Thọ để tìm hiểu

những mặt Chi nhánh đã đạt được và chưa đạt được trong thời gian qua.

1


- Phân tích những thuận lợi và khó khăn của Chi nhánh trong hoạt động tín

dụng. Tính tất yếu của việc đổi mới, mở rộng tín dụng ngân hàng để phù hợp với tình
hình thực tế và để cạnh tranh với các NHTMCP khác cùng địa bàn.
- Nghiên cứu đưa ra một số giải pháp, cơ chế, chính sách hoàn thiện và mở rộng

hoạt động tín dụng ngân hàng phù hợp với điều kiện Vietcombank Phú Thọ và nền
kinh tế Việt Nam hiện nay.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, CN Phú
Thọ.
Phạm vi nghiên cứu: hoạt động tín dụng của Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Việt Nam, CN Phú Thọ từ 2008 đến 30/06/2010.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp so sánh, thống kê: sử dụng số liệu hoạt động tín dụng của
Vietcombank Phú Thọ từ năm 2008 đến 30/06/2010 để phân tích thực trạng mở rộng
tín dụng của Chi nhánh. So sánh ưu khuyết điểm của Vietcombank Phú Thọ với các
NHTMCP khác cùng địa bàn.
Ngoài ra, luận văn còn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử kết hợp với hai phương pháp trên nhằm mục đích phân tích rõ hơn về thực trạng tín
dụng của Vietcombank Phú Thọ.
5. Kết cấu đề tài
Đề tài gồm có 71 trang, 11 bảng biểu, 9 biểu đồ, lời mở đầu, kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo, nội dung đề tài được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý
luận về mở rộng tín dụng Ngân hàng Thương mại
Chương 2: Thực trạng mở rộng tín dụng của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt
Nam, CN Phú Thọ
Chương 3: Giải pháp mở rộng hoạt động tín dụng Ngân hàng TMCP Ngoại thương
Việt Nam, CN Phú Thọ

2


CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỞ RỘNG
TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1 TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG
1.1.1 Tín dụng ngân hàng
1.1.1.1 Khái niệm
Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa các ngân hàng với các xí nghiệp,
tổ chức kinh tế, các tổ chức và cá nhân được thực hiện dưới hình thức ngân hàng đứng
ra huy động vốn bằng tiền và cho vay (cấp tín dụng) đối với các đối tượng trên.
Tín dụng ngân hàng là hình thức tín dụng chủ yếu chiếm vị trí đặc biệt quan
trọng trong nền kinh tế.
Tín dụng ngân hàng ra đời và phát triển cùng vớ i sự ra đời và phát triển của hệ
thống ngân hàng, khác với tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng là hình thức tín
dụng chuyên nghiệp, hoạt động của nó hết sức đa dạng và phong phú.
1.1.1.2 Tác dụng của tín dụng ngân hàng
- Hoạt động tín dụng của Ngân hàng Thương mại có vai trò rất lớn trong việc

thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển vì đã cung ứng một khối lượng vốn rất lớn cho nền
kinh tế (ở nhiều nước tỷ lệ dư nợ tín dụng so với GDP xấp xỉ 70-100%, có nước tỷ lệ
này còn lớn hơn 100%.
- Sự chuyển hóa từ tiền gửi thành vốn tín dụng, thông qua các dịch vụ tín dụng

ngân hàng để bổ sung cho các nhu cầu sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế không
những có ý nghĩa đối với toàn bộ nền kinh tế xã hội, mà cả đối với bản thân Ngân hàng
Thương mại bởi vì nhờ các hoạt động tín dụng (cho vay) mà tạo ra nguồn thu nhập chủ
yếu cho ngân hàng để từ đó mà bồi hoàn lại tiền gửi cho khách hàng, bù đắp các khoản
chi phí kinh doanh và tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng.
- Ở các nước, bên cạnh đầu tư trực tiếp từ ngân sách Nhà nước cho những công

trình lớn, trọng điểm có ý nghĩa toàn quốc thì đầu tư qua tín dụng ngân hàng càng có

vị trí thật lớn. Thông qua tín dụng đầu tư mà góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển
kinh tế, khuyến khích các ngành, các thành phần kinh tế tiếp thu và áp dụng tiến bộ

3


khoa học kỹ thuật, tăng năng suất lao động, làm ra ngày càng nhiều sản phẩm cho xã
hội.
- Hoạt động tín dụng ngân hàng đáp ứng đúng các mục đích cụ thể trong quá

trình hoạt động sản xuất kinh doanh để thúc đẩy các đơn vị kinh tế hoàn thành nhiệm
vụ sản xuất kinh doanh của mình và có hiệu quả cao. Hiệu quả cao ở đây được thể hiện
qua việc đẩy nhanh nhịp độ phát triển của nền kinh tế hàng hóa, tạo ra nhiều khối
lượng sản phẩm, dịch vụ đồng thời tạo ra nhiều tích lũy để thực hiện tái sản xuất mở
rộng.
1.1.1.3 Một số sản phẩm tín dụng ngân hàng chủ yếu
Hoạt động cấp tín dụng trong tín dụng ngân hàng bao gồm: cho vay (loan),
chiết khấu thương phiếu và chứng từ có giá (discount), bảo lãnh, (guarantee), cho thuê
tài chính (finacial leasing). Trong đó cho vay và chiết khấu là chủ yếu.
* Cho vay vốn lƣu động
Là việc ngân hàng cho vay nhằm đáp ứng nhu cầu vốn lưu động hoặc nhu cầu
hình thành các tài sản lưu động của khách hàng. Có hai phương thức cho vay vốn lưu
động: cho vay từng lần và cho vay theo hạn mức tín dụng.
* Cho vay dự án đầu tƣ
Ngân hàng cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản
xuất, kinh doanh, dịch vụ hoặc các dự án đầu tư phục vụ đời sống. Trường hợp dự án
được Ngân hàng thẩm định và đồng ý cho vay, và khách hàng đã dùng nguồn vốn tạm
thời để chi phí cho dự án vượt phần vốn tự có tối thiểu phải tham gia, thì Ngân hàng có
thể xem xét cho vay bù đắp phần vượt đó.
* Cho vay theo hạn mức thấu chi

Đây là dịch vụ mà ngân hàng cung cấp cho khách hàng nhằm tăng thêm ngân
quỹ cho khách hàng trong việc chi tiêu bằng cách thỏa thuận bằng văn bản chấp thuận
cho khách hàng chi vượt số dư có trên tài khoản vãng lai, tới một hạn mức nhất định
trong thời hạn quy định. Số tiền khách hàng chi vượt được ghi nợ và được xem là một
khoản vay. Khách hàng có thể hoàn trả vào bất kỳ lúc nào kèm theo một khoản lãi tiền
vay đơn giản bằng cách gửi tiền vào tài khoản.

4


* Cho vay trả góp
Khi vay vốn, tổ chức tín dụng và khách hàng phải xác định và thỏa thuận số lãi
cũng như vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo phân kỳ
trong thời gian cho vay.
* Cho thuê tài chính
Là loại hình tín dụng trung và dài hạn. Trong đó khách hàng sẽ được tài trợ
bằng các tài sản thiết bị để đáp ứng nhu cầu công việc của mình trong một thời gian
nhất định mà không phải bỏ tiền mặt ra để mua và tất nhiên người đi thuê phải trả cho
công tiền thuê mỗi quý hoặc mỗi tháng 1 lần. Khi kết thúc hợp đồng, người đi thuê
được quyền mua hoặc tiếp tục thuê hoặc trả lại thiết bị cho công ty cho thuê. Đây là
loại hình tín dụng mới được triển khai ở Việt Nam và có khả năng sẽ phát triển mạnh
trong tương lai.
* Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng
Ngân hàng chấp thuận cho khách hàng được sử dụng số vốn vay trong phạm vi
hạn mức tín dụng của thẻ để thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ và rút tiền mặt tại
máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của tổ chức tín dụng. Khi cho
vay phát hành và sử dụng thẻ tín dụng, ngân hàng và khách hàng phải tuân theo các
quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về phát hành và sử dụng
thẻ tín dụng.
* Bảo lãnh ngân hàng

Bảo lãnh của ngân hàng là hình thức tài trợ thông qua uy tín, là cam kết của
ngân hàng dưới hình thức thư bảo lãnh về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho
khách hàng của ngân hàng khi khách hàng không thực hiện đúng nghĩa vụ như cam
kết.
Bảo lãnh là một hình thức tài trợ của ngân hàng cho khách hàng, qua đó khách
hàng có thể tìm nguồn tài trợ mới, mua được hàng hóa hoặc thực hiện được các hoạt
động sản xuất kinh doanh nhằm thu lợi.
Ngoài ra còn một số dịch vụ khác như bao thanh toán, cho vay tiêu dùng, cho
vay trên bộ chứng từ hàng xuất….

5


* Chiết khấu giấy tờ có giá
Chiết khấu giấy tờ có giá là việc ngân hàng mua giấy tờ có giá chưa đến hạn
thanh toán của khách hàng. Khách hàng sẽ nhận được số tiền nhất định bằng mệnh giá
trừ đi tiền chiết khấu, tính theo giá trị chứng từ, thời hạn chiết khấu, lãi suất và các tỷ
lệ chiết khấu khác sau khi làm thủ tục chuyển nhượng quyền hưởng lợi cho ngân hàng
chiết khấu. Đối với các chứng từ xin chiết khấu, Ngân hàng thực hiện việc chiết khấu
các giấy tờ có giá cho mọi khách hàng. Đối tượng chiết khấu là các giấy tờ có giá bao
gồm: tín phiếu, kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, sổ tiết kiệm, thương phiếu, bộ chứng từ
hàng xuất, các trái phiếu, các giấy tờ khác trị giá bằng tiền.
1.1.2 Rủi ro tín dụng
1.1.2.1 Khái niệm
Rủi ro tín dụng là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cho vay của ngân hàng,
biểu hiện trên thực tế qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả nợ không đúng
hạn cho ngân hàng.
Rủi ro tín dụng còn được gọi là rủi ro mất khả năng chi trả, rủi ro sai hẹn.
1.1.2.2 Bản chất của rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng gắn liền với hoạt động quan trọng nhất, có qui mô lớn nhất của

ngân hàng thương mại – hoạt động tín dụng. Khi thực hiện một hoạt động tài trợ cụ
thể, ngân hàng cố gắng phân tích các yếu tố của người vay sao cho độ an toàn là cao
nhất. Và nhìn chung ngân hàng chỉ quyết định cho vay khi thấy an toàn. Tuy nhiên,
không một nhà kinh doanh ngân hàng tài ba nào có thể dự đoán chính xác các vấn đề
sẽ xảy ra. Khả năng trả tiền vay của khách hàng có thể thay đổi, do nhiều nguyên nhân.
Hơn nữa, nhiều cán bộ ngân hàng không có khả năng phân tích tín dụng thích đáng.
Do vậy, trên quan điểm quản lí toàn bộ ngân hàng, rủi ro tín dụng là không thể tránh
khỏi, là khách quan. Nhiều quan điểm nhất trí rằng, rủi ro tín dụng là bạn đường trong
kinh doanh, có thể đề phòng, hạn chế, chứ không thể loại trừ. Do vậy, rủi ro dự kiến
luôn được xác định trước và trong chiến lược hoạt động chung của ngân hàng.

6


1.1.2.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng
 Những nguyên nhân bất khả kháng
Những nguyên nhân bất khả kháng tác động tới người vay, làm họ mất khả
năng thanh toán cho ngân hàng. Ví dụ: thiên tai, chiến tranh, hoặc những thay đổi tầm
vĩ mô (thay đổi Chính phủ, chính sách kinh tế, hàng rào thuế quan…) vượt quá tầm
kiểm soát của người vay lẫn người cho vay.
Những thay đổi này thường xuyên xảy ra, tác động liên tục đến người vay, tạo
thuận lợi và khó khăn cho người vay. Nhiều người vay với bản lĩnh của mình có khả
năng dự báo, thích ứng, hoặc khắc phục những khó khăn. Trong những trường hợp
khác, người vay có thể bị tổn thất song vẫn có khả năng trả nợ cho ngân hàng đúng
hạn, đủ gốc và lãi. Tuy nhiên, khi tác động của những nguyên nhân bất khả kháng đối
với người vay là nặng nề, khả năng trả nợ của họ bị suy giảm.
 Nguyên nhân thuộc về chủ quan ngƣời vay

- Trình độ kinh doanh của người vay yếu kém, việc dự đoán các vấn đề kinh
doanh thiếu chính xác, yếu kém trong quản lý, chủ định lừa đảo cán bộ ngân hàng, cố

tình không trả nợ… là nguyên nhân gây rủi ro tín dụng. Ngoài ra, gười đi vay đã
không tính toán kỹ lưỡng hoặc không có khả năng tính toán kỹ lưỡng những bất trắc
có thể xảy ra, không có khả năng thích ứng và khắc phục khó khăn trong kinh doanh.
.- Rất nhiều người vay sẵn sàng mạo hiểm với kì vọng thu được lợi nhuận cao.
Do đó, để đạt được mục đích của mình, người vay sẵn sàng tìm mọi thủ đoạn ứng phó
với ngân hàng như cung cấp thông tin không chính xác, sử dụng vốn sai mục đích…
- Trong trường hợp còn lại, người vay kinh doanh có lãi song vẫn không trả nợ

cho ngân hàng đúng hạn, họ cố tình không trả nợ với hy vọng có thể quỵt nợ, hoặc sử
dụng vốn vay càng lâu càng tốt.
 Nguyên nhân thuộc về ngân hàng
- Trình độ chuyên môn: Chất lượng cán bộ kém, không đủ trình độ đánh giá

khách hàng hoặc đánh giá không tốt… là một trong những nguyên nhân của rủi ro tín
dụng.
Nhân viên ngân hàng phải tiếp cận với nhiều ngành nghề, nhiều vùng, thậm chí
nhiều quốc gia. Để cho vay tốt, họ phải am hiểu khách hàng, lĩnh vực mà khách hàng
kinh doanh, môi trường mà khách hàng sống. Họ phải có khả năng dự báo các vấn đề
7


liên quan đến người vay… như vậy, họ cần phải được đào tạo và tự đào tạo kỹ lưỡng,
liên tục và toàn diện. Khi nhân viên tín dụng cho vay đối với khách hàng mà họ chưa
đủ trình độ để hiểu kỹ lưỡng, rủi ro tín dụng luôn rình rập họ.
- Đạo đức nghề nghiệp của nhân viên ngân hàng: Sống trong môi trường “tiền

bạc” nhiều nhân viên ngân hàng đã không tránh khỏi cám dỗ của đồng tiền. Họ tiếp tay
cho khách hàng rút ruột ngân hàng. Như vậy, đạo đức nghề nghiệp không đảm bảo
cũng là một trong những nguyên nhân của rủi ro tín dụng.
1.1.2.4 Các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng

Để đánh giá rủi ro tín dụng, ngân hàng thường dựa vào các thông số sau đây:
 Hệ số nợ quá hạn: là tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ cho vay.

Theo quy định hiện nay của ngân hàng Nhà nước cho phép hệ số nợ quá hạn
của các ngân hàng thương mại không được vượt quá 3%.
 Hệ số rủi ro tín dụng: là tỷ lệ tổng nợ cho vay trên tổng tài sản có.
Hệ số này cho thấy tỷ trọng của khoản mục tín dụng trong tài sản có, khoản
mục tín dụng trong tổng tài sản càng lớn thì lợi nhuận sẽ lớn nhưng đồng thời rủi ro tín
dụng cũng rất cao.
 Phân loại nợ quá hạn, nợ xấu tại Việt Nam
- Nợ xấu: là một trong những vấn đề luôn làm đau đầu các nhà quản trị ngân

hàng. Theo tiêu chuẩn quốc tế, “nợ xấu” là những khoản nợ quá hạn 90 ngày mà
không đòi được và không được tái cơ cấu. Tại Việt Nam, nợ xấu bao gồm những
khoản nợ quá hạn có hoặc không thể thu hồi, nợ liên quan đến các vụ án chờ xử lý và
những khoản nợ quá hạn không được Chính phủ xử lý rủi ro.
- Nợ quá hạn: là những khoản tín dụng không hoàn trả đúng hạn, không được

phép và không đủ điều kiện để được gia hạn nợ.
Hiện nay theo quyết định 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/04/2005 (gọi tắt là QĐ
493) và quyết định số 18/2007/QĐ-NHNN ngày 25/04/2007 của Thống đốc NHNN

Việt Nam “v/v sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định về phân loại nợ, trích lập và
sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín
dụng ban hành theo quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/04/2005”, thì dư nợ
cho vay của các TCTD được chia làm 5 nhóm:

8

+ Nợ nhóm 1 (nợ đủ tiêu chuẩn): gồm các khoản nợ trong hạn mà các TCTD

đánh giá là có đủ khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng thời hạn; các khoản nợ
quá hạn dưới 10 ngày được các TCTD đánh giá có khả năng thu hồi đúng hạn; các
khoản nợ gốc và lãi quá hạn đã được trả đầy đủ, đồng thời các khoản nợ gốc và lãi đến
hạn tiếp theo được khách hàng trả nợ đúng hạn trong vòng 3 tháng đối với khoản nợ
ngắn hạn, 6 tháng đối với các khoản nợ trung dài hạn.
+ Nợ nhóm 2 (nợ cần chú ý): bao gồm các khoản nợ quá hạn từ 10 ngày đến 90

ngày; các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu.
+ Nợ nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn): bao gồm các khoản nợ quá hạn từ 91 ngày

đến 180 ngày; các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu, trừ các khoản nợ điều
chỉnh kỳ hạn trả nợ phân loại vào nhóm 2; các khoản nợ được miễn hoặc giảm lãi do
khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng.
+ Nợ nhóm 4 (nợ nghi ngờ): bao gồm các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày;

các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn trả nợ
được cơ cấu lại lần đầu; các khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ

hai.
+ Nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn): bao gồm các khoản nợ quá hạn trên
360 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở lên
theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần
thứ hai quá hạn theo thời hạn trả nợ lần thứ hai; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ
lần thứ ba trở lên, kể cả chưa quá hạn hoặc đã quá hạn; các khoản nợ khoanh, nợ chờ
xử lý.
Trong đó nợ xấu là khoản nợ thuộc các nhóm 3, nhóm 4 và nhóm 5.
1.1.2.5 Quản lý rủi ro tín dụng
Hoạt động tín dụng là hoạt động quan trọng nhất trong ngân hàng thương mại

do đem lại hơn 70% lợi nhuận cho ngân hàng. Tuy nhiên, bên cạnh việc đem lại lợi
nhuận to lớn thì hoạt động này cũng chứa đựng nhiều rủi ro cho ngân hàng. Phần lớn
các thua lỗ của các ngân hàng là từ hoạt động tín dụng. Vì vậy, quản lý rủi ro tín dụng
được coi là nội dung quản lý quan trọng của ngân hàng thương mại. Quản lý rủi ro tín
dụng bao gồm:

9


1.1.2.5.1 Hạn chế các khoản tín dụng có vấn đề, nợ quá hạn, nợ khó đòi
Nội dung này đòi hỏi ngân hàng phải cẩn thận khi cho vay, thực hiện đa dạng
hóa danh mục tín dụng
 Thực hiện các quy định về an toàn tín dụng được ghi trong luật các tổ chức tín

dụng và trong các nghị định của Ngân hàng Nhà nước
 Xác định danh mục các khoản tài trợ với các mức rủi ro khác nhau
 Xây dựng chính sách tín dụng và quy trình phân tích tín dụng
 Xác định dấu hiệu của các khoản cho vay có vấn đề, giới hạn các khoản tín
dụng và đa dạng hoá danh mục tín dụng

1.1.2.5.2 Quản lý nợ quá hạn, nợ khó đòi, các khoản nợ có vấn đề
Rủi ro là tất yếu của quá trình kinh doanh. Do vậy, ngân hàng luôn xây dựng
chính sách chung sống cùng rủi ro: hạn chế rủi ro, chấp nhận rủi ro, khai thác hoặc
thanh lý nợ quá hạn, nợ khó đòi hoặc nợ có vấn đề.
- Ngân hàng phân loại nợ quá hạn, nợ khó đòi hoặc nợ có vấn đề: Phân tích

nguyên nhân, thực trạng, khả năng giải quyết.
- Trong trường hợp người vay có khó khăn tài chính tạm thời song vẫn còn khả

năng và ý chí trả nợ, ngân hàng áp dụng chính sách hỗ trợ như cho vay thêm, gia hạn

nợ, giảm lãi …
- Trong trường hợp người vay lừa đảo, cố tình không trả nợ, không có khả năng

trả, ngân hàng áp dụng chính sách thanh lý như bán tài sản thế chấp, phong tỏa tiền gửi
trên tài khoản.
- Xây dựng quỹ dự phòng để bù đắp tổn thất. Dựa trên tỷ lệ rủi ro chấp nhận và

danh mục các khoản cho vay rủi ro, ngân hàng xây dựng quỹ dự phòng. Quỹ này
không có tác dụng giảm rủi ro mà để chống đỡ cho vốn của chủ khi tổn thất xảy ra.
1.2 MỞ RỘNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.2.1 Quan niệm về mở rộng tín dụng
Không có một khái niệm cụ thể cho việc mở rộng tín dụng, nhưng theo quan
điểm cá nhân thì
“Mở rộng tín dụng chính là việc gia tăng khối lượng tín dụng (thể hiện là sự gia
tăng dư nợ tín dụng) trong đó bao gồm mở rộng đối tượng sử dụng dịch vụ tín

10


dụng dựa trên việc mở rộng sản phẩm tín dụng. Gia tăng khối lượng tín dụng phải đi
kèm với đảm bảo chất lượng và hiệu quả tín dụng”
1.2.2 Những yêu cầu mở rộng tín dụng ngân hàng thƣơng mại
Ngày nay, với xu hướng toàn cầu hoá trên thế giới cùng với việc Việt Nam trở
thành thành viên thứ 150 của WTO đã mở ra nhiều cơ hội mới cho mọi lĩnh vực kinh
tế bao gồm cả ngân hàng - một lĩnh vực hết sức nhạy cảm ở Việt Nam. Chúng ta đang
trong quá trình thực hiện các cam kết mở cửa, khiến cho các doanh nghiệp đứng trước
sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt với nhiều cơ hội và thách thức. Điều này tạo ra
những ảnh hưởng không nhỏ trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp, vì thế cũng ảnh hưởng đến hoạt động của các ngân hàng thương mại nói chung
và hoạt động tín dụng ngân hàng nói riêng. Trước tình hình đó, các ngân hàng TMCP

phải tăng cường mở rộng hoạt động tín dụng bởi các lý do sau:
- Trong hoạt động của các ngân hàng thương mại, hoạt động tín dụng là một

nghiệp vụ truyền thống, nền tảng, có vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy kinh tế xã hội
phát triển. Tín dụng chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu tài sản và cơ cấu thu nhập, nhưng
cũng là hoạt động phức tạp, tiềm ẩn những rủi ro lớn cho các ngân hàng thương mại.
Tín dụng trong điều kiện trong nền kinh tế mở, cạnh tranh và hội nhập vẫn tiếp tục
đóng một vai trò quan trọng trong kinh doanh ngân hàng và đang đặt ra những yêu cầu
mới về việc mở rộng tín dụng.
- Trong giai đoạn bắt đầu thực hiện các cam kết mở cửa thị trường ngân hàng,

trước sự cạnh tranh của các ngân hàng đối thủ nước ngoài, nguy cơ thị phần tín dụng
của NHTM bị co hẹp ngày một gần hơn thì việc mở rộng tín dụng và nâng cao hiệu
quả hoạt động tín dụng đảm bảo an toàn là một việc làm cần thiết mà ngân hàng buộc
phải làm để đảm bảo sự tồn tại của ngân hàng trong bối cảnh hiện tại.
- Để có thể duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng phù hợp với tình hình thực tế

phát triển của nền kinh tế đòi hỏi các NHTM phải nỗ lực không ngừng, với nhiều giải
pháp cụ thể, hiệu quả. Đây là sự cần thiết, là đòi hỏi khách quan có ảnh hưởng chi phối
và tác động liên quan đến nhiều yếu tố.
- Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh luôn có nhu cầu về nguồn vốn dồi dào

nhằm đẩy mạnh hoạt động sản xuất, cải tiến công nghệ, nâng cao kỹ thuật cạnh tranh
với các doanh nghiệp nước ngoài nên rất cần nguồn vốn lớn hỗ trợ từ các ngân hàng.
11


Vì thế các ngân hàng trong nước cần phải tiếp tục phát triển mạnh các hoạt động tín
dụng hơn nữa để có thể cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài trong cuộc chạy đua
cung cấp vốn cho các doanh nghiệp.

Bên cạnh những yêu cầu cấp thiết để mở rộng tín dụng ngân hàng thương mại là
mở rộng tín dụng phải phù hợp với hoàn cảnh kinh tế của đất nước và theo quy định về
tốc độ tăng trưởng tín dụng của Ngân hàng Nhà nước trong từng thời kỳ. Đặc biệt, tốc
độ tăng trưởng tín dụng phải phù hợp với tốc độ tăng trưởng huy động vốn của mỗi
ngân hàng.
1.2.3 Hệ thống các chỉ tiêu phản ánh mở rộng tín dụng
Tín dụng là hoạt động quan trọng nhất của các ngân hàng nói riêng và của các
trung gian tài chính nói chung, chiếm tỉ trọng cao nhất trong tổng tài sản (70%) , tạo
thu nhập từ lãi lớn nhất và cũng là hoạt động mang lại rủi ro cao nhất. Do đó để đánh
giá việc mở rộng tín dụng, ngân hàng thường đánh giá dựa trên nhiều chỉ tiêu nhưng
nhìn chung dựa trên các yếu tố chủ yếu sau:
1.2.3.1 Các chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn
Tổng dư nợ cho vay
Hiệu suất sử dụng vốn =
Tổng nguồn vốn huy động
Đây là chỉ tiêu phản ánh tương quan giữa nguồn vốn huy động và dư nợ cho
vay trực tiếp khách hàng. Vốn huy động là vốn có chi phí thấp (rẻ hơn so với đi vay),
ổn định về số dư và kỳ hạn, nên năng lực cho vay của một NHTM thường bị giới hạn
bởi năng lực huy động vốn.
Tuy nhiên không phải lúc nào ngân hàng cũng tự cân đối được nguồn vốn huy
động để chủ động đáp ứng nhu cầu cho vay. Có hai khả năng xảy ra:
- Thứ nhất, tại địa bàn hoạt động, nhu cầu vay vốn đầu tư là rất lớn trong khi khả

năng huy động vốn là rất khó. Để giải quyết mâu thuẫn này buộc ngân hàng phải đi vay

từ các ngân hàng khác hoặc từ trung ương để cho vay lại. Trong trường hợp này thì hệ
số H lớn hơn 100% nhiều. Do phải đi vay với chi phí cao nên có thể làm cho hiệu quả
hoạt động của tín dụng giảm.
12

- Thứ hai, tại địa bàn hoạt động nhu cầu vay vốn là rất ít, trong khi đó khả năng

huy động vốn lại rất cao. Để giải quyết mâu thuẫn này, buộc ngân hàng phải cho các
ngân hàng khác vay lại hoặc gởi tiền về trung ương. Trong trường hợp này thì hệ số H
nhỏ hơn 100% rất nhiều. Do phải cho vay lại nguồn vốn huy động với lãi suất thấp
hoặc gởi tiền tại ngân hàng trung ương, các TCTD khác với lãi suất thấp nên có thể
làm giảm hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
Do đó, nếu chỉ nhìn vào kết quả của tỷ lệ này thì chưa thể khẳng định được là
tốt hay xấu. Chỉ tiêu này chỉ mang tính tương đối giúp chúng ta so sánh khả năng cho
vay và huy động vốn của ngân hàng.
1.2.3.2 Tốc độ tăng trƣởng tín dụng
Chỉ tiêu này phản ánh mức độ gia tăng dư nợ tín dụng giữa các năm, từ đó gián
tiếp phản ánh mức độ mở rộng tín dụng của ngân hàng. Chỉ tiêu này được tính theo
công thức sau:
Dư nợ TD năm sau- dư nợ TD năm trước
Tốc độ tăng trưởng tín dụng =
Dư nợ TD năm trước
1.2.3.3 Các chỉ tiêu sinh lời từ hoạt động tín dụng
 Tỷ lệ lợi nhuận từ tín dụng
Lãi từ tín dụng
Tỷ lệ lợi nhuận từ tín dụng =
Tổng lợi nhuận
Chỉ tiêu này cho biết, cứ trong 100 đồng tổng lợi nhuận thì có bao nhiêu đồng là
do tín dụng mang lại. Lợi nhuận do hoạt động tín dụng mang lại chứng tỏ các khoản
vay không những thu hồi được vốn gốc mà còn cả lãi, đảm bảo an toàn cho vốn vay.
Bên cạnh đó, nếu tỷ lệ này thể hiện sự tăng dần qua các năm chứng tỏ ngân hàng đang
mở rộng tín dụng và việc mở rộng tín dụng có hiệu quả.
 Tỷ lệ sinh lời của tín dụng

Lãi từ tín dụng
Tỷ lệ sinh lời của tín dụng =
Tổng dư nợ bình quân
13


Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của hoạt động tín dụng, nó cho biết số
tiền lãi thu được trên 100 đồng dư nợ là bao nhiêu. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ chất
lượng tín dụng càng tốt.



Chênh lệch đầu vào đầu ra
Thu lãi tín dụng – Chi lãi vốn huy động

Vốn huy động bình quân
Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của vốn huy động. Nó cho biết số tiền
lãi ròng thu được trên 100 đồng vốn huy động là bao nhiêu. Chỉ tiêu này càng cao
chứng tỏ chất lượng sử dụng vốn càng tốt.
Các chỉ tiêu sinh lời từ hoạt động tín dụng cũng là căn cứ quan trọng để đánh
giá chất lượng tín dụng của các NHTM. Các khoản cấp tín dụng có chất lượng tốt
thường mang lại lợi nhuận cao và ổn định. Từ đó sẽ xác định được định hướng để mở
rộng tín dụng vào lĩnh vực nào, sản phẩm tín dụng nào. Tuy nhiên đánh giá chất lượng
khoản tín dụng trên cơ sở căn cứ vào lợi nhuận thu được của các NHTM cũng là chỉ
tiêu tương đối vì nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: chính sách lãi suất, chính sách
tín dụng, loại sản phẩm dịch vụ tín dụng cung ứng…
1.2.3.4 Các chỉ tiêu khác
Ngoài các chỉ tiêu trên, để đánh việc mở rộng tín dụng, người ta thường đánh
giá tỷ lệ phân bổ vốn tài trợ theo ngành kinh tế (công, nông nghiệp, dịch vụ…) mà
ngân hàng tập trung vào, theo đối tượng tài trợ (hàng hóa, hoặc bất động sản, chứng

khoán…) hoặc theo mục đích (sản xuất, tiêu dùng…).
1.2.4 Các nhân tố ảnh hƣởng đến mở rộng tín dụng
1.2.4.1 Các nhân tố chủ quan
 Nhóm nhân tố từ phía khách hàng
Đây là nhân tố có tác động trực tiếp mở rộng tín dụng, chủ yếu nhất là tác động
đến chất lượng tín dụng. Chất lượng tín dụng ngân hàng chịu ảnh hưởng của nhân tố
sau:
- Năng lực của khách hàng bao gồm:

Tiềm lực tài chính: tiềm lực tài chính của doanh nghiệp vay vốn được thể hiện
qua các chỉ tiêu vốn tự có, hệ số tài trợ, hệ số nợ, mức độ phù hợp của cơ cấu tài sản,
14


khả năng thu hút vốn của các thị trường tài chính, khả năng thanh toán, khả năng sinh
lợi hàng năm. Có tiềm lực tài chính mạnh, doanh nghiệp vay vốn sẽ được ngân hàng
xem xét và nâng cao vị thế tín dụng, dễ dàng hơn trong việc thỏa thuận với ngân hàng
về các khoản vay và các dịch vụ tài chính khác, cũng như doanh nghiệp có thể sắp xếp
và thực thi kế hoạch trả nợ một cách đầy đủ và đúng hạn.
Triển vọng kinh doanh: thông thường khi doanh nghiệp đưa vốn của ngân hàng
vào kinh doanh thì nguồn trả nợ và lãi vay chính là doanh thu và hiệu quả kinh doanh.
Một doanh nghiệp đang trong tình trạng thị phần bị thu hẹp, nguồn cung cấp đầu vào
không ổn định, hoạt động của ngành có xu hướng biến động theo hướng xấu sẽ làm
doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh và nguồn trả nợ cho ngân
hàng sẽ không được bảo đảm. Ngược lại, ngân hàng sẽ mạnh dạn trong việc tài trợ vốn
cho doanh nghiệp, vì trong trường hợp đó, ngân hàng có thể xác định được tín dụng
cấp cho khách hàng là có chất lượng hay không.
Năng lực quản lý: trình độ nhân viên của doanh nghiệp vay vốn, xem xét thực
trạng, triển vọng kinh doanh của một doanh nghiệp cần phải xuất phát từ yếu tố con
người. Một doanh nghiệp thiếu năng động trong kinh doanh, bị động trước sự thay đổi

của môi trường kinh doanh, thay đội ngũ nhân viên không có trình độ, thiếu kỹ thuật
thì khó có thể đạt được kết quả tốt trong kinh doanh. Điều này đồng nghĩa với việc vốn
vay ngân hàng không đem lại hiệu quả cho doanh nghiệp, làm chất lượng tín dụng của
khoản vay giảm đi.
Mức độ đảm bảo tín dụng: nguyên tắc cho vay và điều kiện cho vay của các
NHTM luôn đề cập đến vấn đề đảm bảo tín dụng mà cụ thể là cầm cố, thế chấp và bảo
lãnh khoản cho vay. Xét về bảo lãnh, một doanh nghiệp hoạt động hiệu quả có uy tín,
có mối quan hệ lâu bền và rộng rãi với các đối tác của mình sẽ có thể nhận được sự
bảo lãnh nhằm vay vốn của ngân hàng. Nếu bên bảo lãnh thường xuyên đảm bảo năng
lực tài chính và năng lực pháp lý tham gia vào hoạt động kinh doanh thì chất lượng tín
dụng có thể được đảm bảo. Xét về cầm cố và thế chấp, ngân hàng sẽ cho vay một tỷ lệ
phần trăm nhất định trên số tài sản thế chấp cầm cố. Loại trừ sự vi phạm đạo đức kinh
doanh, nếu doanh nghiệp có đủ tài sản để đảm bảo khoản vay nhằm tạo điều kiện cho
ngân hàng có thể thu đủ cả vốn lẫn lãi khi phát mại tài sản trong trường hợp doanh

15


nghiệp không trả được nợ, thì khoản vay được xem là ít rủi ro và từ đó chất lượng tín
dụng cũng được cải thiện.
Đạo đức kinh doanh: khi gặp vấn đề thông tin không cân xứng, ngân hàng
thương mại đối mặt với hai vấn đề: lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức. Cụ thể trong
số các khách hàng đến xin vay, ngân hàng không thể xác định được cho vay đối với ai
tốt hơn và có khả năng thu hồi nợ cao hơn, bởi thông thường người thiếu tiêu chuẩn
vay vốn lại là người sốt sắng hơn cả. Bên cạnh đó, sau khi xét duyệt cho vay, ngân
hàng thường không xác định được mức độ trung thực của các báo cáo của người vay
và vấn đề rủi ro đạo đức nảy sinh. Người vay vốn thay vì sử dụng vốn ngân hàng theo
mục đích đã cam kết trong khế ước cho vay nợ, lại có thể sử dụng của ngân hàng cho
một phạm vi kinh doanh có rủi ro cao hay các hoạt động đầu cơ, làm khả năng trả nợ
của ngân hàng khi các phi vụ này thất bại là rất khó khăn. Đạo đức kinh doanh của

doanh nghiệp vay vốn luôn thách thức đối với NHTM nhằm quản lý nâng cao chất
lượng tín dụng, yếu tố này cần được xác định ngay từ đầu, bằng việc kiểm tra các
thông tin mà các doanh nghiệp cung cấp và thẩm định bộ máy lãnh đạo, kiểm tra việc
thực hiện các cam kết sử dụng vốn đúng mục đích và thực hiện nghĩa vụ đối với ngân
hàng. Trong trường hợp đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp là có thể chấp nhận
được (đặc biệt đối với nhóm khách hàng truyền thống) thì chất lượng tín dụng cũng có
thể được nâng lên.
Năng lực quản lý, trình độ nhân viên của doanh nghiệp vay vốn: xem xét thực
trạng, triển vọng kinh doanh của một doanh nghiệp cần phải xuất phát từ yếu tố con
người. Thiếu năng động trong kinh doanh, thay đổi mục tiêu chiến lược khi môi trường
kinh doanh thay đổi, đội ngũ nhân viên không trình độ, thiếu kỹ thuật … sẽ làm chất
lượng tín dụng của khoản vay giảm đi.
Ngoài ra, các yếu tố từ phía khách hàng ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng còn
được thực hiện ở lĩnh vực huy động vốn của NHTM đặc điểm sản xuất kinh doanh,
chu kỳ sản xuất vòng quay vốn lưu động, chu kỳ đổi mới tài sản cố định, sự tín nhiệm
và quan hệ với ngân hàng của khách hàng, tiềm năng phát triển là có những cơ sở để
ngân hàng xem xét và huy động nguồn vốn ổn định, bền vững với chi phí vừa phải.

16


 Nhóm nhân tố từ phía ngân hàng
- Sự phù hợp và có hiệu quả của chính sách tín dụng và các quy chế quản lý tín

dụng
Chính sách tín dụng của một số NHTM do ban lãnh đạo của ngân hàng lập ra,
thông qua và xem xét sửa đổi định kỳ và có thể được xem là kim chỉ nam cho hoạt
động tín dụng, là văn bản thể hiện chiến lược và đường lối của NHTM trong đó việc
thực hiện các giao dịch tín dụng đơn lẻ, cũng như chiến lược thị phần từng thời kỳ.
Trong đó có quy định về quy trình tín dụng chuẩn, về bộ máy và các đầu mối xét duyệt

tín dụng, về cơ cấu và tỷ trọng dư nợ từng thời kỳ, về các quy chế phân loại dư nợ
nhằm quản trị rủi ro, đồng thời nó được xem như một cuốn cẩm nang cho người làm
tín dụng trong nội bộ ngân hàng đó. Như vậy, chính sách tín dụng đúng đắn, phù hợp
và hiệu quả là điều kiện để cán bộ tín dụng tạo ra các khoản tín dụng có chất lượng.
- Năng lực cán bộ và đội ngũ cán bộ quản lý

Một khoản cho vay có chất lượng đòi hỏi một đội ngũ cán bộ đủ năng lực
chuyên môn để đánh giá, thẩm định tài chính và kỹ thuật của dự án vay vốn, thu nhập
và xử lý thông tin về tình hình sử dụng vốn, tình hình tuân thủ theo quy chế để thực thi
đúng quy trình tín dụng, có năng lực để tổng hợp, lượng định rủi ro sau mỗi quá trình
cho vay, đồng thời kết hợp bộ máy quản lý năng động, có khả năng quyết đoán khi đối
mặt với rủi ro, chỉ đạo thực thi các thủ tục tín dụng, xét duyệt tín dụng sẽ tạo điều kiện
rất quan trọng để có được khoản tín dụng có chất lượng.
- Các yếu tố khác: uy tín của ngân hàng, tiềm lực tài chính của ngân hàng, sản

phẩm tín dụng, mạng lưới và địa bàn hoạt động, cơ sở vật chất kỹ thuật, việc chấp
hành các quy định thể lệ và quy chế khác.
1.2.4.2 Các nhân tố khách quan
 Nhóm nhân tố liên quan đến cơ chế
Bao gồm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, tính đầy đủ, thống nhất và sự phù
hợp của các văn bản dưới luật, đồng thời gắn với ý thức chấp hành pháp luật của các
chủ thể. Hoạt động tín dụng của ngân hàng chịu sự tác động của ngân hàng Trung
Ương, thông qua các quy định về hạn mức tín dụng, đảo bảo tín dụng, hệ số an toàn,
các vấn đề về lãi suất, quản lý ngoại hối, thanh tra kiểm soát.

17


 Nhóm nhân tố liên quan đến môi trƣờng kinh tế - xã hội

Có thể kể đến rất nhiều nhân tố như: điểm xuất phát của nền kinh tế, sự phát
triển của các thị trường tài chính, tăng trưởng, lạm phát, thất nghiệp, điều kiện tự
nhiên….
1.3 MỘT SỐ KINH NGHIỆM CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VỀ
VIỆC MỞ RỘNG TÍN DỤNG TẠI VIỆT NAM
1.3.1 Bài học từ Trung Quốc
Sau gần 20 năm phát triển “nóng” (từ 1978 đến 1995), Trung Quốc đã đạt được
những thành quả nhất định và mạnh dạn thả lỏng tín dụng, tăng đầu tư công để mong
đạt được một bước tăng trưởng nhảy vọt, chuẩn bị cho giai đoạn hội nhập toàn cầu
toàn diện khi gia nhập vào WTO ngay đầu thiên niên kỷ mới. Do tiềm lực tài chính lớn
mạnh nên đã tự tin đưa ra khá nhiều chính sách, những chính sách này đã phát sinh ra
vô số tiêu cực trong đầu tư, từ phía ngân hàng và các tổng công ty nhà nước.
Phần lớn tín dụng đã được đổ vào lĩnh vực nhà đất, gây nên phong trào đầu cơ
và cơn sốt giá nhà đất, dẫn đến lạm phát lên đến 25%/năm. Đứng trước nguy cơ khủng
hoảng có thể làm cho Trung Quốc tụt hậu nhiều năm, mất cơ hội hội nhập và cạnh
tranh quốc tế, lãnh đạo Nhà nước Trung Quốc đã quyết liệt siết chặt tín dụng, giới hạn
triệt để đầu tư vào nhà đất và đặc biệt là đã dứt khoát giải thể gần 150 ngàn doanh
nghiệp quốc doanh.
Với chủ trương đúng và chính sách phù hợp, đồng nhất, cùng với sự năng động
của thành phần kinh tế tư nhân, Trung Quốc đã kịp thời khôi phục sự ổn định, tiếp tục
tăng trưởng và kịp đón bắt những cơ hội phát triển sau khi ký vào WTO. Bài học của
những năm 1995-2000 đã giúp Trung Quốc có những chính sách tiền tệ và tài khóa
đúng mực, được phối hợp hài hòa để tăng trưởng ổn định với mức lạm phát một con số
ngay cả trong giai đoạn hiện nay, khi kinh tế thế giới bị suy thoái do ảnh hưởng của
kinh tế Mỹ.
Bài học từ Trung Quốc đã được đánh giá cao và đáng được chú ý. Trung Quốc
đã thể hiện khả năng biết khi nào cần điều chỉnh chính sách, có ý chí chính trị cao và
khả năng lãnh đạo để làm được những điều cần làm một cách đúng đắn.

18