Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng ở xã Tân Lập, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE
Social Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 7, pp. 143-149
This paper is available online at

DOI: 10.18173/2354-1067.2017-0074

THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG
Ở XÃ TÂN LẬP, HUYỆN MỘC CHÂU, TỈNH SƠN LA
Phạm Thị Cẩm Vân

Viện Dân tộc học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam
Tóm tắt. Bài viết này tìm hiểu các nguồn lực tự nhiên, nhân văn góp phần thúc đẩy q
trình phát triển loại hình du lịch cộng đồng ở xã Tân Lập, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
từ năm 2011 đến nay. Kết quả nghiên cứu thực địa cho thấy điều kiện khí hậu, đặc điểm
địa hình, cảnh quan sinh thái và các thực hành văn hóa của người dân địa phương đóng vai
trị quan trọng trong việc thu hút khách du lịch trong và ngồi nước, theo xu hướng khơng
ngừng gia tăng. Tuy nhiên, sự tham gia của người dân địa phương vào mạng lưới này còn
khá thụ động, chưa chuyên nghiệp và điều đó khiến cho thu nhập của họ vẫn cịn khiêm
tốn. Để cải thiện tình trạng này và thúc đẩy hơn nữa du lịch cộng đồng ở đây, bên cạnh sự
chủ động của người dân, chính quyền địa phương, doanh nghiệp cần có những chính sách
hỗ trợ thiết thực, góp phần nâng cao năng lực, kĩ năng cho người dân.
Từ khóa: Du lịch, cộng đồng, Tân Lập, Mộc Châu, Sơn La.

1.

Mở đầu

Trong bối cảnh hiện nay, hình thức du lịch cộng đồng ngày càng được nhiều du khách lựa
chọn cả trên thế giới và Việt Nam. Loại hình này vừa mang lại lợi ích về kinh tế, đồng thời cũng
bảo vệ môi trường và bản sắc văn hóa của cộng đồng địa phương.
Tuy nhiên, nói về lịch sử hình thành loại hình du lịch này đó là Du lịch dựa vào từ năm

1970 thông qua các hoạt động khám phá tự nhiên và tìm hiểu văn hóa ở các bản làng [10]. Sau này,
du lịch làng bản được coi là tiền đề cho việc hình thành và phát triển của Du lịch dựa vào cộng
đồng [11]. Theo nhà nghiên cứu Nicole Hausle và Wollfgang Strasdas (2009), Du lịch sinh thái
dựa vào cộng đồng là một loại hình du lịch trong đó chủ yếu người dân địa phương đứng ra phát
triển và quản lí hoạt động du lịch, lợi ích từ du lịch sẽ đóng góp một phần vào phát triển kinh tế
địa phương. Tại các nước ASIAN, thuật ngữ về Du lịch cộng đồng được sử dụng rộng rãi và lồi
hình du lịch này được coi là một mơ hình có thể thúc đẩy nền kinh tế cho nhiều địa phương kể
từ khi Hội thảo về “Xây dựng khung cho phát triển du lịch dựa vào cộng đồng” (Indonesia, tháng
5/1995) được tổ chức.
Ở Việt Nam, Du lịch dựa vào Cộng đồng được quan tâm nghiên cứu một cách chính thức tại
“Hội thảo chia sẻ bài học kinh nghiệm phát triển DLCĐ Việt Nam - 2003”. Qua đó, nhiều nghiên
cứu đã đồng nhất quan điểm về Du lịch cộng đồng và du lịch dựa vào cộng đồng. Đó là hoạt động
Ngày nhận bài: 15/12/2016. Ngày nhận đăng: 20/6/2017
Liên hệ: Phạm Thị Cẩm Vân, e-mail:

143


Phạm Thị Cẩm Vân

du lịch có sự tham gia của cộng đồng địa phương vào tất cả các hoạt động du lịch, trong đó có cả
kinh doanh dịch vụ du lịch; Du lịch cộng đồng là loại hình du lịch phát triển dựa vào những giá trị
tự nhiên và nhân văn của cộng đồng địa phương, có sự tham gia tích cực và chủ động của người
dân nhằm đem lại lợi ích cho chính cộng đồng [12]; Du lịch cộng đồng góp phần thúc đẩy người
dân có quyền tham gia thảo luận, xây dựng sản phẩm, giải quyết các vấn đề liên quan đến cộng
đồng và người dân trong cộng đồng ấy được hưởng lợi khi tham gia làm du lịch [9]. Có thể nối,
khái niệm Du lịch Dựa vào cộng đồng/ Du lịch cộng đồng là “khái niệm hai trong một” [10]. Và
mục đích chung của nó vẫn là thúc đẩy cộng đồng tham gia vào hoạt động du lịch, thúc đẩy kinh tế
địa phương phát triển cũng như chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương theo hướng du lịch dịch vụ.
Cho đến nay, nghiên cứu lí luận và thực tiễn về hướng này đã được nhiều tổ chức và nhà

khoa học quan tâm, nhưng chủ yếu là du lịch cộng đồng tại các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên
nhiên [10, 12]. Và để phát triển bền vững loại hình du lịch này, cần có ít nhất 3 điều kiện sau: (i)
đặc trưng sinh thái và bản sắc văn hóa; (ii) sự hợp tác chặt chẽ, hiệu quả từ nhiều phía: cơ quan
quản lí nhà nước; công ti du lịch; người dân địa phương; (iii) điều kiện vật chất, cơ sở hạ tầng.
Bài viết này tập trung tìm hiểu các nguồn lực phục vụ cho việc phát triển hình thức du lịch
cộng đồng ở một xã ở huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Mục tiêu đặt ra là nhận diện vai trò của từng
loại nguồn lực; những thuận lợi và khó khăn đặt ra hiện nay cho việc thúc đẩy hơn nữa loại hình
du lịch này.

2.
2.1.

Nội dung nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu chính được thực hiện là tổng hợp và phân tích, thống kê tài liệu về
về tài nguyên tự nhiên, tài nguyên nhân văn, đặc trưng xã hội Tân Lập là những thông tin khái quát
ban đầu về khu vực nghiên cứu. Từ đó, bước đầu hình thành được những thế mạnh cho phát triển
du lịch ở địa phương này.
Ngoài ra, phương pháp điều tra phỏng vấn người dân và cán bộ địa phương cũng được thực
hiện nhằm tìm hiểu thực trạng phát triển du lịch và những vấn đề đặt ra ở địa phương. Từ đó bước
đầu đưa ra được giải pháp để đẩy mạnh phát triển du lịch ở một xã miền núi cịn nhiều khó khăn
như Tân Lập.

2.2.

Tài ngun tự nhiên cho phát triển du lịch

Tân Lập có diện tích tự nhiên 98,13 km2 [2], phía Đơng giáp xã Tà Lại, thị trấn Nơng
Trường; phía Tây giáp huyện n Châu, phía Nam giáp xã Chiềng Hắc và phía Bắc giáp xã Tâp

Hợp. Tại đây có hai dạng địa hình chính là núi cao có độ cao 950 - 1350m so với mực nước biển;
khu vực bình nguyên từ 850-1.000m. Tính chất khí hậu Á nhiệt đới rất rõ rệt, với nhiệt độ trung
bình trong năm là 180 C; có số ngày mưa trung bình khoảng 70 đến 120 ngày; số ngày sương mù
khoảng 100 ngày.
Độ che phủ rừng đạt 47,72% với nhiều cây quý hiếm như: Chò Chỉ, Nghiến, Đinh Hương,
Lát, Bách Xanh [3]. Hệ thống hang động trên địa bàn xã có cấu trúc độc đáo, kết nối với hệ thống
hang động dọc sông Đà. Đây là tiềm năng cho việc phát triển hình thức du lịch bằng đường bộ và
đường thủy.
Cảnh quan sinh thái trong xã mang đặc trưng của vùng cao, với khí hậu mát mẻ, khơng khí
trong lành, n tĩnh, khơng gian thống đẵng.sẽ là nơi nghỉ chân lí tưởng cho du khách với nhiều
lựa chọn khác nhau: nghỉ dưỡng, tham quan đồi ché; nhà máy sản xuất chè; khám phá hang động;
144


Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng ở xã Tân Lập, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

đi thuyền trên sông Đà; thăm quan nhà máy thủy điện Sơn La, bản làng của đồng bào dân tộc
thiểu số.

2.3.

Tài nguyên nhân văn cho phát triển du lịch

Tân Lập có 9.055 nhân khẩu, trong đó 4.473 người Thái, 1.972 người Hmơng, 1.641 người
Kinh, 550 người Dao, cịn lại số ít là người Tày, Mường, Giáy, La Ha tập trung cư trú ở 18 bản
[1],... Điều này giúp du khách có thể trải nghiệm một mơi trường đa dạng về văn hóa, hệ sinh kế,
bao gồm:
+ Ẩm thực dân tộc: Người dân có thể trực tiếp chế biến các món ăn: Thịt gà nấu măng chua,
thịt gà mọc, thịt nướng, cá nướng, măng đắng luộc, xôi ngũ sắc, rượu ngô, thịt trâu khô. . .
+ Nghề truyền thống: Người dân nơi đây còn lưu giữ được nghề đan lát và dệt thổ cẩm;

+ Biểu diễn văn nghệ dân gian: xã Tân Lập có 5 đội với tổng số thành viên: 30 người, thường
xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt văn nghệ truyền thống, định kỳ hoặc khi có khách yêu cầu;
+ Các dân tộc tại Tân Lập có nhiều phong tục tập quán độc đáo thu hút khách du lịch đến
tham quan, tìm hiểu;
+ Người dân của bản sinh sống tập chung dưới những mái nhà sàn truyền thống;
+ Phương thức sản xuất của người dân tại Tân Lập là một trong những tiềm năng thu hút
khách du lịch. Đó là khi khách du lịch đến tham quan tại bản sẽ được tham gia các hoạt động lao
động sản xuất cùng người dân tại địa phương như trồng chè, hái chè, sao chè, thưởng thức chè,
trồng ngơ, trồng đậu, nấu những món ăn dân tộc Thái, Dao, Hmơng với ngun liệu có sẵn trong
vườn, xem các chương trình văn nghệ do dân bản biểu diễn. . . Sau những lần tham quan và được
trải nghiệm tại nơi đây du khách sẽ cảm thấy thật thoải mái dễ chịu và có thêm nhiều vốn, kiến
thức cho bản thân.

2.4.

Cở sở vật chất phục vụ du lịch

Về nhà ở, tại đây, hiện mới có 04 hộ kinh doanh du lịch, mỗi hộ có thể cung cấp chỗ ngủ
80-100 khách/đêm/ nhà sàn, du khách có thể yên tâm nếu muốn ở nhà sàn và thưởng thức các món
ăn đặc sắc của người dân địa phương.
Đường điện đã được đầu tư đến từng thôn bản, tuy nhiên nước sạch vẫn chưa đủ để sử dụng
nếu như vào mùa du lịch, lượng du khách tập trung đông vào cùng một thời điểm.
Về giao thông đi lại, hệ thống đường giao thông liên huyện, lên xã bảo đảm đi lại của người
dân, tuy nhiên, hệ thống đường giao thông lên xã chất lượng kém, đang được xây dựng nâng cấp
theo tiêu chuẩn nông thôn mới.

2.5.

Hiện trạng hoạt động du lịch

2.5.1. Doanh thu từ du lịch
Hiện tại, ở xã Tân Lập có rất ít gia đình tham gia dịch vụ du lịch, chủ yếu là các hộ dân
ở bản Dọi, bản Hoa tham gia. Mặc dù vậy, từ năm 2011, mỗi năm ở đây trung bình đón 200-300
khách, trong đó có khoảng 100 khách là người nước ngồi.
Cơng ti du lịch Handspend - doanh nghiệp duy nhất đang hoạt động trên địa bàn xã, có trụ
sở tại Hà Nội, đã đầu tư xây dựng 1 bản du lịch cộng đồng là bản Dọi. Hình thức kết hợp giữa
người bản địa và nhà kinh doanh ở đây theo phương thức: nhà kinh doanh góp vốn đầu tư xây dựng
nhà sàn, hướng dẫn nấu ăn, hướng dẫn làm du lịch, còn người dân góp đất, cung cấp sức người.
145


Phạm Thị Cẩm Vân

Lợi ích được chia sẻ như sau: Khi bắt đầu đi vào hoạt động, Công ti du lịch dẫn khách lên chủ nhà
không thu tiền ngủ, phần này do cơng ti du lịch thu, cịn các chi phía ăn uống và các dịch vụ khác
thì chủ nhà được thu. Giá tiền ngủ ở đây không chỉ dao động 60-70.000/người/ đêm; còn dịch vụ
ăn uống cũng vào khoảng 150.000đ/ người/ bữa ăn chính (với khách trong nước); cịn khách nước
ngoài 100.000đ/ người/ đêm.
Theo số liệu của UBND xã, năm 2011, ở bản Dọi có 01 hộ gia đình làm du lịch với doanh
thu hàng năm khoảng 90.000.000 đồng. Sau 02 năm số hộ gia đình làm du lịch của bản đã tăng
lên thành 4 hộ, trong đó có một gia đình xây dựng mơ hình du lịch sinh thái. Từ năm 2013 đến nay,
cộng đồng đã đón được trên 20 lượt khách du lịch trong và ngoài nước (chủ yếu là khách quốc tế
đến từ nhiều quốc gia trên thế giới) với tổng số trên 300 người, đem lại doanh thu trên 300 triệu
đồng, nguồn thu nhập chủ yếu do dịch vụ lưu trú, ăn uống và các dịch vụ khác. Khơng chỉ có bản
Dọi, hiện nay ở bản Hoa cũng đã có 01 hộ tham gia làm du lịch. Ngoài ra, tại bản Hoa 2 (bản tái
định cư người Thái của cơng trình thủy điên Sơn La) cũng đã đón khách du lịch đến thăm quan,
tìm hiểu đời sống sinh hoạt của người dân nơi đây.

Hình 1. Lượng khách du lịch đến Tân Lập (2011-2015) [5]
Cùng với sự gia tăng khách du lịch đến Tân Lập, thời gian lưu lại của du khách ở địa phương

này cũng tăng đã tăng lên. Theo thống kê, năm 2012 khách du lịch chỉ ở lại địa phương khoảng 1,5
ngày, đến năm 2015 đã tăng lên 1,9 ngày [6]. Điều này chứng tỏ địa phương đã dần dân có những
điểm nhấn để thu hút du khách nghỉ lại lâu hơn cũng như thưởng thức các đặc sản nơi đây.

2.5.2. Sự tham gia của cộng đồng địa phương vào du lịch
Các dịch vụ ban đầu của hoạt động du lịch chính mà người dân ở Tân Lập có thể thực hiện
đó là cung cấp dịch vụ ăn, nghỉ cho khách, ngoài ra cịn có biểu diễn văn nghệ truyền thống và
một vài hoạt động khác:
Biểu diễn văn nghệ truyền thống: Du khách ở lại nhà dân thường có nhu cầu được thưởng
thức các tiết mục văn nghệ truyền thống của các dân tộc. Ở đây chủ yếu là biểu diễn văn nghệ của
người Thái là phổ biến nhất. Đáp ứng nhu cầu này của du khách, mỗi bản đều có đội văn nghệ
thường xuyên tập luyện và biểu diễn tại nhà cho du khách. Đội văn nghệ của các bản do chi hội
phụ nữ của bản thành lập. Chẳng hạn ở Bản Dọi có 01 đội văn nghệ, khi nào khách có nhu cầu là
các đội văn nghệ sẵn sàng biểu diễn. Trung bình mỗi đội văn nghệ có 6-8 thành viên, biểu diễn
mỗi tối khoảng 1h-1,5h và đội văn nghệ được khách trả 800.000đ/ tối.
Dịch vụ này không những đem lại việc làm và thu nhập ổn định cho người dân, đặc biệt là
phụ nữ mà cịn gìn giữ được những nét văn hóa truyền thống của địa phương. Chính việc phát triển
du lịch đã thúc đẩy người dân bào tồn và khôi phục lại những lời ca, điệu múa của dân tộc mình.
146


Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng ở xã Tân Lập, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

Bán sản phẩm nông nghiệp: Bên cạnh việc cung cấp một số dịch vụ du lịch, một số sản
phẩm nông nghiệp cũng rất được du khách ưa thích như chè xanh: Tại bản Dọi, người dân tự lựa
chọn những lá chè tươi, chất lượng chế biến thành chè khô bán và được rất nhiều khách ưa thích.
Ở đây có 3 loại, Chè Kim Tun 100 nghìn/kg nếu khách mua nhiều cịn được giảm giá, Bát Tiên
và San Tuyết thì 80 nghìn/kg. Ngồi chè, thuốc nam của người Thái mà chủ yếu là thuốc bổ máu
cho phụ nữ mới sinh cũng là sản phẩm được một số du khách lựa chọn.
Nấu ăn cho khách: Đối với những phụ nữ biết chế biến các món ăn truyền thống dân tộc,

vào những mùa đông khách họ có thể tham gia nấu ăn thuê cho các hộ gia đình có dịch vụ cho
khách lưu trú tại nhà. Đặc biệt vào mùa nơng nhàn thì đây cũng là nguồn thu nhập đáng kể mặc dù
khơng có nhiều người được tham gia công việc này. Thông thường, vào mùa đông khách, nhu cầu
ăn uống của khách tăng cao, chủ nhà phải thuê thêm người để nấu nướng, mỗi nhà thuê khoảng
2-3 người phụ nấu ăn và rửa dọn. Đối với những người có kinh nghiệm, trung bình phụ giúp nấu
ăn họ được trả 300.000/ ngày, rửa dọn bát đũa 200.000/ ngày. Như vậy, vào mùa du lịch, nếu có
đơng khách thường xun thì đây cũng là khồn thu nhập khá vào dịp nông nhàn.
Hướng dẫn viên du lịch: Bên cạnh việc các công ti du lịch đưa khách lên Tân Lập đã có
hướng dẫn viên du lịch đi cùng đồn. Tuy nhiên, vì khơng phải là người bản địa nên các hướng
dẫn viên này chưa hiểu hết được đặc những đặc trưng riêng của địa phương để giới thiệu cho du
khách, đặc biệt là khách nước ngồi. Chính vì thế, họ chưa đáp ứng được yêu cầu tìm hiểu về văn
hóa người bản địa của các du khách. Vì vậy, có đơi lúc người bản địa đồng thời là hướng dẫn viên
du lịch nhưng lại vẫn phải qua phiên dịch của các công ti lữ hành.
Điều này đặt ra một vấn đề là, hướng dẫn viên của các công ti du lịch biết ngoại ngữ lại
không hiểu hết được những nét đặc trưng của địa phương để giới thiệu cho du khách, trong khi đó,
người dân bản địa hiểu biết về văn hóa của họ lại khơng biết ngoại ngữ để nói chuyện được với
khách nước ngồi. Đây là tình hình chung gặp phải đối với những bản phát triển du lịch cộng đồng
ở Mộc Châu khi đón các đoàn khách nước ngoài. Nắm bắt được hạn chế này, các nhà quản lí du
lịch Mộc Châu đã mở các lớp học ngoại ngữ ngắn hạn cho người dân tham gia hoạt động du lịch
tại các bản du lịch cồng đồng, tuy nhiên điều này cũng phải cần nhiều thời gian mới có thể đáp
ứng được yêu cầu về chất lượng hướng dẫn viên du lịch.
Có thể nói, các hoạt động tham gia vào hoạt động du lịch của người dân Tân Lập vẫn chưa
mang tính chun nghiệp vì thế thu nhập từ những hoạt động này còn khá khiêm tốn. Trong thời
gian tới, dựa vào nhu cầu của du khách, địa phương có thể tìm hiểu thêm các hoạt động dịch vụ du
lịch khác để thu hút được sự tham gia nhiều hơn nữa cộng đồng nơi đây.

2.5.3. Khách du lịch
Theo thống kê của phịng Văn hóa thể thao và du lịch huyện Mộc Châu, cũng như qua phỏng
vấn tại địa phương, khách du lịch đến với Tân Lập chủ yếu từ Hà Nội và một số tỉnh khu vực đồng
bằng Bắc Bộ tới theo chương chình du lịch của các công ti lữ hành. Trước mắt, ở Tân Lập mới có

sự phối kết hợp của người dân địa phương với công ti du lịch Hanspend. Công ti Hanspend bên
cạnh việc đưa khách nội địa lên, họ cũng đã tổ chức cho khá nhiều đoàn khách nước ngoài lên
Tân Lập.
Về mục đích chuyến đi của du khách, kể cả khách trong nước và khách nước ngoài đến Tân
Lạp chủ yếu là để tận hưởng cảnh quan thiên nhiên và khơng khí trong lành, đồng thời tìm hiểu
đặc điểm văn hóa cộng đồng dân tộc ở địa phương. Bên cạnh đó, cũng có một số lượng nhỏ khách
du lịch là người nước ngồi đến Tân Lập với mục đích nghiên cứu học tập. Qua phỏng vấn người
dân địa phương, cho tới thời điểm hiện tại (năm 2016) đã có 2 học giả là người nước ngoài đến đây
147


Phạm Thị Cẩm Vân

vừa tìm hiểu đời sống của cư dân bản địa vừa kết hợp nghiên cứu học tập. Trung bình mỗi năm họ
ở lại địa phương khoảng 3-5 tháng.

2.5.4. Các hoạt động du lịch trong vùng
Khách du lịch biết đến Tân Lập là một trong những điểm đến khi dừng chân nghỉ lại Mộc
Châu chủ yếu nhờ vào tour du lịch của công ti lữ hành. Sau này, khi quen đường đi, nhiều du khách
trẻ tuổi muốn trải nghiệm mạo hiểm cũng như khám phá những điểm mới lạ khi tới Tân Lập thì hộ
tự tổ chức các nhóm nhỏ đi cùng nhau mà khơng qua các cơng ti du lịch. Các hoạt động du lịch
chính mà du khách có thể tham gia khi tới Tân Lập:
Du lịch thăm quan, ngắm cảnh: Với đặc trưng và vùng cao ngun đá vơi, có vẻ đẹp của cao
ngun, của núi, của rừng, của sông Đà hùng vĩ, cùng nhiều hang động, có đồi chè xanh bạt ngàn,
kết hợp với nền văn hóa bản địa đa dạng, là những thế mạnh để Tân Lập có thể khai thác phát triển
du lịch thăm quan, ngắm cảnh.
Du lịch thăm quan làng bản: Trải nghiệm loại hình du lịch này, du khách có thể được đến
thăm nhà của người dân địa phương, đồng thời tìm hiểu các nghề thủ cơng truyền thống của người
dân bản địa. Tuy nhiên, đây chỉ là những chuyến đi ngắn, ghé qua thăm trong cả chuyến du lịch.
Du lịch mạo hiểm: Dọc sông Đà với hệ thống nhiều hang động mang tính chất huyền bí,

nếu du khách nào tị mò muốn khám phá, hướng dẫn viên địa phương sẵn sàng đưa khách đến tìm
hiểu những hang động dọc sơng Đà. Đồng thời nghe những truyền thuyết đặc biệt gắn với lịch sử
của những hang động này. Đây là điểm đến đặc biệt với những du khách ưa mạo hiểm.
Du lịch kết hợp nghiên cứu học tập: Tân Lập được thiên nhiên ban tặng có nhiều hang động
với các di chỉ khảo cổ cịn khá ngun vẹn. Chính vì thế, ở đây đã và đang thu hút được sự quan
tâm của nhiều nhà nghiên cứu ở các lĩnh vực khác nhau.
Du lịch cộng đồng: Đây là loại hình du lịch mà khi du khách tham gia sẽ được hịa mình
vào cuộc sống của người dân địa phương: cùng hái chè, cùng cấy ruộng, cùng hái mận, và tìm hiểu
văn hóa văn nghệ nơi họ sinh sống. Loại hình du lịch này mới bắt đầu phát triển Tân Lập từ năm
2011, khi tham gia loại hình du lịch này, du khách có thể ngủ lại qua đêm trong những ngơi nhà
sàn đặc trưng của người Thái, và thưởng thức những món ăn của người dân địa phương. Hình thức
du lịch này vừa hấp dẫn khách du lịch vừa đem lại việc làm, thu nhập cho người dân.

3.

Kết luận

Người dân ở Tân Lập đã bắt đầu có sự liên kết với các công ti lữ hành để đưa du khách đến
thăm địa phương, đồng thời cung cấp những dịch vụ du lịch: phòng nghỉ trọ, nấu ăn, hướng dẫn
du lịch, hướng dẫn thực hiện các công việc nhà nông,bán các sản phẩm nông lâm nghiệp,... Tuy
nhiên, sự tham gia của họ vẫn cịn khá thụ động, chưa mang tính chun nghiệp cao. Để hoạt động
du lịch ở đây có thể phát triển hơn nữa, góp phần xố đói, giảm nghèo gắn với bảo vệ môi trường,
và để sản phẩm du lịch Tân Lập có tính bền vững thì chính quyền và người dân nơi đây cịn phải
cố gắng nhiều hơn nữa, tìm hiểu học hỏi kinh nghiệm làm du lịch cộng đồng từ ở các địa phương
khác, đầu tư cơ sở vật chất kĩ thuật, tự học tập nâng cao năng lực cộng đồng, tuyên truyền giữ gìn
vệ sinh cảnh quan thiên nhiên rộng rãi trong cộng đồng dân cư. Đây chính là những giải pháp có
tính chất quyết định ban đầu để phát triển du lịch và thu hút thêm nhiều du khách tới đây trong
tương lai.

148

Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng ở xã Tân Lập, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Tổng cục thống kê, Số liệu Điều tra dân số và nhà ở 2009.
[2] Cục thống kê Sơn La, Chi cục thống kê huyện Mộc Châu, Niên giám thống kê năm 2014.
[3] Đỗ Thị Mùi, 2010. Nghiên cứu tổ chức lãnh thổ du lịch tỉnh Sơn La. Luận án Tiến sĩ Địa lí,
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
[4] Bùi Thanh Hương, Nguyễn Đức Hoa Cương, 2007. Nghiên cứu các mơ hình du lịch dựa vào
cộng đồng ở Việt Nam. Tổ chức phát triển Hà Lan (SNV), Trường Đại học Hà Nội.
[5] UBND xã Tân Lập, Báo cáo tình hình kinh tế xã hội xã Tân Lập, 2014.
[6] Ban Quản lí du lịch Mộc Châu, báo cáo tổng hợp Quy hoạch tổng thể phát triển khu duc lịch
quốc gia Mộc Châu, tỉnh Sơn La đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
[7] Võ Quế, 2006. Du lịch cộng đồng - lí thuyết và vận dụng, tập 1. Nxb. Khoa học kĩ thuật Hà
Nội
[8] Trần Hữu Sơn, 2015. Văn hóa người Thái với vấn đề phát triển du lịch cộng đồng vùng Tây
Bắc, Hội nghị quốc gia Thái học Việt Nam lần thứ VII Lai Châu “Cộng đồng Thái -Kadai Việt
Nam những vấn đề phát triển bền vững”, tr. 514-522.
[9] Phạm Ngọc Thắng, 2010. Phát triển du lịch gắn với xóa đói giảm nghèo ở Lào Cai. Luận án
Tiến sĩ Kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội.
[10] Trần Đức Thanh (chủ biên), Lê Thu Hương, Trần Đức Thắng, Trần Thị Mai Hoa, Phạm Thị
Hường, 2014. Một số vấn đề du lịch sinh thái cộng đồng và an sinh xã hội tại vườn quốc gia
Cúc Phương. Nxb. Đại học Quốc gia.
[11] Trần Đức Thanh, Trần Thị Mai Hoa, 2010. Nhận thức về du lịch cộng đồng ở Việt Nam: thực
trạng và giải pháp. Hội thảo khoa học Quốc tế Địa lí Đơng Nam Á lần thứ X, tr. 228-236.
[12] Bùi Thị Hải Yến (chủ biên), Phạm Thị Ngọc Diệp, Nguyễn Thị Thúy Hằng, Lê Thị Hiền
Thanh, Phạm Bích Thủy, 2012. Du lịch Cộng Đồng. Nxb Giáo dục, Hà Nội
ABSTRACT
Community Based Tourism in Tan Lap commune, Moc Chau district , Son La province

Pham Thi Cam Van
Institute of Anthropology, Vietnam Academy of Social Sciences
This paper explores natural and human resources which make the contribution for the
development of community based tourism in Tan Lap commune, Moc Chau district, Son La
province from 2011 to the present. The results show that, climatic conditions, topographical
features, ecological landscape and local culture increasingly take an important role in attracting
VietNamese as well as intenational tourists. However, the involvement of local people in this
network is relatively passive and not very professional. Their income is not very significant,
accordingly. In order to improve this situation, besides the more active involement of local peoples,
supports from local government and local enterprises which aim to improve human capcities and
skills are very signicant.
Keywords: Community Based Tourism, Tourism, Tan Lap, Moc Chau, Son La.

149