Tìm hiểu và thực hiện các bước ứng dụng phần mềm FRMS cập nhật nhật diễn biến tài nguyên rừng tại xã minh lập, huyện đồng hỷ, tỉnh thái nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.39 MB, 67 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NƠNG LÂM
VÌ LINH ĐA
“TÌM HIỂU VÀ THỰC HIỆN CÁC BƯỚC ỨNG DỤNG
PHẦN MỀM FRMS CẬP NHẬT DIỄN BIẾN TÀI NGUYÊN RỪNG
TẠI XÃ MINH LẬP, HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN”
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Chính quy
Chuyên ngành : Quản lý tài nguyên rừng
Khoa
: Lâm nghiệp
Khoá học
: 2015 - 2019
Thái Nguyên, năm 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NƠNG LÂM
VÌ LINH ĐA
“TÌM HIỂU VÀ THỰC HIỆN CÁC BƯỚC ỨNG DỤNG
PHẦN MỀM FRMS CẬP NHẬT DIỄN BIẾN TÀI NGUYÊN RỪNG
TẠI XÃ MINH LẬP, HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN”
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
: Chính quy
Chuyên ngành
: Quản lý tài nguyên rừng
Lớp
: K47 - QLTNR
Khoa
: Lâm nghiệp
Khoá học
: 2015 - 2019
Giảng viên hướng dẫn : ThS. Lục Văn Cường
Thái Nguyên, năm 2019
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong khóa
luận là kết quả tực tế của tôi, những phần sử dụng tài kiệu tham khảo trong
khóa luận đã được nêu rõ trong phần tài liệu tham khảo. Các số liệu và kết
quả nghiên cứu trình bày trong khóa luận là q trình theo dõi hồn tồn trung
thực, nếu có sai sót gì tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm và chịu mọi hình
thức kỉ luật của khoa và nhà trường đề ra.
Thái Nguyên, ngày......tháng.....năm 2019
XÁC NHẬN CỦA GVHD
NGƯỜI VIẾT CAM ĐOAN
ThS. Lục Văn Cường
Vì Linh Đa
XÁC NHẬN CỦA GV CHẤM PHẢN DIỆN
Giáo viên chấm phản biện xác nhận sinh viên
đã sửa chữa sai sót sau khi Hội đồng chấm yêu cầu!
(Ký, họ và tên)
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập nghiên cứu tại trường, được sự quan tâm giúp
đỡ của các thầy cô trong khoa Lâm Nghiệp, trường Đại Học nông Lâm Thái
Nguyên hướng dẫn em thực hiện khóa luận: “Tìm hiểu và thực hiện các
bước ứng dụng phần mềm FRMS cập nhật nhật diễn biến tài nguyên rừng
tại xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Ngun”.
Để hồn thành khóa luận này ngoài sự cố gắng của bản thân, em xin bày
tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những người, đơn vị đã giúp đỡ em trong thời gian
qua.
Em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến thầy giáo – ThS .Lục Văn
Cường, người đã trực tiếp tận tình giúp đỡ và hướng dẫn em trong suất quá
trình từ khi chọn đề tài, xây dựng đề cương cho đến khi hoàn thành đề tài theo
đúng kế hoạch và đảm bảo thời gian.
Em xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô trong khoa Lâm Nghiệp và tập
thể các thày cô giáo trong phòng tư liệu của khoa đã tạo điều kiện tốt nhất cho
em hồn thành khóa luận này.
Em xin được bày tỏ lòng biết ơn đến Ủy Ban Nhân Dân, hạt Kiểm Lâm
huyện Đông Hỷ tỉnh Thái Nguyên đã cung cấp thông tin, số liệu tạo điều kiện
cho em tìm hiểu khảo sát thực địa làm cơ sở để em hồn thành khóa luận này.
Tuy nhiên do thời gian hạn chế, và năng lực của bản thân nên khóa luận
khơng tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự giúp đỡ đóng góp ý
kiến của thầy cơ và bạn bè để khóa luận hồn thiện hơn.
Chân thành cảm ơn!
Sinh Viên
Vì Linh Đa
iii
DANH MUC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Xác định phân loại trạng thái rừng ................................................. 29
Bảng 4.1. Đánh giá theo diện tích các loại rừng và đất lâm nghiệp phân theo
mục đích sử dụng ............................................................................ 34
Bảng 4.2. Đánh giá tài nguyên rừng theo loài và cấp tuổi .............................. 35
Bảng 4.3. Xác định trạng thái loại đất loại rừng trước khi cập nhật diễn biến............ 36
Bảng 4.4. Tổng hợp các lô diễn biến rừng trồng và khai thác. ....................... 41
iv
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 4.1. Đánh giá theo diện tích các loại rừng và đất lâm nghiệp phân theo
mục đích sử dụng ............................................................................ 33
Hình 4.2. Thơng tin hành chính lơ rừng trong FRMS .................................... 37
Hình 4.3. Lựa chọn loại diễn biến rừng - khai thác ........................................ 38
Hình 4.4. Xác nhận thơng tin lơ rừng ............................................................. 38
Hình 4.5. Kiểm tra lơ rừng sau khi cập nhật diễn biến rừng........................... 39
Hình 4.6. Lựa chọn loại diễn biến - trồng rừng .............................................. 39
Hình 4.7. Xác nhận thơng tin lơ rừng ............................................................. 40
Hình 4.8. Kiểm tra thông tin lô rừng sau khi cập nhật rừng trồng.................. 40
Hình 4.9. Khởi động phần mềm ...................................................................... 42
Hình 4.10. Đăng nhập tài khoản...................................................................... 42
Hình 4.11. Thiết lập giao diện báo cáo diễn biến tài nguyên rừng ................. 44
Hình 4.12. Các lơ đất có diễn biến rừng ......................................................... 44
Hình 4.13. Cập nhật hàng loạt lô rừng khai thác gỗ ....................................... 46
Hình 4.14. Cập nhật hàng loạt các lơ rừng có diễn biến thay đổi chủ quản lý
rừng ................................................................................................. 46
Hình 4.15. Cập nhật hàng loạt các lơ rừng có thay đổi quy hoạch ba loại rừng .. 47
Hình 4.16. Quy trình thêm mới lơ rừng .......................................................... 48
Hình 4.17. Phục hồi lơ rừng đã bị xóa ............................................................ 48
Hình 4.18. Quy trình chia tách lơ rừng ........................................................... 49
Hình 4.19. Cập nhật diễn biến rừng cho biện pháp lâm sinh. ......................... 50
Hình 4.20. Cập nhật diễn biến thay đổi quy hoạch ba loại rừng..................... 50
v
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
DANH MUC CÁC BẢNG............................................................................... iii
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ iv
MỤC LỤC ......................................................................................................... v
Phần 1. MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1
1.2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................... 2
1.3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................... 2
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập .............................................................................. 2
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn ........................................................................... 2
Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU KHU VỰC NGHIÊN CỨU .................. 3
2.1. Tổng quan khu vực thực tập....................................................................... 3
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên và môi trường ........................................ 3
2.1.2. Kinh tế, xã hội ......................................................................................... 4
2.2. Thực trạng ứng dụng công nghệ GIS tại Việt Nam ................................... 7
2.3. Các cơ sở pháp lý liên quan đến công tác cập nhật diễn biến tài nguyên rừng ....13
2.3.1. Thông tư 34/2009/TT/BNNPTNN của bộ nông nghiệp và phát triển nông
thôn ngày 10/6/2016 về việc quy định tiêu chí xác định và phân loại rừng....... 13
2.3.2. Quyết định 689QĐ-TCLN-KL ngày 23/12/2013 của tổng cục Lâm
nghiệp quyết định hướng dẫn xây dựng bản đồ số ......................................... 18
2.3.3. Quyết định số 4539/QD-BNN-TCLN của Bộ Nơng nghiệp và PTNT về
việc ban hành chính thực việc sử dụng phần mềm cập nhật diễn biến rừng cho
công tác cập nhật diễn biến rừng..................................................................... 19
vi
2.3.4. Quyết định 589/QĐ-BNN-TCLN ngày 29/02/2016 Quyết định Ban
hành tạm thời Phần mềm và quy định sử dụng Phần mềm Theo dõi diễn biến
rừng và đất lâm nghiệp .................................................................................... 20
Phần 3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN..................................27
3.1. Thời gian và phạm vi thực hiện ............................................................... 27
3.1.1. Thời gian thực hiện ............................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Phạm vi thực hiện.................................. Error! Bookmark not defined.
3.2. Nội dung thực hiện ................................................................................... 27
3.3. Các bước thực hiện................................................................................... 32
Phần 4. KẾT QUẢ THỰC HIỆN VÀ THẢO LUẬN ................................ 33
4.1. Đánh giá hiện trạng tài nguyên rừng khu vực nghiên cứu ....................... 33
4.1.1. Đánh giá theo diện tích các loại rừng và đất lâm nghiệp phân theo mục
đích sử dụng .................................................................................................... 33
4.1.2. Đánh giá tài nguyên rừng theo loài và cấp tuổi. ................................... 35
4.2. Kết quả tìm hiểu các bước thực hiện cập nhật diễn biến tài nguyên rừng
tại xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ..................................... 35
4.3. Một số kinh nghiệm khi thực hiện cập nhật diễn biến tài nguyên rừng .. 45
Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ............................................................. 51
5.1. Kết luận .................................................................................................... 51
5.2. Đề nghị ..................................................................................................... 51
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 52
PHỤ LỤC
1
Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Rừng là một nguồn tài ngun vơ cùng q giá và đóng góp trực tiếp vào
nền kinh tế quốc dân. Rừng Việt Nam vơ cùng phong phú về số lượng lồi cây,
tuy nhiên với việc quản lý, cập nhật thơng tin cịn nhiều bất cập dẫn đến việc
đánh giá và nâng cao chất lượng rừng chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.
Cập nhật diễn biến tài nguyên rừng tại Việt Nam hiện nay đã được ứng
dụng các công nghệ tiên tiến trên thế giới, cụ thể là công nghệ GIS. Từ năm
2013 đến nay, Tổng cục Lâm nghiệp đã phối hợp với Phần Lan để thực hiện dự
án cập nhật diễn biến tài nguyên rừng. Mục tiêu của dự án này nhằm giúp cơ
quan quản lý rừng lưu trữ dữ liệu rừng, đất lâm nghiệp; theo dõi chi tiết những
biến động của rừng, đất lâm nghiệp; cung cấp dữ liệu kiểm kê rừng, cung cấp
thông tin cập nhật về tài nguyên rừng cùng với các diễn biến rừng và đất lâm
nghiệp trên toàn quốc. Lực lượng kiểm lâm, cán bộ phụ trách lâm nghiệp các cấp
chịu trách nhiệm cập nhật các dữ liệu vào hệ thống thông qua các thông tin diễn
biến rừng tại địa bàn. Thời điểm này, Tổng cục Lâm nghiệp đã cơ bản tích hợp
vào hệ thống cơ sở dữ liệu hiện trạng rừng, đất rừng trên toàn quốc, thay thế
hoàn toàn việc quản lý, lưu trữ theo hồ sơ giấy như trước đây.
Công tác cập nhật diễn biến tài nguyên rừng yêu cầu sự cập nhật về
thông tin, về chuyên môn kỹ thuật của cán bộ thực hiện và cịn gặp nhiều khó
khăn do những đặc thù của ngành lâm nghiệp nói chung. Để sinh viên có
được kiến thức mới, hiểu biết các kỹ thuật tiên tiến, nên em tiến hành thực
hiện đề tài “Tìm hiểu và thực hiện các bước ứng dụng công nghệ thông tin
GIS cập nhật diễn biến tài nguyên rừng tại xã Minh Lập, huyện Đồng Hỷ, tỉnh
Thái Nguyên”.
2
1.2. Mục tiêu của đề tài
Đề tài thực hiện với các mục tiêu chính sau đây:
- Khái qt về cơng tác ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là cơng
nghệ GIS tại khu vực nghiên cứu nói riêng và Việt Nam nói chung.
- Tìm hiểu và thực hiện các bước ứng dụng công nghệ thông tin, truy
cập nhập diễn biến tài nguyên rừng theo quy định hiện hành tại xã Minh Lập,
huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.
- Rút ra được những bài học kinh nghiệm cho bản thân trong quá trình
thực hiện ứng dụng GIS trong cập nhật diễn biến tài nguyên rừng và đất Lâm
nghiệp tại địa bàn xã Minh Lập.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập
Giúp sinh viên củng cố kiến thức trên lớp vận dụng vào thực tiễn, tích
lũy kinh nghiệm và kiến thức trong quá trình học tập, học hỏi và thực tế cùng
cán bộ tại cơ sở giúp cho sinh viên nâng cao năng lực, hoàn thiện vốn hiểu biết
để hồn thành tốt cơng việc.
Vận dụng các kiến thức đã học như lâm sinh, cây rừng, đo đạc, thống kê,
điều tra rừng, quy hoạch lâm nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản
lý tài nguyên rừng vào thực tiến sản xuất. Đồng thời có khả năng sử dụng các
dụng cụ trong quá trình giao đất lâm nghiệp như GPS, Mapinfo, QGIS.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
Đánh giá được thực trạng những khó khăn thuận lợi từ thực tiễn đến
cơng tác cập nhật diễn biến tài nguyên rừng.
Hiểu biết và nắm bắt được kỹ thuật cập nhật diễn biến tài nguyên rừng.
3
Phần 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU KHU VỰC NGHIÊN CỨU
2.1. Tổng quan khu vực thực tập
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, tài ngun và mơi trường
2.1.1.1. Vị trí địa lý
Minh Lập là một xã thuộc huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên, Việt
Nam. Trụ sở Quân khu 1 đóng trên địa bàn xã.
Xã Minh Lập có diện tích 18 km², dân số năm 1999 là 6.689 người, mật
độ dân số đạt 370 người/km².
Xã Minh Lập nằm ở phía tây của huyện Đồng Hỷ cánh trung tâm hun
khoảng 10km
+ Phía đơng giáp: xã hóa trung huyện Đồng Hỷ;
+ Phía tây giáp: xã Vơ Tranh, Tức Tranh hun Phú Lương;
+ Phía nam giáp: xã Hóa Thượng huyện Đồng Hỷ;
+ Phía bắc giáp: xã Tân Long xã Hịa Bình huyện Đồng Hỷ;
2.1.1.2. Đặc điểm địa hình, địa đạo
Xã Minh Lập là xã thuộc trung du miền núi, với địa hình nhiều đồi núi
nằm dải trên tồn bộ địa giới của xã, tạo nên một địa hình khơng bằng phẳng
và tương đối phức tạp vì có những đồi núi cao bao bọc nên xen kẽ là những
chỗ trũng và tập trung chủ yếu vùng trung tâm xã, những chỗ trũng này có dộ
dốc từ 0-40 độ. Địa hình xã nói chung cao về phía bắc thấp dần về phía nam đơng nam. Độ cao trung bình từ 49,8-236,8m so với mặt nước biển.
2.1.1.3. Khí hậu thời tiết
Theo số liệu quan trắc của trạm khí tượng thuỷ văn thái nguyên qua 1 số
năm gần đây cho thấy xã Minh Lập nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới giá
mùa, thời tiết chia làm 4 mùa rõ rệt: xuân, hạ, thu, đông.
4
+ Nhiệt độ khơng khí: trung bình năm 22 độ c
+ Độ ẩm khơng khí: trung bình 82%
+ Mưa trung bình năm là 2.097mm trong đó mùa mưa chiếm 91,6%
lượng mưa cả năm, trong đó mưa nhiều nhất là tháng 7 và tháng 8 nhiều khi
xảy ra lũ lụt.
+ Đặc điểm gió: hướng gió thịnh hành chủ yếu vào mùa mưa là gió đơng
nam mùa khơ là gió đơng bắc.
2.1.1.4. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
* Thuận lợi:
Về vị trí địa kinh tế: có quốc lộ 1b và quốc lộ 17 hơn nữa lại nằm tiếp
giáp với thành phố thái nguyên gần sân bay nội bài và thành phố hà nội thuận
tiện đi lại.có khí hậu ơn hịa cấu tạo địa hình thuận lợi cho phát triển các vùng
cây công nghiệp lớn phù hợp với sản suất nơng nghiệp đa dạng.
* Khó khăn:
- Quy mô phát triển chưa tương xứng với tiềm năng.
- Mạng lưới kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ.
- Nhu cầu đầu tư cho phát triển tất cả các lĩnh vực là rất lớn.
- Trình độ dân trí, đặc biệt là dân tộc thiểu số còn thấp.
2.1.2. Kinh tế, xã hội
2.1.2.1. Tăng trưởng kinh tế
- Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất có sự khác biệt lớn giữa 3 ngành
kinh tế, ngành dịch vụ có tốc độ tăng trưởng cao nhất đạt 18,25%, ngành cơng
nghiệp- xây dựng có tốc độ tăng cao thứ hai đạt mức 12,99%, cuối cùng là
ngành - nơng - lâm thủy sản tăng trưởng bình quân 4,81% năm. Số liệu thống
kê cho thấy sự bứt phá mạnh mẽ về tăng trưởng của các ngành dịch vụ và
ngành công nghiệp - xây dựng so với ngành nông nghiệp.
5
2.1.2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Tỷ trọng của ngành công nghiệp trong tổng giá trị sản xuất tăng từ
47,25% năm 2012 lên 50,63% năm 2016. Tỷ trọng của ngành dịch vụ tăng từ
26,92% năm 2012 lên 29,49% năm 2016. Nnăm 2017 (sau chia tách địa giới
hành chính) cịn 23,73%. Tỷ trọng ngành nông - lâm - thủy sản giảm từ
25,83%(2012) xuống 19,88% (2016) tỷ trọng khu vực phi nông nghiệp từ
74,17% năm 2012 lên 80,12% năm 2016.
2.1.2.3. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế
- Nông, lâm nghiệp thủy sản:
Giá trị sản xuất nông - lâm - thủy sản theo giá hiện hành tiếp tục có sự
gia tăng liên tục qua các năm, đạt mức 2.011 tỷ dồng vào năm 2016 và 1.652
tỷ đồng vào năm 2017 (số liệu sau chia tách).
Giá trị sản xuất nông - lâm - thủy sản (giá so sánh năm 2010) năm
2016 đạt 1.168 tỷ đồng, đạt tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân thời
kỳ 2012-2015 là 4,81%/ năm, năm 2017 giá trị sản xuất là 1.188 tỷ dồng. Tốc
độ tăng bình quân cao nhất là ngành lâm nghiệp (25%/ năm) và ngành nơng
nghiệp đạt tốc độ bình qn thấp nhất (9,5%/năm), ngành thủy sản có tốc độ
tăng 13%/năm.
- Trồng trọt:
Diện tích đất nơng nghiệp trên địa bàn xã ngày càng tăng do việc
chuyển đổi diện tích đất chưa sủ dụng và 1 phần diện tích đất rừng nghèo: bên
cạnh đó, việc đưa các cây trồng có giá trị kinh tế cao và có thị trường tiêu thụ
vào sản xuất đã làm tăng hiệu quả trồng trọt trên 1 ha trên đất nông nghiệp,
giá trị sản xuất sản phẩm trên 1ha đất nông nghiệp từ 62 triệu đồng/ha (2012)
tăng lên 86 triệu đồng/ha (2016) bằng 95% mức trung bình tồn huyện. Năm
2017 sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, giá trị sản phẩm trên 1ha đất
nông nghiệp trồng trọt đạt 92 triệu đồng/ha.
6
- Lâm nghiệp:
Đất rừng sản xuất: diện tích 18.809,39ha, chiếm 41,39% tổng diện tích
tự nhiên, phân bố chủ yếu ở xã văn hán 5.851,73 ha, hợp tiến 3.733,09 ha, xã
cây thị 2.995,44 ha, xã tân lợi 1.070,65 ha.
Đất rừng phòng hộ: diện tích 5.143,55 ha, chiếm 11,93% tổng diện tích
tự nhiên, phân bố chủ yếu ở xã Văn Lăng 3.45,00ha, xã Tân Long 1.356,57ha,
xã Cây Thị 236,93 ha, xã Hòa Bình 171,56ha.
- Chăn ni:
Năm 2016 giá trị sản xuất ngành chăn nuôi theo giá hiện hành đạt
920.694 triệu đồng cao gấp 1,63 lần so với năm 2012 chiếm tỷ trọng 49,09%
trong ngành nông nghiệp.
Giai đoạn 2012-2016, ngành chăn nuôi đạt tốc độ tăng trưởng 17,1%/năm
(ngành trồng trọt có tốc độ tăng là 1,8%). Đồng Hỷ phát triển chăn nuôi theo các
mơ hình trang trại chăn ni gà, lợn trong đó chủ yếu là chăn ni gia cơng theo
mơ hình liên kết ... năm 2017 (sau khi điều chỉnh địa giới) đồng hỷ có 87 trang trại
tăng 03 trang trại so với năm 2016, trong đó có 74 trang trại gà (chiếm 86% tổng
số trang trại gà của huyện) 13 trại lợn, ngồi ra cịn nhiều điểm gia trại quy mơ
nhỏ. Quy mơ bình qn của các trang trại là 1,55ha/trang trại, tạo việc làm cho
338 lao động. 50,5% số trang trại của Đồng Hỷ có tổng vốn đầu tư dưới 2 tỷ,
18,1% số trang trại có vốn đầu tư từ 2-3 tỷ, trang trại có vốn 3-4 tỷ chiếm 13,1%
và trang trại có vốn trên 4 tỷ chiếm 18,1%.
- Thủy sản:
Thủy sản chiếm tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu giá trị sản xuất tồn ngành
nơng - lâm - thủy sản nhưng dần dần đã trở thành 1 phân ngành sản xuất quan
trọng trong nông nghiệp và bước đầu đã mang tính sản xuất hàng hóa tổng
diện tích mặt nước cho ni trồng thủy sản khơng có sự thay đổi đáng kể,
tăng từ 204ha năm 2012 lên 252ha năm 2016 tập trung chủ yếu ở văn hán,
7
Khe Mo, Sông Cầu sản lượng thủy sản năm 2016 của toàn huyện là 422 tấn
(2017 là 400 tấn) cao hơn 80 tấn so với năm 2012 trong đó 98% là thủy sản
nuôi trồng.
2.1.2.4. Dân số, lao động - việc làm và thu nhập.
* Dân số
- Quy mô dân số: dân số trung bình của huyện Đồng Hỷ (sau chia tách)
tính đến hết năm 2017 là 89.151 người chiếm 7,6% tổng dân số toàn tỉnh
(trước khi chia tách là 9,2%) mật độ dân số đạt 209 người/km2 năm 2017 thấp
hơn nhiều mật độ dân số toàn tỉnh (toàn tỉnh 353 người/km2) Đồng Hỷ là 1
trong 3 huyện có dan số thấp nhất tồn tỉnh (huyện Võ Nhai 80 người/km2;
Định Hóa là 172 người/km2) dân số phân bố không đều tập trung đông ở
những nơi thuận tiện cho việc sinh hoạt, sản xuất, giao thơng, xã có dân số
đơng nhất là Hóa Thượng (839 người/km2) Trại Cau (602 người/km2) xã có
mật độ dân số thấp nhất là Văn Lang (77 người/km2).
* Lao động và việc làm
Nguồn lao động trẻ dồi dào chiếm đến 65% dân số. Lực lượng lao động
trong huyện còn trẻ lao động dưới 45 tuổi chiếm 75%, đây là nguồn lao động
trong thời kỳ sung sức, đáp ứng cho nhu cầu ngày càng phát triển của các
ngành kinh tế xã hội.
* Thu nhập và mức sống
Thu nhập bình quân đầu người năm 2017 là 45,79 triệu đồng.
2.2. Thực trạng ứng dụng công nghệ GIS tại Việt Nam
GIS là một hệ thống thông tin địa lý là một tập hợp có tổ chức, bao
gồm hệ thống phần cứng, phần mềm máy tính, dữ liệu địa lý và con người,
được thiết kế nhằm mục đích nắm bắt, lưu trữ, cập nhật, điều khiển, phân tích,
và hiển thị tất cả các dạng thơng tin liên quan đến vị trí địa lý. [2]
8
Thành phần của GIS gồm 5 thành phần chính sau: Phần cứng, phần
mềm, dữ liệu, các chính sách quản lý, con người.
GIS có 5 chức năng chủ yếu:
Thu thập dữ liệu: là cơng việc khó khăn và nặng nề nhất trong quá trình xây
dựng một ứng dụng GIS. Các dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau như
dữ liệu đo đạc từ thực địa, dữ liệu từ các loại bản đồ, dữ liệu thống kê…
Thao tác dữ liệu: vì các dữ liệu được thu thập từ nhiều nguồn có định
dạng khác nhau và có những trường hợp các dạng dữ liệu đòi hỏi được
chuyển dạng và thao tác theo một số cách để tương thích với hệ thống. Ví dụ:
các thơng tin địa lý có giá trị biểu diễn khác nhau tại các tỷ lệ khác nhau (lớp
dân cư trên bản đồ địa chính được thể hiện chi tiết hơn trong bản đồ địa hình).
Trước khi các thơng tin này được tích hợp với nhau thì chúng phải được
chuyển về cùng một tỷ lệ (cùng mức độ chi tiết hoặc mức độ chính xác). Đây
có thể chỉ là sự chuyển dạng tạm thời cho mục đích hiển thị hoặc cố định cho
yêu cầu phân tích.
Quản lý dữ liệu: là một chức năng quan trọng của tất cả các hệ thông
tin địa lý. Hệ thống thông tin địa lý phải có khả năng điều khiển các dạng
khác nhau của dữ liệu đồng thời quản lý hiệu quả một khối lượng lớn dữ liệu
với một trật tự rõ ràng. Một yếu tố quan trọng của GIS là khả năng liên kết hệ
thống giữa việc tự động hóa bản đồ và quản lý cơ sở dữ liệu (sự liên kết giữa
dữ liệu khơng gian và thuộc tính của đối tượng). Các dữ liệu thông tin mô tả
cho một đối tượng bất kỳ có thể liên hệ một cách hệ thống với vị trí khơng
gian của chúng. Sự liên kết đó là một ưu thế nổi bật của việc vận hành GIS.
Hỏi đáp và phân tích dữ liệu: Khi đã xây dựng được một hệ thống cơ
sở dữ liệu GIS thì người dùng có thể hỏi các câu hỏi đơn giản như:
Thơng tin về thửa đất: Ai là chủ sở hữu của mảnh đất? Thửa đất rộng
bao nhiêu m2? Tìm đường đi ngắn nhất giữa hai vị trí A và B? Thống kê số
9
lượng cây trồng trên tuyến phố? Hay xác định được mật độ diện tích trồng
cây xanh trong khu vực đơ thị?…
GIS cung cấp khả năng hỏi đáp, tìm kiếm, truy vấn đơn giản “Chỉ nhấn
và nhấn” và các công cụ phân tích dữ liệu khơng gian mạnh mẽ để cung cấp
thơng tin một cách nhanh chóng, kịp thời, chính xác, hỗ trợ ra quyết định cho
những nhà quản lý và quy hoạch.
Hiển thị dữ liệu: GIS cho phép hiển thị dữ liệu tốt nhất dưới dạng bản đồ
hoặc biểu đồ. Ngồi ra cịn có thể xuất dữ liệu thuộc tính ra các bảng excel, tạo
các bản báo cáo thống kê, hay tạo mơ hình 3D, và nhiều dữ liệu khác.
Ứng dụng của hệ thông tin địa lý GIS trong các lĩnh vực:
Ứng dụng trong Môi trường: ở mức đơn giản nhất là có thể dùng hệ
thơng tin địa lý GIS để đánh giá mơi trường dựa vào vị trí và thuộc tính.
Ứng dụng cao cấp hơn là chúng ta có thể sử dụng GIS để mơ hình hóa
các tiến trình xói mịn đất cũng như sự ơ nhiễm mơi trường dựa vào khả năng
phân tích của GIS
Ứng dụng trong khí tượng thủy văn: Hệ thơng tin địa lý GIS có thể
nhanh chóng đáp ứng phục vụ cho các cơng tác dự báo thiên tai lũ lụt cũng
như các công tác dự báo vị trí của bão và các dịng chảy…
Ứng dụng trongNơng nghiệp: GIS có thể phục vụ cho các công tác quản lý
sử dụng đất, nghiên cứu về đất trồng, có thể kiểm tra được nguồn nước.
Dịch vụ tài chính GIS được ứng dụng trong việc xác định các chi nhánh
mới của ngân hàng.
Y tế GIS có thể dẫn đường nó có thể đưa ra được lộ trình giữa xe cấp
cứu và bện nhân cần cấp cứu qua đó giúp xe cấp cứu có thể nhanh nhất đến
với vị trí của bệnh nhân làm tăng cơ hội sống sót của người bện, ngồi ra nó
cịn được dùng trong nghiên cứu các dịch bệnh nó có thể phân tích ngun
nhân bùng phát và lan truyền của bệnh dịch.
10
Giao thơng hệ thơng tin địa lý GIS có thể được ứng dụng trong định vị
trong vận tải hàng hóa, cũng như việc xác định lộ trình đường đi ngắn nhất,
cũng như việc quy hoạch giao thông.
Quản lý tài nguyên rừng hiện nay việc quản lý tài nguyên rừng đang là
một thách thức lớn, với GIS các nhà quản lý có thể thực hiện điều này một cách
dễ hơn như: kiểm kê trạng thái rừng hiện tại, kiểm kê trạng thái gỗ, thủy hệ, đánh
giá về mùa vụ, chi phí vận chuyển hoặc điều kiện sống của các động vật hoang
dã đang bị đe dọa. GIS có thể đánh giá các đặc điểm của một khu rừng dựa trên
các điều kiện địa lý khác nhau. Nhờ đó có thể quan sát tương lai của các khu
rừng dưới dạng bản đồ và số liệu phân tích, từ đó vạch ra chiến lược quản lý và
phát triển các nguồn tài nguyên rừng sao cho đạt hiệu quả cao.
Một số phần mềm GIS phổ biến hiện nay trong quản lý tài nguyên rừng.
Giới thiệu chung về phần mềm QGIS
QGIS (tên gọi trước đây là Quantum GIS) là một phần mềm GIS mã
nguồn mở được bắt đầu xây dựng từ năm 2002 và được phát triển nhanh chóng
với một cộng đồng phát triển lớn trên cơ sở tự nguyện. Đây là phần mềm tương
đối mạnh và dễ sử dụng, chạy được trên các hệ điều hành: Windows, Mac OS X,
Linux, BSD và Android và bao gồm các ứng dụng cho:
QGIS Desktop: Tạo lập, chỉnh sửa, hiển thị, phân tích và xuất bản
thơng tin địa không gian;
QGIS Browser: Duyệt và xem nhanh dữ liệu và siêu dữ liệu cũng như
kéo và thả dữ liệu từ kho dữ liệu này sang kho dữ liệu khác;
QGIS Server: Xuất bản QGIS project với các lớp dữ liệu thông qua
các dịch vụ WMS và WFS theo chuẩn OGC. Có khả năng kiểm sốt lựa chọn
các thuộc tính hoặc cách bố trí bản đồ và hệ tọa độ của những lớp dữ liệu khi
xuất bản;
11
QGIS Web Client: Cho phép dễ dàng xuất bản QGIS project lên Web
với thư viện các kí hiệu, nhãn phong phú cũng các cách kết hợp các đối tượng
để tạo bản đồ Web ấn tượng;
QGIS on Android (beta!): Phiên bản thử nghiệm đang được hoàn
thiện để sử dụng QGIS trên các thiết bị chạy Android.
FRMS là phần mềm cập nhật diễn biến tài nguyên rừng do dự án phát
triển hệ thống thông tin địa lý ngành lâm nghiệp tai Việt Nam hỗ trợ Tổng cục
Lâm nghiệp xây dựng do chính phủ Việt Nam và chính phủ Phần Lan tài trợ.
Phần mềm FRMS chạy trên nền QGIS nên tận dụng được các thế mạnh của
một phần mềm mã nguồn mở, nghĩa là linh hoạt hơn và có nhiều tùy biến hơn.
Diễn biến tài nguyên rừng là sự thay đổi trạng thái rừng hay lâm phần
rừng do các nguyên nhân: Chuyển đổi mục đích sử dụng đất; Khai thác; Cháy
rừng; tác động lâm sinh.
Mục đích, yêu cầu của Phần mềm cập nhật diễn biến rừng:
Phần mềm cập nhật diễn biến rừng (sau đây gọi là Phần mềm) được xây
dựng để phục vụ công tác cập nhật diễn biến rừng; chi trả dịch vụ mơi trường
rừng và quản lý rừng trên tồn quốc. Phần mềm cho phép người dùng cập nhật
diễn biến trạng thái của lô rừng, đồng bộ kết quả cập nhật lên hệ thống dữ liệu
trung tâm trong máy chủ của Tổng cục Lâm nghiệp, đồng thời có thể kết xuất
báo cáo, bản đồ hiện trạng rừng của các cấp xã, huyện, tỉnh và toàn quốc.
Yêu cầu của Phần mềm là người dùng có thể cập nhật diễn biến của lơ
rừng, đồng bộ dữ liệu, kết xuất các báo, bản đồ ở bất kỳ thời điểm nào trong
năm để phục vụ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành và báo cáo cuối năm
dùng cho việc công bố hiện trạng rừng của các cấp xã, huyện, tỉnh cũng như
toàn quốc.
Phần mềm MapInfo
MapInfo (Pitney Bowes Software Inc. - ): là
12
một giải pháp phần mềm GIS thân thiện với người sử dụng. Ngay từ đầu,
hãng đã chủ trương xây dựng các phần mềm GIS có hiệu quả, với các chức
năng phân tích khơng gian hữu ích cho các hoạt động kinh doanh, quản lý
nhưng không cồng kềnh và không phức tạp hóa bởi những chức năng khơng
cần thiết, giao diện đơn giản và dễ hiểu, đồng thời giá cả phải phù hợp với đại
đa số người sử dụng. Phiên bản gần đây là MapInfo Professional 11 cũng vẫn
duy trì truyền thống này - có thể chạy trên các hệ điều hành thông thường như
Windows XP, Windows 2000, Windows NT+SP6, Windows 98 SE, Windows
2003 Server với Terminal Services và Citrix.
ArcGIS là dịng sản phẩm hỗ trợ trong hệ thống thơng tin địa lý (GIS)
của ESRI. Tùy mức độ đăng ký bản quyền mà ArcGIS sẽ ở dạng ArcView,
ArcEditor, ArcInfo. Trong đó ArcInfo có chi phí bản quyền lớn nhất và nhiều
chức năng nhất
MicroStation là một phần mềm giúp thiết kế (CAD) được sản xuất và
phân phối bởi Bentley Systems[1]. MicroStation có môi trường đồ họa rất mạnh
cho phép xây dựng, quản lý các đối tượng đồ họa thể hiện các yếu tố bản đồ.
MicroStation còn được sử dụng để là nền cho các ứng dụng khác như:
Famis, Geovec, Irasb, MSFC, Mrfclean, Mrfclean và eTools, eMap (tập hợp
các giải pháp xử lý bản đồ địa hình, địa chính của cơng ty [eK]) chạy trên đó.
Các cơng cụ của MicroStation được sử dụng để số hóa các đối tượng
trên nền ảnh raster, sửa chữa, biên tập dữ liệu và trình bày bản đồ.
MicroStation còn cung cấp cung cụ nhập, xuất dữ liệu đồ họa từ phần
mềm khác qua các file (.dxf) hoặc (.dwg).
Đặc biệt, trong lĩnh vực biên tập và trình bày bản đồ, dựa vào các tính
năng mở của MicroStation cho phép người sử dụng tự thiết kế các ký hiệu
dạng điểm, dạng đường, dạng pattern và rất nhiều các phương pháp trình bày
bản đồ được coi là khó sử dụng đối với một số phần mềm khác (MapInfo,
13
AutoCAD, CorelDraw, Adobe Freehand…) lại được giải quyết một cách dễ
dàng trong MicroStation.
Ngoài ra, các file dữ liệu của các bản đồ cùng loại được tạo dựa trên
nền một file chuẩn (seed file) được định nghĩa đầy đủ các thông số tốn học
bản đồ, hệ đơn vị đo được tính theo giá trị thật ngoài thực địa làm tăng giá trị
chính xác và thống nhất giữa các file bản đồ
Phần mềm được ứng dụng cho thu thập hình ảnh, lưu trữ và phân tích
các loại thơng tin khơng gian, hỗ trợ tất cả các loại định dạng dữ liệu ảnh và
số hóa, các cơng cụ ứng dụng mở rộng cho việc khai thác dữ liệu địa lý công
cụ truy vấn, hiển thị phân tích thơng tin khơng gian…Phần mềm được phát
triển bởi hiệp hội gvSIG, viết bằng ngôn ngữ Java, chạy trên hệ điều hành
Windows, Linux, Mac OS.
Vì GIS được thiết kế như một hệ thống chung để quản lý dữ liệu khơng
gian, nó có rất nhiều ứng dụng trong việc phát triển đô thị và môi trường tự
nhiên như là: quy hoạch đô thị, quản lý nhân lực, nông nghiệp, điều hành hệ
thống cơng ích, lộ trình, nhân khẩu, bản đồ, giám sát vùng biển, cứu hoả và
bệnh tật. Trong phần lớn lĩnh vực này, GIS đóng vai trị như là một công cụ
hỗ trợ quyết định cho việc lập kế hoạch hoạt động.
2.3. Các cơ sở pháp lý liên quan đến công tác cập nhật diễn biến tài
nguyên rừng
Công tác diễn biễn tài nguyên rừng được thực hiện ở các cấp (xã,
huyện, tỉnh và trung ương) được quy định bởi nhiều cơng văn liên quan và có
tính pháp lý. Các cơng văn đó bao gồm:
2.3.1. Thơng tư 34/2009/TT/BNNPTNN của bộ nông nghiệp và phát triển nông
thôn ngày 10/6/2016 về việc quy định tiêu chí xác định và phân loại rừng
Thơng tư này quy định về tiêu chí xác định rừng và hệ thống phân loại
rừng phục vụ cho công tác điều tra, kiểm kê, thống kê rừng, quy họach bảo vệ
và phát triển rừng, quản lý tài nguyên rừng và xây dựng các chương trình, dự
án lâm nghiệp.
14
Đối tượng áp dụng bao gồm: Các tổ chức, cá nhân có liên quan đến
việc quản lý rừng và đất lâm nghiệp có trách nhiệm thực hiện các quy định tại
thơng tư này; Áp dụng cho tồn bộ diện tích rừng, bao gồm cả rừng tập trung
và cây rừng trồng phân tán trên phạm vi tồn quốc.
Tiêu chí xác định và phân loại rừng theo thông thư 34, phân loại rừng
theo mục đích sử dụng gồm 3 loại rừng sau đây:
* Rừng phòng hộ: Là rừng được sử dụng chủ yếu để bảo vệ nguồn
nước, bảo vệ đất, chống xói mịn, chống sa mạc hố, hạn chế thiên tai, điều
hồ khí hậu và bảo vệ mơi trường.
* Rừng đặc dụng: Là rừng được sử dụng chủ yếu để bảo tồn thiên
nhiên, mẫu chuẩn hệ sinh thái của quốc gia, nguồn gen sinh vật rừng; nghiên
cứu khoa học; bảo vệ di tích lịch sử, văn hố, danh lam thắng cảnh; phục vụ
nghỉ ngơi, du lịch, kết hợp phòng hộ bảo vệ môi trường.
* Rừng sản xuất: Là rừng được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh
doanh gỗ, các lâm sản ngồi gỗ và kết hợp phịng hộ, bảo vệ mơi trường.
Phân loại rừng theo nguồn gốc hình thành gồm có:
* Rừng tự nhiên: Là rừng có sẵn trong tự nhiên hoặc phục hồi bằng tái
sinh tự nhiên.
- Rừng nguyên sinh: Là rừng chưa hoặc ít bị tác động bởi con người,
thiên tai; Cấu trúc của rừng còn tương đối ổn định.
- Rừng thứ sinh: Là rừng đã bị tác động bởi con người hoặc thiên tai tới
mức làm cấu trúc rừng bị thay đổi.
- Rừng phục hồi: Là rừng được hình thành bằng tái sinh tự nhiên trên
đất đã mất rừng do nương rẫy, cháy rừng hoặc khai thác kiệt;
- Rừng sau khai thác: là rừng đã qua khai thác gỗ hoặc các loại lâm sản khác.
* Rừng trồng: Là rừng được hình thành do con người trồng, bao gồm:
- Rừng trồng mới trên đất chưa có rừng;
- Rừng trồng lại sau khi khai thác rừng trồng đã có;
- Rừng tái sinh tự nhiên từ rừng trồng đã khai thác.
15
Theo thời gian sinh trưởng, rừng trồng được phân theo cấp tuổi, tùy
từng loại cây trồng, khoảng thời gian quy định cho mỗi cấp tuổi khác nhau.
Phân loại rừng theo điều kiện lập địa.
* Rừng núi đất: Là rừng phát triển trên các đồi, núi đất.
* Rừng núi đá: Là rừng phát triển trên núi đá, hoặc trên những diện tích
đá lộ đầu khơng có hoặc có rất ít đất trên bề mặt.
* Rừng ngập nước: Là rừng phát triển trên các diện tích thường xuyên
ngập nước hoặc định kỳ ngập nước.
- Rừng ngập mặn: Là rừng phát triển ven bờ biển và các cửa sơng lớn
có nước triều mặn ngập thường xuyên hoặc định kỳ.
- Rừng trên đất phèn: Là rừng phát triển trên đất phèn, đặc trưng là
rừng Tràm ở Nam Bộ.
- Rừng ngập nước ngọt: Là rừng phát triển ở nơi có nước ngọt ngập
thường xuyên hoặc định kỳ.
* Rừng trên đất cát: Là rừng trên các cồn cát, bãi cát.
Phân loại rừng theo loài cây:
* Rừng gỗ: Là rừng bao gồm chủ yếu các loài cây thân gỗ.
- Rừng cây lá rộng: Là rừng có cây lá rộng chiếm trên 75% số cây.
+ Rừng lá rộng thường xanh: Là rừng xanh quanh năm;
+ Rừng lá rộng rụng lá: Là rừng có các lồi cây rụng lá toàn bộ theo
mùa chiếm 75% số cây trở lên;
+ Rừng lá rộng nửa rụng lá: Là rừng có các lồi cây thường xanh và
cây rụng lá theo mùa với tỷ lệ hỗn giao theo số cây mỗi loại từ 25% đến 75%.
- Rừng cây lá kim: Là rừng có cây lá kim chiếm trên 75% số cây.
- Rừng hỗn giao cây lá rộng và cây lá kim: Là rừng có tỷ lệ hỗn giao
theo số cây của mỗi loại từ 25% đến 75%.
* Rừng tre nứa: Là rừng chủ yếu gồm các loài cây thuộc họ tre nứa
như: tre, mai, diễn, nứa, luồng, vầu, lơ ơ, le, mạy san, hóp, lùng, bương,
giang, v.v….
16
* Rừng cau dừa: Là rừng có thành phần chính là các loại cau dừa.
* Rừng hỗn giao gỗ và tre nứa.
- Rừng hỗn giao gỗ - tre nứa: là rừng có cây gỗ chiếm > 50% độ tàn che;
- Rừng hỗn giao tre nứa - gỗ: là rừng có cây tre nứa chiếm > 50% độ
tàn che.
Phân loại rừng theo trữ lượng.
* Đối với rừng gỗ.
- Rừng rất giàu: Trữ lượng cây đứng trên 300 m3/ha;
- Rừng giàu: Trữ lượng cây đứng từ 201- 300 m3/ha;
- Rừng trung bình: Trữ lượng cây đứng từ 101 - 200 m3/ha;
- Rừng nghèo: Trữ lượng cây đứng từ 10 đến 100 m3/ha;
- Rừng chưa có trữ lượng: Rừng gỗ đường kính bình quân < 8 cm, trữ
lượng cây đứng dưới 10 m3/ha.
* Đối với rừng tre nứa: Rừng được phân theo loài cây, cấp đường kính
và cấp mật độ.
- Nứa
Trạng thái
D (cm)
Nứa to
≥5
N (cây/ha)
- Rừng giàu (dày)
≥ 8.000
- Rừng trung bình
5.000 - 8.000
- Rừng nghèo (thưa)
< 5.000
Nứa nhỏ
<5
- Rừng giàu (dày)
≥ 10.000
- Rừng trung bình
6.000 - 10.000
- Rừng nghèo (thưa)
< 6.000
17
- Vầu
Trạng thái
D (cm)
Vầu to
≥6
N (cây/ha)
- Rừng giàu (dày)
≥ 3.000
- Rừng trung bình
1.000 – 3.000
- Rừng nghèo (thưa)
< 1.000
Vầu nhỏ
<6
- Rừng giàu (dày)
≥ 5.000
- Rừng trung bình
2.000 - 5.000
- Rừng nghèo (thưa)
< 2.000
- Tre, luồng
Trạng thái
D (cm)
Tre, luồng to
≥6
N (cây/ha)
- Rừng giàu (dày)
≥ 3.000
- Rừng trung bình
1.000 – 3.000
- Rừng nghèo (thưa)
< 1.000
Tre, luồng nhỏ
<6
- Rừng giàu (dày)
≥ 5.000
- Rừng trung bình
2.000 - 5.000
- Rừng nghèo (thưa)
< 2.000
