Sử dụng tiếng việt

TIEÁT 1
Giaùo vieân:
Nguyeãn Thò Hoàng Lan

(tiết 1)
A.Bài mới
I.Sử dụng đúng theo các chuẩn mực của tiếng Việt
1. Về ngữ âm và chữ viết
2. Về từ ngữ
3. Về ngữ pháp
4. Về phong cách ngôn ngữ
B. Củng cố
Trò chơi: “Đoán ô chữ”

 Sai phụ âm cuối: giặc  giặt
 Sai phụ âm đầu: khô dáo  khô ráo
 Sai dấu: lẽ  lẻ, đỗi đổi
a. Hãy phát hiện lỗi về phát âm và chữ viết;
chữa lại cho đúng:
-
Không giặc quần áo ở đây.
-
Khi sân trường khô dáo, chúng em chơi đá cầu
hoặc đánh bi.
- Tôi không có tiền lẽ, anh làm ơn đỗi cho tôi
 Sửa lại:
-
Không giặt quần áo ở đây.
-

Khi sân trường khô ráo, chúng em chơi đá
cầu hoặc đánh bi.
- Tôi không có tiền lẻ, anh làm ơn đổi cho tôi

b. Đọc đoạn hội thoại (sgk) và phân tích sự khác biệt của
những từ phát âm theo giọng đòa phương với những từ tương
ứng trong ngôn ngữ toàn dân?




Thế tại sao đang ở thành phố, bác lại về nhà quê?
Thế tại sao đang ở thành phố, bác lại về nhà quê?


À...chuyện ấy thì dài lắm. Nhẩn nha rồi bác kể. Dưng
À...chuyện ấy thì dài lắm. Nhẩn nha rồi bác kể. Dưng
mờ...chẳng qua cũng là do cái duyên, cái số...Gì thế,
mờ...chẳng qua cũng là do cái duyên, cái số...Gì thế,
cháu?
cháu?


Bác nói giọng nó khang khác thế nào ấy.
Bác nói giọng nó khang khác thế nào ấy.


Trời bác nói là giời...Nhưng mà bác nói là dưng mờ.
Trời bác nói là giời...Nhưng mà bác nói là dưng mờ.
Bảo bác nói là bẩu.

Bảo bác nói là bẩu.


Ăn nước ở đâu nói giọng ở đó mờ, cháu...
Ăn nước ở đâu nói giọng ở đó mờ, cháu...

b. Đọc đoạn hội thoại (sgk) và phân tích sự khác
biệt của những từ phát âm theo giọng đòa phương
với những từ tương ứng trong ngôn ngữ toàn dân?
Từ đòa phương Từ toàn dân
dưng mờ
giời
bẩu
mờ
nhưng mà
trời
bảo
mà
 Hãy tìm thêm những từ phát âm theo giọng đòa
phương khác mà em biết?
 Sự khác biệt này là do thói quen của đòa phương
trong sinh hoạt. Từ đòa phương phát âm có thể sai
phần vần hoặc làm biến đổi cả từ

Qua những ví dụ trên, các em hãy thảo luận
theo bàn và cho biết: khi nói và viết, chúng ta
thường mắc phải những lỗi sai cơ bản nào?

Những lỗi sai cơ bản về phát âm và chữ viết
chúng ta hay mắc phải là:

sai phụ âm đầu

Sai phần vần
sai phụ âm cuối

Sai về dấu

Sai vì sử dụng từ đòa phương
Khi nói, viết cần chú ý những yêu cầu gì về ngữ
âm, chính tả?
 Khi nói và viết, chúng ta cần phát âm theo âm
thanh chuẩn của tiếng Việt, viết đúng theo quy tắc
hiện hành về chính tả và về chữ viết nói chung.
?

a. Hãy phát hiện và chữa lỗi về từ ngữ trong
các câu sau:
- Khi ra pháp trường anh ấy vẫn hiên
ngang đến phút chót lọt.
 Từ sai về cấu tạo: chót lọt
chót: phần ở điểm cuối cùng kết thúc một
chót lọt quá trình.
lọt: xuôi, qua được.
 Ghép chót với lọt tạo thành một tổ
hợp vô nghóa.
Sửa lại
-
Khi ra pháp trường anh ấy vẫn hiên ngang
đến phút chót.
-

Khi ra pháp tr ng anh y v n hiên ườ ấ ẫ
ngang n phút đế cu i cùngố

- Những học sinh trong trường sẽ hiểu sai các
vấn đề mà thầy giáo truyền tụng.
 Từ sai về ý nghóa: truyền tụng
o
Truyền tụng: truyền miệng cho nhau rộng rãi và có
ý ca ngợi. Ví dụ: Người đời truyền tụng công đức của
các vò anh hùng.
Sửa lại:
- Những học sinh trong trường sẽ hiểu sai
các vấn đề mà thầy giáo truyền thụ.
o
Truyền thụ: truyền lại tri thức, kinh nghiệm cho
người nào đó
Nhầm lẫn từ Hán Việt gần âm, gần nghóa

- Số người mắc và chết các bệnh
truyền nhiễm đã giảm dần.
 Sử dụng sai kết hợp: có thể nói mắc
các bệnh truyền nhiễm nhưng không thể
nói chết các bệnh truyền nhiễm.
Sửa lại:
- Số người mắc và chết vì các bệnh
truyền nhiễm đã giảm dần.



Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt

Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt
được khoa dược tích cực pha chế, điều trò
được khoa dược tích cực pha chế, điều trò
bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt.
bằng những thứ thuốc tra mắt đặc biệt.


Sử dụng sai kết hợp
Sử dụng sai kết hợp
:
:


Những bệnh nhân không
Những bệnh nhân không
cần phải mổ mắt được điều trò tích cực bằng
cần phải mổ mắt được điều trò tích cực bằng
những thứ thuốc tra mắt đặc biệt mà khoa
những thứ thuốc tra mắt đặc biệt mà khoa
dược đã pha chế .
dược đã pha chế .
-Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt
-Những bệnh nhân không cần phải mổ mắt
được khoa dược tích cực điều trò bằng những
được khoa dược tích cực điều trò bằng những
thứ thuốc tra mắt đặc biệt
thứ thuốc tra mắt đặc biệt

b) Lựa chọn những câu dùng từ đúng trong các
b) Lựa chọn những câu dùng từ đúng trong các

câu sau
câu sau
:
:




Anh ấy có một yếu điểm: không quyết đoán
Anh ấy có một yếu điểm: không quyết đoán
trong công việc
trong công việc


(1).
(1).


Điểm yếu của họ là thiếu tinh thần đoàn kết
Điểm yếu của họ là thiếu tinh thần đoàn kết


(2).
(2).


Bọn giặc đã ngoan cố chống trả quyết liệt
Bọn giặc đã ngoan cố chống trả quyết liệt

(3).
(3).


Bộ đội ta đã ngoan cường chiến đấu suốt một
Bộ đội ta đã ngoan cường chiến đấu suốt một
ngày đê
ngày đê
êê
êê
m
m


(4).
(4).


Tiếng việt rất giàu âm thanh và hình ảnh,
Tiếng việt rất giàu âm thanh và hình ảnh,
cho nên có thể nói đó là thứ tiếng rất linh
cho nên có thể nói đó là thứ tiếng rất linh
động, phong phú
động, phong phú


(5).
(5).

b. Thảo luận theo bàn để lựa chọn những câu

dùng từ đúng trong các ví du ïvừa nêu.
Sửa lại
- Anh ấy có một điểm yếu: không quyết đoán
trong công việc

Câu 2, 3, 4 đúng.

Câu 1, 5 sai.
 Câu một sai từ yếu điểm (yếu là từ Hán
Việt có nghóa là:quan trọng như: yếu nhân,
yếu huyệt; nó đồng âm với từ yếu – từ thuần
Việt trong điểm yếu.
 Câu năm sai từ linh động
có tính chất động, có vẻ như rất sống.
Linh động
có thể thay đổi cho phù hợp, không cứng
nhắc, thụ động.
Sinh động: đầy sự sống với nhiều dạng, nhiều vẻ khác
nhau.
Sửa lại:
- Tiếng Việt rất giàu âm thanh và hình ảnh, cho
nên có thể nói đó là thứ tiếng rất sinh động, phong
phu.ù