BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN CHU TRÌNH MUA HÀNG VÀ THANH TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN TÀI CHÍNH QUỐC TẾ

BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN CHU TRÌNH
MUA HÀNG VÀ THANH TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA
CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN TÀI CHÍNH QUỐC TẾ (IFC)
I. Nhận xét và bài học kinh nghiệm thực tiễn
Trong nền kinh tế thị trường ngày nay và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế
thì Kiểm Toán đã trở thành một ngành không thể thiếu. Mới ra đời và hoạt
động chưa được bao lâu nhưng Công ty kiểm toán và tư vấn tài chính quốc tế
IFC đã có một vị thế nhất định trong ngành. Số lượng khách hàng mà công ty
phục vụ rất đa dạng và rộng lớn trên rất nhiều lĩnh vực. Những thành công đó
là do sự nổ lực không mệt mõi của toàn thể nhân viên công ty cũng như công
ty có một đội ngũ KTV với nhiều kinh nghiệm. Do vậy được tìm hiểu học tập
tại công ty IFC là một cơ hội tốt cho em.
Công ty IFC có được những thành công nhất định đó bởi công ty đã xây
dựng được cho mình một chương trình kiểm toán từ việc thiết kế lập kế hoạch
đến thực hành kiểm toán là rất khoa học, hợp lý dưạ trên các nguyên tắc Kế
toán Kiểm toán cũng như các chuẩn mực đã được ban hành. Cụ thể như
chương trình kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán ở Công ty IFC: Từ
việc lập kế hoạch được tuân thủ theo chuẩn mực số 300, quy trình phân tích
được lập theo chuẫn mực số 520, hu thập bằng chứng theo chuân mực số 500
…
Trong quá trình hoạt động Công ty có những thuận lợi cũn như khó khăn
nhưng có một điều là Công ty đã biết khắc phục những khó khăn và phát huy
thững thế mạnh của mình.
• Những thuận lợi của Công ty IFC đã có:
- Đầu tiên là công ty có một đội ngũ những KTV giàu kinh nghiệm với
lòng nhiệt huyết muốn đem đến cho khách hàng những dịch vụ tốt nhất. Một
điều đặc biệt nữa là cán bộ, nhân viên của công ty có tuổi đời rất trẻ có kiến
thức ham học hỏi và sáng tạo đây chính là một lợi thế của Công ty IFC trong
quá trình cạnh tranh khốc liệt với các Công ty khác trên lĩnh vực kiểm toán.
- Môi trường hoạt động kiểm toán ngày nay đã có nhiều bước tiến, nhiều
chính sách, chế độ, chuẫn mực cụ thể đã được ban hành tạo điều kiện pháp lý

vững chắc cho các hoạt động kiểm toán.
- Đã có nhiều khách hàng giữ mối quan hệ lâu dài với Công ty, xem
Công ty như một đối tác tin cậy.
• Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi còn tồn tại những hạn chế khó
khăn nhất định:
- Trước hết đó là yếu tố thị trường : Do nghề kiểm toán ngày càng phát
triển nên kéo theo sự ra đời của hàng loạt công ty Kiểm toán tư nhân cũng như
các hãng Kiểm toán quốc tế vào hoạt động nên nó tạo ra sự cạnh tranh quyết
liệt. Trước tình hình đó Công tchi phí IFC đã có các phương án như hạ mức
phí kiểm toán, nâng cao chất lượng các cuộc kiểm toán đa dạng hoá dịch vụ
phục vụ khách hàng.
- Môi trường pháp lý mặc dù đã có những điều tích cực nhất định nhưng
vẫn tồn tại những hạn chế nhất định như: Các chuẫn mực, các chế độ chưa đầy
đủ về nội dung quy trình cũng như phương pháp vận dụng, nguồn tài liệu thiếu
cả về số lượng tính đồng bộ, hạn chế về số lượng mang tính chất hướng dẫn.
- Về phía khách hàng, ở nước ta còn nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức
một cách đầy đủ về công việc kiểm toán cho nên dẫn tới một thái độ bất hợp
tác gây khó khăn cho các KTV làm việc điều này sẽ có ảnh hưởng tới chất
lượng của cuộc kiểm toán nhất định.
Có thể nói các quy trình kiểm tóan được xây dựng tại công ty IFC là tốt
nó phù hợp với các chuẫn mực kiểm toán Việt Nam cũng như quốc tế được
thừa nhận.Có thể nhận xét về chương trình kiểm toán của công ty như sau:
1. Giai đoạn tiếp cận và lập kế hoạch kiểm toán tổng quát
Tiếp cận với khách hàng là bước thực hiện đầu tiên trong quy trình kiểm
toán BCTC của IFC. Việc thực hiện tốt ngay từ công tác tiếp cận với khách hàng
sẽ đảm bảo cho việc lập kế hoạch kiểm toán của IFC đạt hiệu quả cao, tạo nền tảng
vững chắc cho sự thành công của cuộc kiểm toán. Do đó,IFC thường cử các lãnh
đạo cao cấp của mình tham gia vào giai đoạn này như trưởng phòng, Chủ nhiệm
Kiểm toán. Thực tế cho thấy công tác tiếp cận với khách hàng được IFC tiến hành
nhanh chóng, không gây khó khăn cho khách hàng, đưa ra các yêu cầu phù hợp do

đó việc ký kết hợp đồng được diễn ra một cách nhanh chóng. Thủ tục ký kết hợp
đồng được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc theo quy định hiện hành của pháp luật về
Hợp đồng kinh tế và phù hợp với Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 210 - Hợp
đồng kiểm toán.
Công việc lập kế hoạch kiểm toán cũng đã được IFC tiến hành một cách
nhanh chóng, khoa học và hiệu quả, tuân thủ theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam
số 300 - Lập kế hoạch kiểm toán. Trong bước này, KTV đã rất chú trọng thu thập,
tìm hiểu các thông tin chi tiết về khách hàng thông qua việc quan sát, phỏng vấn,
gặp gỡ trực tiếp với Ban Giám đốc khách hàng. Với các thông tin thu thập được, có
thể khẳng định rằng IFC luôn tuân thủ Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 310 về
thu thập thông tin cơ sở khi tiến hành kiểm toán: “Để thực hiện kiểm toán BCTC,
KTV phải có hiểu biết cần thiết, đầy đủ về tình hình kinh doanh nhằm đánh giá và
phân tích được các sự kiện, nghiệp vụ và thực tiễn hoạt động của đơn vị được kiểm
toán...”.
Đối với chu trình mua hàng và thanh toán việc lập kế hoạch đã tuân thủ qua
các bước:
- Chuẩn bị kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán.
- Thu thập thông tin cơ sở về chu trình mua hàng và thanh toán.
- Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng và thực hiện thủ tục phân tích đối với
chu trình mua hành và thanh toán.
- Đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong chu trình.
- Tìm hiểu hệ thống KSNB và đánh giá rủi ro kiểm soát đối với chu trình.
- Lập kế hoạch kiểm toán toàn diện và lập chương trình kiểm toán.
Việc lập kế hoạch kiểm toán giúp cho KTV phân phối công việc một cách
hiệu quả với nhau, theo dúng chương trình kiểm toán, tạo căn cứ thích hợp cho IFC
đưa ra kết luận tránh được những bất đồng với khách hàng.
2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Trên cơ sở kế hoạch đã được lập, các KTV đã được thực hiện một cách toàn diện. Mặc dù
thời gian thực hiện cho cuộc kiểm toán là hạn chế nhưng các KTV đã vận dụng một cách linh hoạt
các phương pháp kỹ thuật để thu thập bằng chứng một cách đầy đủ. Công việc này luôn đảm bảo 3

bước:
- Thực hiện các thủ tục kiểm soát.
- Thực hiện các thủ tục tuân thủ.
- Thực hiện các thủ tục kiểm tra chi tiết.
Trong quá trình thực hiện kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán, các
KTV của Công ty IFC luôn thực hiện đầy đủ các bước nêu trên. Việc thực hiện đủ
các bước cơ bản này là sự bảo đảm hạn chế tối đa rủi ro kiểm toán, do đi chệch
hướng kiểm toán hay do vội vàng đưa ra kết luận mà thiếu đi các thủ tục kiểm tra
chi tiết cần thiết. Chu trình mua hàng và thanh toán là một chu trình quan trọng và
kết quả kiểm toán chu trình này có ảnh hưởng đến toàn bộ cuộc kiểm toán, các
bước kiểm toán nêu trên sẽ cho giúp cho kiểm toán viên thu thập các bằng chứng
thích hợp, đầy đủ và có hiệu lực làm cơ sơ cho việc đưa ra kết luận sau này.
Trong quá trình kiểm toán, các KTV của Công ty IFC đã vận dụng linh hoạt
lý thuyết vào thực tế, cụ thể KTV sắp xếp thực hiện các thủ tục kiểm toán một cách
khoa học, tối thiểu hoá sự kiểm tra chồng chéo. Bên cạnh đó, KTV còn thường sử
dụng triệt để kết quả của các bước kiểm tra trước trong việc thiết kế các thủ tục
kiểm tra tiếp theo.
Các thủ tục phân tích, đánh giá tổng quát cũng luôn được các kiểm toán viên
sử dụng trong quá trình kiểm toán bởi tính hiệu quả của nó. Thực tế đã chứng minh
“phân tích” là một biện pháp nhanh chóng, ít tốn kém về thời gian, công sức
nhưng bằng chứng thu được lại có tính hiệu lực cao. Việc sử dụng hiệu quả các thủ
tục phân tích cũng làm giảm bớt công việc kiểm tra chi tiết vốn tốn nhiều thời gian
và chi phí nhờ đó đẩy nhanh tiến độ công việc và giảm thiểu chi phí kiểm toán.
Chu trình mua hàng và thanh toán có liên quan đến nhiều chu trình khác như
chu trình Hàng tồn kho, Vốn bằng tiền,Tài sản cố định... Cho nên, khi tiến hành
kiểm toán cần có sự phối hợp giữa các chu trình. Điều này sẽ giúp cho kiểm toán
viên tránh được sự lập lại trong các thủ tục kiểm toán, tiết kiệm được thời gian và
nâng cao hiệu quả công việc. Cụ thể, trong quá trình kiểm toán chu trình mua hàng
và thanh toán các KTV của Công ty IFC đã liên hệ với kết quả kiểm toán các chu
trình Hàng tồn kho, Vốn bằng tiền, Tài sản cố định để khẳng định tính có thật của

các nghiệp vụ mua vào cũng như các nghiệp vụ thanh toán. Thêm vào đó, các thủ
tục kiểm toán đối với chu trình mua hàng và thanh toán luôn bám sát các mục tiêu
đề ra, điều này sẽ tránh cho việc thực hiện các thủ tục không có tính hiệu quả hoặc
hiệu quả thấp. Đồng thời khi phát hiện những sai sót, gian lận, KTV luôn thận
trọng xem xét bằng chứng, trao đổi với khách hàng để tìm ra nguyên nhân của
những sai sót đó. Tất cả những biện pháp nêu trên sẽ giúp cho kiểm toán viên tích
lũy được nhiều kinh ngiệm trong việc phát hiện và xử lý các gian lận, sai sót.
Bên cạnh đó, các KTV của Công ty IFC luôn sẵn sàng đưa ra những lời tư
vấn cần thiết giúp cho hệ thống KSNB với chu trình này nói riêng và với tất cả hệ
thống nói chung hoạt động một cách hữu hiệu nhất. Chính sự nhiệt tình và hiểu
biết của KTV- Công ty IFC đã tạo ra không khí làm việc thoải mái hiệu quả và