Luận văn ngành giáo dục học quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường trung học phổ thông huyện vũng liêm, tỉnh vĩnh long​

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngơ Trường An

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH
SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM,
TỈNH VĨNH LONG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thành phố Hồ Chí Minh - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngơ Trường An

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH
SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM,
TỈNH VĨNH LONG

Chuyên ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 60 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. PHẠM BÍCH THỦY

Thành phố Hồ Chí Minh - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng những kết quả nghiên cứu được trình bày trong
luận văn là cơng trình của riêng tác giả. Những kết quả nghiên cứu của tác giả
khác và các số liệu được sử dụng trong luận văn đều có trích dẫn.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực.

Tác giả luận văn

Ngô Trường An


LỜI CẢM ƠN
Với tấm lịng chân thành, đầu tiên tơi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và
xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy/Cô Khoa Khoa học Giáo dục;
phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh về sự nhiệt
tình giảng dạy và giúp đỡ tơi trong suốt khóa học.
Đặc biệt, tôi cũng xin trân trọng cảm ơn TS. Phạm Bích Thủy, đã hướng dẫn
tận tình giúp đỡ, động viên và đóng góp những ý kiến quý báu cho tơi trong suốt
q trình nghiên cứu để luận văn này được hồn thành.
Tơi cũng xin chân thành cảm ơn q Thầy/Cô trong Ban Giám hiệu, Tổ
trưởng chuyên môn và quý Thầy/Cô giảng dạy môn Lịch sử trường THPT Võ Văn
Kiệt, trường THPT Nguyễn Hiếu Tự, trường THPT Hiếu Phụng và trường THPT
Hiếu Nhơn huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đã luôn động viên, giúp đỡ và tạo
điều kiện cho tôi trong suốt thời gian qua.
Với sự cố gắng, nỗ lực của bản thân tác giả trong suốt quá trình học tập và
nghiên cứu, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được
sự chỉ dẫn, góp ý của quý Thầy/Cô và bạn bè đồng nghiệp để luận văn này được

hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!

Vĩnh Long, ngày 8 tháng 4 năm 2019
Tác giả
Ngô Trường An


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

CBQL

:

Cán bộ quản lí

CNXH

:

Chủ nghĩa xã hội

CNTT

:

Cơng nghệ thơng tin

CSVC

:

Cơ sở vật chất

CT

:

Chương trình

DH

:

Dạy học

ĐTB

:

Điểm trung bình

GD&ĐT

:

Giáo dục và Đào tạo

LS

:

Lịch sử

GV

:

Giáo viên

GVCN

:

Giáo viên chủ nhiệm

HĐDH

:

Hoạt động dạy học

HS

:

Học sinh

Hiệu trưởng

HT
HTDH

:

Hình thức dạy học

KTĐG

:

Kiểm tra đánh giá

PPDH

:

Phương pháp dạy học

PTDH

:

Phương tiện dạy học

QLHĐDH

:

Quản lí hoạt động dạy học

SGK

:

Sách giáo khoa

TBDH

:

Thiết bị dạy học


THPT

:
PHỤ LỤC

Trung học phổ thông
Trang

Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........... 8
1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 8
1.1.1.Nước ngoài ......................................................................................... 8
1.1.2. Ở Việt Nam ...................................................................................... 11
1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 13
1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường ............................ 13
1.2.2. Hoạt động dạy học trong trường THPT.......................................... 18
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học trong trường THPT............................. 19
1.3. Hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT ..................................... 21
1.3.1. Những quan điểm đổi mới trong dạy học môn lịch sử trong
trường THPT giai đoạn hiện nay ............................................................ 21
1.3.2. Những đặc trưng cơ bản của môn lịch sử ....................................... 23
1.3.3. Mục tiêu dạy học lịch sử ................................................................. 27
1.3.4. Nội dung dạy học môn lịch sử......................................................... 28
1.3.5. Phương pháp, phương tiện dạy học dạy học môn lịch sử .............. 29
1.3.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn lịch sử ............................ 31
1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở các trường THPT .................. 32
1.4.1. Chủ thể quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT ... 32


1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT 34
1.4.2.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học và chỉ đạo thực hiện kế
hoạch dạy học môn lịch sử ........................................................................ 34
1.4.2.2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giảng
dạy môn lịch sử .......................................................................................... 35
1.4.2.3. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ........................................ 37
1.4.2.4. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên môn lịch sử ............. 39
1.4.2.5. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối với
giáo viên ..................................................................................................... 41

1.4.2.6. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học
sinh ............................................................................................................. 43
1.4.2.7. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ...................................... 44
1.4.2.8. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên ..................................... 45
1.4.2.9. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ......................................... 46
1.4.2.10. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học ........................ 47
1.4.4. Yêu cầu quản lí hoạt động dạy học bộ môn lịch sử ở trường phổ
thông trong giai đoạn hiện nay ............................................................... 48
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy học môn
lịch sử ở trường THPT ............................................................................ 50
1.5.1. Đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước về DH môn lịch sử 50
1.5.2. Nhận thức của học sinh về môn học lịch sử.................................... 51
1.5.3. Quan điểm của giáo viên dạy môn lịch sử ...................................... 51
1.5.4. Các yếu tố cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. ........................... 52
Kết luận Chương 1 ........................................................................................ 53
Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN VŨNG
LIÊM,TỈNH VĨNH LONG........................................................................... 54
2.1. Khái quát về huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long .................................... 54
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Vũng Liêm ............. 54


2.1.2. Một số đặc điểm về giáo dục THPT của huyện Vũng Liêm, tỉnh
Vĩnh Long ................................................................................................ 55
2.1.2.1. Quy mô phát triển trường lớp ...................................................... 55
2.1.2.3. Đội ngũ cán bộ quản lý ..................................................................... 57
2.1.2.5. Cơ sở vật chất sư phạm ................................................................ 60
2.2. Tổ chức thu thập dữ liệu .......................................................................... 61
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................... 61
2.2.2. Đối tượng khảo sát .......................................................................... 61

2.2.3. Nội dung khảo sát ........................................................................... 62
2.2.4. Phương pháp khảo sát .................................................................... 63
2.2.5. Thời gian khảo sát........................................................................... 64
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện
Vũng liêm, tỉnh Vĩnh Long ..................................................................... 65
2.3.3. Thực trạng phương pháp dạy học môn lịch sử ............................... 68
2.3.4. Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học dạy học môn lịch sử...... 69
2.3.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn lịch sử ............................ 71
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường
THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long .............................................. 72
2.4.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học và chỉ đạo thực hiện kế
hoạch dạy học môn lịch sử...................................................................... 72
2.4.2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giảng
dạy môn lịch sử ....................................................................................... 73
2.4.3. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn .......................................... 76
2.4.4. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên môn lịch sử ............... 78
2.4.4.1. Quản lý việc soạn bài của giáo viên ............................................ 78
2.4.4.1. Quản lý giờ dạy của giáo viên ...................................................... 80
2.4.5. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối với
giáo viên .................................................................................................. 82
2.4.6. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh .......................................................................................................... 84


2.4.7. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ........................................ 86
2.4.8. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên ....................................... 88
2.4.9. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ............................................ 89
1.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy
học môn lịch sử ở trường THPT ............................................................. 92
2.5. Đánh giá tổng quát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử

tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ...................... 94
2.5.1. Mặt mạnh ........................................................................................ 94
2.5.2. Hạn chế ........................................................................................... 95
2.5.3. Nguyên nhân những tồn tại ............................................................. 95
Kết luận Chương 2 ........................................................................................ 97
Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN LỊCH SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN VŨNG LIÊM,
TỈNH VĨNH LONG ...................................................................................... 98
3.1.Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................. 98
3.1.1.Đảm bảo tính đồng bộ...................................................................... 98
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn.................................................................... 98
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ....................................................................... 99
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường
trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ....................... 99
3.2.1.Biện pháp 1: Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, phẩm chất
đạo đức cho đội ngũ giáo viên dạy môn lịch sử. .................................... 99
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho
đội ngũ giáo viên dạy môn lịch sử. ....................................................... 101
3.2.3.Biện pháp 3: Chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
nhằm tăng cường hoạt động nhận thức độc lập, tư duy độc lập, nhất là
tư duy sáng tạo của học sinh................................................................. 105
3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo hướng tích cực, cơng bằng khách quan ................... 108


3.2.5.Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư trang thiết bị, bảo quản và sử
dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, xây dựng phịng học bộ
mơn lịch sử ............................................................................................ 112
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 115
3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện quản lí

hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng
Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long ................................................. 116
3.4.1. Tổ chức khảo nghiệm .................................................................... 116
3.4.1.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................ 116
3.4.1.3. Khách thể khảo sát...................................................................... 116
3.4.1.4. Cách thức xử lí số liệu khảo nghiệm .......................................... 116
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các
biện quản lí hoạt động dạy học mơn Lịch sử tại các trường THPT
huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long .............................. 117
Kết luận Chương 3 ...................................................................................... 120
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 121
1. Kết luận ..................................................................................................... 121
2. Kiến nghị ................................................................................................... 123
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo...................................................... 123
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Long ............................. 123
2.3. Đối với các trường THPT trên địa bàn huyện Vũng Liêm .............. 123
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 125
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 127


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1.

Thống kê quy mô trường lớp

Bảng 2.2

Thống kê số liệu và chất lượng GD từ năm học 2015- 2018

Bảng 2.3

Đội ngũ cán bộ quản lý

Bảng 2.4

Số giáo viên của trường

Bảng 2.5

Cơ cấu các tổ chuyên môn

Bảng 2.6

Đội ngũ giáo viên

Bảng 2.7

Thực trạng cơ sở vật chất sư phạm

Bảng 2.8

Khách thể khảo sát

Bảng 2.9

Khảo sát về về tầm quan trọng của hoạt động dạy học

Bảng 2.10

Khảo sát về thực trạng nội dung dạy học môn lịch sử

Bảng 2.11

Khảo sát về thực trạng phương pháp dạy học môn lịch sử

Bảng 2.12

Khảo sát về thực trạng sử dụng phương tiện dạy học môn LS

Bảng 2.13

Khảo sát về thực trạng kiểm tra, đánh giá kết

Bảng 2.14

Khảo sát về quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học

Bảng 2.15

Khảo sát về thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu

Bảng 2.16

Khảo sát về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn

56
56
57
57

59
60
60
62
66
67
68
68
71
73
74
76


Bảng 2.17

Khảo sát về quản lý việc soạn bài của giáo viên

Bảng 2.18

Khảo sát về quản lý giờ dạy của giáo viên

Bảng 2.19

Khảo sát về việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy

Bảng 2.20

Khảo sát về việc quản lý hoạt động kiểm tra

Bảng 2.21

Khảo sát về việc quản lý hoạt động học tập của học sinh

Bảng 2.22
Bảng 2.23

78
81
82
84
84

Khảo sát về việc quản lí hồ sơ chun mơn của giáo viên

86

Khảo sát về việc quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên

87

Bảng 2.24

Khảo sát về việc quản lý các điều kiện hỗ trợ

Bảng 2.25

Khảo sát về thực trạng các yếu tố ảnh hưởng

89

91
Bảng 3.1

Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL, GV

117
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Trang
Sơ đồ 1

Các chức năng trong chu trình quản lí

17


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế kỉ XXI thế giới với những chuyển biến mới cực kì quan trọng ảnh hưởng
to lớn đến tình hình các nước, các dân tộc và cuộc sống thường nhật của con người.
Xu hướng hội nhập quốc tế hóa, cuộc cách mạng 4.0 đã tác động mạnh mẽ đến giáo
dục, tạo ra một làn sóng cải cách giáo dục ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Nghị quyết của Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI đã khẳng định:
"Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại
hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế. Trong đó, đổi mới cơ chế quản lý
giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then
chốt”.
Điều 4, chương I, Luật giáo dục nước CHXHCN Việt Nam quy định: “Hoạt

động giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của
người học; bồi dưỡng lịng say mê học tập và ý chí vươn lên”.
Ngày 28/7/2017, chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể chính thức được
Ban Chỉ đạo đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục thơng qua. Chương trình
giáo dục phổ thông tổng thể được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất
và năng lực người học. Đây là điểm mới có tính đột phá của chương trình giáo dục
phổ thơng mới so với chương trình giáo dục phổ thông hiện hành vốn được xây
dựng theo định hướng nội dung.
Việc đổi mới cách tiếp cận xây dựng chương trình giáo dục phổ thông tổng
thể như trên kéo theo những thay đổi mang tính hệ thống, tồn diện của chương
trình giáo dục phổ thông tổng thể mới, từ mục tiêu; yêu cầu cần đạt cho đến kế
hoạch giáo dục; định hướng nội dung giáo dục; định hướng phương pháp giáo dục;
định hướng đánh giá kết quả giáo dục; các điều kiện thực hiện chương trình; việc
biên soạn sách giáo khoa và tài liệu hướng dẫn dạy học;… Điều này sẽ tạo ra những
thay đổi sâu sắc, góp phần thúc đẩy và nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông sau
khi chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể được đưa vào triển khai thực hiện
trong thực tế. Việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng sẽ dẫn tới sự thay đổi


2
lớn trong hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học (QLHĐDH) của trường
phổ thơng nói chung và trong từng mơn học cụ thể nói riêng.
Đã từ lâu hoạt động dạy học nói chung, hoạt động dạy học (HĐDH) mơn lịch
sử (LS) nói riêng đã bị phê phán, đó là hoạt động dạy học theo lối truyền thụ một
chiều, áp đặt tạo cho người học cách học bị động, hạn chế việc phát triển các phẩm
chất linh hoạt, độc lập sáng tạo của tư duy, khả năng ứng dụng những kiến thức và
kỹ năng thu nhận được áp dụng vào thực tiễn. Với điều kiện phát triển của các
phương tiện truyền thông, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, đặc biệt là
Internet, học sinh (HS) được tiếp thu nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ
nhiều nguồn sử liệu khác nhau mặt, các em hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế

hơn so với các thế hệ cùng lứa tuổi trước đây mấy chục năm, đặc biệt là học sinh
trung học phổ thông (THPT). Trong học tập, HS khơng thoả mãn với vai trị của
người tiếp thu thụ động, không chấp nhận những hoạt động dạy học đó nói trên. Vì
lẽ đó, đổi mới hoạt động dạy học môn lịch sử là điều hết sức cần thiết cùng với đổi
mới mục tiêu, nội dung chương trình sách giáo khoa, đổi mới cách kiểm tra đánh
giá. Tiếp cận từ góc độ quản lý, tác giả nhận thấy hiện tại các cán bộ quản lý
(CBQL) mới dừng lại ở những chủ trương đường lối chung cho tất cả các môn mà
thiếu đi biện pháp cụ thể vào một môn học cụ thể để tác động và tạo ra sự liên kết
giữa người dạy với người học, chưa tổ chức chỉ đạo quá trình hoạt động dạy học
một cách khoa học và hữu hiệu. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước chuyển biến
thực sự về hoạt động dạy học, đặc biệt là môn lịch sử tại các trường THPT.
Tại huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long tỉ lệ đỗ kì thi THPT quốc gia trong 2
năm vừa qua liên tục tăng. Tuy nhiên, tỉ lệ thi THPT quốc gia môn lịch sử không
tăng được nhiều, thậm chí so với mặt bằng giữa các huyện trong tỉnh Vĩnh Long thì
tỉ lệ này cịn thấp.
Trong những năm qua, đã có những đề tài nghiên cứu đề cập đến quản lý hoạt
động dạy học ở một số địa phương, nhưng chưa có nghiên cứu nào về hoạt động
dạy học môn lịch sử và quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT
trên địa bàn huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
Từ những lý do trên, đề tài nghiên cứu khoa học được tôi lựa chọn đề tài:


3
“Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các Trường Trung học phổ thông
huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động hoạt động dạy học môn lịch
sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, đề xuất các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh
Vĩnh Long, nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử đáp ứng yêu cầu đổi

mới chương trình giáo dục THPT hiện nay.
3. Khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lí hoạt động dạy học mơn lịch sử tại các trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng
Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
4. Giả thuyết khoa học
Trong những năm qua, cơng tác quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại
các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đã được những kết quả nhất
định trong việc quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên và quản lý học tập của
học sinh như xây dựng kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, quản lý việc thực hiện
mục tiêu và nội dung chương trình dạy học. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế nhất
định trong các khâu: quản lý tổ chuyên môn; kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học.
Nếu xây dựng được hệ thống lí luận về quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại
trường THPT và làm sáng tỏ thực trạng về quản lí hoạt động hoạt động dạy học môn
lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, thì người nghiên
cứu sẽ đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động này một cách khả thi, góp phần
nâng cao hiệu quả cơng tác dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng
Liêm, Tỉnh Vĩnh Long.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu


4
5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở
trường THPT.
5.2. Mô tả và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học mơn lịch sử và thực trạng
quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh
Vĩnh Long.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các

trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
`

5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi.

6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch
sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long do chủ thể quản lý là
hiệu trưởng và trưởng bộ môn lịch sử của trường THPT.
6.2. Về địa bàn khảo sát
Khảo sát tại 04 trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long (THPT Hiếu
Nhơn; THPT Hiếu Phụng; THPT Nguyễn Hiếu Tự; THPT Võ Văn Kiệt).
6.3. Về đối tượng khảo sát
Dự kiến khảo sát 39 người, bao gồm: 12 CBQL nhà trường, 04 tổ trưởng
chuyên môn và 23 giáo viên dạy môn Lịch sử và 120 học sinh tại 04 trường THPT
nói trên ( 30 HS/trường).
6.4. Về thời gian khảo sát
Khảo sát thực trạng: năm 2017 - 2018
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận
- Tiếp cận hệ thống: chúng ta phải xem xét hoạt động dạy học môn lịch sử tại các
trường THPT là một quá trình bao gồm các thành tố: Mục tiêu, nội dung, phương
pháp, hình thức và kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn lịch sử. Công tác quản
lý hoạt động dạy học mơn lịch sử được phân tích theo hệ thống, gồm: chủ thể quản


5
lý, mục tiêu quản lý, nội dung quản lý, biện pháp quản lý và kiểm tra đánh giá công
tác quản lý.

- Tiếp cận thực tiễn: nghiên cứu đề tài phân tích thực trạng HĐ dạy học mơn
lịch sử và cơng tác QLHĐDH môn lịch sử của các trường THPT huyện Vũng Liêm,
tỉnh Vĩnh Long. Từ những kết quả đánh giá thuận lợi và khó khăn, các yếu tố ảnh
hưởng tới công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT
huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tác giả đề xuất các biện pháp phù hợp với điều
kiện về văn hóa - kinh tế - xã hội của địa phương và của nhà trường để đảm bảo tính
khả thi của các biện pháp.
- Tiếp cận theo nội dung quản lý: Công tác quản lý hoạt động dạy học môn
lịch sử ở trường THPT bao gồm các nội dung: quản lý việc xây dựng kế hoạch và
chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học; quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung dạy
học; quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên; quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn; Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối với giáo viên; Quản
lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; quản lý hoạt động học
tập của học sinh; quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học.
7.2. Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Phân tích và tổng hợp nghiên cứu các tài liệu lý luận về khoa học quản lý giáo
dục, quản lý nhà trường, luật giáo dục, các văn bản pháp quy, những quy định của
ngành GD-ĐT, các loại sách báo có liên quan đến quản lý hoạt động dạy học, quản
lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT.
7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
- Mục đích: Mơ tả và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học môn lịch sử tại
04 trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long; khảo nghiệm tính cần thiết và
khả thi của các biện pháp đề xuất
- Nội dung: Chúng tôi tiến hành sử dụng 2 mẫu phiếu: Phiếu dành cho giáo
viên dạy bộ môn lịch sử; Phiếu dành cho học sinh để đánh giá thực trạng hoạt động
dạy học. Sau khi đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt

6
động dạy học môn lịch sử ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long,
tác giả sử dụng 01 phiếu khảo nghiệm để thu thập thông tin đánh giá tính cần thiết,
tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu
Mục đích: Thu thập thơng tin để giải thích các số liệu thu được từ phương
pháp điều tra bằng bảng hỏi về thực trạng hoạt động dạy học. Đồng thời, do cỡ mẫu
nghiên cứu của đề tài nhỏ nên tác giả sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu đề mô tả
và đánh giá công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT
huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
Nội dung: Thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn
lịch sử
Cách thực hiện: Phỏng vấn ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên
dạy bộ môn lịch sử về các nội dung liên quan đến đề tài.
7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm để đánh giá chất lượng
- Mục đích: Đánh giá thực trạng quản lý HĐ DH môn lịch sử
- Sản phẩm: Báo cáo, kế hoạch dạy học, kế hoạch sinh hoạt chuyên môn, các
bản bản chỉ đạo hoạt động dạy học môn lịch sử.
- Cách thức thực hiện: Phân tích, đánh giá các sản phẩm của công tác quản lý
nêu trên.
7.2.2.4. Phương pháp xử lý dữ liệu
- Để xử lý và phân tích các số liệu thu được từ phương pháp điều tra bằng
bảng hỏi, tác giả sử dụng các phương pháp thống kê tốn học.
- Để phân tích và xử lý các số liệu thu được từ phương pháp phỏng vấn sâu,
tác giả sử dụng các phương pháp thống kê toán học.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ
lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
- Chương 1 : Cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch
sử tại trường THPT

- Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại


7
các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long
- Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các
trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.


8
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1.Nước ngồi
Từ xưa tới nay, giáo dục luôn là một lĩnh vực mà ở bất kỳ thời đại nào, quốc
gia nào cũng dành được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học. Tuy
nhiên, nghiên cứu các vấn đề trong giáo dục không phải là điều dễ dàng, bởi lẽ
những vấn đề đó ln ln có sự gắn kết, ràng buộc với những lĩnh vực khác trong
xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa-xã hội... Chính vì vậy, nghiên cứu các biện
pháp quản lý HĐDH của Hiệu trưởng nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là
một vấn đề khó khăn và phức tạp. Thực chất công tác quản lý trường học của Hiệu
trưởng chủ yếu là quản lý HĐDH với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng và
hiệu quả giáo dục của nhà trường.
Để nâng cao chất lượng giáo dục thì trước tiên phải nâng cao chất lượng giảng
dạy trong nhà trường. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò của các biện pháp
quản lý là hết sức quan trọng. Các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã nghiên
cứu thực tiễn quản lý nhà trường để tìm ra các biện pháp quản lý hiệu quả nhất.
Khi xã hội phát triển thì giáo dục ngày càng được quan tâm về mọi mặt. Vấn
đề nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng QL HD DH nói
riêng trong các nhà trường từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên

thế giới.
Trong HĐDH, kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục là q trình thu thập thơng
tin về học tập và rèn luyện của HS. Edouard Claparède (1873 – 1940), nhà Tâm lý
học người Thụy Sĩ, trong tác phẩm của mình Làm thế nào xác định những khả năng
của HS, đã mở đường cho nhiều cuộc nghiên cứu mới. Claparède “đã chỉ trích hệ
thống cho điểm và xếp hạng; ơng đã lên án những cuộc thi cử và cách thức sửa bài
trong những kỳ thi này”[31, tr.265]. Nhà hoạt động giáo dục Chikondi Mpokosa
(2008), có nghiên cứu về cơng tác QL HĐ HD của giáo viên trong các trường


9
TPHT. Nghiên cứu này đã thu hút được sự quan tâm rất lớn của cộng đồng giáo
dục, đặc biệt có ảnh hưởng đến các chương trình về giáo dục của UNICEF. Có thể
nói, vai trị của quản lý hoạt động dạy học đóng vai trị rất to lớn trong việc làm ra
chất lượng dạy học.
Tương tự, John Dewey (1859 – 1952) lý luận rằng nhà trường phải
được tổ chức dưới hình thức một cộng đồng mang tính chất hợp tác để ở đó, nhiệt
tình giao tiếp và tính chất dân chủ được bồi dưỡng và phát huy. Đây chính là xu
hướng đổi mới phương pháp dạyhọc hiện nay nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của HS thơng qua việc hợp tác giữa thầy và trò. Dewey đặt lên vai
người thầy trách nhiệm hết sức nặng nề, “nếu người thầy làm tốt nhiệm vụ của
mình, sẽ khơng cần bất kỳ một hình thức cải cách nào khác. Một cộngđồng dân chủ,
hợp tác có thể được hình thành ngay từ trong lớp học”[53, tr.215].
Các nhà giáo dục học Xô Viết trước đây như: V.Axukhomlinxki,
Giakharobva, Macarenco... đã tổng kết các kinh nghiệm q báu về cơng tác quản lí
trường học qua nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó các tác giả đã khẳng định người
hiệu trưởng sẽ quản lí thành công HĐDH khi xây dựng được một đội ngũ giáo viên
yêu nghề, vững mạnh về nghiệp vụ , phát huy được huy được tính sáng tạo trong lao
động của họ và tạo mơi trường phù hợp để họ hồn thiện tay nghề sư phạm. Các tác
giả nhấn mạnh rằng: “Kết quả tồn bộ hoạt động quản lí của nhà trường phụ thuộc

rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động dạy học của đội ngũ giáo
viên”
V.Axukhomlinxki cho rằng một trong những biện pháp để quản lý hoạt động
dạy học hiệu quả là xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trở thành tập hợp
“những người yêu, biết giao tiếp với trẻ nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm
vững các khoa học có liên quan đến các môn học trong nhà trường, vận dụng linh
hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lí học ... trong thực tiễn cơng tác của
mình đồng thời phải hình thành thạo kỹ năng trong một lĩnh vực nào đó. ”


10
Một nghiên cứu khác được thực hiện vào năm 2011, tại Hoa Kỳ, thảo luận về
vai trò quản lý HĐDH của người làm hiệu trưởng trong các trường học. Nhóm
nghiên cứu gồm hơn 30 nhà giáo dục cao cấp ở Hoa Kỳ đưa ra các giải pháp về
quản lý HĐDH và đề ra các phương hướng phát triển các phương pháp quản lý
HĐDH trong tương lai. Nghiên cứu đã đề xuất chuẩn nghề nghiệp dạy học
(national professional teaching standards). Ngoài ra, trong các nghiên cứu về quản
lý HĐ DH trong các trường THPT, việc nắm vững chương trình dạy học là một tiền
đề để đảm bảo hiệu quả QL hoạt động dạy và học. Hai giáo sư chuyên ngành về
giáo dục là Jon Wiles, Joseph Bondi tác giả của Xây dựng chương trình học: Hướng
dẫn thực hành đã giới thiệu về các vấn đề có liên quan đến chương trình học của
Hoa Kỳ, lịch sử phát triển và quá trình xây dựng và các nỗ lực đổi mới chương trình
học ở Hoa Kỳ, về các nhà xây dựng chương trình học nổi tiếng, về tư tưởng và ảnh
hưởng của họ đối với nền giáo dục Hoa Kỳ. Các tác giả Robert J. Marzano, Debra J.
Pickering, Jane E. Pollock, trên cơ sở các cơng trình nghiên cứu thực tế giảng dạy
và tổng hợp lý thuyết, đã giới thiệu Các phương pháp dạy học hiệu quả với mục
đích phát huy cao độ khả năng học tập của HS, nâng cao chất lượng giảng dạy của
GV đứng lớp. Trong đó, các tác giả cho rằng nhà trường và CBQL có nhiệm vụ đào
tạo và huấn luyện GV các phương pháp dạy học (PPDH) hiệu quả, cần chuẩn bị chủ
trương và hệ thống để tuyên dương GV thành công trong khi thực hiện một phương

pháp mới. James H. Stronge, tác giả của cuốn Những phẩm chất của người giáo
viên hiệu quả đề cập đến quá trình đào tạo, QL cách GV soạn bài, dạy bài và cách
QL lớp học. Trong đó QL hoạt động học của HS bao gồm HS giỏi, HS có năng
khiếu và những HS yếu kém. Các tác giả Robert J.Marzano, Jana S.Marzano, Debra
J.Pickering trình bày chi tiết hơn nhiều khía cạnh khác nhau của QL lớp học mà mỗi
GV có thể tiến hành QL lớp học của mình qua Quản lý hiệu quả lớp học. Bên cạnh
đó, các tác giả xem xét vai trò của CBQL nhà trường trong việc QL một bối cảnh
rộng hơn là QL ở cấp trường học.


11
Tại các quốc gia khác, ví dụ như ở Nam Phi, Bộ Giáo dục Nam Phi đã yêu cầu
các nhóm nghiên cứu giáo dục quốc gia này đưa ra Bộ hướng dẫn về công tác quản
lý HĐ DHnhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong các trường THPT từ năm 2008.
Điều này cho thấy rằng không chỉ ở các quốc gia phát triển, mà ngay cả ở các quốc
gia đang phát triển cũng rất quan tâm đến công tác QL dạy và học nhằm hỗ trợ GV,
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, giáo dục các công dân tương lai của đất nước.
1.1.2. Ở Việt Nam
Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận như quản lý và các
chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và các chức năng cần có của người quản lý, về vai
trò của Hiệu trưởng và đội ngũ CBQL, về sự liên hệ giữa khoa học quản lý và các
khoa học khác. Cũng có những cơng trình nghiên cứu về chân dung người cán bộ
quản lý nhà trường. Có thể kể đến các cơng trình của các tác giả: Nguyễn Văn Lê,
Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ, Lê Tuấn.... Trong các cơng trình đó, các tác giả đã
nhấn mạnh vai trị của quản lý trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục.
Một số nghiên cứu khác của các tác giả Tôn Thân (2011), Phan Văn Kha
(2011) cũng tập trung vào vấn đề đổi mới quản lý HĐDH cấp THPT. Các tác giả
đặc biệt lưu ý đến vai trò của người làm lãnh đạo (Hiệu trưởng, Phó hiệu
trưởng phụ trách chun mơn) trong cơng tác này. Ngồi ra, các tác giả như Trần
Ngọc Giao (2012), Nguyễn Hữu Độ (2011), Đỗ Thị Bích Loan (2011) trong nghiên

cứu của mình đã đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ trong quản lý
HĐ DH. Từ các nghiên cứu của các tác giả nêu trên cho thấy mối quan tâm của các
nhà nghiên cứu giáo dục về quản lý HĐ DH trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam.
Từ yêu cầu đổi mới Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) nói chung và đổi mới nội
dung, PPDH nói riêng, nhiều người nghiên cứu đã nghiên cứu sâu về vấn đề đổi
mới nội dung dạy học theo phương pháp nâng cao tính hiện đại và gắn khoa học với
thực tiễn sản xuất và đời sống, vấn đề lấy HS làm trung tâm trong hoạt động dạy
học của các tác giả như: Đặng Quốc Bảo, cẩm nang nâng cao năng lực quản lí nhà


12
trường(Đặng Quốc Bảo, 2007); Thái Duy Tuyên, Giáo dục học hiện đại (những nội
dung cơ bản) (Thái Duy Tuyên, 2001); Tác giả Trần Kiểm với những tài liệu, giáo
trình chuyên khảo về khoa học quản lí giáo dục như “Khoa học quản lí nhà trường
phổ thơng”(Trần Kiểm, 2002),“Khoa học quản lí giáo dục - Một số vấn đề lí luận
và thực tiễn (Trần Kiểm, 2008),“Những vấn đề cơ bản của Khoa học quản lí giáo
dục (Trần Kiểm, 2008).
Trong những năm gần đây, nhiều cán bộ quản lý (CBQL) trường Trung học
phổ thông (THPT) trong cả nước cũng đã tập trung nghiên cứu về các biện pháp
quản lý nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học, chẳng hạn như các Luận văn
thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục của các tác giả: Nguyễn Thị Hảo với đề tài
"Những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở
các trường THPT huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái” (Nguyễn Thị Hảo, năm 2005),
Luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả
quản lý hoạt động dạy và học ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh”
(Nguyễn Thị Như Hoa, năm 2011), Luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo
dục với đề tài "Biện pháp quản lý hoạt động dạy và học môn lịch sử tại trường
THPT Mỹ Đức-Hà Nội” (Trần Xuân Thuần, năm 2009)
Luận văn của các tác giả trên đã nêu lên những biện pháp quản lý của Hiệu
trưởng trường THPT, đặc biệt là các biện pháp quản lý HĐDH. Đó là những cơng

trình có giá trị về lý luận và thực tiễn, phù hợp với công việc của các tác giả trong
thực hiện chức trách Hiệu trưởng trường THPT, đồng thời cũng giúp cho cho các
CBQL nhà trường nói chung và các Hiệu trưởng trường THPT khác tham khảo để
vận dụng trong công tác quản lý của mình. Song việc nghiên cứu hoạt động dạy học
của Hiệu trưởng nhằm thực hiện quản lý hoạt động dạy học mơn lịch sử tại một
trường THPT thì cóluận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục của tác giả Trần
Xuân Thuần với đề tài "Biện pháp quản lý hoạt động dạy và học môn lịch sử tại
trường THPT Mỹ Đức-Hà Nội” (2009). Đối với tác giả thì mở rộng nghiên cứuquản


13
lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT trên địa bàn huyện Vũng
Liêm. Vì vậy, trong khuôn khổ luận văn này tác giả muốn dựa vào cơ sở lý luận của
công tác quản lý hoạt động dạy học, để tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động dạy
học môn lịch sử của Hiệu trưởng và các cán bộ quản lý ở các trường THPT huyện
Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động này
nhằm thực hiện đổi mới GD theo yêu cầu hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường
1.2.1.1. Quản lí
Trong q trình hình thành và phát triển của lý luận quản lý, khái niệm quản lý
đó được các nhà nghiên cứu đưa ra theo nhiều cách khác nhau, tuỳ theo những cách
tiếp cận khác nhau
Frederik Winslon Taylo (1856 - 1915), người Mỹ, được coi là “Cha đẻ của
thuyết quản lý khoa học", là một trong những người mở ra “Kỷ nguyên vàng" trong
quản lý đã thể hiện tư tưởng cốt lõi của mình trong quản lý là z “Mỗi loại công việc
dù nhỏ nhất đều phải chun mơn hố và đều phải quản lý chặt chẽ".Ơng cho rằng:
“Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng chính xác cái gì cần làm và làm cái đó như thế
nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất”( Frederik Winslon Taylo, 1911)
Theo K. Mark: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào

tiến hành trên qui mơ tương đối lớn thì ít nhiều cùng đến một sự chỉ đạo để điều
hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự
vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của những khách quan độc lập
của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, cịn một dàn nhạc
thì cần nhạc trưởng” (K.Mark, 1848) Như vậy, K.Mark đã lột tả được bản chất
quản lý là một hoạt động lao động, một hoạt động tất yếu vơ cùng quan trọng trong
q trình phát triển của loài người.
Theo GS Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch