MỘT số GIẢI PHÁP GIÚP học SINH TIỂU học CHIA NHÓM và học NHÓM THEO mô HÌNH TRƯỜNG học mới

MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH TIỂU HỌC CHIA NHĨM VÀ HỌC
NHĨM THEO MƠ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI

1. Phần mở đầu:
1.1. Lý do chọn giải sáng kiến
Dạy học theo nhóm là hình thức giảng dạy đặt học sinh vào mơi trường học
tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp. Tổ
chức dạy học theo nhóm là một hình thức dạy học mới. Đó là một trong những
hình thức thực hiện tốt việc dạy học phát huy tính tích cực và tương tác của học
sinh. Với hình thức này, học sinh được hấp dẫn, lôi cuốn vào các hoạt động học,
thu lượm kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ, hướng dẫn của
giáo viên. Học sinh có nhiều cơ hội thảo luận, tranh luận, phát biểu bình đẳng, thể
hiện sự hiểu biết của mình và học hỏi kinh nghiệm của bạn. Qua đó rèn luyện cho
HS cách trình bày, bảo vệ quan điểm của mình, cách thuyết phục và thương lượng
trong giải quyết vấn đề và biết cách lắng nghe người khác cũng như phát triển
những kĩ năng phê bình, phân tích, giải quyết vấn đề. Dạy học hợp tác tạo ra nhiều
cơ hội cho HS được hoạt động giải quyết vấn đề học tập, đưa HS vào thế chủ
động tìm tịi kiến thức. Tác động tích cực đến động cơ, sự nhận thức và cả phương
pháp học tập, có ích cho việc tự học sau này. Phát huy cao độ năng lực học tập cá
nhân, ý thức được khả năng của mình, nâng cao niềm tin vào việc học tập.Tạo tâm
lý thoải mái cho HS. Các em được sự hỗ trợ, hợp tác trong nhóm nên tự tin hơn, vì
thế việc học sẽ đạt kết quả cao hơn. Phát triển tư duy sáng tạo, khả năng phân tích,
tổng hợp và khả năng giải quyết vấn đề.Việc áp dụng học tập theo nhóm của mơ
hình trường học mới ( VNEN) là hình thức học tập mới sử dụng phổ biến hầu hết
ở các trường tiểu học hiện nay.Đối với cấp tiểu học, việc rèn cho các em các kỹ
năng học nhóm là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao
lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện
nhân cách cho học sinh. Cùng với đổi mới chương trình giáo dục phổ
thơng bao gồm cả đổi mới về nội dung chương trình và phương
pháp giảng dạy, trong đó có chú trọng đến phương pháp học hợp
tác nhóm. Tuy nhiên trong q tình dạy học, giáo viên vẫn còn

lung túng khi tổ chức cho học sinh các hoạt động học nhóm. Làm


việc theo nhóm có thể tập trung những mặt mạnh của từng người và bổ sung, hoàn
thiện cho nhau những điểm yếu. Dạy học theo nhóm địi hỏi giáo viên phải chuẩn bị
kĩ lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự phù hợp với hoạt động
nhóm và thiết kế được các hoạt động giúp học sinh lĩnh hội, khám phá kiến thức mới
một cách hiệu quả nhất. Làm thế nào để hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động
nhóm hiệu quảnhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
1.2. Điểm mới của sáng kiến
Mơ hình trường học mới được triển khai và thực hiện dạy học ở một số trường
trong cả nước, song song với vai trị của giáo viên thì vai trị điều hành của học
sinh cũng được nâng cao và quan trọng không kém người giáo viên. Để thực
hiện mục tiêu giáo dục tiểu học góp phần đào tạo con người chủ động, sáng tạo
thích ứng, hợp tác. Thực hiện cá thể hóa dạy học, dạy cho từng cá nhân, xây dựng
tốt môi trường học tập. Vậy làm thế nào để giúp có những thói quen chia nhóm,
học nhóm và nhóm trưởng ý thức được nhiệm vụ của mình, điều hành nhóm đạt
hiệu quả tốt. Thực tế giảng dạy bản thân suy nghĩ và đưa ra sáng kiến “Một số giải
pháp giúp học sinh tiểu học chia nhóm và học nhóm” nhằm chia sẻ những kinh
nghiệm của bản thân trong quá trình thực hiện dạy học theo mơ hình trường học
mới.
2. Phần nội dung
2.1. Thực trạng cách chia nhóm, tổ chức hoạt động nhóm, vai trị điều hành của
nhóm trưởng của học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 2 nói riêng cá em
cịn nhiều lung túng, chưa biết cách chia nhóm, quy trình học nhóm, năng lực điều
hành cịn hạn chế, trình bày chưa mạnh dạn, chưa tự tin.
2.2. Nội dung
Qua quá trình dạy học và tổ chức các hoạt động học cho học sinh tiểu học
trong những năm học trước đây, học sinh chưa biết quy trình tổ chức học nhóm,
Trong bài học, khi cơ giáo u cầu một nội dung nào đó hoạt động nhóm, tất cả

học sinh đều nghe nhóm trưởng hỏi và các thành viên trong nhóm trả lời, xuất
hiện nhiều học sinh không thực hiện được nội dung học tập này. Bản thân tôi trăn


trở và đã lựa chọn những cách chia nhóm, học nhóm để hướng cho học sinh lớp
mình chủ nhiệm như sau:
Giải pháp 1: Cần hướng dẫn học sinh cách chia nhóm.
Trong q trình dạy học, lớp học có 30 học sinh, tôi đã thực hiện những cách
phân chia thành các nhóm học tập, mỗi nhóm có 6 học sinh với các cách làm sau:
Giáo viên dùng các thẻ màu ghi các số từ 1 đến 6 lặp đi lặp lại năm lần cá tất cả là
30 thẻ . HĐTQHS sẽ phát ngẫu nhiên thẻ màu cho các bạn trong lớp. Những học
sinh có thẻ ghi cùng số sẽ lập thành một nhóm. Đây là dạng tổ chức nhóm ngẫu
nhiên, một hình thức chia nhóm cơng bằng cho tất cả học sinh.
Chia nhóm một cách ngẫu nhiên có thể thơng qua trị chơi để học sinh được kết
nhóm. Cơ giáo u cầu Hội đồng tự quản tổ chức cho học sinh là trò chơi “Kết
bạn” Học sinh xếp thành vòng tròn vừa đi vừa hát. Khi Hội đồng tự quản ra hiệu
lệnh “kết bạn” và yêu cầu kết 6, học sinh nhanh chóng co cụm lại thành các nhóm
với số lượng thành viên đúng như cô giáo yêu cầu.
Cho học sinh tự chọn nhóm học tập của mình khi cơ giáo yêu cầu. Đây là hoạt
động mà học sinh rất hứng thú. Các nhóm học sinh được hình thành dựa trên sở
thích, thói quen của nhau. Học sinh tự hình thành nhóm trên cơ sở nguyện vọng.
Cách chia nhóm này phù hợp với các môn học Tự nhiên và Xã hội hay các hoạt
động ngoại khoá khác. Cách làm này thỉnh thoảng mới thực hiện.
Chọn học sinh cho nhóm để phục vụ cho các ý đồ của môn học. Đây là nhóm
phục vụ cho các mơn học tập trung vào phát triển các kĩ năng. Giáo viên sẽ phân
chia để trong nhóm có cả học sinh khá lẫn học sinh yếu nhằm hỗ trợ lẫn nhau.
Giáo viên nên để học sinh biết rõ lí do tại sao cơ lại chọn nhóm theo cách đó để
học sinh trong nhóm biết cách hỗ trợ nhau trong khi thực hiện các cơng việc của
nhóm.
Phân chia nhóm dựa trên năng lực: Khi giáo viên muốn làm việc với các nhóm

học sinh có trình độ tương đương trong mỗi nhóm thì giáo viên sẽ gộp các học
sinh cùng đối tượng ngồi cùng nhau, đồng nhất trình độ với nhau. Bằng cách này,


một mặt, giáo viên có thể giao thêm việc cho các nhóm khá, giỏi hoặc có năng
khiếu về lĩnh vực nào đó nhằm tăng cường thử thách, khơi gợi hứng thú và ham
mê khám phá sáng tạo của các em; mặt khác, giáo viên sẽ tập trung hướng dẫn,
củng cố những vấn đề cơ bản cho các nhóm học năng lực học tập chậm và đảm
bảo có thời gian đầu tư vào việc thiết kế nhiệm vụ phù hợp với năng lực học tập
của học sinh.
Trong mỗi hoạt động, mỗi tiết, tuỳ thuộc vào đặc điểm các hoạt động, mục đích
bài học mà chọn nhóm, vừa giúp đạt mục tiêu, vừa làm cho học sinh không cảm
thấy bị nhàm chán. Việc thay đổi nhóm thường xuyên cũng là cách rất tốt để học
sinh học hỏi kinh nghiệm học tập và kĩ năng làm việc nhóm trong mỗi nhóm khác
nhau của các bạn khác nhau. Các nhóm nên thường xuyên được thay đổi và dù
chọn chia nhóm theo cách nào thì giáo viên cũng cần phải xem xét chuẩn bị kĩ
càng. Nguyên tắc là nhóm phải phù hợp với hoạt động được giao và hướng tới
mục tiêu mà giáo viên mong muốn đạt được của hoạt động đó.
Giải pháp 2: Giáo viên cần phải hướng dẫn học sinh biết học nhóm.
HS chưa từng biết học nhóm nên GV phải hướng dẫn các em biết cách học
trong nhóm. Học nhóm là hình thức tổ chức tự quản trong học tập của HS. Cần
nhớ Học nhóm là Tự học và Tự quản.
Với mỗi HS phải hiểu được quy trình học nhóm và ngun tắc học nhóm để tự
giác chấp hành và tham gia học tập trong nhóm, đó là:
Cá nhân tự học : Tự nghiên cứu tài liệu; tự trả lời các nội dung, yêu cầu trong
sách; tự hình thành kiến thức (nếu có điều chưa hiểu có thể hỏi bạn hoặc hỏi GV).
Đây là yêu cầu bắt buộc, là điểm cốt lõi của VNEN.
Chia sẻ trong cặp đơi: Em nói hiểu biết của mình cho bạn nghe; nghe bạn nhận
xét, em hãy lắng nghe nhận xét của bạn để tiếp thu hoặc trao đổi lại. Bạn nói hiểu
biết của bạn; Em nghe, nhận xét và góp ý cho bạn; Hai người cùng thống nhất nội

dung trả lời để báo cáo trước nhóm. Trình bày trong nhóm: Nhóm trưởng mời đại
diện từng cặp báo cáo. Đại diện cặp 1 báo cáo, các bạn trong nhóm nghe và góp ý,
nhận xét. Đại diện cặp 2, cặp 3 lần lượt báo cáo và nghe nhận xét, góp ý của các


cặp khác, đặc biệt chú ý để trong nhóm ai cũng được nói hoặc là báo cáo hoặc là
góp ý; khơng để có em khơng nói gì hoặc có em nói quá nhiều tranh hết phần của
người khác. Cả nhóm thống nhất nội dung và cử người báo cáo trước lớp hoặc với
giáo viên. Chỉ khi nào mỗi HS đều biết cách học nhóm, nắm được ngun tắc học
nhóm thì hoạt động tự học, tự quản trong nhóm mới thực sự có hiệu quả đích
thực. Nhóm trưởng nắm rõ nhiệm vụ, cơng việc của mình, trong thời gian đầu, tơi
để các nhóm trưởng ngồi lại và hướng dẫn các em điều hành thành viên trong
nhóm thực hiện nhiệm vụ học nhóm. Khi gặp khó khăn, biết tìm sự hỗ trợ của bạn
hoặc GV để vượt qua khó khăn và biết báo cáo kết quả học tập với GV. Biết đánh
giámình cịn vướng mắc gì, chưa hồn thành nhiệm vụ nào; bạn nào có kết quả
tốt, bạn nào tích cực học trong nhóm. Những tuần đầu, GV phải ngồi học với từng
nhóm (có thể tiết Tốn học với nhóm 1, tiết Tiếng Việt học cùng nhóm 2, tiết Tự
nhiên - Xã hội học cùng nhóm 3,..) để hướng dẫn các em biết cách tự học và biết
học theo nhóm. Đây là sự chuẩn bị cần thiết, GV phải kiên trì, bền bỉ để hình
thành phương pháp học theo nhóm cho HS. Với HS lớp 2, sau khoảng 2 tháng các
em sẽ quen với cách học này các bạn đừng vội vàng đốt cháy giai đoạn ảnh hưởng
đến tâm lí và kết quả học tập của HS. Giáo viên có thể hướng dẫn các em thực
hiện một số câu lệnh trong từng bước tiến hành hoạt động nhóm như sau: Ví dụ:
Bài 10A, trang 6, HĐ1.
a) Đọc đoạn 1, trả lời câu hỏi:
- Bé Hà có sáng kiến gì?
- Hai bố con Hà chọn ngày nào làm “ngày ơng bà? Vì sao?
b) Đọc đoạn 2, trả lời câu hỏi: Bé Hà còn băn khoăn chuyện gì?
c) Đọc đoạn 3, trả lời câu hỏi: Bé Hà tặng ơng bà món q gì?
Nhóm trưởng điều hành từng việc cụ thể:

Việc 1: Mời các bạn làm việc cá nhân, đọc và trả lời câu hỏi ở hoạt động 1. Bạn
nào đọc và trả lời xong thì giơ tay báo cáo.


Việc 2: Nhóm trưởng tổ chức cho các bạn ngồi cạnh nhau hỏi đáp theo cặp và bổ
sung cho nhau.
Việc 3: Nhóm trưởng mời lần lượt từng cặp tiến hành hỏi đáp trước nhóm hoặc có
thể mời từng thành viên trong nhóm trả lời các câu hỏi. Mời bạn A trả lời câu 1,
bạn B nhận xét, mời ý kiến bổ sung của các bạn trong nhóm ( Nếu có). Khi cả
nhóm đều có câu trả lời giống nhau, nhóm trưởng nói các bạn đã trả lời được câu
1. Mời các bạn sang câu 2, nhóm trưởng nêu câu hỏi, các thành viên tham gia trả
lời và nhận xét, bổ sung cho nhau. Câu hỏi 3, 4 nhóm trưởng làm tương tự. Sau
khi các bạn đã hoàn thành các câu trả lời, nhóm trưởng mời một bạn trình bày
tồn bộ câu trả lời trước nhóm và cử một bạn chuẩn bị trình bày trước lớp. Nhóm
trưởng ln điều hành các thành viên trong nhóm được trình bày trước lớp để rèn
kĩ năng mạnh dạn, tự tin khi trình bày trước tập thể.
Giải pháp 3: Vai trò của giáo viên trong hoạt động nhóm.
Trong thời gian học sinh làm việc, giáo viên cần phải đến hoặc đi xung quanh
các nhóm để quan sát các hoạt động của nhóm, nếu có vấn đề gì thì kịp thời định
hướng. Giáo viên nên thực hành với một số nhóm học sinh cụ thể, đặt câu hỏi gợi
mở và trợ giúp cho nhóm, khen ngợi và động viên học sinh nói về kết quả làm
việc.Trong q trình giao việc cho các nhóm, nếu thấy các nhóm làm việc chăm
chú và trao đổi sơi nổi, giáo viên mới có thể yên tâm. Một khi thấy các nhóm làm
việc trầm lắng, hay nhốn nháo giáo viên cần nghĩ ngay tới các lí do, như phiếu
học tập chưa phù hợp với trình độ hay chưa thực hiện đúng vai trò, học sinh chưa
hiểu cần phát lệnh cứu trợ. Ngay lúc đó giáo viên phải có mặt kịp thời và giải
quyết vấn đề mà nhóm hoặc một vài cá nhân trong nhóm gặp phải.
Giải pháp 4: Cần chọn vị trí thuận lợi nhất quan sát học sinh.
Giáo viên chọn vị trí có thể theo dõi được các nhóm và tất cả HS, giúp HS tập
trung thực hiện nhiệm vụ học tập, nhắc nhở kịp thời những HS chưa tập trung học

và những HS làm ảnh hưởng đến học tập của các bạn, các nhóm; Kiểm sốt được
việc học của từng HS thông qua quan sát, trao đổi trực tiếp, kiểm tra kết quả; kiểm


soát được hoạt động chia sẻ trong cặp, trao đổi trong nhóm. Chủ động tương tác
với HS, phát hiện những vướng mắc của cá nhân, các nhóm để kịp thời hỗ trợ HS
vượt qua khó khăn. Ưu tiên HS nhút nhát được tham gia nhiều ở nhóm. HS khá
giúp bạn chỉnh sửa, hoàn thiện kết quả. Cuối bài học GV đánh giá được từng HS,
từng nhóm; đánh giá được những biểu hiện có tiến bộ về năng lực và phẩm chất
của mỗi HS. Công việc chủ yếu của GV là tổ chức, hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ
kịp thời hoạt động học của từng cá nhân, từng nhóm; kiểm sốt được việc học của
cá nhân, của nhóm; đánh giá được tinh thần, thái độ, kết quả học tập; đánh giá
được năng lực học tập, điều hành của mỗi cá nhân, mỗi nhóm.
Giải pháp 5: Giúp đỡ HS học sinh chậm tiến bộ ở trong nhóm
Trước hết, GV phải biết HS chậm tiến bộ về môn học nào, kĩ năng nào để có
kế hoạch giúp đỡ. Có thể GV cùng học hay làm nhóm trưởng của nhóm có HS yếu
trong những ngày đầu, hướng dẫn các em biết cách học nhóm. Phân cơng các HS
chậm tiến bộ vào các nhóm (mỗi nhóm chỉ nên có 1 HS). Giao cho nhóm trưởng, hoặc
HS học tốt cùng cặp đôi với HS chậm tiến để giúp đỡ trực tiếp. Khi giao nhiệm vụ
cho HS được giúp đỡ bạn, GV cần chú ý một số điểm sau:
Nhắc bạn đọc kĩ tài liệu, nói rõ những điều đã hiểu hoặc chưa hiểu. Hướng dẫn,
giải thích để bạn hiểu đúng tài liệu. Yêu cầu bạn nhắc lại và báo cáo kết quả trước
nhóm. Tuyệt đối khơng được làm thay,làm hộ HS chậm tiến. Ân cần, tận tình giúp
đỡ bạn cách học, tự đánh giá bản thân. Bàn bạc với gia đình, với nhóm, với lớp
tìm các biện pháp, phân công giúp đỡ HS. HS học chậm tiến phải tự học nhiều,
được hướng dẫn, được nói nhiều, trao đổi nhiều sẽ từng bước tiến bộ. HS giúp bạn
phải tạo cơ hội để HS chậm tiến hoạt động nhiều: đọc nhiều, làm nhiều, nói nhiều.
Đối với những em cịn chưa hiểu, chưa biết cách làm sẽ được cô giáo và các bạn
kịp thời giúp đỡ. Qua đó, giáo viên thấy được sự tiến bộ rõ rệt của học sinh trong
học tập và rèn luyện.

3. Phần kết luận
3.1. Ý nghĩa, phạm vi áp dụng của sáng kiến.


Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân đã đúc rút được qua thực tế dạy
học về “cách chia nhóm, học nhóm”. Điều cơ bản nhất là người giáo viên phải có
tâm huyết với nghề nghiệp để thường xuyên hướng dẫn học sinh cách chia nhóm
học nhóm, Bởi vì tổ chức hoạt động học nhóm tốt cũng góp phần vào việc đổi
mới phương pháp dạy học. Hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học là dạy cho
học sinh cách học, cách vận dụng kiến thức vào thực hành và ứng dụng vào cuộc
sống. Vì vậy giáo viên phải làm tốt khâu chuẩn bị trước khi lên lớp. Biết cách điều
chỉnh, bổ sung Logo tài liệu hướng dẫn học, biết tổ chức các hoạt động chia
nhóm, học nhóm. Từ hoạt động học tập này, học sinh tự tin hơn trong học tập và
rèn luyện. Góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
3.2. Những kiến nghị, đề xuất.
Trên đây là ý kiến của bản thân về cách chia nhóm, học nhóm theo mơ hình
trường học mới sinh học rất mong bạn đọc đóng góp ý kiến.
Xin chân thành cảm ơn!