(Luận văn thạc sĩ) nâng cao chất lương báo chí internet trong thời gian tới

ĐAI HỌC Q l ()( (,I \ HÀ NỘI
I K U Ò N (. Đ A I IK K

K I I O \ l l ( )( X A MOI \ \ N I I A N Y A N

N (ìl VI A T H Ị liIN H

0

NÂNG C O CHẤT LƯỢNG Báo CHÍ
INTERNET TRONG THỜI GI0N TỚI
( ' h u y ê n HỊ>ành: lỉ(K) chi học
M a so: 5 0 4 .Ì0

IA ẠN VAN I H u

SI KHOA H()( HAO ( H I

Nịiười hiicVn«* d a n k h o ii Ik r :
IS \ ( , l VÍ \ MI NH I \ M

llỉi N o i - 2 0 0 6


L O I C Á M ơ i\

Em xin trân trọng cám ơn cac
thầy, cỗ giao, Khoa Bao chi Trường Đai học Khoa học Xà hôi
và Nhân vãn - Đại hoc Quốc gia
Hà Nôi đà dày công đào tạo em
trong suốt thời gian qua.

Đặc biệt, em xin chân thành cảm
ơn thấy giáo - TS. Nguyễn Minh
Tâm đã tận tình hưởng dẫn , giúp
đỡ em hoàn thành luân vãn khoa
học này.
Xin trân trọng cảm ơn các đồng
nghiệp, người thân, ban bè đã tao
điều kiện, giúp đỡ, góp ỷ, động
viên tác giả luận vãn.

Nguyển Thị Bình

1


MỤC LỤC
PHẨN MÕ ĐẨ U

4

1 . Tính cấp thiết của đổ tài

4

2. Lịch sử nghicn cứu vấn để

X

3. Đ ố i t ư ợ n g v à p h ạ m vi n g h i ê n c ứ u

9

4. M ụ c đ í c h và n h i ệ m vụ n g h ị c n c ứ u

ị0

5. P h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u

10

6 . Ý n g h ĩ a k h o a h ọ c v à t h ự c ti ễn

ị1

7. K ết c ấ u l u ậ n v ă n

]

PHẨN NỘI DUNG

12

C h ư ư n i ĩ I: Tông quan vê báo ch í Internet và

tính tưong tác của báo

1

12

Internet
1.1 S ự ra đời v à p h á t t r i ể n I n t e r n e t ở V i ệ t N a m

12

1.2. Q u a n n i ệ m về b á o c h í I n t e r n e t và b á o I n t e r n e t

17

1.3. B á o I n t e r n e t t r ê n t h ế giới v à ớ V i ệ t N a m h i ệ n n a y

21

1.4. B á o I n t e r n e t t r o n g m ố i q u a n h ệ với c á c loại h ì n h b á o c h í k h á c

27

1.5. T í n h t ư ư n g t á c t r o n g t ư ơ n g q u a n c á c đ ặ c t h ù c ủ a b á o I n t e r n e t

32

C h ư ơ n g I I : Hiện trạng tính tương tác trên báo Internet ỏ Việt Nam

40

(Kháo sát trên báo V/¡Express vcì VietNơmNet từ thán ạ I/2003 đến tliáiií’
1/2005)
2.1. N h ữ n g đ ặ c t r ư n g c ủ a tí n h t ư ơ n g tá c

40

2.2. T í n h t ư ơ n g t á c t r ê n hai tờ b á o V n E x p r e s s và V i c t N a m N e t

48

2.3. H i ệ u q u á c ủ a t í n h t ư ơ n g tác

69

2


C h ươn lĩ I I I : l\anfỊ cao chất lương tính tương tác cùa báo Internet

79

trong thời gian tói
3 .1. Nâng cao khả nâng tương tác trên báo Internet

79

3.2. Nâng cấp

85

CƯ

sớ hạ táng công nghệ thông tin

3.3. Nãnu cao nghiệp vụ làm háo I n t e r n e t

ịị-j

3.4. Vân đé đào tạo nhà báo

90

PHẨN K Ế T LUẬN

92

TÀI LIỆU T H A M K H Ả O

G5

PHỤ LỤC

97

3


PHẨN MỎ ĐẨU
1. Tính cấp thiết của đề tài
N g à y 1 9 / 1 1 / 1 9 9 7 , V iệ t N a m c h í n h t h ứ c nơi m ạ n g I n t e r n e t - c ơ s ứ đ á u
tien c h o s ự r a đ ời c ủ a loại h ì n h h á o c h í h o à n t o à n m ớ i ở n ư ớ c ta: b á o c h í đ i ệ n tứ
t r ê n m ạ n g I n t e r n e t ( v à s a u n à y là b á o I n t e r n e t) . C ù n g g ầ n đ à y , Đ a n g v à N h à
nước càng chú

t r ọ n g đ ế n vi ệ c ứ n g d ụ n g , p h á t tr i ể n c ô n g n g h ệ t h ô n g tin

( C N T T ) , m ạ n g I n t e r n e t v à đ ã x á c đ ị n h vị trí, vai trò v à t r á c h n h i ệ m to lớn c ú a
loại h ì n h b á o c h í m ớ i m ẻ n à y . Đ â y là n h ữ n g c ơ s ở q u a n t r ọ n g c h o b á o c h í
I n t e r n e t p h á t t r i ê n m ạ n h m ẽ và c ó á n h h ư ơ n g n g à y c à n g s á u r ộ n g t r o n g đời
s ố n g x ã hội ờ n ư ớ c ta. Bê n c ạ n h đ ó , x u t h ế p h á t t r i ể n c ủ a m ạ n g I n t e r n e t v à b á o
c h í I n t e r n e t t r ê n thơ' g iớ i đ ã g ó p p h ầ n t h ú c đ ẩ y s ự p h á t t r i ế n tất y ê u c ủ a b á o c h í
Internet ở Việt N am .
Đ ả n g v à N h à n ư ớ c ta đ ã đ á n h g i á b á o c h í I n t e r n e t là loạ i h ì n h b á o c h í có
n h ữ n g ưu đ i ể m n ổ i b ậ t s o với b á o c h í t r u y ề n t h ố n g , g ó p p h ầ n to lớn t h ú c đ ẩ y s ự
p h á t t r i ể n c ủ a n ể n b á o c h í n ư ớ c nh à .
V ă n k i ệ n Đ ạ i h ộ i Đ á n g C ộ n g s ả n V iệ t N a m lầ n t h ứ I X t r o n g m ụ c “ P há t
tri ển v ă n h o á , g i á o d ụ c - đ à o tạo, k h o a h ọ c c ô n g n g h ệ v à m ô i t r ư ờ n g ” đ ã n c u rõ
đ ị n h h ư ớ n g , t r á c h n h i ệ m x ã h ộ i v à n h i ệ m vụ c ụ t h ể c ủ a b á o c h í V i ệ t N a m t r o n g
giai đ o ạ n m ớ i , đ ặ c b i ệ t n h ấ n m ạ n h đ ế n loại h ì n h b á o c h í m ớ i trê n m ạ n g
I n t e r n e t . V ă n k i ệ n viết: “Phát triển đi đôi với quán lý tốt hệ thốn ạ thơng tin dại
CÌIÚHÍỊ,

báo chí, xuất bản... làm tốt chức năng tuyên truyền thực hiện đườn iỊ lối,

chú trương, chính sách của Đ ảng và Nhci nước, phứ t hiện những nhân t ố mới
cái hay cái đẹp tronq x ã hội giới thiệu gươníỊ người tốt việc tốt, những điển liình
til’ll tiên, pliê plián những hiện tưựni> tiêu cực, uôh nắn những người nhận thức
lệcli lạc, đấu tranh với Iihữìiạ quan điểm sai trái, co i trọng, nânÍỊ cao rinh chân
thật, tính íỊÌáo dục và tính chiên dấu cùa thỏm ’ till. Sử cỉụníỊ Internet dê dấy
mạnli tỉìóiìiỉ tin đối nqoại đồnạ thời hạn chế, ni>ân chặn nliữni> hoạt cỉộiiíỉ tiêu
cực qua mạniỊ. K hắc phục khuynh hướng "thươììiị m ại lìóíi" ỉrom> hoạt lỉộnii
bao c h í, xuất bán. NíhìiỊ cao bán lĩnh chính t r ị , tư nràniỊ,
4

V

thức trách lìliiệm,


¡lililí do Vein liocì và llallí’ nghiệp, phẩm chất dạo (lức (lid dội n^ũ háo ('lii, XIIÚÌ
han

.
T i ế p n g a y s a u V ă n k iệ n Đ ại hội đại h iế u t o à n q u ố c Đ á n g C S V N lán t h ứ

IX, v à o n g à y 23 t h ú n g 8 n ă m 2 0 0 1 , T h ủ t ư ớ n g C h í n h p h ú P h a n V ã n K h á i đ ã ký
N g h ị đ ị n h s ố 5 5 / 2 0 0 l / N Đ - C P về q u ả n lý, c u n g c ấ p và s ử d ụ n g d ị c h vụ Inter ne t.
D á y đ ư ợ c coi là m ộ t b ư ớ c h i ệ n t h ự c h o á n h ữ n g đ ị n h h ư ớ n g c h í n h trị c ủ a Đ ạ i
hội Đ a n g lần t h ứ I X n ó i c h u n g , đ ồ n g thời m ở ra h ư ớ n g p h á t tr i en c ủ a b á o c h í
I n t e r n e t ở V i ệ t N a m n ó i r iê n g . Bới N g h ị đ ị n h n à y , n g o à i n h ữ n g p h á n c h u n g m ớ
d ư ờ n g c h o I n t e r n e t V i ệ t N a m , đ ã cụ t h ể h o á loạ i h ì n h b á o c h í t r ê n m ạ n g
I n te r n e t: "Dịch vụ thôtiq tin internet lừ m ột loại hình dịcli vụ ứiìí> dụng Internet

l>ü<) íịồm dịch vụ phát hành báo chí (báo nói, báo /lình, báo diện tử), phát liànli
xuất bàn trên Internet và dịch vụ cnnẹ cấp các loại hình till tức diện tử khác
tren Internet" [31 - Đ i ề u 12]. Q u a n t r ọ n g h ơ n n ữ a , đ ó là v i ệ c m ở r ộ n g c h o h o ạ t
đ ộ n g b á o c h í t r ê n m ạ n g : “C ơ quan báo chí và nhà xuất bản cỏ giấy phép hoạt

ctộng theo quy định, được thiết lập hệ thống thiết bị tụi cơ sở của mình d ể trực
tiếp tơ chức p h á t hành hoặc uỷ thác cho đơn vị cung cấp dịch vụ thông tin
I liter net phát hành báo và xu ấ t bản phẩm trên Internet "2.
V ă n k i ệ n c ủ a Đ ạ i h ộ i đ ạ i b i ể u t o à n q u ố c Đ á n g C S V N lá n t h ứ IX v à N g h ị
đ ị n h s ố 5 5 / 2 0 0 1 / N Đ - C P c ủ a T h ủ t ư ớ n g C h í n h p h ủ là c ơ s ở q u a n t r ọ n g đ ể c á c
c ơ q u a n b á o c h í t i ế p t ụ c đ ẩ y m ạ n h v iệ c đ ư a c á c ấ n p h á m b á o c h í lê n m ạ n g
I n te r n e t.

N g à y 2 2 / 7 / 2 0 0 5 , Ba n Bí t h ư T r u n g ư ơ n g Đ ả n g đ ã b a n h à n h C h ỉ thị s ố 5 2 C T / T W về p h á t t r i e n v à q u ả n lý b á o đ i ệ n t ử ở n ư ớ c ta h i ệ n n a y . Chí thị k h ắ n g
đ ịn h : "Báo diện tử ở nước ta phải được p hát triển n h a n h , vữnạ chắc, có hiệu

q u à " và “các cơ quan chú quản báo chí, các cơ quan báo điện từ và các cơ
c/Kcni báo chí có báo điện tử, các đơn vị, tơ chức có traniị tlỉỏníỊ tin điện tử cán
có ké hoạcli nâ/ií> cao chất lưựm> nội íltifìí>, hình thức, trình cíộ kỹ thuật của háo
diện tứ".
Van klên Đại hội Đại hiếu toàn qc lần thứ IX. N x b Chính tri Qu ố c gia. Ha Nòi 2001. Iranẹ 16
l'rane w e b v n n i c . co m. vn/vân bán pháp luật vé qiuin ly Internet.


C á c n h à c h u y c n m ô n d ự h á o s ự p h á t tri ến t h ô n g tin h á o c h í trê n thổ giới
va V i ệ t N a m t ừ n a y đ ế n n ă m 2 0 1 0 đ ã n h ậ n đ ị n h : "Với sự phát triển của cịni>

lì^lir tin liọc, có m ột loại hình báo

(III

mới xuất hiện và p h iu triển nhanh cỊìónạ.

Dó là loại /lình báo chí được thực hiện trên mạniỊ m áy tính. Loại hình báo chí
này khi mới ra đời p hát triển mạnh m ẽ nhưng sau 5 đến 10 năm s ẽ Ổn (lịnh íỉíiii
vù khaní> dinh vị trí tronq các loại hình thơng tin báo chí hiện có

Đê báo chí

i n t e r n e t p h á t t r i ể n m ộ t c á c h đ ú n g h ư ớ n g và c ó h i ệ u q u ả c ầ n đ ẩ y m ạ n h s ự
n g h i ê n c ứ u lo ạ i h ì n h n à y t r ê n c ả hai m ặ t lý l u ậ n v à t h ự c tiễ n.
M ạ n g I n t e r n e t đ ư ợ c Đ ả n g v à N h à n ư ớ c q u a n târn p h á t tr i ể n là đ i ề u k i ệ n
t h u ậ n lợi c h o b á o c h í I n t e r n e t v à b á o I n t e r n e t p h á t t r i ể n n h a n h , m ạ n h h ơ n n ữ a

t r o n g th ờ i g i a n tới.
K h i V i ệ t N a m c h í n h t h ứ c n ố i m ạ n g I n t e r n e t q u ố c t ế n ă m 1997 , ch i c ó 1
d o a n h n g h i ệ p c u n g c ấ p hệ t h ố n g đ ư ờ n g t r ụ c k ế t n ố i c ả t r o n g n ư ớ c v à q u ố c t ế
( I X P ) là T ổ n g c ô n g ty B ư u c h í n h V i ễ n t h ô n g V i ệ t N a m h o ạ t đ ộ n g c ù n g 4 n h à
c u n g c ấ p d ị c h v ụ I n t e r n e t (IS P) là V N P T , F P T , S P T v à N e t n a m với 1. 37 6 s ố
t h u ê b a o . Đ ế n n a y đ ã c ó h ơ n 7,5 tr i ệ u n g ư ờ i s ử d ụ n g I n t e r n e t , c h i ế m 9 , 1 % d â n
sô, t h u ộ c h à n g c a o so với tỷ lệ n g ư ờ i d ù n g I n t e r n e t ở c h â u Á. M ứ c đ ộ t ă n g
t r ư ở n g I n t e r n e t b ì n h q u â n là 2 1 3 % / n ă m . T r o n g n ă m 2 0 0 4 v à 2 0 0 5 , I n t e r n e t t h ự c
s ự k h ở i s ắc b ở i g i á c ư ớ c I n t e r n e t đ ã g i ả m d ầ n v à c ó n g à y c à n g n h i ề u loại h ì n h
d ị c h v ụ m ớ i n h ư A D S L , V o I P , W i - F i , I n t e r n e t c ô n g c ộ n g v à c á c d ị c h vụ t r ê n
m ạ n g k h á c n h ư v i d e o , f o r u m , c h a t , g a m e o n l i n e . T r o n g v ò n g 12 t h á n g ( 5 / 2 0 0 4 5 / 2 0 0 5 ) , s ố n g ư ờ i t h u ê b a o I n t e r n e t t ă n g 2 , 3 8 lần, s ố n g ư ờ i d ù n g I n t e r n e t t ă n g

1,6 l á n 3.
S ự p h á t tr i ể n c ủ a I n t e r n e t c ó liên q u a n c h ặ t c h ẽ đ ế n s ự p h á t tri ển b á o c h í
I n t e r n e t . Đ ó là s ự x u ấ t h i ệ n n g à y c à n g n h i ề u , n g à y c à n g h ấ p d ẫ n c ủ a c á c t r a n g
w e b t h ô n g ti n b ằ n g t i ế n g Việt . T r ư ớ c n ă m 2 0 0 0 , t h ô n g tin trô n m ạ n g I n t e r n e t
b ằ n g t i ế n e V i ệ t rất đ ơ n đ i ệ u , đ ộ c g i ả v à o m ạ n g I n t e r n e t c ũ n g k h ô n g c ó t h ứ gì
đe đ ọ c . V ài n ă m t r ở lại đ â y , c á c t r a n g thơn íi tin t i ế n g V i ệ t t r c n m ạ n g n g à y c à n g

' Bài phát biếu cùa ổ ng Lè Trường Tùng - Chú tịch Hội Tin hoc TP HCM tai HỎI tháo trong Tricii lãm Vi c i Nam
Computerworld Hxpo 20 0 5 và tồn cánh Cồng nghè thơng ùn - truyền thông Viel Nam.

6


n h i ê u , c ó nộ i d u n g thi ết t h ự c đô i với c ô n g c h ú n g , g ó p m ộ i p h á n tích c ự c t h ú c
đ a y m ạ n g I n t e r n e t ph á t trien.
Đ ấ u n ă m 1998, Q u ê H ư ơ n g là t r a n g w e h t h ô n g tin đ á u tiê n ứ V i ệ t N a m
đ ư ợ c d ư a lên m ạ n g . Đ ế n n a y c h í n h t h ứ c c ó X2 đ ơ n vị đ ư ợ c Bộ V ã n h o á - T h ô n g
tin c ấ p g i ấ y p h é p I C P ( I n t e r n e t C o n t e n t P r o v i d e r - N h à c u n g c â p t h ô n g tin trôn

m ạ n g (I C P ). T u y p h ầ n lớn c á c d ơ n vị n à y c h ư a đ ư ợ c c ấ p p h c p là h á o I n t e r n e t
( ch i c ổ 4 t r a n g t h ô n g tin đ ư ợ c c ấ p p h é p là b á o đ i ệ n tử), n h ư n g n h ữ n g I C P p h á t
tr i e n rất m ạ n h , c ó vai tr ị t r u y ề n t h ô n g n g à y c à n g lớn, đ ặ c biệ t t r o n g lĩ n h vực
thời s ự v à đ ố i n g o ạ i 4.
Sụ k ết h ợ p g i ữ a I n t e r n e t và b á o c h í đ ư ợ c co i là s ự " h o à n h ậ p " p h u h ợ p với
n h ị p t h ớ v à n h u c ầ u thời đại . I n t e r n e t đ ã v à đ a n g t ạ o r a m ộ t m ô i t r ư ờ n g b á o c h í
h o à n t o à n m ớ i về n ộ i d u n g và h ì n h th ứ c, c ó c ơ n g c h ú n g r i ê n g , p h ư ơ n g t h ứ c p h út
h à n h r i ê n g . D o n h ữ n g đ ặ c tr ư n g t r u y ề n tải t h ô n g tin t r ê n m ạ n g I n t e r n e t , v à với
m o n g m u ô n đ ạ t h i ệ u q u á , n h ữ n g t ờ b á o I n t e r n e t với đ ộ i n g ũ p h ó n g vi ê n r i ê n g ,
tr ụ s ở r i ê n g đ ã h ì n h t h à n h v à p h á t tr iể n m ạ n h tại V i ệ t N a m . Đ ặ c biệt, t r a n g tin
V a s c O r i e n t là t i ề n t h â n c ủ a b á o V i e t N a m N e t đ ã c ó đ ộ i n g ũ p h ó n g v iê n r i ê n g từ
rất s ớ m . Ở V i ệ t N a m c ó c á c t ờ b á o i n t e r n e t ti êu b i ể u V n E x p r e s s , V i e t n a m N e t ,
V D C M e d i a , . . . đ a n g h o ạ t đ ộ n g sôi nổi.
H i ệ n n a y , c ó ha i n h ó m c á c t r a n g w e b t h ô n g tin c h í n h đ ư ợ c đ ư a lên m ạ n g
Internet ớ V iệt N am :
-

M ộ t là n h ó m p h i ê n b ả n c ủ a b á o g i ấ y đ ư ợ c đ ư a lê n m ạ n g I n t e r n e t c ủ a

c á c c ơ q u a n b á o c h í với n ộ i d u n g g ầ n n h ư n g u y ê n xi với b ả n in t ư ơ n g ứn g. C á c
to à s o ạ n h á o n à y v ố n s ẩ n c ó m ộ t đ ộ i n g ũ l à m b á o ; s ẵ n c ó t h ơ n g tin và u y tín
c ủ a tờ b á o t r o n g x ã h ội . T u y n h i ê n , h ọ lại y ế u k é m v ề c ô n g n g h ệ , đ ầ u t ư k h ó
k h ă n t r o n g k h i c ơ c h ế lại g ị bó , h ạ n h ẹp. N ộ i d u n g đ ư ợ c t r u y ề n tải t r ê n I n t e r n e t
vần lặp lại p h ầ n lớn v à o n ội d u n g b á o in, n h ư m ộ t b á n " c o p y " c ù a b á o in đ ư a
lên m ạ n u .

4 Bò trướng Bộ V an h o á - 'ITiòng tin Pham Q u a n g Nghi phái biếu tại lề ky n iệ m 5 nam n gàv th ành lâp háo
Internet V n H x p re s s.n e t (2 6 /1 /2 0 0 6 ).

7

-

Hai là n h ó m m ạ n g t h ô n g tin c ủ a c á c c ô n g ty tin h ọ c , đ ứ n g đ ầ u là c á c

I C P n h ư F P T , V A S C , V D C , N c t n a m . . . C á c c ô n g ty n à y c ó s a n c ơ n g n g h ệ , c ơ sớ
h ạ t ầ n g ; đ ộ i n g ũ c h u y c n g i a tin h ọ c đ ầ u n g à n h ; k h á n ă n g đ ầ u tư m é m d e o vù
n ă n g đ ộ n g t r o n g k i n h d o a n h . N h ư n g c á c c ô n g ty n à y lại k h ổ n g c ó s ẩ n m ộ t đội
n g ũ l à m b á o c h u y ê n n g h i ệ p , m à phái x â y d ự n g độ i n g ũ t ừ đ ầ u . C á c c ô n g ty n à y
x â y d ự n g c á c t r a n g t h ô n g tin - t ờ b á o I n t e r n e t c ó n ộ i d u n g và h ì n h th ứ c đ ộ c lập,
k h ô n g lệ I h u ộ c v à o m ộ t tờ b á o in tư ơ n g ứ n g nà o. V i e t N a m N e t và V N E x p r c s s
c ó trụ s ở r i ê n g , c ó đ ộ i n g ũ p h ó n g v iê n và b i ê n t ậ p vi ê n r i ê n g .
Đ ế n n a y , c ổ t h ê k h ẳ n g đ ị n h , s ự p h á t t r i ể n c ủ a b á o c h í I n t e r n e t ớ n ư ớ c ta
đ ã d i ễ n r a k h á sôi đ ộ n g và c ó ả n h h ư ở n g n g à y m ộ t s â u r ộ n g t r o n g x ã hội. Sô
l ư ợ n g đ ộ c g i á - n g ư ờ i t r u y c ậ p t ă n g n h a n h , n h ấ t là n h ữ n g tờ b á o I n te r n e t b ư ớ c
đ ầ u đ ã có sự c h u y ê n n g h iệ p n h ư V N E x p r e s s và V ie t N a m N e t.
V ớ i s ự p h á t t r i ể n c ủ a C N T T v à m ạ n g I n t e r n e t , b á o c h í I n t e r n e t và b á o
I n t e r n e t đ ã x u ấ t h i ệ n , đ a n g v à sẽ p h á t t r i ể n n h a n h c h ó n g . Đ ê n h ậ n đ ị n h c h í n h
x á c x u h ư ớ n g p h á t t r i ể n c ủ a b á o I n t e r n e t t r o n g th ờ i g i a n 5 n ă m tới, tr ư ớ c ti ên
c á n h i ể u c ặ n k ẽ n h ữ n g đ ặ c t r ư n g c ơ b ả n c ủ a b á o I n t e r n e t s o với c á c loại h ì n h
b á o c h í k h á c c ũ n g n h ư k h ả n ă n g x ã h ộ i h ó a , v à x a h ơ n là k h ả n ă n g p h ố i h ợ p với
x ã h ộ i đ i ệ n tử... N g h i ê n c ứ u x u h ư ớ n g p h á t t r i ể n c ủ a b á o I n t e r n e t V iệ t N a m
t r o n g 5 n ă m tới q u a k h ả o s á t h o ạ t đ ộ n g c ủ a c ơ q u a n b á o I n t e r n e t V n E x p r e s s và
V i e t N a m N e t sẽ là t h i ế t thực.
T ó m lại, đ â y là đổ tài c ó ý n g h ĩ a v à c ầ n t h i ế t c h o h o ạ t đ ộ n g t h ự c ti ễn
c ũ n g n h ư lý l u ậ n về b á o I n t e r n e t , g ó p p h ầ n n â n g c a o c h ấ t l ư ợ n g (tí nh t ư ơ n g tác )
c ủ a b á o I n t e r n e t ở n ư ớ c ta t r o n g giai đ o ạ n h i ệ n n a y v à t r o n g thờ i g i a n 5 n ă m tới.

2. Lịch sử nghiên cứu vân đề:

T r o n g s ố c á c l u ậ n v ă n tốt n g h i ệ p v à c á c đ ề tài n g h i ê n c ứ u k h o a h ọ c c ủ a
K h o a Báo chí, T rư ờ n g Đ H K H X H & N V , Đ H Q G H à N ội, trong 5 niên khoá
liên t i ế p ( n ă m 2 0 0 1 đ ế n 2 0 0 5 ) , ch i c ó c á c đ é tài v ề b á o c h í I n t e r n e t m à c h ư a có
đe tài n à o n g h i ê n c ứ u r i ê n g về n â n g c a o c h ấ t l ư ợ n g (về tí n h t ư ơ n g tá c) t r o n g xu
h ư ớ n g c ủ a b á o I n t e r n e t t r o n g 5 n ă m tới. C á c l u ậ n v ă n về b á o c h í I n t e r n e t là:
8


lu ậ n văn t h ạ c sĩ "Phát thanh trên mạni> Internet" c ủ a N g u y ề n Sơ n M i n h ; "N ^ón

Iiiịữ háo chí Internet" c ủ a P h ạ m T h u A n . C á c k h o á l u ậ n tót n g h i ệ p "Bước dần
tiếp cận loại liìnli báo chí trực tu y ế n ” c ủ a N g u y ề n Sĩ H o à n g ; "C ơ sớ pháp ly va
thực írựniỊ lioạt dộiií’ của báo diện tứ trên mạng Internet à Việt N am hiện nay"
c ủ a N g ô T h ị H ồ n g M i n h ; " T h ê loại tin t r ê n b á o t r ự c t u y ế n " c ủ a N g u y ẻ n T h ị
H u y ề n , “ứ n i’ dim ạ truxên thâni> đa phương tiện trên báo trực tuyến V iệt N am ”
c ủ a N g u y ê n T h u ý Bìn h .
Đ ề tài "Nâng cao chất lượng báo c h í In tern et tron g thịi gian tới"

(trong đó nhàn m ạnh nán g cao chất lượng tính tương tác) là m ộ t đ ề tài m ớ i ;
tậ p t r u n g n g h i ê n c ứ u b á o I n t e r n e t t r o n g h ệ t h ố n g b á o c h í n ó i c h u n g v à đ ặ c
tr ư n g , x u h ư ớ n g c ủ a t í n h t ư ơ n g tá c t r o n g 5 n ă m tới ở V i ệ t N a m .

3. Đối tưựng và phạm vi nghiên cứu:

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài:
H i ệ n n a y , c ó 8 2 t ờ b á o đ ư ợ c Bộ V ă n h o á - T h ô n g ti n c ấ p p h é p h o ạ t đ ộ n g
trên m ạ n g Internet. B ên c ạ n h đ ó c ị n c ó h à n g loạt c á c w e b s ite đ ộ c lập k h á c
đ ư ợ c t h i ế t k ế đ ể c u n g c ấ p t h ô n g tin, V ớ i m ụ c đ í c h k h ả o s át , đ ề x u ấ t c á c giả i
p h á p n â n g c a o ch ấ t lượng b á o Internet (th ô n g q u a tính tư ơ n g tác), nên tác giả
ch í c h ọ n r a 2 w e b s i t e đ ã đ ư ợ c B ộ V ă n h o á - T h ơ n g ti n c h í n h t h ứ c c ô n g n h ậ n là

2 t ờ b á o đ i ệ n t ử ( b á o I n t e r n e t ) đ ể k h ả o sát. C ò n c á c w e b s i t e k h á c ở d ạ n g b á o
c h í đ ư ợ c t r u y ề n tải t r ê n m ạ n g I n t e r n e t c h ỉ đ ư ợ c s o s á n h vớ i 2 t ờ b á o I n t e r n e t
trên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đê tài:
N h ằ m t ậ p t r u n g k h ả o s á t s â u v à đ ể r a n h ữ n g g iả i p h á p c ụ t h ể đ ể n â n g c a o
c h ấ t l ư ợ n g v à h i ệ u q u ả h o ạ t đ ộ n g c ủ a b á o I n t e r n e t , c h ú n g tô i c h ú t r ọ n g v à o tí n h
tư ơ n g tá c , vì đ â y là m ộ t đ ặ c đ i ể m r ấ t q u a n t r ọ n g t r o n g s ố n a m đ ặ c t r ư n g c ơ b ả n
c ù a b á o I n t e r n e t . T í n h t ư ơ n g t á c là c ầ u n ố i g i ú p t ừ b á o đ ế n đ ư ợ c với đ ộ c g ia
một cách thân thiện và hiệu quá.

9


Vẽ m ặ t thời g i a n , đổ tài sẽ k h á o sát 2 tờ h á o I n t e r n e t là V n E x p r c s s và
V i e t N a m N e t từ t h á n g 1 / 2 00 3 đ ế n t h á n g 1 /2 00 5. T h ờ i đ i ế m c h ọ n dè k h a o sát
đ ư ợ c c â n n h á c g ắ n với thời đ i ế m cụ th e 2 vvebsite n à y đ ư ợ c Bộ V ă n h o á T h ị n g tin c ơ n g n h ậ n là 2 t ờ b á o I n te r n e t v à o t h á n g 2 / 2 0 0 3 .
T u y n h i ê n , b á o I n t e r n e t là m ộ t loại h ì n h b á o c h í c ị n m ớ i m ỏ ở V i ệ t N a m
vá đ a n g t r o n g g i a i đ o ạ n đ i ề u c h i n h m ạ n h mõ. Vì v ậ y , tá c g i á v ẫ n liên tục c ậ p
n h ậ t n h ữ n g t h ô n g tin m ớ i về s ự t h a y đ ổ i, p h á t t r i ể n c ủ a 2 tờ b á o I n t e r n e t t r o n g
l u ậ n văn.

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
M ụ c đ í c h v à n h i ệ m vụ n g h i ê n c ứ u c ủ a đ ề tài n h à m đ ề x u ấ t c á c giải p h á p
n â n g c a o c h ấ t l ư ợ n g b á o I n t e r n e t , m à ti êu b i ể u là x u h ư ớ n g t ư ơ n g tá c g i ữ a đ ộ c
g i a và to à s o ạ n n g à y c à n g m ạ n h , c à n g “ x í c h lại g ầ n n h a u ” h ơ n . T h ô n g q u a k h ả o
s át t h ự c t i ễ n h o ạ t đ ộ n g c ủ a 2 t ờ b á o I n t e r n e t đ ể đ á n h g i á , c h ỉ ra n h ữ n g m ặ t
m ạ n h - y ế u c ủ a t í n h t ư ơ n g tá c t r ê n b á o I n t e r n e t s o với c á c loại h ì n h b á o c h í
k h á c . Đ ổ n g th ờ i , q u a đ ó đ ề x u ấ t n h ữ n g gi ả i p h á p n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g b á o
I n t e r n e t t r o n g th ờ i g i a n tới, đ i ể n h ì n h là n â n g c a o c h ấ t l ư ợ n g t ư ơ n g tác. T r ê n c ơ

s ở đó , đ ề x u ấ t c á c gi ả i p h á p v à k iế n n g h ị c ụ th ể n h à m n â n g c a o h i ệ u q u á h o ạ t
đ ộ n g v à tá c đ ộ n g c ủ a c á c t ờ b á o In te r n e t.

5. Phương pháp nghiên cứu:
C ơ s ở lý l u ậ n v à p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u là c á c n g u y c n lý c ủ a c h ủ n g h ĩ a
M á c - L ê n i n ; c h ủ n g h ĩ a d u y vật b i ệ n c h ứ n g ; c h ủ n g h ĩ a d u y v ật lịch sử; q u a n
đ i ể m c ủ a Đ ả n g C ộ n g s ả n V i ệ t N a m , tư t ư ở n g H ồ C h í M i n h vé b á o c h í v à c ơ n g
tác tư t ư ở n g .
C ơ s ứ n g h i ê n c ứ u t h ự c t i ễ n c ủ a l u ậ n v ă n là h o ạ t đ ộ n g c ủ a 2 tờ b á o
I n t e r n e t là V n E x p r e s s v à V i e t n a m N e t t r o n g th ờ i g i a n t ừ t h á n g 1 / 2 0 03 đ ế n t h á n g
1/2005.
Đ ế t h ự c h i ệ n n h i ệ m vụ n g h i ê n c ứ u c ủ a lu ậ n v ă n , c h ú n g tôi s ứ d ụ n g c á c
p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u sau:
10


- N h ó m c á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u lý t h u y ế t : tr a c ứ u tài liệu n g h i ê n
c ứ u k h o a h ọ c vé t r u y é n t h ô n g tr ự c tu y ê n ; s á c h , h ồ sơ, v ă n b á n p h á p luật...
- N h ó m c á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u t h ự c tiễn : p h ỏ n g v ân, đ i ề u tra xã
hộ i h ọ c , t h ă m d ò d ư lu ậ n t r ê n m ạ n g , k h á o sát v à p h â n tích c á c m ạ n g t h ố n g tin
t r o n g và n g o à i n ư ớ c , so s á n h , đ á n h g i á t h e o ti êu c h í c ủ a đồ tài.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn:
-

Đ ề tài g ó p p h ầ n t ổ n g h ợ p n h ữ n g q u a n n i ệ m , n h ữ n g lý l u ậ n b a n đ ầ u

( h i ệ n c h ư a c ó n h i ề u ) v ề lo ạ i h ì n h b á o I n t e r n e t . Đ ề tài c ũ n g k h ả o s á t h o ạ t
đ ộ n g t h ự c t ế c ủ a 2 t ờ b á o I n t e r n e t t i ê u b i ể u c ủ a n ư ớ c ta h i ệ n n a v , t ừ đ ó k h á i
q u á t lên n h ữ n g m ặ t m ạ n h - y ếu c ầ n k h ắ c p h ụ c và vai trò, xu h ư ớ n g c ủ a nó

t r o n g s ự n g h i ệ p b á o c h í V i ệ t N a m t r o n g 5 n ă m tới.
-

Q u a k ế t q u ả n g h i ê n c ứ u , t r ê n c ơ s ở lý l u ậ n v à t h ự c ti ễ n , đ ể tài c ố

g ă n g đ ư a ra n h ữ n g giải p h á p và kiế n n g h ị thiết thực, g ó p th c m c ă n cứ k h o a
học đê tiếp tục đ ịn h hướng, nâng cao chất lượng và hiệu q u ả truyền thông
của báo Internet.
- Đ ể tài h o à n t h i ệ n t r ở t h à n h t à i l i ệ u t h a m k h ả o c h o c á c c ô n g t r ì n h
n g h i ê n c ứ u k h o a h ọ c c ó l i ê n q u a n ; tài li ệ u t h a m k h ả o với n h ữ n g n g ư ờ i q u a n
tâ m đ ế n Intern e t và b á o Internet.

7. Kết cấu luận văn:
N g o à i p h ầ n M ở đ ầ u , p h ầ n K ế t luận, p h ầ n D a n h m ụ c tài liệu t h a m k h á o và
P hụ lục; p h ầ n n ộ i d u n g c ủ a luậ n v ă n g ồ m c ó 3 c h ư ơ n g :
C h ư ơ n g I: T ổ n g q u a n về b á o c h í I n t e r n e t và tí n h t ư ơ n g tá c c ủ a b á o
I n te r n e t.
C h ư ơ n g II: H i ệ n t r ạ n g tín h t ư ơ n g t á c t r ê n b á o I n t e r n e t ở V iệ t N a m ( k h ả o
sát tròn b á o V n E x p r c s s v à V i e t N a m N e t t ừ t h á n g 1 / 2 0 0 3 đ ế n t h á n g 1/2005).
C h ư ơ n g III: N â n g c a o c h ấ t l ư ợ n g tí n h t ư ơ n g tá c c u a b á o I n te r n e t t r o n g
thời g i a n tới.

11


PHẤN NỘI DUNG
C H Ư Ơ N G I:
TỒ N G Q UA N VỀ BÁO CHÍ IN TERN ET
V À T Í N H T Ư Ơ N G T Á C C Ủ A B Á O INT E R N E T

1.1 Sự ra đời và phát triển Internet ở Việt Nam:
N g à y 5 / 3 / 1 9 9 7 , T h ủ t ư ớ n g C h í n h p h ủ đ ã k ý q u y ế t đ ị n h t h à n h lậ p Ban
đ i ề u p h ố i q u ố c g i a m ạ n g I n t e r n e t ở V i ệ t N a m đ ể đ i ể u h o à , p h ố i h ợ p v iệ c q u ả n
lý, ph á t tr i ể n m ạ n g v à d ị c h v ụ I n t e r n e t ở V i ệ t N a m . Đ ồ n g th ờ i c ũ n g t r o n g n g à y
5 / 3 / 1 9 9 7 , C h í n h p h ủ đ ã b a n h à n h N g h ị đ ị n h 2 1 / C P k è m t h e o Q u y c h ế t ạ m thời
v é q u ả n lý, t h i ế t l ậ p s ử d ụ n g m ạ n g I n t e r n e t ở V i ệ t N a m . N g a y s a u k h i h á n Q u y
c h é n à y ra đờ i, h à n g lo ạ t c á c v ă n b ả n p h á p lý đ ư ợ c b a n h à n h l à m c ơ s ở c h o s ự
p h á t tr i ể n I n t e r n e t n ó i c h u n g và b á o đ i ệ n t ử n ó i r i ê n g n h ư : T h ô n g t ư h ư ớ n g d ẫ n
c ấ p p h é p v iệ c k ế t n ố i c u n g c ấ p v à s ử d ụ n g I n t e r n e t ớ V i ệ t N a m d o L i ê n b ộ
T ổ n g c ụ c B ư u đ i ệ n , B ộ N ộ i vụ, Bộ V ã n h o á - T h ô n g tin b a n h à n h n g à y
2 5 / 4 / 1 9 9 7 , q u y ế t đ ị n h về b i ệ n p h á p v à t r a n g t h i ế t bị k i ể m tra, k i ể m s oá t, đ ả m
b á o a n n i n h q u ố c g i a t r o n g h o ạ t đ ộ n g I n t e r n e t d o B ộ t r ư ở n g Bộ N ộ i vụ b a n
h à n h n g à y 2 3 / 1 0 / 1 9 9 7 , Q u y ế t đ ị n h s ố 6 7 9 / 1 9 9 7 / Q Đ - T C B Đ b a n h à n h t h ể lệ
d ị c h vụ I n t e r n e t ở V i ệ t N a m d o T ổ n g C ụ c t r ư ở n g T ổ n g c ụ c B ư u đ i ệ n b a n h à n h
ngày

14/11/1997. Q u y ế t định

1 1 1 0 / B C n g à y 2 3 / 5 / 1 9 9 7 c ủ a Bộ V ă n h o á -

T h ô n g tin b a n h à n h Q u y c h ế v i ệ c c u n g c ấ p t h ô n g ti n t r ê n m ạ n g I n t e r n e t .
T r ư ớ c s ự p h á t t r i ể n c ủ a I n t e r n e t , s ự ra đờ i c ủ a loại h ì n h b á o c h í đ i ệ n tử,
tháng 6 /1 9 9 9 , Q u ố c hội đã han h àn h L uật sửa đổi, bổ su n g m ộ t số điều c u a
L u ậ t B á o ch í , t r o n g đ ó q u y đ ị n h b á o đ i ệ n tứ là m ộ t loạ i h ì n h b á o c h í c ó vai trị,
VỊ

trí, c h ứ c n ă n g n h ư n h ữ n g loại h ì n h b á o c h í t r u y ề n t h ố n g k h á c . Đ i ể u 3,

C h ư ơ n g I c ủ a L u ậ t s ử a đổ i, b ổ s u n g m ộ t s ố đ i ề u c ủ a L u ậ t B á o c h í q u y đ ị n h rõ:

"Báo chí nói tronạ luật nciy là báo chí V iệt N am bao í>ồm: Báo in (báo, tạp chí,
biin tin thời sự, bán tin rlióniỊ tân), báo nói (chương trình phứt thanlì), báo hình
(chươnạ trình tn ixên hình, chiúínạ trình ììạhe - nhìn thời sự dược thực hiện
12


hăng các biện p háp kliúc nhau), báo diện tử (dược thực hiện trẽn nụiị thơng
un máy tín h ) bằHíỊ tiêng Việt , tiếtiiị các dàn tộc thiếu sơ'V iệt Nam, tiờhiỊ nước

Sau khi b á o đ i ệ n t ử đ ư ợ c c h í n h th ứ c c ô n g n h ậ n n h ư m ộ t loại h ì n h b á o c h í
t h ô n g t h ư ờ n g v à đ ặ c b i ệ t là d o s ự p h á t t r i ể n n g à y c à n g n h a n h c ủ a I n te r n e t, h à n g
loạt c á c tờ b á o đ i ệ n tử, c á c w e b s i t e t h ô n u tin r a đời t r ê n m ạ n g k h i ế n c ô n g tá c
q u á n lý t h ô n g tin c ủ a c á c c ơ q u a n c h ứ c n ă n g n g à y c à n g k h ó k h ă n .
Đ ể k h ắ c p h ụ c n h ữ n g h ạ n c h ế c ủ a n h ữ n g v ã n b ả n p h á p lý h i ệ n c ó v à h ổ
s u n g n h ữ n g q u y đ i n h m ớ i p h ù h ợ p với h o ạ t đ ộ n g I n t e r n e t h i ệ n n a y , n e à y
2 3 / 8 / 2 0 0 1 , C h í n h p h ú đ ã b a n h à n h N g h ị đ ị n h 5 5 / 2 0 0 1 / N Đ - C P về q u ả n lý v à s ứ
d ụ n g d ị c h v ụ I n t e r n e t , t h a y t h ế N g h ị đ ị n h 2 1 / C P n g à y 5 / 3 / 1 9 9 7 tr ư ớ c kia. Đ i ể u
2 c ủ a N g h ị đ ị n h 5 5 / 2 0 0 1 / N Đ - C P q u y đ ị n h rõ: "Internet là m ột hệ thốnq thôiiiỊ

tin được kết nối với nhau bởi giao thức truyên thông Internet (ỈP) và sử dụng
m ột hệ thống địa ch ỉ thống nhất trên phạm vi toàn cầu đ ể cung cấp các dich vụ
và ứng dụng khác nhau với người sử dụng".
C h o đ ế n n a y , I n t e r n e t t r ê n m ạ n g t h ô n g tin t o à n c ầ u đ ã tồ n tại đ ư ợ c h ơ n
3 0 n ă m ( từ n ă m 1 97 4) . N h ư n g ớ V i ệ t N a m c h ỉ b ắ t đ ầ u n h ắ c tới I n t e r n e t v à t r a o
đ ổi t h ô n g tin g i ữ a c á c n h à k h o a h ọ c t h ô n g q u a I n t e r n e t m ớ i x u ấ t h i ệ n t r o n g
v ò n g 10 n ă m t r ở lại đ â y . T u y v ậ y , s ự tá c đ ộ n g c ủ a n ó đ ố i với tất c ả c á c lĩ n h v ự c
đ ời s ố n g x ã h ộ i n g à y c à n g s â u s ắ c , t o à n d i ệ n v à c ũ n g h ế t s ứ c p h ứ c tạp. N ă m
1993, V i ệ n C ô n g n g h ệ T h ô n g ti n, t h u ộ c T r u n g t â m K h o a h ọ c T ự n h i ê n v à C ô n g
n í h ệ Q u ố c g i a là c ơ q u a n k h o a h ọ c đ ầ u t i ê n ở V i ệ t N a m x â y d ự n g t h ứ n g h i ệ m
m ộ t m ạ n g m á y t í n h n ố i vớ i I n t e r n e t c ó tê n là V a r n e t . V a r n e t c h ú y ê u p h ụ c vụ

c h o n g h i ê n c ứ u k h o a h ọ c , g i á o d ụ c v à đ à o tạo. K ỹ s ư T r ầ n T h á i Bá, t á c g i ả
c h í n h c ủ a V a r n c t c h o r ằ n g , V i ệ t N a m c ầ n p h ả i t h a m g i a m ộ t c á c h tíc h c ự c v à o
I n te r n e t t h a y vì t h ụ đ ộ n g . M ộ t m ặ t s ử d ụ n g I n t e r n e t đ ể k h a i t h á c k h o t à n g k i ế n
t h ứ c c ủ a t h ế g iớ i , m ặ t k h á c p h á i s ứ d ụ n g I n t e r n e t n h ư m ộ t c ô n g cụ đ ể giới
thi ệu , t u y c n t r u y ề n v ề đ ấ t n ư ớ c , c o n n g ư ờ i v à n h ữ n g đ ố i m ớ i c ủ a V i ệ t N a m .
Đ ặ c biệt q u a n t r ọ n g lù v i ệ c x â y d ự n g c á c c ơ s ớ d ữ liệu vé V i ệ t N a m nh ư: T h ô n g
tin vè h o ạ t đ ộ n g k h o a h ọ c , g i á o d ụ c ; t h ô n g tin v ề c á c t h à n h tựu k in h t ế x ã hội;
13


t h ô n g tin vé c ơ c â u tổ c h ứ c c h í n h p h ủ; vé h iế n p h á p V i ệ t N a m , vè luật đ ầ u tư,...
T h ự c tẽ t h à n h c ô n g c ủ a n h ữ n g n ă m đổi m ớ i c h o t h á y v iệ c m ớ c ử a l à m ta n g s ự
h i ể u biế t đ ố i với V i ệ t N a m , đ ã l à m g i a m bớt n h ữ n g t r à o lưu tư t ư ớ n g c h ố n g đối
tu' h ê n n g o à i .
T ừ n ă m 199 4, m ộ t s ố m ạ n g t h ô n g tin v ư ơ n ra n ư ớ c n g o à i c ũ n g đ ã đ ư ợ c
tliiết k ế. K h ở i đ ầ u là m ạ n g T n c t c ủ a T r u n g t â m K ỹ n g h ệ p h ầ n m é m C S E nối
v à o m ạ n g I n t e r n e t q u a V i ệ n C ô n g n g h ệ c h â u Á ( A I T ) ỏ' B ă n g C ố c .
N g à y 2 / 5 / 1 9 9 5 T r u n g t â m T h ô n g tin K h o a h ọ c C ô n g n g h ệ t h à n h p h ơ H ổ
C h í M in h đ ã ch ín h thức k h á n h thành " c ổ n g ” giao tiếp Internet c ủ a m ạ n g th ô n g
tin m á v tí n h H ồ C h í M i n h C N E T n ố i v à o I n t e r n e t q u a S i n g g a p o r e .
Đ ể t ạ o đ à c h o n g à n h c ô n g n g h ệ t h ô n g ti n V i ệ t N a m , C h í n h p h ủ đ ã c ó
q u y ế t đ ị n h x â y d ự n g m ạ n g t h ô n g tin q u ố c g i a k ế t n ố i I n t e r n e t . M ặ c d ù tại thời
đ i ể m m ớ i b ắ t đ ầ u , c á c n h à k i n h d o a n h d ị c h vụ t r ê n m ạ n g c ò n rấ t e d è đ ầ u tư
v à o lĩ n h v ự c n à y vì t h ị t r ư ờ n g V i ệ t N a m c ò n n h i ề u h ạ n c h ế . H ạ n c h ế lớn n h ấ t là
t h ó i q u e n c h ư a x e m s ả n p h ẩ m trí tu ệ là thị t r ư ờ n g h à n g h o á v à c h ư a c ó t h ó i
q u e n m u a b á n t h ô n g tin.
N ă m 1 9 9 6 đ á n h d ấ u s ự b ù n g n ổ c ủ a c á c h m ạ n g t h ô n g tin. T h á n g 8 n á m
19 9 6, c ô n g ty F P T đ ã c h í n h th ứ c m ở r ộ n g m ạ n g d ị c h vụ t h ô n g tin “ T r í tu ệ V i ệ t
N a m ” b ằ n g m ộ t đ ò n c h i ế n lược n ặ n g k ý - m i ễ n p h í t o à n b ộ c h o t ấ t c ả c á c t h u ê
b a o . C h í n h đ i ề u n à y đ ã th u hú t đ ư ợ c m ộ t s ố l ư ợ n g lớ n k h á c h h à n g đ a n g sử d ụ n g

c á c m á y t í n h 3 8 6 - 4 8 6 m à lú c đ ó c ị n rất p h ổ b i ế n ở V i ệ t N a m . M ặ t k h á c , ‘T r í
tuệ V i ệ t N a m ” đ c m lại c h o n h ữ n g n g ư ờ i s ử d ụ n g m ộ t s u y n g h ĩ m ớ i - m á y tí n h
k h ơ n g c h i p h ụ c vụ c ô n g v iệ c m à c ò n là m ộ t k h o t à n g g iả i trí, m ộ t c h i ế c c ầ u nối
h à n g n g h ì n c o n n g ư ờ i t r o n g t h ơ n g tin.
N h ì n c h u n g s ự ra đời v à p h á t t r i ể n c ủ a d ị c h v ụ I n t e r n e t V i ệ t N a m đ ã
h ư ớ c đ ầ u đ á p ứ n g đ ư ợ c n h u c ầ u t h ô n g tin c ủ a n ề n k i n h t ế x ã h ộ i, n h u c ầ u đổ i
m ớ i , h ộ i n h ậ p k i n h t ế q u ố c t ế c ủ a đ ấ t n ư ớ c . T h ự c ti ẽ n h o ạ t đ ộ n g th ờ i g i a n q u a
c h o t h ấ y , I n t e r n e t t r ở t h à n h m ộ t c ô n g cụ đ ắ c lực t r o n g v iệ c t u y ê n t r u y ề n c á c
c h ủ t r ư ư n g , c h í n h s á c h c ủ a Đ ả n g và N h à n ư ớ c t r o n g n ư ớ c c ũ n g n h ư ra q u ố c tế,
14


Inter ne t c ũ n g đ ã t ạ o d i e u k iệ n t h u ậ n lợi c h o n g ư ờ i s ứ d ụ n g t i ế p c ậ n , tra c ứ u
I h ỏn u tin p h ụ c vụ c á c n h u c á u h ọ c t ậ p n g h i c n cứ u , g i a o lưu v ă n h ó a . c á c h o ạ t
đ ạ n « k i n h tẽ, t h ư ơ n g m ạ i. Đ i ế u n à y c ó ý n g h ĩ a hét s ứ c q u a n t r ọ n g t r o n g d i e u
kiện V i ệ t N a m đ a n g tí ch c ự c c h u ẩ n bị c h o hội n h ậ p k i n h t ế q u ố c tế.
N g ày 12/7/2003, Hội Tin học TP H C M đã cô n g bỏ thứ hạng cúa C N T T
Việt N a m s o với c á c n ư ớ c k h á c t r ê n t h ế giới.
V é c h i s ỏ X ã hội th ôn g tin (ISỈ). C h í s ố n à y d o I D C ( C ô n g ty Phút tri en
T h ô n g ti n ) v à T ạ p c h í W o r l d T i m e x ế p h ạ n g ( c ô n g b ố t h á n g 6 / 2 0 0 5 ) d ự a trê n
23 y è u tô' liên q u a n đ ế n 4 n h ó m : h ạ t ầ n g m á y tí n h, h ạ t ầ n g i n t e r n e t , h ạ t á n g
t h ô n g ti n và x ã h ộ i . Đ à y la n ă m đ ầ u ti ên , V iệ t N a m đ ư ợ c x ế p h ạ n g ISI c ù n g với
5.’ q u ố c g i a k h á c . N ă m 2 0 0 1 , 2 0 0 2 c h ư a c ó tê n V i ệ t N a m t r o n g d a n h s á c h n à y .
N ă m 2 0 0 3 , t r o n g b á o c á o về C N T T t o à n c ầ u , D i ễ n đ à n K i n h t ế T h ế g iớ i
( W o r l d E c o n o m i c F o r u m ) đ ã x ế p h ạ n g Chí sơ sản sà n g kết nơi - N R I ( 8 2
nước). V i ệ t N a m k h ô n g n ằ m tr o n g d a n h s á c h

10 q u ố c g i a đ ứ n g c u ố i . N ă m

2 0 0 1 - 2 0 0 2 , x ế p h ạ n g 7 4 / 7 5 với đ i ể m s ố 2 , 4 2 . N ă m 2 0 0 2 - 2 0 0 3 , V i ệ t N a m vượt

q u a 10 n ư ớ c đ ứ n g t r ư ớ c m ì n h v à x ế p t h ứ 7 1 / 8 2 . N R I đ ư ợ c đ á n h g i á t h ô n g q u a
cá c chỉ ti êu v é s ử d ụ n g m ạ n g ( m ậ t đ ộ s ử d ụ n g I n t e r n e t , đ i ệ n t h o ạ i di đ ộ n g ) và
các y ố u t ố t h ổ h i ệ n k h á n ă n g ( tr u y c ậ p , c h í n h s á c h , x ã h ộ i m ạ n g v à k i n h tố
m,mg ).
H i ệ n c h ỉ s ô d u n g lượng kênh Internet/người d ù n g Internet V i ệ t N a m
th e o c á c h t í n h c ủ a T ổ c h ứ c L i ê n m i n h V i ễ n t h ô n g q u ố c t ế ( I T U ) là 6 0 0 Bps
( b ỵ t e / s e c o n d ) , c a o h ơ n với T r u n g Q u ố c (231 Bps), x ấ p xỉ T h á i L a n và t ư ơ n g
đ u ơ n g với m ặ t b ằ n g c h u n g t r o n g k h u vực. Đ â y là t ố c đ ộ t ă n g t r ư ớ n g c a o ( 2 0 0 2 5 0 ^ /năm).
C ũ n g t r o n g t h á n g 6 / 2 0 0 3 , I T U đ á n h g iá , t ố c đ ộ p h á t t r i ể n viễn t h ò n g c ủ a
V iệt N a m x ế p th ứ hai trên th ế giới ( s a u T r u n g Q u ố c ) . V i ệ t N a m c ũ n g đ ư ợ c
c o là q u ố c g i a c ó h ạ t ầ n g v iễ n t h ỏ n c d ự a t r ê n c ô n g n g h ệ h i ệ n đại nhát.
N ă m 2 0 0 4 - 2 0 0 5 đ ư ợ c đ á n h g i á là hai n ă m c ó t ố c đ ộ p h á t tri en cự c n h a n h
t n n g lĩnh v ự c v i ễ n t h ô n g - I n te r n e t. T r o n g v ò n g 12 t h á n g ( 5 / 2 0 0 4 - 5 / 2 0 0 5 ) , s ổ
15


n g ư ờ i t h u ê h a o I n t e r n e t t ă n g 2 , 3 8 lấn, s ố n g ư ờ i d ù n g I n t e r n e t t ă n g 1,6 lần. M ặc
d ù vậ y , c o n sơ n à y c ị n rất t h ấ p (í triệu /80 triệu người). T r o n g s ố n g ư ờ i n à y
c ó 8 () % -8 5 9r s ố l ư ợ n g n g ư ờ i ở H à N ộ i và t h à n h p h ố H ồ C h í M i n h . Đ i ê u n à y
c h o c h ú n g ta t h â y s ự p hái tr i ển c h ư a đ ư ợ c đ ồ n g đ ể u . C h ấ t l ư ợ n g I n te r ne t đ ã
(lược cài t h i ệ n n h ư n g c h ấ t l ư ợ n g đ ư ờ n g t r u y ề n và t ố c đ ộ tr u y c ậ p c h ư a cao.
N ă m 2 0 0 5 là n ă m đ á n h d ấ u s ự đ ộ t p h á v ề s ố l ư ợ n g t h u ê h a o A D S L và c h ấ t
l ư ợ n g c ũ n g sụt g i ả m n g h i ê m tr ọ n g . V i e t te l g i a n h ậ p thị t r ư ờ n g I n te r n e t h ã n g
t h ô n g r ộ n g với m ứ c g i á c ư ớ c t h u c b a o rẻ v à g i à n h đ ư ợ c thị p h ầ n từ V N P T và
F P T , h a i d o a n h n g h i ệ p c h í n h c u n g c ấ p A D S L t r u y ề n t h ố n g . F P T và V i e t te l bắt
đ ầ u c h ạ y đ u a về g i ả m g i á cư ớ c . T r o n g n ử a c u ố i n ă m 2 0 0 5 , c h ấ t l ư ợ n g d ị c h vụ
A D S L sụt g i ả m rõ rệt d o s ố l ư ợ n g t h u ê b a o t i ế p t ụ c t ă n g m ạ n h , c ò n 3 ISP c h í n h
là V D C , F P T v à V i e t t e l c h ư a c ó s ự cải ti ến v à n â n g c ấ p h ạ t ầ n g m ạ n g k ị p thời,
gây n ên nhiều bức x úc cho k h ách hàng.
N g à y 0 9 /9 /2 0 0 5 , T h ủ tướng C h ín h p h ủ đ ã c h ín h thức ra q u y ết định số

2 1 9 / 2 0 0 5 / Q Đ - T T g , p h ê d u y ệ t " C h i ế n lượ c p h á t t r i ể n t h ô n g ti n đ ế n n ă m 2 0 1 0 " .
B ả n c h i ế n lư ợ c n h ấ n m ạ n h : “Chiên lược p h á t triển thông tin ỉà một bộ phận

quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tê x ã hội của quốc gia, thơng tin lcì
CỊHÍỊ cụ cung cấp tri thức, d ự báo sự phái triển và là động lực thúc đẩy sự phát
triển x ã hội
C á c nội d u n g lớ n n h ư : X â y d ự n g v à tổ c h ứ c t h ự c h i ệ n c á c q u y h o ạ c h ph át
t r i ể n t h ô n g tin 5 n ă m , h à n g n ă m ; X â y d ự n g m ô h ì n h đ à o t ạ o n g h i ệ p vụ về t h ô n g
tin; X â y d ự n g v à t h ẩ m đ ị n h c á c d ự á n p h á t tr iể n t h ô n g tin; X á c đ ị n h tý lệ n g à n
s á c h h à n g n ă m c h o s ự n g h i ệ p p h á t tr i ể n t h ô n g tin; X â y d ự n g k ế h o ạ c h p h á t
t r iể n s ự n g h i ệ p b á o c hí ; T h ự c h i ệ n đ ả m b ả o an n i n h t h ô n g tin t r o n g n ư ớ c và đối
ng o ạ i .. . c ũ n g đ ư ợ c C h í n h p h ủ q u y đ ị n h rõ r à n g n h i ệ m vụ c h o t ừ n g Bộ, n g à n h .
N ă m 2 0 0 5 là n ă m đ á n h d ấ u s ự p h á t t r i ể n vư ợt b ậ c về s ự p h á t tri ển C N T T T T và c á hệ t h ố n g lu ậ t đ ị n h q u ả n lý. K h u n g p h á p lý v ề C N T T đ ã đ ư ợ c cụ th ế
h o á với s ự k i ệ n , n g à y 1 9 / 1 1 / 2 0 0 5 , Q u ố c h ộ i đ ã “ b ấ m n ú t ” t h ô n g q u a L u ậ t g i a o
d ị c h đ i ệ n tứ v à c ó h i ệ u lực từ 1 / 3 / 2 0 0 6 . L u ậ t g ồ m 8 c h ư ơ n g , 5 4 đ i ề u q u y đ ịn h
vé t h ô n g đ i ệ p đ i ệ n tử; c h ừ k ý đ i ệ n tử v à c h ứ n g t h ự c c h ữ k ý đ i ệ n tử; g i a o kế t va
16


thự c h iệ n h ợ p đ ổ n g đ i ệ n tử; g i a o d ị c h đ i ệ n tứ c ủ a c ơ q u a n n h à n ư ớc ; an n i n h , an
(oàn, b á o vệ, b a o m ậ t t r o n g g i a o d ị c h đ i ệ n tử; giải q u y ế t t r a n h c h ấ p và x ử lý vi
p h ạ m t r o n g g i a o d ị c h đ i ệ n tứ...
N g o à i s ự p h á t tr i ển về lĩnh v ự c viễ n t h ô n g - I n t e r n e t , V i ệ t N a m c ò n phát
ti ic n m ạ n h vé v â n đ ề b ả o m ậ t , c h ố n g tội p h ạ m m ạ n g . . . T i ê u b i ể u là việc t h à n h
lậ p T r u n g t â m p h à n ứ n g n h a n h c á c sự c ố m á y tí n h q u ố c g i a v à o đ ầ u n ă m 2 0 0 6 .
T r u n g t â m n à y c ó c h ứ c n ă n g n g h i ê n c ứ u , c ả n h b á o n g u y cơ, !ỗ h ổ n g b á o m ậ t,
virus m ớ i x u ấ t h i ệ n , h i ệ n p h á p đ ề p h ò n g ; l à m đ ầ u m ố i t r a o đ ổ i t h ô n g tin trực
t u y ế n 2 4 / 2 4 v ớ i c á c t r u n g t â m x ử lý m á y tí n h q u ố c g i a , q u ố c tế; đ ư a r a n h ữ n g
b iệ n p h á p đ ề p h ò n g a n n i n h v à tổ c h ứ c k h ắ c p h ụ c s ự c ố x ả y r a t r ê n d i ệ n r ộ ng .
V ấ n đề đ à o tạo, n ân g cao chất lượng báo c h í Internet cũ n g được q uan

t â m t r o n g Chỉ thị sơ 5 2 -CT/TW do Ban Bí thư Trung ương Đáng ban hành
A'iịùy 22/7/2005 vê p h á t triển và quản lý báo điện tử. C h ỉ thị đ ã đặt ra những

nhiệm vụ cẩn làm ngay đ ể nâng cao chất lượng báo điện tử n hư vấn đé đào tạo
đội ngũ làm báo, tăng cường quản lý nhà nước, xây dipig đội ngũ, đào tạo...

1.2. Quan niệm về báo chí Internet và báo Internet:
M ạ n g I n t e r n e t c u n g c ấ p c h o n g ư ờ i s ứ d ụ n g n h i ề u d ị c h vụ tiện ích. C á c
d ịc h vụ n à y n g à y c à n g đ ư ợ c b ổ s u n g , p h á t tr iể n v à h o à n t h i ệ n k h ô n g n g ừ n g .
M ộ t s ố d ị c h v ụ c h í n h c ủ a I n t e r n e t h i ệ n c ó là: t h ư đ i ệ n t ử ( e - m a i l ) ; t h ư ơ n g m ạ i
đ i ệ n t ử ( e - c o m m e r c e ) ; t r a o đ ổi c á c t ệ p d ữ li ệu (f il e t r a n s f e r ) ; t r u y n h ậ p t h ô n g
tin từ x a ( r e m o t e l o g i n ) ; T e l n e t ( d ị c h vụ t r u y n h ậ p tới c á c tài n g u y ê n t h ô n g tin ở
c á c m á y t í n h c h ủ k ế t n ố i t r ê n I n t e r n e t) ; U s e n e t h a y I n t e r n e t N e w s g r o u p s ( t h ả o
luậ n t h ô n g q u a v i ệ c gử i c á c b ả n tin, b à i b á o ) ; I n t e r n e t R e l a y C h a t I R C (trò
c h u y ệ n t r ê n I n t e r n e t ) ; c á c d ị c h vụ t h ô n g tin đ a p h ư ơ n g t i ệ n ( W o r l d W i d e W e b )
- d ị c h v ụ c h o p h c p n g ư ờ i s ử d ụ n g kết h ợ p v ăn b ả n , â m t h a n h , h ì n h ả n h , h o ạ t
hìn h , t ạ o n ê n c á c n g u ồ n t h ô n g tin tư liệu,...
S ự ra đ ờ i v à p h á t tr iể n c ủ a b á o c h í I n t e r n e t n h ư m ộ t t r o n g c á c d ịc h vụ
tiện ích đ ã l à m c h o m ạ n g I n t e r n e t n g à y c à n g h ấ p d ẫ n , n h ấ t là với giới trò. T ừ

17


(láy, I n te r n e t t ạ o ra m ộ t m ô i t r ư ờ n g b á o c h í m ớ i với nộ i d u n g m ớ i , h ì n h t h ứ c
IIlới, thó loại b á o c h í m ớ i , đ ộ c g iá h á o c h í mới,...
L o ạ i h ì n h b á o c h í m ớ i n à y đ ư ợ c gọi h ã n g n h i ê u ten k h á c n h a u : h á o
m ạ n g , b á o đ i ệ n tử, b á o trực t u y ế n , h á o c h í In ter ne t,. ..
N ế u g ọi là b á o đ i ệ n tử, thì p h á t t h a n h v à t r u y ề n h ì n h v ố n đ ư ợ c gọi là b á o
đ i ệ n tử. C h o n ê n v i ệ c d ù n g t h u ậ t n g ữ " b á o đ i ệ n tử" đ ể c h ỉ loại h ì n h b á o c h í m ớ i
t r ê n m ạ n g I n t e r n e t n à y d ẻ g â y c ả m g i á c n h ầ m lẫn, k h ô n g rũ r à n g , k h ơ n g c ó d ặ c

t r ư n g k h u biệt.
B á o t r ư c t u y ế n là t h u ặ t n g ừ d ư ợ c n h ữ n e n g ư ờ i l à m tin h ọ c ( c h u y ế u t r o n g
lĩ n h vực m ạ n g I n t e r n e t ) , n h ữ n g n g ư ờ i n g h i ê n c ứ u v à g i ả n g d ạ y , h ọ c tậ p về b á o
ch í , lã n h đ ạ o c á c c ơ q u a n b á o c h í c ó đ ư a s ả n p h ẩ m h á o c h í c ủ a m ì n h lcn m ạ n g
I n t e r n e t . . . bấ t đ ầ u c h u y ể n s a n g s ử d ụ n g .
T r ê n t h ế g iớ i , đ ể c h ỉ loại h ì n h b á o c h í n à y , n g ư ờ i ta c ũ n g t h ư ờ n g s ử d ụ n g
t h u ậ t n g ữ " o n l i n e n e w s p a p e r " ( n g h ĩ a là " b á o tr ự c t u y ế n " ) . T u y n h i ê n , t r o n g m ố i
q u a n h ệ so s á n h với t h u ậ t n g ữ " b á o c h í I n t e r n e t " , t h u ậ t n g ữ " b á o tr ự c t u y ế n "
k h ô n g rõ r à n g b ằ n g v à c ũ n g k h ô n g b ộ c lộ h ế t n h ữ n e đ ặ c t r ư n g k h u biệ t c ủ a loại
h ì n h b á o c h í m ớ i d ự a t r ê n n ề n t ả n g m ạ n g I n t e r n e t . T ừ " tr ự c t u y ế n " Õ t h ế h iệ n
m ộ t k h í a c ạ n h k ỹ t h u ậ t đ i ệ n tử, tin h ọ c , ch ỉ t r ạ n g t h á i t ư ơ n g tá c th ờ i g i a n t h ự c
c ủ a c á c th iế t bị với n h a u (h ai n g ư ờ i đ a n g n ó i c h u y ệ n đ i ệ n t h o ạ i , hai đ ầ u c ầ u
p h á t t h a n h , t r u y ề n h ì n h tr ự c tiếp, c á c h ệ t h ố n g t h ô n g tin đ i ệ n tử đ a n g h o ạ t đ ộ n g
trực t i ế p . .. c ũ n g c ó th ê đ ư ợ c c o i là trực t u y ế n ) .
T h u ậ t n g ữ " b á o c h í I n t e r n e t " ( t i ế n g A n h là " I n t e r n e t n e w s p a p e r " - là tê n
g ọ i c h í n h x á c n h ấ t c ủ a loại h ì n h b á o c h í m ớ i n à y (6). Bới n ó c h o p h é p n ắ m bắt
và h i ể u m ộ t c á c h r õ r à n g , n h a n h c h ó n g về b ả n c h ấ t , đ ặ c t r ư n g c ô đ ọ n g n h ấ t c ủ a
loại h ì n h b á o c h í m ớ i đ ư ợ c h ì n h t h à n h v à p h á t t r i ể n g ắ n c h ặ t với m ạ n g I n t e r n e t .
T u y n h i c n , h i ệ n n a y ứ V iệ t N a m c ó 2 n h ó m c á c t r a n g w e b t h ơ n g tin c h í n h là:
n h ó m p h i ê n h á n c ủ a b á o in đ ư ợ c đ ư a lê n m ạ n g I n t e r n e t và n h ó m n g u ồ n t h ô n g
tin c ủ a c á c tổ c h ứ c k h á c , c h ủ y ế u là n h ữ n g c ô n g tv tin h ọ c tự x â y d ự n g n h ữ n g

' T h e o Đại tư diên liến g Việt, trang 1736, N hà xuất bán Van hố T h ơ n g tin. n am 1998.
T h e o TS. T h a n g Đ ứ c T h ả n g . T ổ n g biên táp báo V nHxpress. bài g iá n g "Báo c h í trực tuyến" c ao h o e K h o á 6 .

18


t r a n g t h ô n g tin c ó n ộ i d u n g và p h o n g c á c h t ư ơ n g đ ô i đ ộ c lập, k h ô n g lệ t h u ộ c
v;to i m u ổ n tin c h í n h c ủ a m ộ t t ờ h á o in t ư ơ n g ứ n g n à o , c ó trụ s ơ r iê ng , đội n g ũ

pliórm v iê n đ ộ c l ậ p v à c á c hài viết r iên g. T i c u b i c u là hai t ờ V n E x p r e s s và
V i e t N a m N c t . Bới v ậ y , lu ậ n v ă n n à y

SC

s ư d ụ n g t h u ậ t n g ữ " b á o I n t e r n e t ” đ ế ch 1

2 t ờ h á o V n E x p r e s s v à V i e t N a m N e t là đố i t ư ợ n g n g h i c n c ứ u c ủ a lu ậ n v ăn, đ ế
p h â n bi ệ t với n h ữ n g w e b s i t e là p h i ê n b ả n c ủ a c á c tờ b á o in t r ê n m ạ n g I nt er n e t
(gọi c h u n g là b á o c h í I n t e r n e t ) .
H iện n a y có nhiều cách hiểu về báo chí Internet và b áo Internet như ng
c h ư a c ó v ă n b ả n t h ể h i ệ n c h í n h xác.
T h ứ n h ấ t , L u ậ t s ử a đ ổi b ổ s u n g m ộ t s ố đ i ề u c ủ a L u ậ t b á o c h í n ă m 1999
có m ộ t t r o n g n h ữ n g đ i ể m m ớ i nổi b ậ t là n h ấ c đ ế n loại h ì n h b á o c h í m ớ i với tên
ơọi b á o đ i ệ n tử. “ B á o c h í n ó i t r o n g L u ậ t n à y là b á o c h í V i ệ t N a m , b a o g ồ m : b á o
in ( b á o , tạ p c h í , b á n ti n thờ i sự, b ả n tin t h ô n g tấ n ), b á o n ó i ( c h ư ơ n g trì nh p hát
t h a n h ) , b á o h ì n h ( c h ư ơ n g tr ì n h t r u y ề n h ì n h , c h ư ơ n g t r ì n h n g h e - n h ì n thời s ự
d ư ợ c t h ự c h i ệ n b à n g c á c p h ư ơ n g ti ện k ĩ t h u ậ t k h á c n h a u ) , b á o đ i ệ n t ử (đ ư ợ c
th ự c h i ệ n t r ê n m ạ n g t h ô n g tin m á y t í n h ) b ằ n g t i ế n g V i ệ t , t i ế n g c á c d â n tộ c t h i ể u
sô V iệ t N a m , t i ế n g n ư ớ c n g o à i ” . ( 7)
N h ư v ậ y , L u ậ t b á o c h í c h o r à n g b á o c h í I n t e r n e t là loại h ì n h h á o c h í đ ư ợ c
thực h i ệ n t r ê n m ạ n g t h ơ n g tin m á y tín h b ằ n g t i ế n g V i ệ t , t i ế n g c á c d â n tộ c th iế u
sô V i ệ t N a m , t i ế n g n ư ớ c n g o à i .
T h ứ h a i , t h e o c á c h h i ể u t h ô n g d ụ n g và đ ơ n g i ả n h i ệ n n a y , b á o c h í
I n te r n e t là h ì n h t h ứ c p h á t h à n h trê n m ạ n g I n t e r n e t c ủ a m ộ t tờ h á o in c ó s ẩ n h a y
đ ư a p h á t t h a n h , t r u y ề n h ì n h lên m ạ n g I n te r n e t. V í d ụ n h ư L a o đ ộ n g đ i ệ n tử,
N h â n d â n đ i ệ n tử, V T V o n l i n e ,

vov

o n li n e .. . N h ư v ậ y , b á o c h í I n te r n e t ch í là

m ộ t p h i ê n b ả n , m ộ t h ì n h t h ứ c t h í c h ứ n g c ủ a b á o c h í t r u y ề n t h ố n g t r o n g thời đại
h ù n g n ổ t h ô n g tin I n t e r n e t .
N g h ị đ ị n h 5 5 c ủ a C h í n h p h ú về việ c q u á n lý, c u n g c ấ p và s ử d ụ n g d ịc h
vụ I n t e r n e t b a n h à n h n g à y 2 3 / 8 / 2 0 0 1 đ ề c ậ p đ ế n b á o c h í I n t e r n e t n h ư là m ộ t

Luật sửa dổi bổ s u n g m ột số đ iề u c ù a I.uât háo c h í n ám 1999. Đ iếu 3: C ác loai hình h á o chi. N ha xuàt bán
Chinh In Q u ò c m a. n a m 1909.

19


loại h ì n h d ị c h vụ t h ô n g tin I n t e r n e t n ằ m t r o n g c á c loại h ì n h d ị c h vụ ú n g d ụ n g
I n te r n e t. B á o c h í I n t e r n e t là v iệ c " p há t h à n h h á o c h í ( h á o n ó i, b á o h ì n h , h á o
ti ện tứ)" Iren I n t e r n e t ( x).
T h ứ ba, c ó q u a n n i ệ m c h o r ằ n g , b á o c h í I n t e r n e t t h ự c c h ấ t là m ộ t tr a n g
w e b ( w e b s i t e ) t r ê n I n t e r n e t . W e b s i t e là c ổ n g t h ô n g tin c ó c h ứ a c á c si êu liên két
d ầ n đ ế n n ộ i d u n g t h ô n g tin và đ ư ợ c đ á n h đ ị a chi. T u y n h i ê n , n ế u h iể u t h e o c á c h

này thì q u á r ộ n g . V ì m ộ t tờ b á o I n t e r n e t đ ú n g là m ộ t t r a n g w e b , n h ư n g k h ô n g
phái t r a n g w e b n à o c ũ n g là b á o I n te r ne t.
T h ứ tư, c ó n g ư ờ i q u a n n i ệ m b á o c h í I n t e r n e t ỉà m ộ t loại h ì n h b á o c h í c ó
s ư c a n t h i ệ p c ủ a c ó n g n g h ệ c a o , đ ư ợ c c h ế tá c , x u ấ t b á n v à c h ạ y t r ê n m ó i tr ư ờ n g
d iệ n tử. (9) M ộ t c h u y ê n g i a t r o n g lĩ n h v ự c n à y đ ị n h n g h ĩ a : " M ộ t từ b á o I n te r n e t
là m ộ t t ờ b á o t h ự c h i ệ n c á c c h ứ c n ă n g c ủ a b á o c h í b ằ n g p h ư ơ n g tiện I n te r n e t"

V ậ y , n h ư t h ế n à o thì đ ư ợ c x á c đ ị n h là b á o c h í I n t e r n e t ? T r o n g c ơ n g trình
n g h i ê n c ứ u "Newspaper publishing and the World Wide Web" c ô n g b ô n ă m
1998, h a i t á c g i ả M i c h e l H . J a c k s o n v à N o r a P a u l đ ã đ ư a ra n h ữ n g t i ê u c h í m à

n h ữ n g t r a n g w e b p h ạ m v à o m ộ t t r o n g n h ữ n g ti ê u c h í đ ó thì k h ơ n g đ ư ợ c co i là
m ộ t tờ b á o Internet:
+ T r a n g w e b c ủ a m ộ t c ô n g ty t r u y ề n t h ô n g h a y tổ c h ứ c m à k h ô n g c u n g
c ấ p m ộ t s á n p h ẩ m b á o c h í r i ê n g biệ t đ ể l à m bá o .
+ T r a n g w e b c h ỉ b a o g ồ m m ộ t t r an g.
+ T r a n g w e b c h ỉ c u n g c ấ p k h u n g t r a n g ( đ ể m ụ c ) m à k h ô n g c ó nộ i d u n g
đi k è m .
+ T r a n g w e b c h ỉ c u n g c ấ p n h ữ n g t h ô n g tin r a o vặt, q u á n g cáo...
+ T r a n g w e b k h ơ n g c ó b ả n in t ư ơ n g ứn g.

* K hoán 3, đ iề u 12 . N g h i đ ịn h 5 5 / 2 0 0 1/N Đ -CP. n g ày 23 /8 /20 01 .
l' T h eo ò n g M ai L in h - T r u n g tám diều hàn h th ông till m ạ n g In ternet Viét N a m
T h eo TS. T h a n g Đ ứ c T h án g .

20

Bỏ Van hố T h ơ n e im.


+ T r a n lí w e b k h ô n g đ ư ợ c c ậ p n h ậ t t h ô n g tin t r o n g v ò n g 15 n g à y . ( " )
H i ệ n n a y , t r ê n t h ố giới đ ã c ó n h i é u h á o I n t e r n e t x u ấ t b a n đ ộ c lập, k h ổ n g
p h ụ t h u ộ c v à o b á n in t ư ơ n g ứn g. Ớ V i ệ t N a m h i ệ n n a y , c ó m ộ t s ố t r u n g w e b
d ư ợ c co i la n h ữ n g t ờ b á o I n te r n e t t h à n h c ô n g n h ấ t n h ư V n E x p r e s s . V i e t n a m N e t ,
V D C M e d i a . . . c ũ n g k h ô n g c ó b ả n in t ư ơ n g ứn g. C h o n c n , q u a n đ i ế m t h ứ n ă m
c ủ a h ai lá c g i ả t r ê n ( t r a n g w e b k h ô n g c ó b ả n in t ư ơ n g ứ n g thì k h ơ n g đ ư ợ c co i là
h á o i n t e r n e t ) k h ơ n g c ị n p h ù hợp. C á c ti êu c h í c ò n lại soi v à o t h ự c tiễ n b á o c h í
I n t e r n e t t r ê n t h ê giớ i v à V i ệ t N a m h i ệ n n a y v ẩ n c ò n g i á trị.
N ế u c á n c ứ v à o v i ệ c c ấ p p h é p c ủ a Bộ V a n h o á T h ơ n g tin thì h i ệ n n a y
V iệt

N a m c ó 4 t ờ b á o I n t e r n e t là V n E x p r e s s , V i e t N a m N e t , V D C M e d i a ,

w e b s i t e Đ ả n g c ộ n g sả n V i ệ t N a m . P h ó n g v i ê n c ủ a n h ữ n g t ờ b á o n à y k h i đ ư ợ c
c ấ p m ớ i v à l à m lại t h ẻ n h à b á o c ũ n g đ é u đ ư ợ c g h i là p h ó n g v iê n b á o I n t e r n e t .
V ậ y b á o I n t e r n e t là g ì?
D ự a v à o n h ữ n g p h â n tí ch , t á c g i ả x i n t h ử đ ư a r a m ộ t q u a n n i ệ m về b á o
I n t e r n e t , n h ư s a u : “ Báo internet ìà m ột loại hình báo chí mà sản phẩm của nỏ

dược lực lượn» phóng viên riêng rổ chức, xây dựng, xuất bán, phát hành độc lập
dựa trên nên tánq m ạng Internet tồn cẩu.

1.3. Báo chí Internet trên thế giới và ở Việt Nam hiện nay:
H i ệ n n a y , ở V i ệ t N a m c ũ n g n h ư t r ê n t h ế g iớ i, c h ư a c ó tài liệu n g h i ê n c ứ u
s â u v ề lí l u ậ n c ũ n g n h ư t h ự c ti ễ n c ủ a b á o c h í I n t e r n e t .
K c từ k h i I n t e r n e t b ù n g n ổ v à lan t o ả t r ê n p h ạ m vi t o à n c ầ u v à o n h ữ n g
n ă m 9 0 c ủ a t h ế kí X X thì c ũ n g là lú c I n t e r n e t t r ở t h à n h m ộ t k h o t h ô n g tin
k h ổ n g lồ. B ê n c ạ n h n h ữ n g t r a n g t h ô n g tin n g h i ệ p d ư c á n h â n , h à n g loạt c á c n h à
c u n g c ấ p t h ô n g ti n c h u y ê n n g h i ệ p b ắ t đ ầ u k h a i p h á m á n h đ ấ t m à u m ỡ n à y . C á c
h ã n g t h ô n g t ấ n lớ n n h ư R e u t e r s , A F P , A P,...; c á c t ậ p đ o à n t r u y ề n t h ô n g C N N ,
N B C . B B C , M S N , . . . ; b á o N e w Y o r k T i m e s , W a s h i n g t o n Pos t, W o r l d Street

1 "Báo c h í phát h à n h Iren m a n g

suy n g h ĩ vé m ộ t cái tên" - tác giá N g u y ề n Sỹ H o à n g . T ạ p chí Người làm hao.

số th áng 3 -2001.

21

Jo ur nal v.v... (leu c ó inịt án h á n đ i ệ n tứ t re n I n t e r n e t và đ ư ợ c ü<)i là h á o c h í
In te r n e t.
T r ê n th c g i ớ i , c á c h ã n g t h ô n g tấn, c á c lờ b á o , c ú c đài p h á t th a n h , t r u y ề n
h ìn h ra t h ê m b á o c h í I n t e r n e t với m ụ c đ í c h giới t h i ệ u p h i ê n h á n c h í n h , h ỗ trợ
c h o c h í n h tờ h á o , c á c đài p h á t t h a n h , t r u y ề n h ì n h là rất p h ổ biến. Báo c h í
I n t e r n e t c ũ n g là m ộ t p h ư ơ n g tiện p h á t h à n h m ớ i đ ế p h á t t r i ể n t h ê m đ ộ c gia,
k h á n t h í n h g i a c ủ a họ . M ộ t s ố tờ h o ạ t đ ộ n g h i ệ u q u á , t h u h ú t lư ợ n g n g ư ờ i đ ọ c
lớn n g h ĩ đ ế n v i ệ c k i n h d o a n h b ằ n g loại h ì n h b á o c h í m ớ i n à y q u a v iệ c b á n
q u á n g c á o , tí n h c ư ớ c t r u y n h ậ p I n te r n e t h a y b á n n ội d u n g ĩ h ô n g tin.
V iệt N a m c h ín h thức h o à m ạ n g Internet vào n g à y 19/11/1997. N gay đầu
n á m 19 98 , t ạ p c h í Q u ê h ư ơ n g lầ n đ ầ u tiên r a m á t b ạ n đ ọ c t r ê n m ạ n g I n te r n e t,
đ ư ợ c đ á n h d ấ u là n g à y q u a n t r ọ n g t r o n g lịch s ử b á o c h í I n t e r n e t V i ệ t N a m . L ầ n
lượt c á c tờ: N h â n d â n , L a o đ ộ n g . . . đ ế n Đ à i t r u y ề n h ì n h V i ệ t N a m , Đ à i T i ế n g
nó i V i ệ t N a m , T h ô n g t ấ n x ã V iệ t N a m , c á c t r a n g w e b n h ư V N E x p r e s s , V D C
M e d i a , V A S C O r i e n t ( s a u n à y lù V i e t N a m N c t ) . . . x u ấ t b á n s ả n p h ẩ m b á o c h í
c ủ a m ì n h t r ê n m ạ n g I n t e r n e t . H a i tờ V i e t N a m N e t v à V n E x p r e s s đ ư ự c c ô n g
n h ậ n là b á o I n t e r n e t đ ầ u ti ên ở V i ệ t N a m .
1-

V n E x p r e s s là t ờ b á o c ủ a C ô n g ty F P T đ ư ợ c c h í n h t h ứ c đ ư a lên m ạ n g

n g à y 2 6 / 0 1 / 2 0 0 1 c ó đ ị a chỉ: h ttp ://w w w .v n e x p re s s.n e t. N gày 251 ì 112002, tờ

báo này đ ã chính thức được cấp giấy phép hoạt động báo chí, là tờ b á o đ ầ u tiên
trê n m ạ n g I n t e r n e t c h í n h t h ứ c đ ư ợ c c ấ p p h c p h o ạ t đ ộ n g b á o chí . Vớ i m o n g
m u ố n t r ở t h à n h m ộ t t ờ b á o I n te r n e t c u n g c ấ p t h ô n g tin h ữ u íc h c h o đ ộ c giả,
V n E x p r c s s h o ạ t đ ộ n g trôn n g u y ê n tắc: t h ô n g tin n h a n h , t r u n g t h ự c d ự a t rê n tinh
t h a n x â y d ự n g v à c ầ u thị.
R a m ắ t trôn I n t e r n e t n g à y 2 6 / 2 / 2 0 0 1 , 6 t h á n g s au . từ b á o đ ã lc n vị trí đ á u
h a n g t r o n g s ố c á c w e b s i t e t i ế n g V i ệ t t r ê n t o à n c ầ u và c h i ế m g i ữ vị trí n à y c h o

đ ế n n g à y h ô m n a y . Sau g ầ n 1 n ă m h o ạ t đ ộ n g , \ 'tìExpress đ ã tr ờ t h à n h tờ há o
đ i ệ n tử k h ô n g b a o c ấp . N g u ồ n thu d u y n h ấ t đ ể b á o h o ạ t đ ộ n g là từ q u á n g cáo.

22


Sau 5 n ă m h o ạ t đ ộ n g , đ ố n n a y VnExpress đ ã th u h ú t đ ư ợ c 1,2 tr i ệ u lượt
li uy c ậ p / n g à y . N ă m 2 0 0 5 , s ỏ đ ộ c g iá t h ư ờ n g x u y ê n t r o n g và n g o à i n ư ớ c đ ạ t h ơ n
x , 9 triệu. L ư ợ n g đ ộ c g i a t h ư ờ n g x u y c n n à y đ ã đ ư a t ờ h á o tr ớ t h à n h t ờ h á o
I n t e r n e t lớn n h ấ t tại V i ệ t N a m h i ệ n n a y . N g à y 2 1 / 7 / 2 0 0 5 , V n E x p r e s s x ế p t h ứ
4 7 9 t r o n « d a n h s á c h 5 0 0 t r a n g w e b h à n g đ ầ u t h ế g iớ i c ủ a A l e x a - c ô n g c ụ t h e o
d õ i lưu l ư ợ n g t r u y c ậ p t h u ộ c t ậ p đ o à n t h ư ơ n g m ạ i tr ự c t u y ê n lớn nh ấ t t h ế giới

A m a z o n e . c o m . Đ â y là lần đ ầ u ti ên m ộ t t r a n g w e b t i ế n g V i ệ t đ ư ợ c g ó p m ậ t
t r o n g d a n h s á c h c á c “ đ ạ i g i a ” Irên I n t e r n e t . Đ ư ợ c x ế p h ạ n g t r o n g d a n h s á c h
G l o b a l T o p 5 0 0 k h ô n e c h ỉ là t h à n h tựu r i ê n g c ủ a V n E x p r c s s m à c ò n là s ự k i ệ n
đ á n h d ấ u b ư ớ c p h á t tr i ển nộ i d u n g I n te r n e t ở V iệ t N a m . Sau đ â y là b i ể u đ ồ
t h ố n g kê s ố l ư ợ n g đ ộ c g i ả t r u y c ậ p V n E x p r e s s m ỗ i n g à y t r ê n A l e x a ( n g à y
24/8/2005):
Daily Reach (per million)
vnexpf e s s . n e t

1500

1000

500

0
© 2 CO

N ă m 2 0 0 2 , k h i tờ b á o c h ư a đ ầ y 2 t u ổ i c ũ n g đ ã lọt v à o t o p c á c t r a n g w e b
d a n đ ầ u t h ế giớ i. K ế t q u ả t h e o dõ i đ ị n h k ỳ g ầ n 1 n ă m , V n E x p r e s s c h ư a b a o g i ờ
x u ố n g d ư ớ i t h ứ h ạ n g 2 . 5 0 0 / h à n g t r i ệ u tr iệ u đ ị a c h ỉ w e b đ a n g c ó m ặ t t r ê n m ạ n g
t o à n c ầ u với k h o á n g 12 tri ệu lượt t r u y c ậ p / t h á n g v à 8 0 0 . 0 0 0 đ ộ c g i ả t h ư ờ n g
x u y c n . Ba n đ ầ u , t ờ b á o p h ầ n lớ n lấ y tin tức t ừ c á c b á o v iế t k h á c t r o n g n ư ớ c n h ư
L a o đ ộ n g , T u ổ i tr ẻ , T h a n h n i ê n , N h â n d â n . . . v à d ị c h c á c tin tứ c thời s ự t h ế giới
c ủ a c á c h ã n g t h ô n g tấn , h á o c h í n ư ớ c n g o à i .
H i ệ n n a y , n g o à i p h ầ n tin q u ố c tê g ầ n n h ư d ị c h n g u y c n từ b á o c h í n ư ớ c
rmoài, c á c m á n g c ò n lại, c h i ế m đ ế n 8 5 - 9 0 % là c á c b ài viết tr ự c ti ếp c ủ a p h ó n g
v iê n t o à s o ạ n .
23


T ờ V n E x p r e s s đ ư ợ c biết (lên tr ư ớ c tờ V i e t N a m N c t d o h ì n h t h à n h p h or m
c á c h tờ h á o đ i ệ n t ử s ớ m h ơ n , c ậ p n h ậ t t h ô n g tin n h a n h v à c h í n h x ác . M a u sác
t i ê n c á c t r a n g h á o đ ư ợ c bó trí hai ho à. G i a o d i ệ n c ủ a t ờ b á o n à y c ũ n g rất g á n
nùi, th á n t h i ệ n với đ ộ c giá. C á c h b ố trí t h ô n g tin t h e o s ơ đ ồ h ì n h c â y , rất logic,
k h o a h ọ c , g i ú p đ ộ c g i á t ì m k i ế m t h ơ n g tin n h a n h v à h i ệ u q u á .
C h ấ t l ư ợ n g t h ô n g tin đ ư ợ c n â n g c a o đ ồ n g n g h ĩ a với “ t h ư ơ n g h i ệ u ” c u a
VIIExpress c à n g lớn m ạnh.
2-

V i e t N a m N e t : N g à y 0 2 / 9 / 2 0 0 1 , t r a n g c h ú http ://w w w .v n n .v n lần đ ầ u

ticn ra m ắ t c ô n g c h ú n g m a n g t ê n V a s c O r i e n t ( h i ệ n n a y là V i e t N a m N e t ) p h á t
tr i ể n i h e o h ư ớ n g thời sự, c h u y ê n s âu , c ô n g c h ú n g c ó t h ể th u n h ậ n t h ô n g tin.
th ả o lu ậ n t r a o đ ổ i tr ự c t i ế p về m ọ i v ấ n đ ề t r o n g và n g o à i n ư ớ c .
Ban đ ầ u c ơ q u a n n à y c ó 6 n g ư ờ i , t r o n g đ ó c ó 3 p h ó n g v i ê n c h u y c n th ự c
h i ệ n c á c bài v iế t đ ộ c l ậ p b ê n c ạ n h v iệ c l ấ y tin t ừ c á c b á o k h á c . Đ ế n n ă m 2 0 0 3 ,

k h o ả n g 7 0 % l ư ợ n g ti n b ài đ ã đ ư ợ c c á c p h ó n g v i ê n v à c ộ n g tá c v iê n t h ư ờ n g
x u y ê n t h ự c h i ệ n . T ờ b á o n à y p h â n c ô n g tr ự c t i ế p m ỗ i p h ó n g v iê n t h e o dõi m ộ t
m ả n g đ ể tài r i ê n g v à rất h ạ n c h ế lấ y t h ô n g tin t ừ c á c b á o k h á c . Đ ế n n a y , n g o à i
p h ầ n tin q u ố c tế, c á c m ả n g k h á c c ó k h o ả n g 8 5 - 9 0 % b à i viế t là c ủ a c h í n h p h ó n g
v iê n c ủ a b á o t h ự c h i ệ n . T ờ b á o n à y c ó x u h ư ớ n g p h á t t r i ể n t h à n h m ộ t tậ p đ o à n
b á o đ iệ n t ử t r o n g đ ó c ó c á c t ờ b á o c o n t h e o t ừ n g c h ủ đề : t h ể t h a o với t r a n g w e b
riêng

tnam net.vn,

truyền

hình

có

riêng

trang

web

h t t p : / / v i e t n a m n e t . t v , tin tứ c c ó r i ê n g t r a n g h t t p : / / t i n t u c o n l i n e . v i e t n a m n e t . v n , thê
giới án h c ó t r a n g h t t p : / / m o b i l e . v i e t n a m n e t . v n , đ á n h g i á tín n h i ệ m d o a n h n g h i ệ p
c ó h t t p : / / w w w . c r . v i e t n a m n e t . v n , k ý lụ c V i ệ t N a m c ó t r a n g h t t p : / / v n n . v n / k y l u c .
N g o à i ra c ị n c ó c á c c h u y ê n sa n như : c h u y ê n s a n vế q u ê h ư ơ n g c ó tr a n g w e b :
tnam net.vn,
hU p:/'netm ode.vietnam net.vn,

mốt

âm

và

thời

nhạc

lại

trang
có

có

trang

trang
riêng

web
với

đ ịa

r iên g:
chi:

h i t p : / ' g i a i d i e u x a n h . v i e t n a r n n e t . v n , d à n h c h o đ ồ n g b à o ở x a tổ q u ố c c ũ n g có
tr a n ü w e b r i ê n g với đ ị a chỉ: h t t p : / / n g u o i v i e n x u . v i e t n a m n e t . v n . T h ô n g tin về

xuấ t n h ậ p k h ẩ u ,

V ic t n a m N e t cũ n g có riêng m ộ t c h u y ê n
24

s a n với đ ịa chí: