(Luận văn thạc sĩ) phát triển kinh tế hộ nông dân việt nam những năm 90 vấn đề và giải pháp chính trị xã hội chủ nghĩa

DAI HOC QUOC GIA HA NOI
TRUdNG DAI HOC KHOA HOC XA HOI VA NHAN VAN

LE THI DINH

PHAT TRIEN KINH TE HO IMONG DAN
VIET N A M I M H Q N G N A M 90 >v

v\

VA\N DE VA\ GIA\I f»HA?

^^

CHUYEN NGANH KINH IE CHINH TRI XA HOI CHU NGHIA
MA S O : 50201

V
LUAN AN THAC SY KHOA HOC KINH TE
NGIfC^ IlUCmG DAN KHOA HOG : PTS TRINH THI HOA MAI

HA NOI 1 9 9 6


M U C LUC

Trang
M O DAll
Chmyng I

KINH Tt. HO NONG DAN ITtONG QUA TRINH PHAT

TRI^N NONG NGHI$P Vlfcl NAM

5

/. Kinh te hd ndng dan - dcrn 17 sdn xudt tu chu

5

L KhAi niCm kinh \t hO nong dan
2. Dae di6^m hoat d6ng kinh te hO nong dAn
3. Vi Iri, vai tio cua kinti \t }io nong dAn trong
n e n k i n h te
4. Quan he giira hO nong dAn voi IITX, v6i nha nir6c

5
7
18
22

//• Kinh te ho nong dan Viet Nam : Thuc trqng vd
nhfing van de

26

1. KJiai lirac ve kinh te ho nong dAn qua cac
giai doan
2. Kinh te'fiO nong dAn Viet Nam - don vi san XUAI
kinh donnh tir chu
3. Danh gia chiing hoat dOng san xuAt kinh doanti
cua \\C} nong dAn tir 1988 dCn nay

ChUong n

1

26
32
44

PHlJdNG H U O N G , ( J I A I P H A P CO BAN
PHAT TRIEN KINH l1^: HO NONG DAN \ \ t \ NAM

49

/ . Phuo'ng hirdng phdt trien kinh te hd ndng dan

49

1. Nen nong ngldep san xuAt hang hoa
2. Nen nong nghiep sinh thai
3. Cong nghiep hoa, hien dai lioa nen nong nghiej)

49
53
56

NHCTNG


//, Cdc gidi phdp co hdn phdt trien kinh te ho

nong dan Viet Nam

58

1. Giai phap ve ruong dfU
2. Giai phap ve von
3. Giai phap ve lao dong
4. Giai phap ve thi imong
5. Xay dirng ca so ha lAng vAl chai - xa hoi
6. Giai phap vC khuye'n nong va ung dung cac
thanh luu khoa hoc - ky ihuAt
7. Nang cao Irinh do phap luAl cho nong dAn
8. Giai quye'l to! moi quan he kinh te ho nong dan
voi hap lac xa kie\i moi
9. Doi moi cac chinh sach kinh le nong nghiep,
phat trien nong Ihon

58
61
64
66
68

KJ^T LUAN

79

TAI LlfeU THAM KHAO

81

70
71
73
75


M 6 DAU

1. I I N H C A P T H I ^ T CUA Df^ TAI

Kinh te'hO nong dAn da dong g6p mOt phAn quan trong du'a nong
nghiep nuoc ta dat duac nhirng thanh tiru to 1cm trong nhirng nam qua.
Chi thi 100 cua Ban Bi thu", Nghi quyet 10 cua BO Chinh tri, Nghj quyet
TW V khoa VII la nhfrng nhAn to khm dAy va thuc dA^y kinh te hO nong
dAn phat tri^n khi thu'a nhAn kinh te'hO nong dAn la don vi san xuAt tiT
chu, la m6t hinh thirc kinh te'ca ban cua nen san xuAt nong nghiep
Trong qua trinh sir dung cac nguOn lye ciing nhu" viec tie'p cAn vai
kinh te'thi tnrong, kinh te hO nong dAn con gap nhi6u kho khan, nhieu
vAn de vu'cmg mac, doi hoi phai c6 nhirng giai phap cu th^, hiru hieu d^
dira kinh te' hO nong dAn phat tri^n thich u'ng v6i ca che thi tnrong v6i
ly do d6 toi da chon de tai nay.

2. IINH HINH NGHlfeN CUU CUA D^. TAI

Trong CO che'tAp trung bao cAp a nuac ta ciing nhir cac nude xa
hoi chii nghia cu, it c6 ngiroi quan tAni den viec nghien ciru kinh te hO
nong dAn, kinh te'hC nong dAn xem la liinh thirc kinh te' phi xa hOi chu
nghia cAn dirge cai tao dira vao hop tac xa. Nhirng nam gAn dAy vAn d6
kinh te' ho nong dAn da thu hut sir quan tAm eiia cac nha nghien ciru,

quan ly kinh te.
O nircVc ta da c6 nhieu bai vie'l ve tinh tAt yeu khach quan, vi tii,
vai Lro, chirc nang cua kinh te hO nong dAn trong nen kinh te, MOt so
luAn an ph6 tie'n sT viet v6 kinh te' nong hO trong qua trinh d(5i m6i ca


che quan ly, hay mOt sO' cac giai phap xoa d6i giam nghco cua cac hO
nong dAn vung khu IV cu.
LuAn an pho tie'n sy cua Hoang Ilij Thanh ''Kinh te ho ndng ddn
trong qua trinh dSi m&i ca che quan ly ndng nghiep'
LuAn an pho tie'n sy cua Nguyen Van HuAn ''Kinh tehg - vi tri vai
trd trong qua trinh phdt trien kinh texd hoi ndng thon Viet Nam.
LuAn an pho tie'n sy cua Nguyen Thanh Hi6n ve chuyCn nganh
quan ly kinh te va ke hoach hoa. "Nhii'ng gidi phap kinh techu

yeu

nhdm phdt trien sdn xudt cua cdc hd ndng ddn nghdo khu IV cu",
N6i ehung nhmig d6 tai d6 m6i chi nghien ciru nhfrng net chinh,
chung nhA't \i ly thuyet va tliirc te cua kinh te hO nong dAn.
Viec nghien ciru hO nong dAn la rnOt dan vi kinh te tir chu, phAn
tich viec sir dung nhirng ye'u to' dAu vao va each irng xir ciia hO nong
dAn trong ca che' thi tnrong cfing nhir tim ra nhirng giai phap cu the^ c6
tinh kha thi con it. Vi vAy luAn an nay muon he thong hoa nhung dac
die^m kinh te' hO nong dAn v6i tir each la mOt dan vi san xuAt dOe lAp,
ciing nhir each sir dung cac yeu to' d^u vao, each irng xir cua hO nong
dAn trong ca che'thi tnrong hien nay, tir do dira ra cac giai phap cu the^
CO tinh kha thi, g6p ph^n vao viec thao go nhutig kho khan phirc tap ma
kinh te' ho nong dAn hien nay dang gap, liiijc diy kinh te' hO nong dAn
phat trie^n.

3. MUC DICH VA NHlfeM VU N G H I £ N CUlJ CUA LUAN AN

D6 tai phAn tieh each thure ngirai nong dAn sir dung cac yeii to
dAu vao trong qua trinh san XUA\ nong san hang hoa nham dem lai hieu
qua kinh te cao. Dong thai neii dac die^m each iJng xur cua ngiroi nong


dAn v6i thi tnrong. Tir do riJt ra nhfrng vir6ng mAc hien nay cua ngiroi
nong dAn c^n phai c6 nhirng giai phap khac phue cu the, c6 tinh kha tlii,
de^ thuc d^y kinh te' hO nong dAn phat trie^n theo hirong san xuA't hang
hoa.

4. DOI IXrONG VA PHAM VI NGHlfeN ClJtJ

Kinh te'hO nong dAn - don vi san xuAt tir chu, neu ro nhfrng vAn
d6 va giai pliap cu tJie^ nliam phat tri^n kinh te' hO nong dAn nhfrng nam
90 trong co che' tlii tnrong,

5. CO Sd h-i LUAN VA PHLTONG PHAP NGHlfiN CUtJ

Dira tren co so kinh te' chinh tri Mac - Lenin va nhfrng nguyen ly
kinh te' nong nghiep, cac hoe thuyet hien dai ve kinh te' hO gia dinh
nong dAn va phat tri^n nong nghiep.
Ve phu'Ong phap.luAn van su* dung phuong phap duy vAt bien
chirng va duy vAt Ijch su", phirong phap phAn tich ket hop logic va lieh
su", phu*ang phap long hop, dien dieh. Tir d6 vAn dung ly luAn ke't hop
vai thirc tien lam sang to vA'n de.

6. DONG GOP CUA LUAN AN

Phan tich CO he thO'ng vi tri vai tro cua kinh tC hO nong dSn Irong
kinh te thitnrdng.
Dira ra mOt s6' cac bien phap cu the' de' phat trie'n kinh te' hO nong
dan Viet Nam nhfrng nam 90.


7. K^T CAU CUA LUAN AN
*

Ngoai phSn mof d^u va ket luAn, danh muc tai lieu tham khao,
luAn an chia lam 2 chirong.
Chitang I. Kinh te hO nong dAn trong qua trinh phat trie^n nong
nghiep o Viet Nam.
Chuang II. Nhirng phirong hircmg, giai phap co ban phat tri^n
kinh te'hO nong dAn Viet Nam,


5
CMUONGI

KINH TIL H O N O N G DAN TRONG
QUA TRINH PHAT TRrf.N NONG NGHlfiP VI$T NAM

L KINH T^ HO NONG DAN - DON VI SAN XUAT Tir ( HU

Trong lich sir phat trie'n nong nghiep va nong thon, kinh te' hO
nong dAn da c6 nhfrng biroc bie'n doi thang tr^m, da co mOt giai doan
dai Viet Nam ehi chu y de'n kinh te' tAp \}^i, kinh te' quO'c doanh, xem
nhe, thAm chi han che', can ivcf kinh te'hO phat trie^n, Irong nhfrng nam

gAn dAy, ehung ta da khang dinh vi tri cua kinh te' hO nong dAn trong
phat trie^n nong nghiej) noi rieng va phat trie^n kinh te' Viet Nam noi
ehung.

1. Khar niem kinh te hd ndng ddn.
a) Vi tri ngiroi ndng ddn trong sdn xudt ndng nghiep.
Ngiroi nong dAn diroc xem xet h dAy la ngiroi co quyen tir ehii
dOe lAp trong hoat dOng san xuAt kinh doanh, eung nhir tieu thu san
phA^m. Khai niem ngu'oi nong dAn du'Oc diing de^ phAn biet ngiroi nong
dAn v6i cac nliom dAn cu' song o^ nong thon lam ngh^. khac ngh^. nong
khong tliuOe dO'i tirang nghien cuu of dAy - Ngiroi nong dAn la ngiroi gan
bo trgc tie'p v6i dAt dai, chu ye'u nho cAy tr6ng liia, hoa mAu,.. mac du
CO chan nuoi nhirng cf nhirng mirc dO khac nhau.
Khi xem xet hO nong dAn, cac pham tru khac ve dAn cir nong
thon, ciing nhir nhfrng ngiroi khong co dAt dai, hay ngiroi lain trong txot,


chan nuoi, du canh du cu* khong dirac dua vao khai niem nay. Vi the
khai niem ngiroi nong dAn o dAy diroc dong nhAt v6i khai niem nong
dAn. Viec xac dinh khai niem ngu'oi nong dAn la muon noi rang ho dOu
CO quy6n so hiru dAt dai hay (sir dung lAu dai dAt dai), do la co so cho
cuOc sO'ng ciia ho. [40]
Trong xa hOi nong dAn cac gia dinh c6 quyen so hiru dAt dai hay
quy^n sir dung lAu dai dAt dai, cha truyen con nO'i, quyen sof hfnj do
thinh hanh, no han che sir hoat dOng cua thi tnrong tir do sir dung dA't
dai,
() mOt so niroc quyen so hfni dAt dai truyen tho'ng nay diroc tir do
chuye^n nhu'Ong, a mOt so' niroe khong dirofc tir do chuye^n nhu'Ong. DO'i
v6i ngiroi nong dAn, dAt dai chinh la mOt ye'u tO' hon han cac ye'u tO' san
xuAt khac ve gia tri cua no, no la dieu kien bao dam lAu dai doi song gia

dinh ngiroi nong dAn tnroc nhirng thien tai va la bO phAn cua vi tri xa
hoi ciia gia dinh. Trong pham vi lang, xa hoae eOng dong. Frong hoat
dOng san xuAt eija minh, ngiroi nong dAn khong e6 sir phAn biet lai
nhuAn tu* doanh thu voi tien cong lao dOng boi cuOc sO'ng cua ho co ban
do tir cung tir cAp. DAy la mOt dac tnrng phO bien cua hoat dOng san
xuAt cua ngiroi nong dAn,
Chinh di^u do lam cho ngiroi nong dAn it gAn bo vai thi tnrong,
nhutig t^m quan trong ciia dac tnrng nay khong nen qua coi trong, eon
CO nhi^u ye'u to' khac dirae su* dung a tren de^ dinh nghia ngiroi nong
dAn, bcfi nhi^u hO nong dAn o nhi6u noi la ngiroi san xuAt hang hoa
chuyen nghiep, la ngiroi luon tliich irng voi nhu cAu ciia thi trirong,
nhirng ho vAn diroc coi la ngiroi nong dAn theo cac tiOu chuAn khac.

b) Khdi niem kinh tehd ndng ddn.


Theo quan die^m ciia Frank Ellis kinh te' hO nong dAn la loai hinh
san xuAt cua cac hO gia dinh lam nong nghiep, co quyen sinh song tren
cac manh dAt dai, sir dung chu yeu sire lao dOng gia dinh, san xuAt cua
ho thirong nam trong he thong san xuAt Ion hon va tham gia a mirc dO
khong hoan hao vao hoat dOng cua thi tru'dng. [40]
Xem xet kinh te' hO nong dAn a dAy ta khong the^ so sanh voi xi
nghiep nong nghiep hay mOt gia dinh nong dAn die^n hinh trong nen
kinh te'thi tnrong cong nghiep phat trie\i. Kinh te'hO nong dAn o nhirng
niroc dang phat trie^n co nhirng kho khan khach quan khi ho tie'p cAn voi
nin kinh te' thi tnrong. HO nong dAn o dAy ngoai sir rang buOc cua hO
v6i thi tnrong, va sir trao doi Ian nhau thi thi tnrong ma ngiroi nong dAn
phai doi pho c6 the^ la khong hoan hao ve cac nguyen nhAn ciia sir phat,
trie'n tha'p hoae phat trie^n khong deu eiia co sof ha tAng kinh te. Chang
han thi tru'dng von dAu tir phAn tan hoae khong ton tai, tin dung va lai

suA't CO the^ bi rang buOe boi gia ca cua cac ye'u to khac nhir dA't dai, lao
dOng trong mOt moi quan he phu thuOc.
Cac vAt tu" san xuAt c6 the^ thay doi tliA't thirong hoae khong co,
chAt lirgng khong On dinh, dong thai thong tin \6 thi tnrong kem
(ngheo nan) tliAt thirong roi rac va khong dAy dii, ngu-oi nong dAn phai
chiu chi phi cao de^ c6 du-oc nhirng thong tin tfr ngoai pham vi xa hOi.
Noi chung kinh te'hO nong dAn of dAy dC cAp la thi tjrrang va tliong tin
khong gan ket v6i nhau, phu thuOc vao vi Iji, co so ha t/ing, c6 sir khac
nhau ve mfrc dO, co lAp giira cac eOng dong, cac vung, cac bO phAn phat
tri^n cua n6n kinh te.

2. Dac diem hoat ddng cua kinh te hd ndng ddn.
a) Dac diem ve sdn xudt.


8

Qua trinh san xuA't nong nghiep co nhfmg dac die\n khong giOng
san xuAt cong nghiep, doi tirong cua san xuAl nong nghiep la nhfmg
sinh vAt (dOng vAt). Do yeu cAu ngat ngheo cua qui luAt sinh hoc cua
cAy trOng vAt nuoi doi hoi nha nong phai tir dieu chinh hanh vi ciia
minh tirng ngay tirng gia, doi hoi sir cham soc c^n mAii v6i mOt tinh
cam time sir cua ngiroi lao dOng. Nhfmg viec lam cua ngiroi nong dAn
trong cac khAu lam dAt, gieo trOng, cham soc, khong th^ ki^in tra, do
dac va danh gia theo d(m vi thoi gian tnru tirong diroc, chA't lirong va
tinh hieu qua cua phAn Ian cong viec tning gian, hoae nhirng thao tac
rieng le khong the^ danh gia chinh xac diroc trong cong nghiep^ Ngiroi
ta CO tli^ do dac va dieu chinh toan bO hoat dOng ciia ngiroi cong nhAn
bang nhfmg ehi tieu chinh xac tlieo tirng qui trinh ky thuAt ehuAn mirc.
Song trong san xuAt nong nghiep con phu thuOc nhieu vao thoi tie't, thai

vu gieo trong, vao viec to chirc thu hoach nhanh hay chAm, mac dAu co
diroc dAy dii cac ye'u to vAt chA't, nhirng thai tie't khong thu An, gieo
trOng khong kip thoi vu se gAy anh hirong xAu de'n nang suAt cAy trOng,
thAm chi con lam mAt mua trang.
Ong cha ta da co cAu tdng ke't, nhA't nir6c, nhi phAn, tani c.ln, tir
giong hay noi ve thai vii "nhA't thi nhi thuc" san xuAt nong nghiep phai
tuAn theo qui trinh canh tac rA't chat che, nghiem khac khong the^ tuy
tien diroc. Trong san xuA't nong nghiep, cAy trOng vAt nuoi mang tinh
l^p trung theo dien rOng ve mat dja ly, no chiu sir tac dOng qua lai lAn
nhau, kim ham hoae thuc dAy nhau phat trie\i.
Chang han mOt thira niOng bi sAu rAy ne'u khong diroc phat hien
kip thai, va trir kip thoi thi nhA't dinh se lAy Ian sang cac niOng xung
quanh gAy ra thiet hai Ion ve san lirong cua ca canh dOng do. Trong san
XUAI

nong nghiep, qua trinh san xuA't va qua trinh lao dOng khong thong


nhAt nhau, do vAy doi hoi ngiroi nOng dAn phai nAm tron nghe nong
trong tay, toan bO qua trinh san xuAt phai IhuOe ve ho. Ngiroi nong dAn
ho luon luon lo lang, quan tAm thirong xuyen de'n miia mang, ho luon
theo doi sir phat tri^n cua cAy trong vAt nuoi de^ kip thoi di6u chinh,
sang tao thich irng voi sir dien bie'n cua thai tie't khi hAu, dAt dai, cAy
trOng.
Do hai tinh cliAt nay eiia san xuAt nong nghiep ma da qui dinh
viec to chirc san xuAt nong nghiep khong the^ nhir loi san xuAt dAy
chuyen nhir trong cong nghiep. Hinh thirc tO chirc san xuAt tlieo loi gia
dinh, trang trai se co hieu qua hon so voi san xuAl theo loi nong trang
tAp th^ qui mo Ion. San xuAt theo kie^i hO nong dan, tiang txai gia dinh
nang dOng, linh hoat, nho do sir dung hop ly co hieu qua ciia nguon lire.

Mat khac tinh huye't tOc ciia ho no cho chiing ta mOt nguyen tic to chirc
CO lien quan khong chi de'n cac ca nhAn, cAu tnic nOi tai ciia hO va qui
dinh sir vAii hanh ciia no. C^c thanh vien trong hO la ehii thirc sir chinh
vi the'ma o do c6 sir thO'ng nhA't chat che gi&a viec so hiru, quan ly, sir
dung cac ye'u to san xuA't.
Ho eon e6 sir thO'ng nha't eiia don vi kinh te' vA don vi xa hOi, sir
tho'ng nhat o tren deu dira tren co sof eung huyet 10c. Mat kliac cfing nhir
cac don vi san xuAt kinh doanh khac, ban thAn mOi hO deu la te bao
kinh te cua xa hOi deu chfra dmig nhirng moi quan he kinh te' nOi tai va
ben ngoai, [4]
Ve sof hfm, la so hiru chung, trong do cac thanh vien deu binh
dang, sd hiru chung ta thAy ro nhAt la ho deu co nguon thu nhAp chung,
ciing hoat dOng kinh te, eung c6 quyen sof hfru ve tir lieu san xuAl nhir la
ruOng dA't, cong cu san xuAt v,v. ngay ca tu' lieu sinh lioat ciing la so


10
hiru ehung, cac thanh vien trong hO deu co quyOn binh dang trong viec
so hiru, quan ly, sir dung cac tai san do.
Trong hoat dOng kinh te ho deu co quyen va nghia vu nhir nhau.
Cac thanh vien trong hO nong dAn deu co chung muc dich deu
mong muo'n cho hO minh ngay eang phat trie^n, ngay cang giau c6, eung
loi ich kinh te dAy la dOng lire tac dOng manh me de'n san xuA't kinh
doanh eiia hO, do co sir thOng nhAt ve loi ich nen cac thanh vien trong
ho thong nhAt ve hanh dOng, ho lam viec he't sire minh d^ dem lai thu
nhAp cao cho hO minh, chinh vi lai ich eiia ban thAn gan rA't chat voi hO
do do viec phAn cong va hop tac lao dOng c6 nhieu uu die^m ma cac
hinh thfrc td chirc san xuAt kinh doanh khac khong c6 diroc, dAy cfing la
iru di^in phii hop vai nen kinh te tin tnrong. l^inli tir nguyen, tir giac cao
trong lao dOng, la ye^i to dem lai hieu qua cao trong san xuA't kinh

doanh.
Mat nira trong mOi hO cac thanh vien d6u da qiien sir dung, hi^ii
nhfmg dac tinh ciia lirng cong cu san xuA't, ho sir dung, bao quan cac tir
lieu san xuAt tot.
VAn 66 cAn Imi y khi phAn tieh hO la mOt don vi kinh te' HO la
mOt don vi san xuA't va tieu diing. Don vi tieu dung ciia hO xet ca khia
canh tieu dung cho san xuAt va tieu diing cho ca nhAn ciia hO, no c6 anh
hirong tnre tie'p de'n san xuAt ciia hO va ciia xa hOi noi chung.
Trong tlioi ky phong kieii hO nong dAn la chu the^ kinh te san xuA't
tir cung tir cA'p, dira tren nen tang van minh lua nircVc. Dai bO phan nong
ho roi vao tinh canh ngheo doi no n^n, sO' it ngoi len trcf thanh nhfmg
phu nong, txung nong. Kinh te hO phan anh dAy du dien mao nong thon
ti^u nong it co sir bie'n dOiig trong phAn cong lao dOng.


11
Sau ngay mien BAc giai phong, nong dAn du'Oc chia ruOng dA't,
kinh te'hO bat dfiu co sir bie'n ddi va phat tri^n.
Hop tac hoa da dat hO nong dAn trong co che quan ly kinh te tAp
trung, kinh te hO chi la ph^n bo sung cho kinh te tAp the^ TAp the^ hoa
san XUAI nong nghiep trong nhieu nam bo qua loi ich kinh te' eiia hO
nong dAn, khong chu y de'n dac thii ciia s^n xuA't nong nghiep, xem nhe
kinh te ho gia dinh, nhanh chong xoa bo san xuA't nho, thanh lAp ngay
cac hop tac xa nong nghiep, nong tnrong quoc doanh qui mo vira, Ion.
Sai l^m la khi xuA't hien khoan hO o mOt so' dia phirong, da vOi cho rang
khoan hO lam xoi mon va suy yeii chu nghia xa hOi, lam kim ham sir
phat tri^n khoa hoe ky thu At, nong dAn vAn chira la ngiroi chu thirc sir
tren ruOng dong. Tir do gAy ra nhfmg ton thAt to Icrn cho viec phat trie^n
nong nghiep, ngan chan qua trinh phat huy dAn ehii va sang tao ciia
nong dAn. Chi sau khi co Nghj quye'l 10 "ciia BO Chinh tri" da tiiu'c sir

giai phong nang lire san xuAt cho kinh te hO. Tir chO cac hoat dOng san
xuAt kinh doanh hoan toan le thuOe vao hop tac xa, cac hO nong dAn da
diroc tra lai quyen tir ehii kinh doanh va ciing tur do nen nong nghiep
Viet Nam e6 nhirng chuye^n bie'n tO't.
Ngay nay nong dAn gan bo tro lai voi ruOng dAt, tang cu"ong dAu
tu' von, lao dOng de^ thAm canh, tang vu, chu dOng bO tri san xuAt cho
phu hop v6i dieu kien tir iihien, phu hop voi nhu cAu eiia thi tnrong.
Viec xac lap vai tro tir chii ciia cac hO nong dan v6i nhirng nOi dung sau
: ho diroc giao quyen su" dung niOng da't lAu dai, du'Oc quyen mua sam
trAii bo, may moc, nong cu, diroc quyen lira chon co CA'U va qui trinh
san xuA't, tir do khai thac nguon vOn, lao dOng va trao doi Imi thong
hang hoa tren thi tnrong da lam cho cac hO yen tam hon va manli dan
hon trong d^u tu* san xua't kinh doanh. Tfr chO hoat dOng san xuAt kinh


12

doanh eiia cac hO nong dAn chii ye'u hirong vao phue vu nhfrng nhu cAu
tieu diing eiia hO, nhA't la ve lirong thirc, thirc phAm, cac hO da dAn dAn
gan bo voi thi tnrong de^ lira chon phu*ang huong va co CA'U san xuA't.
Theo tai lieu di6u tra cho tliAy 70% s6 hO gi^u thirong xuyen quan tam
de'n gia ca thi tru'dng, sO' luang hang hoa ban ra thi tnrong [15]. Dac
biet la tinh dOc canh trong san xuA't kinh doanh cua cac hO nong dAn da
diroc khac phue. Da so cac hO da ehuye^n sang san xuA't chuyen mon
hoa, ke't hop voi da dang hoa. Cac hO gi^u deu c6 gang mo rOng pham
vi kinh doanh cAy, con, nganh nghe, dich vu de^ tang nguon tliu, nhirng
khong vi tlie' ma khong xac dinh nganh nghe chinh. So hO thuAn nong
ngay cang giam, so hO kiein cang tang. Trong nOn kinh te' thi tnrong
nhir tAt ca cac don vi kinh te' khac, hO nong dAn luon dirng tru'6e nhirng
vA'n de phfrc tap ciia qua trinh san xuA't hAng hoa, nhir thi tru'dng vAt tir,

till tnrong vO'n, thi tnrong lao dOng v.v. ling xfr v6i nhfmg thi tnrong
nay nhu* the' nao de^ dem lai hieu qua trong hoat dOng san xuA't kinh
doanh, d6 la nghe thuAt cua ngirdi nong dAn. Tnroc het la chu hO, nang
lire san xuAt d^ dat muc dich tOi thie'u hoa chi phi san xuAt, san xuAt ra
san ph^m. Tir do nham dat diroc loi nhuAn toi da, mat nay hO nong dAn
con gap nhieu kho khan. Tuy nhien bang quyen tir chii kinh doanh, cac
liO nong dan da tiep nhan khoa hoc ky thuat moi theo co che' tir chon,
do vAy so voi tu* tnroc t6i nay thi hO nong dAn da tie'p nhan khoa hoc ky
thuat m6i ke't hop v6i kinh nghiem cd tmyen da dat diroc thanh tmi
dang k^. Sir doi hoi khat khe cua co che thi tnrong ciing voi quyen tu*
ehii eiia hO nong dAn giiip cho hO nong dAn lira chon phirmig an san
xuA't CO hieu qua nhA't. Nhirng sO' hO nong dAn hien nay thich nghi voi
CO che thi tnrong con tha'p, chu ye'u la cac hO giau. So hO trung binh va
ho ngheo, viec tJiich nghi co che thi tnrong con Iiing tiing. Ve co can


13
san xuat ciia cac hO nong dan van duy tri nen nong nghiep truyen
thOng, cay lija, con Ion vAn la hai doi tirong san xuA't chii yeii. Sir
eliuydn bie'n co CA'U san xuAt trong nhfmg nam qua cua cac hO nay da
dien ra nhmig con dang ye'u ctt chira lain thay ddi can ban co CA'U san
xuAt truyen thong, Co cAu san xuAt ciia cac hO nong dAn co nhirng dac
diem sau :
Thii* nhAt co cAu san xuA't ciia cac hO nong dAn chii ye'u vAn hirong
vao phue vu cac nhu cAu tat yeu ciia ban than hO, nham dam bao tir
eung tir cAp lirong thirc cua hO. Muc dich chii ye'u cua san xiiAt khong
nham kie'm lai nhuan.
rhfr hai co ca'u san xua't eiia cac hO bao gdm nhieu nganh, cay,
con nhirng manh miin va phan tan voi qui mo nho. Nhirng mat khac
viec thay ddi co ca'u san xua't co CA'U cAy trdng trong nong nghiep dien

ra khong phai de dang, no bi chi phoi bcfi mOt so' ye'u to' nhir di^u kien
tir nhien trong san xua't nong nghiep, nhirng va'n de c6 lien quan de'n sir
hinh thanh co ca'u san xuat, trinh dO phat tri^n cua thi truong. Qiinh
mirc do phat tnin cua thi tnrong tro thanh nhAn to ehi phoi co tinh chA't
quyet dinh de'n sir hinh thanh co cAu san xuA't moi, thoat ra khoi co cAu
sail xua't truyen thong, Muc dich san xuA't ciia ngiroi nong dAn co anh
hircfng quan trong chi phoi de'n co cAu san xuA't. Qui mo san xuAt, qui
mo von eiia hO nong dAn hien eon rAt nho be, cfing lam han che deh
viec nAng qui mo san xua't, phat trie^n, nganh nghe moi, cAy con moi...
tAp quan thoi quen ciia hO nong dAn dirge ciing co' duy tri, tao sire y
trong dieu kien mOt xa hOi, nong nghiep von da ngirng tie,
Cuo'i eung la tac dOng ciia he tho'ng chinh sach cua nha nu'Oc co
the^ anh hu'ong lam bie'n ddi it nhieu de'n co CA'U san xua't tniyen thong,
tie'n toi mOt co cAu c6 hieu qua hon.


14
Co the noi han che Ion nhAt cua hO la trong phat trien cua hO
nong dAn la nang lire tie'p thi va tiinh dO khoa hoc ky thuAt ciia chii hO
nong dan va cac thanh vien trong hO. Trir klioanglO-15% cac hO giau,
eon ph^n loti hO nong dan nang lire tie'p thi kern, kie'n thfrc ve khoa hoc
ky thuat con tha'p. Do vAy trong co che' thi tru'dng, khi tliirc hien san
xuAt va tham gia vao qua trinh canh tranh hO nong dAn thudng bi nil ro
va thirdng bi thu a thiet.

b) To chirc quan ly sdn xudt.
Irong qua trinh san xua't kinh doanh, ngoai cac ye'u tO' dSu vao
anh hirong de'n hieu qua san xuAt, mOt ye'u to' khong th^ thie'u do la viec
td chirc quan ly san xuA't. Ne'u khong c6 ngirdi quan ly dieu hanh san
xuA't gioi thi hieu qua san xuA't thAp.

Trong san xuAt nong nghiep, hinh thfrc kinh te nong hO, nong trai
la hinh thfrc kinh te c6 hieu qua. O cac nirde, cung nhu* o Viet Nam viec
quan ly hO nong dAn, nong trai, tliu*dng la ehii gia dinh, ho dOng thdi
Cling la ngirdi tnre tiep san xuAt. Giira ngirdi quan ly va ngirdi tnre tie'p
san xuAt ciia nong hO gan chat che vdi nhau nen cac thong tin dirge xur
ly nhanh, kip thdi quyet dinh quan ly dung dan va eo sire thuyet phue
cao. Vi the'CO the^noi kinh te'hO nong dAn co kha nang sir dung hcrp ly
lao dOng, tao viec lam o nong thon. Kinh te'hO nong dAn co CA'U true lao
dOng da dang, phirc tap vi vAy n6 co the^ sir dung lao dOng chinh, lao
dOng phii hop vdi tirng cong viec.
Trong mOi hO nong dAn thirdng bo' me vira la chu hO, vira la ngirdi
td chirc, dieu hanli qua trinh san xuAt. Dong thdi ho la ngirdi lao dOng
tnre tie'p nen ho gAn giii, hie^u biet ve kha nang trinh dO, tAm tu* tinli cam


15

cua mOi thanh vien trong hO, do vAy tao dieu kien thuan Igi cho viec td
chfrc quan ly san xua't
Viec td chfrc lao dOng trong hO nong dAn hoan toan tir nguyen vi
vAy no rAt linh hoat, co dOng phu hop vdi tinh da dang, plifrc tap trong
san xuA't nong nghiep. Tren thirc te'eae hO nong dAn la ehii the^ tnre tie'p
ddi pho vdi tinh trang mA't cAn dO'i gifra dA't dai, lao dOng, viec \hm nOn
ho thirdng tim each sir dung nhi'mg dieu kien vAt chAt von co ke't hgp
vdi lao dOng tao ra nhfmg thu nhAp them. Kinh te hO nong dAn co kha
nang tir dieu chinh cao, la chii nhAn cua toan hO qua trinh san xuAt, trao
ddi, phAn phoi, tieu diing, do vAy cac hO nong dAn co the^ diOu chinh
mfrc do tich luy, tieu dung, dAu tir phat trie^n san xuAt mOt each co dOng
tliich frng vdi sir tliay ddi d^u vao, dAu ra ciia qua trinh san xua't.
Kinh te'hO nong dan co sir thong nha't giira lao dOng quan ly, lao

dOng san xuAt n^n hO nong dAn giam dirge toi da chi phi quan ly, boi
vAy chi phi san xuA't thA'p, gia thanh san ph^m ha, so vdi gia thanh san
phAm dirge san xiiAt o kinh te' tAp th^, kinh te' quO'c doanh, kinh te' hO
nong dAn co kha nang canh tranh trong kinh te'thi tru'dng.
Tuy la don vi kinh te'dOe lAp, nhirng kinh te'hO khong doi lAp vdi
kinh te'hgp tac va kinh te'nha nu'dc ma no co kha nang eung ton lai vdi
nhieu hinh tlifrc so hiru khac nhau thong qua cac hoat dOng kinh te da
dang, qua cac hinh thfrc hgp tac lien doanh lien kei de^ lam tang nang
lire eiia minh.
Ddi tirgng lien ket giira cac hO nong dAn thirdng lien ke't giira cac
ho nong dAn co moi quan he thAn thich, ho hang lang xdm.
d mOt sd nirdc tir ban hinh thfrc hgp doanh theo cd phc'in dirdi
dang cong ty de' tie'n hanh san xuAt, che bie'n, tiOu thu san phAm, hinh
thfrc nay thirdng cd qui mo Idn.


16
c) Tieu thu sdn phdm.
XuA't phat tfr dac dieVi ciia san xuAt ndng nghiep no da qui dinh
till tnrdng nong san hang hoa. San xuA't nong nghiep no mang tinh thdi
vu va phu thuOc vao qui luAt sinh hoc cua cAy trOng vAt nuoi. Trong san
xuAt nong nghiep ngirdi ta khong the' dir doan dirge hoan toan tac dOng
ciia thien nhiOn ddi vdi san lirgng, nhir sAu benh, Ifi lut, iiAng han v,v,,,
da lam anh hirdng deii nang suA't cAy trong. Ngirdi nong dAn Ific quyet
dinh san xuAt mat hang nong san nao do, ho khong dir doan dirge Ifie cd
san phAm ban gia ca se la bao nhieu, vAn de nay con trAm trong hon d
nhfmg noi thie'u thong tin va thi tnrdng khong hoan tliiCn.
Thi tnrdng nong san d cac nirdc dang phat trie'n phd bie'n la thi
tnrdng khong hoan thien, boi thong tin lien lac kem, cd nghia ngirdi
nong dan luon luon cd mOt bfrc tranh khong dAy dii ve thi tnrdng rOng

hon, xung quanh ho cac thi tru'dng ndng san khong dirge hinh thanh
mOt each cd td chfrc chung bi pliAn tan ve khong gian do phirong tien
vAn tai kem, do co sd ha tAng tliAp kem inOl vA'n de dang liru y ngirdi
nong dAn ngirdi san xuA't hang hoa nong san, khong dirge tir do tham
gia, tir do nit ra khdi nen san xiiA't bdi thi tnrdng tir do sir dung da't dai
khong ton tai thirdng xuyen.
Ngirdi nong dAn mig xir ddi vdi thi tnrdng nong san khong linh
hoat bdi vi ngirdi nong dAn klidng nnidn dieu chinh ngay ke fioach san
xuA't ciia ho tlieo dung yeu cAu ciia tin tnrdng, Tnrdc he't do dac die'm
eiia ngirdi nong dAn, dai da sd nong dAn cd trinh dO van hoa tha'p, cd sir
han che've tie'p thu nhirng tlianh tini khoa hoc ky tliuat tiOn tie'n, ddng
thdi thong tin \6 thj tnrdng han che ngirdi nong dan khong quen mao
hie'm, sg rui ro. Thir hai do dac die'm ciia san xua't nong nghiep, deu la
sinh vat song cd qua trinh phat trie'n, theo qui luat ngat ngheo ciia tir


17
nhien, cua ban thAn sinh vAt do, ddi hoi nha nong phai li; dieu chinh
hanh vi ciia ho tirng gid tirng ngay, ddi hoi sir cham soc cAn niAn, vdi
tinh cam thirc sir ciia ngirdi lao dOng.
ChAng han nhfrng hang hoa nong san trai vu rA't dat, nhimg trdng
rA't kho khan. Iloac la muon cd san phA'm dap irng nhu cAu thi tnrdng,
nhirng khong the' dirge vi cAy, con do phai cd thdi gian nhA't dinh mdi
cho san phAm dirge, chAng han muon cd thit Ign d^ dap frng ngay thi
tnrdng vao thdi ky thi tnrdng dat gia cao nhmig de' cd thit Ign ban phai
it nhA't tfr 5, 6 Ihang trd len.
Mat khac co sd ha t.ing eiia thi tnrdng, tinh hinh thi tnrdng tien te
von trong ndng thon nirdc ta chira phat tri^n, dira de'n viec frng xir ciia
ngirdi ndng dAn ddi vdi thi tnrdng chAni.
Hay la che' dO luAn canh trong san xuAt nong nghiep, khi nha

trdng trot dang mai me tri^n khai che dO luAn canh de tranh sAu benh,
hoae de' khoi phue lai dO phi nhieu ciia dAt thi khong th^ chdp dirge thdi
CO thi tnrdng tliuAn Igi.
Do mOt sd dac di^m cua tinh hinh san xuAt trong linh virc nong
nghiep phan irng cung khong linh hoat, do vAy viec dap frng dirge thj
tnrdng ndng san, hay noi each khac la each frng xir ciia ngirdi ndng dAn
ddi vdi thj tnrdng cliAni, dAy la ly do gia nong san thA'p tirong ddi so vdi
gia hang cong nghiep, ddi hoi nha nirdc tig gia cho nong dAn. Thirc
hien chinh sach trg gia cho ndng dAn la ddn b^y kich thich ndng hO
phat trie'n san xuA't va tranh n'li ro trong nen kinh te' thj tnrdiig.
Cac nirdc tren the' gidi deu thirc hien thanh cong viec trg gia cho
ndng dan. Nong san la mOt mat hang xuA't khAu va gia ca cua chung
thirdng chiu anh hu'dng sAii sac cua thj tnrdng the' gidi. Gia ban budn
nong san cho xuA't khA'u tliA'p han gia xuA't la le dirong nhien rna gia

h

\I-U/M

I


18

xua't lai tliAp hon gia nhAp khau 10-20% theo ty gia hdi doai. Ne'u lay
gia ban budn trfir di chi phi kinh doanh ta dirge gia tliu mua ndng san.
Nhu* vay gia mua ndng san co phu thuOc vao ty gia hdi doai. 1 y gia hdi
doai thirc te d nirdc ta bao gid cung tha'p hon ty gia hdi doai danh nghia
do lam phat, do gia ca gia tang. Do do ngirdi ndng dAn phai chju thua
thiet hai lAn khi ban ndng san d mfrc gia thA'p iniia hang cong nghiep

nhAp khAu nhir phAn bdn, Ihiidc tiir sAu v.v. vdi gia cao. Trong khi do
gia ca sinh hoat gia tang anh hirdng de'n sinh hoat ciia ngudi ndng dAn.
Do vAy cAn cd mOt chinh sach bao ho ndng san cho ndng dAn mOt
each thich hgp d^tlific dAy san xuA't ndng nghiep phat trie'n.

3. Vi triy vai tro cua kinh tehd ndng ddn trong nen kinh te.

Ndng nghiep hien nay vAn la nganh duy nha't cung cAp lircmg
thirc, thirc ph^m de' nuoi sO'ng con ngirdi.
Kinh te trang trai gia dinh trOn the gidi hinh thanh va tdn lai hang
tram nam nay, da th^ hien rd vai trd tich circ trong qua trinh phat trie'n
ndng nghiep the gidi, thuc dA'y nhanh viec san xuAt ndng san hang hoa,
dira nen ndng nghiep tie'n len hien dai. Trang trai gia dinh da va dang la
lire lirgng chu ye'u san xuAt ra cac loai ndng san dap irng cac nhu cAu
ciia con ngirdi.
Hien nay nirdc My vdi 2,2 trieu trang trai da san xuA't ra hon 50%
sail lu'gng dan tirong va ngd ciia toan the gidi, hang nam xuAt khAu 4050 trieu ta'n lua mi , 50 triCu tA'n ngd, dAu tirong v.v...
Nirdc Phap vdi 980.000 trang trai gia dinh da san xuA't ra ndng
san gA'p 2,2 lAn nhu c^u trong nirdc. Vdi ty sua't hang hoa ve hat ngii
cdc la 95%, thit sfra 70,80%, rau qua lien 70%. [3]


19

Ha l^n cd 128.000 trang trai, trong dd chi cd 1.500 trang trai
chuyen trdng hoa ma hang nam san xuA't ra 7 ty bong hoa va 600 trieu
chAu hoa, trong dd 70% gianh cho xuAt khAu.
Cac trang trai gia dinh phAn tan vdi qui rnd khong Idn tfr 1-2 ha,
nhu*ng da tao ra ty suA't ndng san hang hoa cao va khdi lugng ndng san
hang hoa nhi

thong thich hgp.
Nang suat lao dOng ndng nghiep cua cac trang trai d cac nirdc da
hoan tlianh edng nghiep hoa ngay cang tang len va dat mfrc cao.
San lirgng ndng san lam ra ciia niOt lao dOng ndng nghiep de'n
nam 1990 du nuoi 20-100 ngirdi.
ChAiig han d Bi nuoi dirge 100 ngirdi, d Anh 95 ngirdi. My 80
ngirdi, Oinada 55 ngirdi, NhAt 20 ngirdi v.v..
Nang sua't lao dOng ciia trang trai gia dinh d cac nirdc dang phat
trie'n bat driu cong nghiep hoa thi edn thAp, inOt lao dOng mdi lain ra san
phAm dii nuoi 4-5 ngirdi.
Cac trang trai gia dinh ung dung ngay cang nhieu cac thanh tini
tieii bo khoa hoc va cong nghe v6 sinh hoc, hoa hoc, co dien, tin hoc
nhir phAn bdn, hoa chat, may mdc, thiet bj, v.v...
Khong nhirng chi cac trang trai cac nu'dc Au My tliuOe viing on
ddi phat tri^n co gidi hoa ndng nghiep vdi inirc dO cao ma ngay ca cac
9

7

'

trang trai qui md nho o cac nirde chAu A thuOc vung nhiet ddi ciing
dang CO gidi hoa cac khAu canh tac cd hieu qua nhu NhAt Ban, Dai
I_x)an, Nam Trieu Tien (Han QiiO'c). MOt trong nhfrng nirdc gAn gui vdi
Viet Nam ta dd la Trung Qudc, Tning Qude da chuye'n sang co che
khoan hO tir nam 1978 de'n nay da du'a n6n ndng nghiep Tning Qude


20

thoat khdi tinh trang sa sut keo dai, dem lai hieu qua rd ret cho ndng
nghiep.
Kinh te'hO gia dinh ndng dAn da dira gia tri tdng san lirgng ndng
nghiep nam 1987 tang 2,3 lAn so vdi 1978.
Vdi td'c do tang trung binh hang nam la 14% san lu'gng lirong
thuc nam 1978 lA 305 trieu tAn de'n nam 1991 tang len de'n 435 trieu
tA'n.
San hrgng tint tang tfr 8,56 trieu tA'n len 26,3 trieu tAn (nam
1989), Gia tri ndng san xuAt kliAu lang 1,5 Mn. Mfrc thu nhAp cua ndng
dAn 10 nam gAn dAy binh quAn hang nam tang 15,1%. I'hu nhAp cua
mOt ndng dAn nnni 1978 la 134 ddng nhAn dAn te, deii 1987 la 463 ddng
taiig3lAn. |3]
Hien nay ddi vdi Viet Nam kinh te hO ndng dAn da cung cA'p
98,3% tdng san lirgng lirorng thirc trong ca nirdc; cung cAp 85% ve thjt;
gAn 50% nguyen lieu cho edng nghiep che bie'n, tao 45% thu nhAp qudc
dan.
Kinh te ho ndng dan ciing la don vi tieh tu vOn, che dO tap th^
trong cac HTX tnrdc dAy khong huy dOng dirge ngndn vdn trong cac hO
xa vien vao phat tri^n san xua't kinh doanh. Chi tfr khi cd ddi mdi eo che
quan ly hO ndng dan da trd thanh don vi tir chii san xua't kinh doanh vdi
tinh cha't la don vj kinh te' tir haeh toan tir trang trai, thich frng vdi eo
che tin tnrdng, kinh te'hO nong dan da trd thanh don vi tich tu vdn, mire
do tich tu vdn ngay cang cao, mat khac nha nirdc cd sir dau tir hd trg
elio kinh te' ndng nghiej), chirong trinh xoa ddi giain ngheo da dirge
thirc hien. Day la dieu kien tien de de' kinh te hO chuye'n djeh co ca'u
kinh te'phat tiie'n nganh nghe ind lOng san xua't kinh doanh.
Trong nhfrng nam qua nhd cd viec chuye'n ddi ca che khoan hO tir


21

nam 1988 de'n nay, da dira nOn ndng nghiep Viet Nam ra khdi tinh trang
xa sut keo dai, thie'u gao tri^n mien de'n nay khong nhihig dii lirong thirc
ma edn cd luong thirc xua't khAu. Kinh te hg ndng dAn la td chfrc san
XUA'I

ndng nghiep gia dinh phu hgp vdi dac thu ciia ddi tirgng san xiiA't

la cAy trdng vAt nuoi, la vAt the' song. Ke' thira va phat huy the' manh cua
kinh te ndng nghiep gia dinh cd tniyen thong lAu ddi ciia Viet Nam, tan
dung dirge cac nguon lao dOng ddi dao d ndng thon. Huy dOng dirge
moi ngudn vdn, vat tir hien cd trong tirng gia dinh, mat khac nd gan
ngirdi lao dOng va tir lieu san xua't, gan hieu qua lao dOng vdi hieu qua
sail xua't eudi ciing cua nong nghiep kich thich ngirdi ndng dAn gan bd
vdi san xua't, thuc dAy viec chuye'n nen kinh te tir tfic sang nOn ndng
nghiep sail xuAt hang hoa.
Kinh te ho ndng dAn cd kha nang dap ung cao, dap frng duge cac
nhu cAu da dang, phong phu cua thj tiudng, ddng thdi la don vj kinh te'
tie'j) nhAn khoa hoc ky tliuAt edng nghe mdi dua nang suA't lao dOng len
cao.
Kinh te'hO phat trie'n theo co che'thi tnrdng phai chu y de'n vA'n de
Igi nhuAn va hieu qua san xuA't kinh doanh, dieu dd buOc cac hO ndng
dAn tim moi bien phap de tang nang suAt lao dOng, canh tranh gianh
thang Igi, nhfrng mat tich cue eiia co che thj Irirdng co tac dOng de'n
kinh te ho.
Cac chii ho sir dung kinh nghiem san xuA't lAu ddi, ddng thdi ket
hgp vdi tie'n bO khoa hoc ky thu At, edng nghe mdi vao san xuAt, d dAy
dOng lire ve Igi nhuAii, Igi ich kinh te'da thuc day hO ap dung cac thanh
tuu khoa hoc mdi vao san xua't, dAy la qua trinh hoan toan tu nguyen tu
giac dieu ma tnrdc dAy trong kinh te'hgp tac xa khong cd.
Kinh te'hO la noi sang loc va cai tie'n ky thu At truyen thong, ciing

22

nhir ky thuat cong nghe hien dai lam cho no thai sir thich irng va mang
lai hieu qua kinh te cao. D6ng thoi kinh tC hO la na'i iuu gii'r nhirng kinh
nghiem truyen thong va tie'p nhan nhirng tri thfrc cong nghe mai niOt
each CO hieu qua.
Kinh te ho la don vi tir chu .san XUAI kinh doanh hang hoa khi ICn
ke hoach san xua't kinh doanh thi kinh le hO phai can cir vao nhu can
cua thi tnrdng, tTr do co ke'hoach cu the' san xua't loai hang hoa gi, khft'i
lirang bao nhieu, cha't hrgng nhu" tlie' nao, tieu thu a dau, gia ca ban nhir
the nao, can mua nhfmg vat tir gi cho san xua't, kinh doanh vay kinli te
ho g6p phan can dO'i cung - cSu tren tlii tnrdng.
Nhir vay kinh te' hO theo co che thi tnrdng hofn han kinh te hgp
tac xa (cu) tnrdc day theo co che tap trung bao cap, khong phat huy
dirge nhmig llie'manh cua cac hO gia dinh ndng dan, tao ra mOt sir y lai,
ciing nhir la sir bi dOng gan nhir hoan toan cua cac hO ndng dan vao hgp
tac xa.

4. Quan he glad hd ndng ddn voi HTX, roi nhd nude.

a) Quan he giud hd ndng ddn v&i hap tdc xd.
Khang dinh vai trd vi tri to Idn cua kinh te ndng hO, trang trai gia
dinh, hoan toan khdng ddng nghia vdi quan die^n tuye't ddi hoa sir ben
virng cua nen kinh te tie'u ndng, Dieu nay dirge Mac nhan manh cho
rang, ddi vdi nghe ndng hgp ly thi phai cd "ban tay cua ngirdi tie'u ndng
song bang lao ddng cua minh hoae la phai cd sir kie'm soat cua nhirng
ngirdi san xua't lien ke't lai". 6.day Mac niiidn nha'n manh ddi vdi ndng
nghiep, kinh te cira hO ndng dan, mOt ndng dan hg phai dirge ty chu