(Luận văn thạc sĩ) đảng bộ tỉnh vĩnh phúc lãnh đạo công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở từ năm 1997 đến năm 2010

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


NGUYỄN THỊ NGÂN

ĐẢNG BỘ TỈNH VĨNH PHÚC LÃNH ĐẠO CƠNG TÁC GIÁO DỤC
LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT
CẤP CƠ SỞ TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2010

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Hà Nội - 2013


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


NGUYỄN THỊ NGÂN
ĐẢNG BỘ TỈNH VĨNH PHÚC LÃNH ĐẠO CƠNG TÁC GIÁO DỤC
LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT
CẤP CƠ SỞ TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2010

Chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam
Mã số: 60 22 03 15
LUẬN VĂN THẠC SỸ LỊCH SỬ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Hồ Khang

Hà Nội - 2013

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1

Chương 1: CHỦ TRƯƠNG VÀ SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH VĨNH
PHÚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ TỪ NĂM 1997
ĐẾN NĂM 2005 ....................................................................................... 9

1.1. Vài nét khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, lịch sử tỉnh
Vĩnh Phúc .............................................................................................. 9
1.1.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội ................................................. 9
1.1.2. Truyền thống lịch sử.......................................................................... 12
1.2. Cơng tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cơ sở tỉnh Vĩnh
Phúc trước năm 1997 ........................................................................... 15
1.2.1. Tầm quan trọng của việc giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ
cán bộ chủ chốt cấp cơ sở .................................................................... 15
1.2.2. Khái quát về công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán
bộ cơ sở tỉnh Vĩnh Phúc trước năm 1997 ............................................ 18
1.3. Sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đối với cơng tác giáo dục lý
luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cơ sở từ năm 1997 đến năm
2005.......................................................................................................... 24
1.3.1. Đặc điểm tình hình và yêu cầu đặt ra đối với cơng tác giáo dục
lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cơ sở tỉnh Vĩnh Phúc ................. 24
1.3.2. Chủ trương của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc .......................................... 29
1.3.3. Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc chỉ đạo công tác giáo dục lý luận chính
trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của tỉnh ............................. 38
Chương 2: SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH VĨNH PHÚC ĐỐI VỚI
CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN

BỘ CHỦ CHỐT CƠ SỞ TỪ NĂM 2005 ĐẾN NĂM 2010 .......................... 47

2.1. Yêu cầu mới trong công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán
bộ cơ sở của tỉnh và chủ trương của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc ............ 47
2.1.1. Yêu cầu mới trong công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội
ngũ cán bộ cơ sở .................................................................................. 47


2.1.2. Chủ trương của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc .......................................... 54
2.2. Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc chỉ đạo thực hiện cơng tác giáo dục lý luận
chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở ........................................ 60
2.2.1. Chỉ đạo xây dựng chương trình hành động, kế hoạch và đề án về
cơng tác giáo dục lý luận chính trị ........................................................... 60
2.2.2. Chỉ đạo hoạt động của Trường chính trị tỉnh và các Trung tâm
bồi dưỡng chính trị ở các huyện, thị xã ............................................... 66
Chương 3: NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM ......................................................... 80

3.1. Nhận xét tổng quát ....................................................................................... 80
3.1.1. Một số thành tựu trong sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh đối với
cơng tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cơ sở ............. 80
3.1.2. Một số hạn chế trong sự lãnh đạo của Đảng bộ đối với cơng tác
giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ....... 87
3.2. Những kinh nghiệm chủ yếu ........................................................................ 91
3.2.1. Hoạch định chủ trương giáo dục lý luận chính trị cần bám sát
vào quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, yêu cầu, nhiệm vụ
của tỉnh và đặc điểm của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở .............. 91
3.2.2. Phải có sự phối kết hợp của các ban ngành, đoàn thể để tiến hành
cơng tác giáo dục lý luận chính trị một cách thực chất, tránh hình
thức....................................................................................................... 93
3.2.3. Phải có sự chỉ đạo sát sao, nhạy bén để tạo lập đồng bộ các yếu

tố cho việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ................. 95
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 105
PHỤ LỤC ............................................................................................................ 111


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCH

:

Ban chấp hành

BCT

:

Bộ Chính trị

BCHTW

:

Ban chấp hành Trung ương

BTV

:

Ban thường vụ

CBCC

:

Cán bộ công chức

CNH, HĐH

:

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNTB

:

Chủ nghĩa tư bản

CNXH

:

Chủ nghĩa xã hội

CSVN

:

Cộng sản Việt Nam

GDLLCT

:

Giáo dục lý luận chính trị

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

KT-XH

:

Kinh tế - xã hội

LLCT

:

Lý luận chính trị

MTTQ

:

Mặt trận tổ quốc

NNL

:

Nguồn nhân lực

PTTH

:

Phổ thông trung học

QLNN

:

Quản lý nhà nước

TCLLCT

:

Trung cấp lý luận chính trị

TTBDCT

:

Trung tâm bồi dưỡng chính trị

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa

UBND

:

Ủy ban nhân dân


MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Cơng tác GDLLCT cho cán bộ, đảng viên là một bộ phận của công tác tư
tưởng, lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam. Lãnh đạo thực hiện công tác
GDLLCT là một khâu quan trọng trong lãnh đạo công tác xây dựng Đảng về tư
tưởng. Công tác tư tưởng muốn làm tốt trước hết phải làm tốt công tác
GDLLCT. V.I.Lênin đã chỉ rõ: “Không có lý luận cách mạng thì khơng có
phong trào cách mạng” [24, tr. 32] và “Chỉ Đảng nào có lý luận tiên phong
hướng dẫn, thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong” [24, tr. 32].
Trải qua hơn 80 năm hoạt động và trưởng thành, trong các thời điểm,
hoàn cảnh khác nhau, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn chăm lo đến công tác
GDLLCT cho cán bộ, đảng viên. Cơng tác GDLLCT đã góp phần quan trọng
làm cho chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành nền tảng tư
tưởng của Đảng và nền tảng tinh thần của xã hội; nâng cao tính tự giác chính
trị của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân trong việc kiên định và

quyết tâm thực hiện thắng lợi mọi chủ trương, đường lối, cương lĩnh chính trị
của Đảng.
Ngày nay, công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng
và lãnh đạo đã giành được những thành tựu quan trọng. Đất nước đang
chuyển sang thời kỳ phát triển mới, thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước,
xây dựng cơ sở vật chất cho CNXH. Thực tiễn đó đã khẳng định sự lãnh đạo
đúng đắn và sáng suốt của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi
của cách mạng Việt nam. Đó là thắng lợi của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, cơ sở lý luận khoa học của cách mạng, nền tảng tư tưởng
của Đảng và của cách mạng Việt Nam. Đó cũng là kết quả và thắng lợi của
q trình tổ chức giáo dục truyền bá hệ tư tưởng, cương lĩnh, đường lối, quan
điểm của Đảng, trong đó GDLLCT giữ vai trò quan trọng nhằm nâng cao

1


nhận thức chính trị, ý thức tự giác của cán bộ, đảng viên và nhân dân tham gia
vào công cuộc đấu tranh cách mạng do Đảng lãnh đạo.
Trong xu thế tồn cầu hóa hiện nay, đặc biệt là dưới những biến động
lớn về kinh tế, chính trị, xã hội trên thế giới và khu vực, nhất là sau sự sụp đổ
của Liên Xô và các nước Đông Âu, nền kinh tế thị trường định hướng XHCN,
bên cạnh mặt tích cực cịn có những mặt tiêu cực tác động mạnh mẽ đến đội
ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân; dẫn đến hậu quả là, một số bộ phận không
nhỏ cán bộ chạy theo lợi ích kinh tế, ít quan tâm đến chính trị, một số thối
hóa về phong cách, lối sống, phai nhạt lý tưởng, thậm chí có người phản bội
sự nghiệp cách mạng làm mất niềm tin trong nhân dân; một bộ phận cán bộ
đảng viên vẫn còn mắc bệnh độc đoán chuyên quyền, phong cách làm việc
thiếu khoa học, thiếu dân chủ... Sự nghiệp đổi mới của Việt Nam đang đứng
trước những thời cơ và thách thức mới. Để có thể giữ vững ổn định chính trị
và tiếp tục phát triển đất nước, nhất thiết Việt Nam phải tỉnh táo phán đốn,

xử lý kịp thời. Điều đó địi hỏi người cán bộ từ Trung ương đến cơ sở phải có
trình độ LLCT để đáp ứng và giải quyết những yêu cầu nhiệm vụ được giao;
bởi trình độ LLCT của người cán bộ là yếu tố “then chốt” cho mọi hoạt động
nhận thức và hành động thực tiễn của họ, là khâu quyết định trực tiếp sự
thành bại của cách mạng, gắn với vận mệnh của Đảng, của đất nước và của
chế độ. Trong tác phẩm Sửa đổi lề lối làm việc (viết năm 1947) Hồ Chí Minh
chỉ rõ: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta
trong cơng tác thực tế. Khơng có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”;
“lý luận phải liên hệ với thực tế”. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, GDLLCT
phải được đặt lên hàng đầu và trở thành một bộ phận quan trọng không thể
thiếu trong giáo dục về mọi mặt đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, đặc biệt là
đội ngũ cán bộ lãnh đạo cơ sở. Vì chính họ là những người trực tiếp tổ chức
thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ở cơ sở. Vấn
đề này cịn đặc biệt có ý nghĩa đối với đội ngũ cán bộ cơ sở ở tỉnh Vĩnh Phúc-

2


một tỉnh cịn non trẻ, đang có những bước phát triển quan trọng trong mọi mặt
đời sống xã hội, song vẫn còn nhiều vấn đề cấp bách đang đặt ra.
Thực tế cho thấy, trong suốt 15 năm qua, từ khi tỉnh Vĩnh Phúc được
tái lập (1/1/1997) đến nay, bên cạnh những thành tựu vượt bậc về kinh tếchính trị- văn hóa - xã hội, đội ngũ cán bộ các cấp được các cấp ủy đảng của
tỉnh thường xuyên quan tâm, không ngừng được nâng cao về mọi mặt. Nhưng
bên cạnh đó, vẫn cịn tồn tại nhiều bất cập về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ
cũng như năng lực lãnh đạo, quản lý, đặc biệt là trình độ LLCT. Bởi đội ngũ
cán bộ cơ sở hiện nay ở Vĩnh Phúc được hình thành từ nhiều nguồn, thường
trưởng thành từ thực tế, ít được đào tạo LLCT một cách có hệ thống, nên trình
độ tư duy lý luận hạn chế, trong nhận thức và chỉ đạo thực tiễn họ thường mắc
phải bệnh kinh viện, giáo điều, điều hành công tác lãnh đạo, quản lý cũng như
xử lý công việc một cách máy móc, kém hiệu quả, ảnh hưởng khơng nhỏ đến

hoạt động tổ chức thực tiễn ở địa phương.
Trước tình hình ấy, việc nghiên cứu về quá trình Đảng bộ tỉnh Vĩnh
Phúc lãnh đạo cơng tác nâng cao trình độ LLCT cho đội ngũ cán bộ cơ sở,
đúc rút kinh nghiệm từ q trình đó, đang trở thành một u cầu cấp thiết. Đó
là những lý do chủ yếu để chúng tơi mạnh dạn chọn vấn đề: “Đảng bộ tỉnh
Vĩnh Phúc lãnh đạo cơng tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ
chủ chốt cấp cơ sở từ năm 1997 đến năm 2010” làm đề tài cho luận văn thạc
sĩ khoa học Lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt nam.
2. Tình hình nghiên cứu vấn đề
Cơng tác GDLLCT được Đảng Cộng sản Việt Nam xác định đây là một
trong những công tác trọng tâm, đặc biệt cơng tác này ở các địa phương càng
có vị trí, vai trị quan trọng. Do đó, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa ra nhiều
chủ trương, chính sách và những yêu cầu, quy định về trình độ LLCT đối với
cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, các ngành. Đây là những định hướng quan
trọng góp phần nâng cao trình độ LLCT cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở.

3


Trong những năm vừa qua, lĩnh vực này đã có nhiều tác giả, nhiều
nhà khoa học quan tâm nghiên cứu ở các góc độ khác nhau, tiêu biểu là những
cơng trình sau:
- Các cơng trình tham khảo, chun khảo
“Thế giới quan khoa học và những vấn đề lý luận của việc xây dựng thế
giới quan khoa học trong xã hội xã hội chủ nghĩa" (1975), V.I.Vaxilenco,
Nxb Matxcova.
“Một số vấn đề về cơng tác tư tưởng trong tình hình mới” (1995), Hữu
Thọ, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
“Bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin" (2010),
GS,TS. Hoàng Chí Bảo chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

- Bài tạp chí
“Xây dựng Đảng về tư tưởng chính trị” của GS Nguyễn Đức Bình, Tạp
chí Cộng sản.
“Nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả của công tác GDLLCT
trong tình hình mới” của Nguyễn Khoa Điềm, Tạp chí Thông tin công tác tư
tưởng lý luận, số 1/ 2004.
“Tạo bước chuyển biến mới trong việc học tập lý luận chính trị của cán
bộ, đảng viên” của Nguyễn Phú Trọng, Tạp chí Cộng sản, tháng 11/ 1999.
- Luận án, luận văn tiến sĩ, thạc sĩ
“Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ các bộ lãnh đạo chủ
chốt cấp cơ sở ở tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay” của Nguyễn Thị
Hồng Lê, Luận văn thạc sĩ Triết học, năm 2001.
“Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho cán bộ giảng dạy Mác-Lênin ở
các trường chính trị tỉnh” của Nguyễn Đình Trãi, luận án tiến sĩ Triết học,
năm 2001.

4


“Đảng bộ tỉnh Bình Định lãnh đạo cơng tác đào tạo, bồi dưỡng LLCT
cho đội ngũ cán bộ cơ sở ở miền núi từ năm 1996 đến năm 2006” của Lê Văn
Minh, luận văn thạc sĩ Lịch sử Đảng CSVN, năm 2009.
“Q trình đổi mới cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ,
đảng viên ở cơ sở trong cuộc đấu tranh “chống diễn biến hịa bình” của Vũ
Ngọc Am, luận án tiến sĩ Triết học, năm 2002.
Mặc dù đã có nhiều đề tài nghiên cứu ở góc độ khác nhau, nhưng cho
đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống sự lãnh đạo
của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đối với công tác GDLLCT cho đội ngũ cán bộ
chủ chốt cấp cơ sở như đề tài mà chúng tôi đã lựa chọn.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích
Luận văn làm rõ sự lãnh đạo của đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đối với công
tác GDLLCT cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở từ năm 1997 đến năm
2010, từ đó rút ra một số kinh nghiệm, góp phần đẩy mạnh công tác GDLLCT
cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ở Vĩnh Phúc thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ
- Phân tích hệ thống quan điểm của Đảng về cơng tác GDLLCT.
- Làm rõ quá trình quán triệt, vận dụng hệ thống quan điểm của Đảng
về công tác GDLLCT của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc để đề ra chủ trương và
những biện pháp, giải pháp chủ yếu đối với công tác GDLLCT cho đội ngũ
cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phù hợp với thực tiễn địa phương.
- Đánh giá những thành tựu, hạn chế trong sự lãnh đạo của Đảng bộ
tỉnh Vĩnh Phúc trong công tác GDLLCT cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ
sở ở địa phương.
- Đúc kết những kinh nghiệm từ quá trình Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc lãnh
đạo công tác GDLLCT từ năm 1997 đến năm 2010.

5


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng
Sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đối với công tác GDLLCT
cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của tỉnh.
4.2. Phạm vi
- Nội dung: Những chủ trương cơ bản, chủ yếu, những biện pháp,
những sự kiện quan trọng trong quá trình quá trình Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc
lãnh đạo công tác GDLLCT.
- Không gian: Luận văn nghiên cứu ở địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, nhưng có
nghiên cứu ở mức độ nhất định các tỉnh lân cận để so sánh.

- Thời gian: Luận văn nghiên cứu sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh
Phúc đối với công tác GDLLCT từ năm 1997 đến năm 2010, có phần liên hệ
với thời gian trước để so sánh.
5. Cơ sở lý luận, nguồn tư liệu và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm, đường lối của Đảng, nghị
quyết của Đại hội Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc về công tác GDLLCT.
5.2. Nguồn tư liệu
Luận văn khai thác nguồn tư liệu chủ yếu là các văn kiện Đại hội Đảng,
Hội nghị Ban chấp hành Trung ương, Hội nghị Bộ Chính trị cũng như các
nghị quyết của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc về công tác GDLLCT từ năm 1997
đến năm 2010; những báo cáo tổng kết thực tiễn công tác GDLLCT của Ban
tư tưởng - văn hóa Trung ương và các cơ quan có liên quan.
5.3. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu của Luận văn là kết hợp phương pháp lịch sử
và phương pháp logic để làm sáng tỏ quá trình Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc lãnh
đạo công tác GDLLCT cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Ngoài ra, luận

6


văn còn kết hợp phương pháp điều tra, khảo sát, phân tích, so sánh để dựng lại
bức tranh lịch sử về công tác GDLLCT cho đội ngũ cán bộ cơ sở ở tỉnh Vĩnh
Phúc từ năm 1997 đến năm 2010 dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh. Để luận
giải và rút ra những kinh nghiệm chủ yếu có giá trị lý luận và thực tiễn, luận
văn sử dụng chủ yếu phương pháp logic - lịch sử, so sánh và hệ thống hóa.
6. Đóng góp khoa học của luận văn
- Làm sáng tỏ quá trình Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc lãnh đạo công tác
GDLLCT cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở từ năm 1997 đến năm 2010,
trên cơ sở đó nêu rõ những thành tựu và hạn chế về sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh

Vĩnh Phúc đối với công tác GDLLCT cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở.
- Rút ra một số kinh nghiệm về sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh
Phúc đối với cơng tác GDLLCT, góp phần thực hiện tốt hơn nữa công tác
GDLLCT cho đội ngũ cán bộ cơ sở thời gian tới.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu và tuyên truyền
về lịch sử Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc thời kỳ đổi mới.
7. Ý nghĩa của luận văn
Luận văn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao.
Về ý nghĩa lý luận: Luận văn dựa trên những lý luận khoa học của Chủ
nghĩa Mác- Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, áp dụng vào thực tiễn lịch sử để
nêu lên những lý luận khoa học về cơng tác giáo dục lý luận chính trị cho đội
ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của tỉnh Vĩnh Phúc những năm 1997 đến năm
2010.
Về ý nghĩa thực tiễn: Luận văn nêu lên cách nhìn vừa cụ thể vừa khái
quát về chặng đường lịch sử của Đảng bộ tỉnh trong cơng tác giáo dục lý luận
chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở từ năm 1997 đến năm 2010.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo để nghiên cứu và ứng dụng vào thực
tiễn của tỉnh Vĩnh Phúc trong thời gian tới.

7


8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung luận văn gồm 3 chương, 6 tiết.
Chương 1: Chủ trương và sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đối
với cơng tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở
từ năm 1997 đến năm 2005.
Chương 2: Sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phúc đối với công tác
giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở từ năm 2005

đến năm 2010.
Chương 3: Nhận xét và kinh nghiệm

8


Chương 1
CHỦ TRƯƠNG VÀ SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ
TỈNH VĨNH PHÚC ĐỐI VỚI CƠNG TÁC GIÁO DỤC LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ
TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2005
1.1. Vài nét khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, lịch sử
tỉnh Vĩnh Phúc
1.1.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội
Vĩnh Phúc nằm trong khu vực châu thổ sơng Hồng, thuộc Trung du và
Miền núi phía Bắc, có tọa độ địa lý từ 21°08′-21°19′ độ vĩ Bắc và 105°109′106°47′ độ kinh Đông. Cũng như các tỉnh khác thuộc vùng Đồng bằng sông
Hồng, Vĩnh Phúc chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm,
nhiều nắng và có mùa đơng lạnh. Hàng năm có hai mùa nóng và lạnh rõ rệt,
nhiệt độ trung bình hàng năm là 24 độ C. Vĩnh Phúc nằm trong vùng kinh tế
trọng điểm Bắc Bộ, phía Bắc giáp với tỉnh Thái Nguyên và Tuyên Quang;
phía Tây giáp tỉnh Phú Thọ; phía Đơng và phía Nam giáp với Thủ đơ Hà Nội.
Do vị trí nằm ở trung tâm Đồng bằng sơng Hồng, là miền chuyển tiếp,
cầu nối giữa các tỉnh miền núi phía Bắc với Thủ đơ Hà Nội với các tỉnh đồng
bằng Bắc bộ nên hệ thống giao thông đường thủy, đường bộ khá phát triển.
Với tổng chiều dài đường bộ khoảng 1.500km, Vĩnh Phúc là điểm đầu của
Quốc lộ 18 đi cảng Cái Lân (Quảng Ninh), tiếp giáp với sân bay quốc tế Nội
Bài, con đường xuyên Á chạy qua Cảng Cái Lân - Nội Bài - Vĩnh Phúc - Lào
Cai - Vân Nam (Trung Quốc) dài hơn 40km; đường quốc lộ 2 chạy dọc tỉnh;
đồng thời có hệ thống giao thông đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Vân Nam
(Trung Quốc). Vĩnh Phúc có 4 con sơng chính: sơng Hồng, sơng Lơ, sơng Phó

Đáy và sơng Cà Lồ bởi vậy giao thông đường thủy phát triển khá nhộn nhịp.
Tỉnh Vĩnh Phúc có chín đơn vị hành chính bao gồm: Thành phố Vĩnh Yên, thị
xã Phúc Yên và bảy huyện: Lập Thạch, Tam Dương, Tam Đảo, Bình Xuyên,
9


Vĩnh Tường, n Lạc và Sơng Lơ. Trong đó thành phố Vĩnh Yên là trung tâm
kinh tế, chính trị, văn hố của tỉnh , cách trung tâm thủ đơ Hà Nội 50km và
cách sân bay quốc tế Nội Bài 25km.
Quá trình phát triển KT-XH của đất nước trong các năm qua đã tạo cho
Vĩnh Phúc những lợi thế mới về vị trí địa lý kinh tế, tỉnh đã trở thành một bộ
phận cấu thành của vành đai phát triển công nghiệp các tỉnh phía Bắc. Đồng
thời, sự phát triển các tuyến hành lang giao thông quốc tế và quốc gia liên
quan đã đưa Vĩnh Phúc xích gần hơn với các trung tâm kinh tế, công nghiệp
và những thành phố lớn của quốc gia và quốc tế thuộc hành lang kinh tế Cơn
Minh - Hà Nội - Hải Phịng, Quốc lộ 2, Việt Trì - Hà Giang - Trung Quốc,
hành lang đường 18 và trong tương lai là đường vành đai IV Thủ đô Hà Nội...
Vĩnh Phúc nằm trong vùng chuyển tiếp giữa vùng gò đồi, trung du với
vùng đồng bằng Châu thổ Sơng Hồng, bởi vậy, địa hình thấp dần từ Tây Bắc
xuống Đông Nam và chia làm 3 vùng sinh thái: Vùng núi, Trung du và Đồng
bằng. Với diện tích tự nhiên 123.650,05 ha; đất nơng nghiệp: 86.718,73ha,
trong đó: Đất sản xuất nông nghiệp: 50.365,99ha; đất lâm nghiệp32.688,66
ha; đất nuôi trồng thuỷ sản: 3.590,21ha, đất nông nghiệp khác 73,8 ha; đất phi
nông nghiệp 34.768,7 ha; đất chưa sử dụng 2.162,54ha. Thiên nhiên, đất đai,
sông nước đã ban tặng cho người dân Vĩnh Phúc những sản vật quý giá.
Ngay từ buổi đầu lịch sử, thời các vua Hùng dựng nước, Vĩnh Phúc
nằm trong địa phận bộ Văn Lang, trên hợp lưu của 3 con sông: Sông Thao,
Sông Đà, Sông Lô… Từ năm 111-TCN, nhà Hán xâm chiếm nước ta, chia
làm 3 quận: Giao Chỉ, Cửu Nhân, Nhật Nam. Khi đó, dưới quận là huyện, và
Vĩnh Phúc bấy giờ thuộc huyện Mê Linh. Trải qua nhiều biến động lịch sử,

đến cuối thế kỷ XIX, tỉnh Vĩnh Yên và Phúc Yên lần lượt ra đời. Đến ngày
12/2/1950 tỉnh Vĩnh Phúc được thành lập trên cơ sở hợp nhất 2 tỉnh Vĩnh Yên
và Phúc Yên nhằm tăng cường sự chỉ đạo phong trào đấu tranh hậu địch.
Ngày 26/1/1968, Ủy ban thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết hợp nhất 2 tỉnh
Vĩnh Phúc và Phú Thọ, lấy tên là Vĩnh Phú. Sau nhiều lần thay đổi, đến tháng

10


1/1997, tỉnh Vĩnh Phúc được tái lập theo Nghị quyết của Quốc hội khóa XI,
kỳ họp thứ 10 gồm 6 đơn vị hành chính cấp huyện: thị xã Vĩnh Yên và 5
huyện (Lập Thạch, Vĩnh Tường, Tam Đảo, Mê Linh) [51, tr. 13].
Tháng 6/1998, huyện Tam Đảo được chia tách thành 2 huyện: Tam
Dương và Bình Xuyên. Ngày 9/12/2003, huyện Tam Đảo mới được thành lập.
Từ 1/8/2008, Chính phủ ra Quyết định tách huyện Mê Linh sát nhập vào
thành phố Hà Nội, ngày 29/12/2008, huyện Lập Thạch được chia tách thành 2
huyện: Lập Thạch và Sông Lô. Như vậy, hiện nay tỉnh Vĩnh Phúc có 9 đơn vị
hành chính bao gồm thành phố Vĩnh Yên, thị xã Phúc Yên và 7 huyện với 137
xã, phường, thị trấn.
Vĩnh Phúc là tỉnh khá đơng dân, tính đến cuối năm 2004 dân số có
1.154.792 người; lực lượng lao động chiếm hơn 63% dân số; mật độ dân số là
842 người/km2 [56, tr. 31].
Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước theo đường
lối đổi mới của Đảng hiện nay, Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc tiếp tục phát
huy truyền thống văn hiến cách mạng, thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí
Minh cách đây 50 năm khi Người về thăm Vĩnh Phúc đã căn dặn: “Phải làm
cho Vĩnh Phúc trở thành một trong những tỉnh giàu có, phồn vinh nhất miền
Bắc nước ta”. Từ chỗ ngân sách của tỉnh chỉ thu được gần 100 tỷ đồng (năm
1997), trang trải chưa đủ tiền lương cho cán bộ viên chức và các đối tượng
chính sách được hưởng lương, nhưng chỉ sau năm năm (trong nhiệm kỳ Đại

hội XIII Đảng bộ tỉnh), tận dụng lợi thế về địa lý, khí hậu, nguồn nhân lực dồi
dào; với chính sách thơng thống “trải thảm đỏ mời gọi đầu tư”, Vĩnh Phúc đã
có sự chuyển đổi rõ rệt về cơ cấu kinh tế công - nông nghiệp - dịch vụ. Vốn là
tỉnh thuần nông, hiện nay trên địa bàn Vĩnh Phúc đã hình thành nhiều khu
công nghiệp tập trung như: khu công nghiệp Khai Quang, khu cơng nghiệp
Bình Xun, khu cơng nghiệp Bá Thiện... Công nghiệp, dịch vụ về Vĩnh Phúc
kéo theo sự tiến triển của tiểu thủ công nghiệp, một số làng nghề thủ công
nghiệp truyền thống được khội phục và phát triển ổn định. Một số thị trấn, thị

11


tứ mới được hình thành, tỷ trọng GDP cơng nghiệp, dịch vụ so với nông
nghiệp đã dần chiếm ưu thế, tạo điều kiện cho nền kinh tế của tỉnh phát triển
toàn diện và vững chắc, GDP năm sau cao hơn năm trước, bình quân 17,4%/
năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh theo hướng tăng tỷ trọng công
nghiệp- xây dựng, dịch vụ, giảm tỷ trọng nông - lâm nghiệp - thủy sản. Nếu
như năm 2000, tỷ trọng công nghiệp, xây dựng; dịch vụ; nông lâm nghiệp
thủy sản lần lượt là: 14,1 %; 19% và 66,9%. Đến năm 2005 tỷ lệ này là 18%;
20,7% và 61,3%. Đến năm 2010, nông nghiệp chỉ chiếm 31,2 %; công
nghiệp, xây dựng 33,1 %; dịch vụ 35,7% [60, tr. 12].
Song song với phát triển kinh tế, giáo dục và đào tạo tiếp tục được phát
triển, đảm bảo cân đối về quy mơ, loại hình và nâng cao chất lượng, từng
bước được thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa. Cơng tác chăm sóc
sức khỏe cho nhân dân được quan tâm, lĩnh vực y tế dự phòng, tiêm chủng,
bảo vệ sức khỏe trẻ em, khám chữa bệnh có nhiều chuyển biến tích cực. Cơ
sở khám chữa bệnh được đầu tư và nâng cấp. Hoạt động thể dục, thể thao, rèn
luyện sức khỏe của nhân dân được chú ý phát triển. Bộ máy chính quyền các
cấp được kiện toàn theo hướng tinh giảm, nâng cao hiệu quả, hiệu lực điều
hành quản lý xã hội.

Kinh tế - xã hội phát triển, đời sống nhân dân không ngừng được cải
thiện, khơng cịn hộ đói; số hộ nghèo giảm từ 18,04% năm 2005 xuống còn
7% năm 2010 (theo tiêu chí mới); thu nhập bình qn đầu người năm 2010
đạt 31 triệu đồng, tương đương 1.630 USD, gấp 3,45 lần so với năm 2005.
Phong trào đền ơn đáp nghĩa và giúp giúp đỡ các gia đình chính sách khó
khăn đạt kết quả cao, góp phần ổn định đời sống các đối tượng bảo trợ xã hội
[20, tr. 23]. Diện mạo của Vĩnh Phúc có sự thay đổi căn bản, tiềm lực và vị
thế của tỉnh trong khu vực và cả nước ngày càng được tăng cường.
1.1.2. Truyền thống lịch sử
Người dân Vĩnh Phúc có truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động,
đoàn kết, anh dũng trong đấu tranh chống lại sự áp bức bất công của thế lực

12


phong kiến và kẻ thù xâm lược. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước
và giữ nước, cùng với nhân dân cả nước, nhân dân các dân tộc Vĩnh Phúc đã
nêu cao ý chí quật cường, anh dũng đấu tranh với kẻ thù để bảo vệ quê hương
đất nước.
Vào buổi sơ khai lịch sử dân tộc, khi giặc Ân sang cướp nước Văn
Lang, nhân dân vùng Vĩnh Phúc đã đứng lên giúp Vua đánh giặc cứu nước.
Đến thời An Dương Vương nhiều người Vĩnh Phúc đã giúp nhà Vua chống
giặc ngoại xâm bảo vệ nước Âu Lạc.
Trong hơn nghìn năm Bắc thuộc, nhân dân Vĩnh Phúc liên tục đứng lên
chống lại ách áp bức, bóc lột và âm mưu đồng hoá của kẻ thù, giữ vững bản
sắc dân tộc và độc lập tự do của tổ quốc. Mở đầu là cuộc khởi nghĩa Hai Bà
Trưng những năm đầu Công nguyên. Thế kỷ VI nhân dân Vĩnh Phúc tham gia
ủng hộ nghĩa quân của Lý Bí chống quân Lương ở vùng hồ Điển Triệt (Tứ
Yên - Lập Thạch). Thế kỷ X giúp tướng quân Nguyễn Khoan xây dựng thành
Gia Loan chống giặc. Thế kỷ XIII giúp vua tôi nhà Trần làm nên chiến thắng

Bình Lệ Ngun đánh giặc Ngun Mơng thắng lợi. Thế kỷ XV có danh
tướng Trần Nguyên Hãn giúp Lê Lợi đánh thắng giặc Minh, được phong tới
chức tả tướng quốc. Khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, trên đất Vĩnh Phúc
từ năm 1885 đến 1893, các thổ hào trong tỉnh gồm các ông Đề, ông Đốc, ông
Lãnh... (những chức quan thời Nguyễn) đã dấy binh chống lại xâm lược của
thực dân Pháp, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Hoạt động ở vùng Bạch Hạc,
Vĩnh Tường, Tam Dương, Lập Thạch có nghĩa qn của Đốc Khốt, Đốc
Giang, Đốc Huỳnh, Đốc Thành. Hoạt động ở cùng Kim Anh, Đa Phúc, Yên
Lãng có Lãnh Giang, Đốc Két, Tuần Bốn...
Những năm đầu thế kỷ XX nhân dân vùng Vĩnh Phúc lại đứng lên ủng
hộ nghĩa quân Đề Thám chống Pháp ở vùng núi Tam Đảo. Tiếp theo là ủng
hộ cuộc khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên do Đội Cấn cầm đầu năm
1917, khi nghĩa quân về hoạt động trên đất Vĩnh Phúc. Năm 1930, Nguyễn
Thái Học quê ở Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc là lãnh tụ Việt Nam quốc dân đảng

13


lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Yên Bái, đã để lại tiếng vang và bài học về con
đường cứu nước, giải phóng dân tộc ở Việt Nam. Đặc biệt, trong 2 cuộc
kháng chiến chống Pháp và chống đế quốc Mỹ, quân dân Vĩnh Phúc đã liên
tục giành được những chiến thắng vẻ vang, tiêu diệt được nhiều sinh lực địch,
giữ vững được các khu du kích, đồng thời, lực lượng ta càng đánh càng thắng.
Trong 2 lần chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, quân dân Vĩnh Phúc
đã phối hợp với bộ đội chủ lực đáng 783 trận, bắn rơi 120 máy bay Mỹ, tiêu
diệt hàng ngàn tên địch, phá hoại hàng chục căn cứ quan trọng của địch…
[51, tr. 138].
Những truyền thống yêu nước và cách mạng của nhân dân Vĩnh Phúc
qua hàng nghìn năm lịch sử, chẳng những tơ thắm thêm truyền thống của q
hương mà cịn là mảnh đất tốt để khi có hạt giống cách mạng của Đảng gieo

mầm sẽ nhanh chóng phát triển.
Nhìn lại chặng đường lịch sử mà Đảng bộ và nhân dân Vĩnh Phúc đã đi
qua, nhất là trong hơn 15 năm tái lập tỉnh, thực hiện đường lối đổi mới toàn
diện của Đảng, có thể tự hào về những thành tựu to lớn mà Đảng bộ và nhân
dân đã đạt được.
Bên cạnh những thuận lợi, Vĩnh Phúc cũng có nhiều khó khăn, xuất
phát điểm kinh tế còn thấp, cơ sở hạ tầng còn kém, tuy chưa chuyển dịch cơ
cấu kinh tế đã khới sắc, nhưng nhìn chung vẫn là tỉnh thuần nơng, sản xuất
mạnh mún, hàng hóa nơng nghiệp ít, chất lượng chưa cao, công nghiệp nhỏ
bé, nguồn thu ngân sách còn hạn chế. Đời sống nhân dân ở một số vùng cịn
gặp nhiều khó khăn, hàng vạn người thiếu việc làm, bộ máy tổ chức chưa
hoàn thiện, đội ngũ cán bộ, viên chức còn thiếu, chưa đồng bộ, trật tự kỷ
cương còn lỏng lẻo, năng lực lãnh đạo và quản lý, trình độ cán bộ, đảng viên,
cơng nhân viên chức chưa đáp ứng được những đòi hỏi của giai đoạn mới,
một bộ phận cán bộ, đảng viên tính chiến đấu giảm sút, suy thoái đạo đức...
Việc chia tỉnh, tái lập tỉnh mới, nhìn chung cán bộ, đảng viên và nhân
dân phấn khởi. Song đây là việc lớn, tác động đến tâm tư, tình cảm, cơng tác,

14


đời sống của cán bộ, công nhân viên của các sở, ngành, đoàn thể ở tỉnh. Do
vậy, tiếp tục làm tốt cơng tác tư tưởng nói chung, cơng tác GDLLCT nói riêng
để cán bộ và nhân dân nhận thức đúng đắn việc chia tỉnh thấy hết sức khó
khăn, hiểu rõ thuận lợi, tăng cường đồn kết, khắc phục mọi khó khăn ở từng
cơ quan, đơn vị, phát huy những thuận lợi, để sớm ổn định mọi mặt, quyết
tâm xây dựng tỉnh phát triển nhanh hơn.
1.2. Công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cơ sở
tỉnh Vĩnh Phúc trước năm 1997
1.2.1. Tầm quan trọng của việc giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ

cán bộ chủ chốt cấp cơ sở
Khái niệm “cán bộ chủ chốt”, “cán bộ chủ chốt cấp cơ sở”
Theo định nghĩa của “Từ điển tiếng việt” thì chủ chốt là: “Quan trọng
nhất, có tác dụng làm nịng cốt. Cán bộ chủ chốt của phong trào” [32, tr. 184].
Theo định nghĩa trên khi xác định cán bộ lãnh đạo chủ chốt cần đặt
người cán bộ trong một tổ chức nhất định để xem xét. Có thể cán bộ ở tổ chức
này trong mối quan hệ này là cán bộ chủ chốt, nhưng trong tổ chức khác,
trong mối quan hệ khác không phải là cán bộ chủ chốt.
Như vậy, cán bộ chủ chốt là người đứng đầu quan trọng nhất ở mỗi tổ
chức, có tác dụng chính chi phối tổ chức ấy.
Vậy, cán bộ chủ chốt của mỗi cấp là những người đứng đầu các tổ chức
Đảng, chính quyền, đồn thể và đứng đầu ban ngành của mỗi cấp, được gắn
với tổ chức và chức danh cụ thể. Họ là những người đứng đầu quan trọng nhất
trong hệ thống bộ máy Đảng, chính quyền, lực lượng vũ trang và các đồn thể
chính trị, xã hội ở cơ sở, có tác dụng chính chi phối việc chấp hành các chủ
trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước thông qua
việc lãnh đạo và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ kinh tế xã hội trên địa bàn và
lĩnh vực mà họ phụ trách.
Đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở và tầm quan trọng của việc giáo dục lý
luận chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở
15


Mặc dù còn hạn chế nhiều về mặt lịch sử, tổ tiên ta đã rút ra được quy
luật khắc trên bia đá đặt tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám: “Các bậc tiền nhân tài
giỏi là yếu tố cốt tử của một chỉnh thể. Khi yếu tố này dồi dào thì xã hội phát
triển phồn vinh. Khi yếu tố này suy giảm thì đất nước bị suy thối” [32, tr.
63]. Quy luật này không chỉ nghiệm đúng với lịch sử phát triển của dân tộc
Việt Nam, mà còn đúng với các dân tộc trong thời đại ngày nay.
Thật vậy, đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở là nhân tố có vai trị quan

trọng, quyết định trong việc tổ chức lực lượng quần chúng nhân dân thành sức
mạnh để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng ở mỗi giai đoạn.
Cán bộ chủ chốt cơ sở là những người đem quan điểm, đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước giải thích cho viên
chức cũng như quần chúng nhân dân hiểu rõ và thi hành. Đồng thời nắm tình
hình, tâm tư nguyện vọng của viên chức và nhân dân phản ánh cho Đảng, Nhà
nước hiểu rõ, để đề ra đường lối, Nghị quyết, chủ trương, chính sách được
đúng đắn và khả thi.
Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam và Việt
Nam đang đẩy mạnh CNH, HĐH; vì vậy vấn đề cán bộ chủ chốt có ý nghĩa
cực kỳ quan trọng. Càng đi vào kinh tế thị trường, càng hội nhập với khu vực
và thế giới, trong nền kinh tế tri thức, với sự bùng nổ thơng tin thì nhiệm vụ
cách mạng càng mới mẻ và đầy khó khăn, phức tạp. Chúng ta càng phải ý
thức sâu sắc hơn tầm quan trọng có ý nghĩa quyết định của vấn đề cán bộ nói
chung và cán bộ chủ chốt của cấp cơ sở nói riêng. Điều đó được thể hiện ở
những phương diện sau:
Thứ nhất: Đội ngũ cán bộ cấp cơ sở giữ vai trị quyết định trong việc
hiện thực hố sự lãnh đạo, quản lý của Đảng, Nhà nước về mọi mặt của đời
sống kinh tế xã hội ở cơ sở. Họ là người trực tiếp lãnh đạo, tổ chức thực hiện
đường lối, chủ trương, nghị quyết, pháp luật của Nhà nước, tạo nên các phong
trào cách mạng của quần chúng với những thành tựu kinh nghiệm có giá trị
cho sự phát triển chung của đất nước.

16


Ngược lại những chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính
sách pháp luật của Nhà nước đúng đắn nhưng không được triển khai thực hiện
hoặc không đến nơi đến chốn, nguyên nhân chính là do thiếu những cán bộ
chủ chốt cơ sở có trình độ, năng lực, lãnh đạo, tổ chức, vận dụng, năng động

sáng tạo vào điều kiện cụ thể của từng đơn vị, cơ sở.
Thứ hai: Đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở giữ vai trò quyết định trong
việc xây dựng hệ thống tổ chức bộ máy trong sạch vững mạnh và phong trào
cách mạng sâu rộng của quần chúng nhân dân ở cơ sở. Vì họ là người trụ cột,
trung tâm đoàn kết, sắp xếp, bố trí điều hành, tập hợp lực lượng và là linh hồn
của các tổ chức đó. Họ tác động quyết định đến hiệu quả lãnh đạo, quản lý,
công tác vận động quần chúng, và sự hồn thành nhiệm vụ chính trị của các tổ
chức trong hệ thống chính trị.
Do vậy, một mặt chỉ có thể đào tạo, bồi dưỡng, củng cố , kiện toàn đội
ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở mới đảm bảo tăng cường được khả năng lãnh đạo
của Đảng, quản lý của Nhà nước, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Mặt
khác ở cơ sở cuộc sống đòi hỏi phải phát huy vai trò, sức mạnh, sự sáng tạo
và tinh thần làm chủ của nhân dân. Nơi đây qua các phong trào cách mạng
của quần chúng sẽ sàng lọc sản sinh ra những cán bộ tốt, đồng thời đào thải
những cán bộ kém phẩm chất, năng lực, đổi mới cán bộ thúc đẩy những cuộc
cải cách có giá trị và ý nghĩa cách mạng to lớn.
Thứ ba: Đội ngũ cán bộ chủ chốt sẽ là nguồn cung cấp cán bộ cho cấp
trên. Vì cơ sở là trường học thực tiễn sinh động, thiết thực và là nơi rèn luyện,
trưởng thành của đội ngũ cán bộ.
Thực tế cho thấy khơng ít cán bộ do chưa từng trải qua rèn luyện thực
tiễn phong trào cách mạng ở cơ sở, khi được đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo ở
những cấp cao hơn thường khơng thích ứng với cơng tác và gặp nhiều khó
khăn. Ngược lại khơng ít cán bộ tiêu biểu từng lăn lội ở cơ sở đã trưởng
thành, thành những cán bộ cao cấp của Đảng và Nhà nước.

17


Từ những phương diện nêu trên, đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ sở có tầm
quan trọng đặc biệt về nhiều mặt và là những vấn đề có ý nghĩa chiến lược,

quyết định sự thành bại trong công cuộc phát triển Cơng nghiệp hố, hiện đại
hố nhất là đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn.
Như vậy: “Cán bộ chủ chốt là cái gốc của mọi công việc và công tác
đào tạo , bồi dưỡng cán bộ là công việc gốc của Đảng” [39, tr. 40]. Có khẳng
định đúng đắn, vị trí, vai trị, tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cơ
sở thì mới có quan tâm và làm tốt công tác đào tạo cán bộ.
Trong sự nghiệp đổi mới và CNH, HĐH đất nước như ngày hơm nay,
muốn đạt tới thành cơng thì nhất thiết phải đầu tư thoả đáng cho công tác quy
hoạch và đào tạo cán bộ để có nhiều cán bộ chủ chốt tốt - tức cán bộ là vốn quý
của Đảng, đào tạo ra nhiều “vốn” nhờ đó mà làm ra nhiều “lãi” cho nhân dân.
Trên đây là những quan niệm về cán bộ, vị trí, vai trị và tầm quan
trọng của cán bộ nói chung và cán bộ chủ chốt nói riêng, là cơ sở để xác định
đối tượng đào tạo chủ yếu của trường Chính trị Tỉnh Vĩnh Phúc trong giai
đoạn hiện nay.
1.2.2. Khái quát về công tác giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ
cán bộ cơ sở tỉnh Vĩnh Phúc trước năm 1997
Đội ngũ cán bộ cơ sở của tỉnh Vĩnh Phúc đa số được trưởng thành
trong kháng chiến, trong hoạt động sản xuất, một bộ phận trưởng thành từ
thực tiễn, phong trào cơng tác đồn thanh niên, phụ nữ, các đồn thể ở địa
phương; có ý chí tự lực, tự cường; có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm
chất đạo đức trong sáng, ln kiên định lập trường mục tiêu lý tưởng XHCN,
quyết tâm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng.
Trong những năm trước đổi mới, trước những biến động của tình hình
thế giới, bên cạnh mặt tích cực, một bộ phận cán bộ, đảng viên do thiếu rèn
luyện đã bị mặt trái của kinh tế thị trường tác động, đã có những biểu hiện dao
động về tư tưởng, thối hóa về phẩm chất đạo đức, lối sống, quan liêu, hách
dịch, xa dân, chạy theo đồng tiên, cơ hội, thực dụng, lợi dụng chức quyền và
18

những sơ hở của cơ chế, chính sách để tham nhũng, bn lậu, làm giàu bất
chính dẫn đến vi phạm pháp luật. Một số cán bộ đã bộc lộ tư tưởng cá nhân,
kèn cựa địa vị, cục bộ địa phương gây mất đoàn kết [39, tr. 47-48].
Bước vào những năm đầu của thập kỷ 80 (TK XX), trước sự phát triển
của xã hội và yêu cầu của cách mạng, công tác GDLLCT đã bộc lộ một số bất
cập, đòi hỏi cần phải khắc phục. Vì vậy, năm 1983 Ban Bí thư Trung ương
(khóa V) đã ra Quyết định 15 - QĐ/TW, ngày 2/1/1983, “Về công tác trường
Đảng”, nhằm sắp xếp lại hệ thống trường Đảng cho phù hợp với yêu cầu của
tình hình mới, tiếp tục thực hiện chủ trương cải tiến công tác GDLLCT.
Quyết định nêu rõ: “Nhiệm vụ cách mạng hiện nay đòi hỏi phải tiến
hành cải cách giáo dục lý luận chính trị, trước hết là cải cách công tác đào tạo
cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo và cán bộ quản lý chủ chốt của Đảng và Nhà
nước làm cho đội ngũ đủ phẩm chất và năng lực, nhất là năng lực tổ chức
thực tiễn” [7, tr. 395]. Đồng thời, Quyết định chỉ rõ yêu cầu cải tiến chương
trình, nội dung giảng dạy, đổi mới phương pháp học tập, đào tạo bồi dưỡng
đội ngũ giảng viên, để không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả cơng tác
GDLLCT.
Tháng 12/1983, Ban Bí thư đã ra Quyết định số 30 - QĐ/TW “Về tăng
cường công tác GDLLCT tại chức cho cán bộ, đảng viên”, đáp ứng yêu cầu
bối dưỡng cho đông đảo cán bộ, đảng viên ở cơ sở về chủ nghĩa Mác-Lênin,
quan điểm, đường lối của Đảng, nâng cao nhận thức và năng lực hoạt động
thực tiễn.
BCH Trung ương còn quyết định chức năng của trường Đảng huyện,
quận, thị xã vừa mở lớp tập trung vừa mở lớp tại chức bối dưỡng các đảng ủy
viên và bí thư chi bộ cơ sở.
Nhằm tăng cường và thống nhất sự lãnh đạo, quản lý của tỉnh, Thành
ủy và UBND các tỉnh, thành phố đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ,
ngày 6 tháng 9 năm 1994, Ban Bí thư ra Quyết định số 88 - QĐ/TW về việc
“Thành lập Trường Chính trị cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”
19

(gọi tắt là Quyết định 88) trên cơ sở thống nhất Trường Đảng và Trường
Hành chính hoặc Trường Quản lý Nhà nước của tỉnh, thành phố, gọi là
Trường Chính trị tỉnh, thành phố, có chức năng nhiệm vụ:
- Đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt của Đảng, chính quyền và
các đồn thể nhân dân ở cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn và các đơn vị tương
đương: trưởng, phó phịng huyện; trưởng, phó, phó trưởng các ban, ngành cấp
tỉnh và cán bộ dự nguồn các chức danh trên).
- Bồi dưỡng ngắn hạn các đối tượng trên về LLCT, đường lối chính
sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
- Bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ về công tác xây dựng Đảng, về
quản lý hành chính Nhà nước và công tác vận động quần chúng.
- Tham gia nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn ở địa phương [3,
tr. 23].
Trên cơ sở Quyết định số 88 - QĐ/TW, ngày 6/9/1994 của Ban Bí thư,
Đảng bộ tỉnh Vĩnh Phú đã cụ thể hóa ở địa phương. Ngày 4/5/1995, Trường
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tỉnh chính thức được đổi tên là Trường Chính trị
tỉnh theo Quyết định số 720/QĐ-UB của UBND tỉnh Vĩnh Phú. Trường đào
tạo, bồi dưỡng cán bộ tỉnh được thành lập ngày 4/11/1992 trên cơ sở hợp nhất
3 trường: Trường Đảng, Trường Hành chính và Trường Đồn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh, theo Quyết định số 1154/ QĐ-UB, ngày 4/11/1992
của UBND tỉnh Vĩnh Phú về việc thành lập Trường Đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ tỉnh Vĩnh Phú [25, tr. 84].
Thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, từ năm 1992 đến năm 1996, Trường
Chính trị tỉnh Vĩnh Phú đã đào tạo, bồi dưỡng được 8.098 học viên; trong đó
đào tạo 2.868 học viên Trung cấp lý luận chính trị, 175 học viên trung cấp
QLNN, 134 học viên đại học chính trị, 26 học viên cao học kinh tế; bồi
dưỡng, nâng cao trình độ lý luận chính trị cho 1.440 cán bộ chính quyền cơ
sở, 907 chuyên viên, 121 trung cao cấp QLNN, hơn 2.500 cán bộ chủ chốt các

cấp [25, tr. 92].
20