Tải Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh - Sáng kiến kinh nghiệm phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh</b>

<b>PHẦN I</b>
<b>MỞ ĐẦU</b>

<b>LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN</b>

Giáo dục Tiểu học là bậc học mang tính chất nền móng để các em học tiếp cận các
bậc học cao hơn. Hiện nay nền kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, hội nhập kinh tế
ngày càng mở rộng đòi hỏi nền giáo dục Việt Nam không ngừng cải tiến, đổi mới phù
hợp với thế giới và các quốc gia trong khu vực. Mặt khác, trong bối cảnh đó, nền giáo
dục cịn có những bất cập về chất lượng giáo dục, nhiều giáo viên sử dụng phương
pháp dạy học lạc hậu đã gây nên tình trạng thụ động trong học tập của học sinh dẫn
đến hiệu quả dạy học chưa cao.

Vậy để giáo dục có hiệu quả và đạt chất lượng cao, trong quá trình giảng dạy chúng ta
cần phải thường xuyên đổi mới phương pháp dạy học. Một trong những yêu cầu của
việc đổi mới dạy học ở bậc Tiểu học là học sinh phải tự học. Đây là một cơng việc
vừa mang tính giáo dục vừa mang tính nghệ thuật nên cần đưa ra những phương pháp
dạy học mới để phát huy tính tích cực của học sinh. Đó là yêu cầu tất yếu nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục của nhà trường tiểu học ở trong tình hình hiện nay. Chính vì
<i>lẽ đó tơi đã chọn sáng kiến: “Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học</i>

<i>sinh”.</i>

<b>PHẠM VI NGHIÊN CỨU:</b>

<b>2.1. Khách thể nghiên cứu: Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học</b>
sinh.

<b>2.2. Đối tượng nghiên cứu: Trong năm học này tôi đã giảng dạy và tiến hành nghiên</b>

cứu 35 em lớp 3, trường Tiểu học………….

<b>PHẦN II</b>
<b>NỘI DUNG</b>
<b>CƠ SỞ LÝ LUẬN</b>

Với nhu cầu của một xã hội hóa giáo dục địi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới phương
pháp dạy học để tạo ra những thế hệ con người nhận thức sâu sắc, biết tự giác, chủ
động sáng tạo trong cơng việc. Nhìn lại việc học của con em ở địa phương, tôi thấy
nhận thức của các em còn nhiều hạn chế, ý thức tự học, tự rèn luyện rất ít. Các em cịn
ỷ lại, muốn dựa vào những gì có sẵn, thụ động trong học tập.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

lên sánh được với các nước phát triển trên thế giới. Đặc biệt là giáo dục ở các vùng
miền ven biển. Qua đổi mới các phương pháp dạy học sẽ giúp các em học sinh vùng
ven biển mạnh dạn, tự tin hơn trước đám đông, biết cách tự đánh giá việc học của
mình cũng như biết đánh giá kết quả học tập của các bạn khác. Từ đó các em có tính
chủ động hơn trong học tập và biết phấn đấu thi đua lẫn nhau để việc học có kết quả
cao hơn.

<b>THỜI GIAN THỰC HIỆN : Từ năm 2015 đến nay</b>

<b>THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA SÁNG</b>
<b>KIẾN</b>

<b>3.1. Tình hình địa phương:</b>

….…… là một xã đồng bằng ven biển, nhân dân sống bằng nghề đánh bắt là chủ yếu,
mức thu nhập kinh tế gia đình cịn thấp, đời sống một số hộ cịn khó khăn.

<b>3.2. Tình hình trường, lớp: </b>

Trường Tiểu học ………… được đóng trên địa bàn xã…….., huyện ……….. Dù điều
kiện kinh tế gia đình cịn khó khăn nhưng các bậc cha, mẹ rất quan tâm đến việc học
tập của con em. Tuy nhiên vì cuộc sống, một số gia đình phải đi làm ăn xa hay đi biển
nhiều ngày nên không có điều kiện để theo dõi việc học hành của con em thường
xuyên. Mặc khác, là học sinh vùng ven biển nên các em cịn nhút nhát, thụ động chưa
có ý thức tự học.

<b>PHẦN III</b>

<b>GIẢI PHÁP THỰC HIỆN</b>
<b>CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN</b>

Để phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh đòi hỏi người giáo viên rất
nhiều điều, phải có tay nghề vững vàng, phải biết yêu nghề, mến trẻ.

Ngồi ra giáo viên muốn phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh thì cần
phải biết lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức thích hợp. Vì vậy việc đổi mới
phương pháp dạy học tất yếu phải đổi mới hình thức tổ chức dạy học . Phương pháp
dạy học mới, đòi hỏi phải có hình thức tổ chức dạy học tạo cơ hội cho học sinh động
não, tìm tịi, suy nghĩ làm việc, trao đổi thảo luận với bạn, cụ thể là sử dụng các hình
thức dạy học sau:

<b>1.1. Dạy học cá nhân: Là cơ sở hình thành tồn bộ nhân cách cho học sinh, tạo điều</b>
kiện phát huy tối đa năng lực của học sinh, từng cá nhân làm việc độc lập để cùng
thực hiện một nhiệm vụ học tập, học sinh phải tích cực hoạt động, tự mình phát hiện
ra kiến thức

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

tạo điều kiện cho học sinh năng khiếu phát triển tư duy hơn bằng cách gợi ý, hướng
dẫn các bài tập phát triển các bài tập nâng cao

Hình thức tổ chức dạy học cá nhân rất đa dạng, giáo viên có thể dạy trực tiếp cho một
cá nhân hoặc có thể sử dụng tài liệu, phương tiện dạy học, ngồi ra cịn có một số
hình thức khác như: Làm bài tập trong sách, làm các trò chơi, tiến hành các thí
nghiệm, các hoạt động độc lập như: Sưu tầm tranh ảnh, thu tập tài liệu, …

<i><b>1.2. Dạy học theo nhóm ( phương pháp hợp tác theo nhóm nhỏ):</b></i>

Học sinh cùng thực hiện một nhiệm vụ nhất định trong một khoảng thời gian nhất
định. Trong quá trình làm việc thì có sự kết hợp giữa làm việc cá nhân với làm việc
theo nhóm để cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác để thực hiện một nhiệm vụ
mà giáo viên yêu cầu, đồng thời tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học
hỏi, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập.

Dạy học theo nhóm sẽ đề cao vai trò tự hợp tác trách nhiệm cá nhân với tập thể, vì
trách nhiệm của mỗi thành viên trong nhóm là yếu tố quyết định việc thành cơng hay
thất bại của nhóm. Đồng thời hợp tác nhóm sẽ rèn cho học sinh một số kĩ năng :
- Kỹ năng giao tiếp, tương tác trẻ với trẻ: Các em biết lắng nghe và trình bày ý kiến
một cách rõ ràng, biết lắng nghe và thừa nhận ý kiến của người khác, biết thuyết phục
và đáp lại sự thuyết phục,…

- Kỹ năng tạo môi trường hợp tác: Tạo sự gắn kết giữa các thành viên trong nhóm
- Kỹ năng xây dựng niềm tin: Các em sẽ tránh đi sự mặc cảm nhất là đối tượng học
sinh có khó khăn về học tập.

- Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn: Giúp học sinh tránh những từ ngữ dễ gây mách lòng
nhau

<b>1.3. Dạy học ngồi trời: Dạy học ngồi trời có nhiều nội dung gần gũi, gắn với môi</b>
trường tự nhiên và xã hội xung quanh. Vì việc học ngồi trời giúp học sinh có biểu

tượng rõ nét, cụ thể về sự vật, hiện tượng nên nắm bài tốt hơn vì mắt thấy, tai nghe,
tận tay sờ vào những loài hoa, cây cỏ ..mà mình học, tăng thêm tính hứng thú, sáng
tạo cho học sinh, giúp bài học trở nên bớt khô khan và giúp học sinh có thêm nhiều
trải nghiệm thực tế. Đồng thời rèn luyện kĩ năng quan sát, phát triển tư duy cụ thể, kỹ
năng tự học, tự nghiên cứu,... Mặc khác bồi dưỡng tình cảm đối với thiên nhiên, thói
quen hợp tác, học hỏi lẫn nhau.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>1.5.Tìm tịi, nghiên cứu và tự giải quyết vấn đề: Giáo viên giảm thời lượng thuyết</b>
trình của mình đến mức thấp nhất, tăng hoạt động tìm tịi, tăng tính chủ động bằng
những tình huống gợi vấn đề và những câu hỏi gợi mở kích thích tính tị mị, tạo động
lực để cho học sinh tìm tịi, khám phá và lĩnh hội kiến thức, tạo điều kiện cho học sinh
tự khám phá bản thân, đưa ra những ý kiến riêng, bộc lộ những quan điểm ban đầu,
học sinh tự tìm tịi, thực nghiệm để tìm ra câu trả lời.

<b>1.6. Tham quan: Tham quan là một hình thức để học sinh được học ngoài hiện</b>
trường, thực tế như tham quan các đồng ruộng, khu chăn ni,...

Tham quan là một hình thức vận động cơ thể, thay đổi mơi trường, góp phần giáo dục
thể chất cho học sinh, học sinh có thể tiếp cận với thực tiễn, tiếp xúc với tự nhiên, xã
hội xung quanh giúp các em vừa có biểu tượng sinh động cụ thể vừa bổ sung, mở
rộng nhận thức ra cả hoạt động bên ngoài trường, vận dụng kiến thức đã học vào cuộc
sống. Học sinh phát triển kĩ năng quan sát, so sánh, óc tị mị, trí tưởng tượng, bồi
dưỡng hứng thú học tập, tăng cường sự hiểu biết.

<i>* Tóm lại: Đổi mới phương pháp dạy học cũng như đổi mới hình thức tổ chức dạy</i>

học, mục đích chính là nhằm vào đối tượng học sinh, nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động, tự giác của học sinh trong học tập.

Thái độ ngơn ngữ truyền đạt, tình cảm quan hệ giữa giáo viên và học sinh cũng giữ

vai trò hết sức quan trọng. Do đó địi hỏi người giáo viên phải là người mẫu mực, là
tấm gương, là thần tượng của các em.

<b>CÁCH GIẢI QUYẾT CÓ HIỆU QUẢ</b>
<b>2.1. Đối với việc học ở nhà:</b>

Một học sinh muốn có kết quả học tập tốt ngoài việc tiếp thu những kiến thức ở trên
lớp thôi chưa đủ mà việc học bài cũ, chuẩn bị bài mới tại nhà cũng vô cùng quan
trọng. Trong khi đó, tơi thấy điều kiện gia đình, không gian sống của học sinh cũng
như nhận thức của cả phụ huynh lẫn học sinh chỉ dừng lại ở nhận thức học tại lớp là
đủ và điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập của các em. Muốn học sinh
tự học ở nhà có kết quả thì:

- Các em phải có góc học tập và mỗi em phải có phương pháp tự học ở nhà. Về
phương pháp học tập, tơi có thể hướng dẫn cho từng em. Nhưng cịn góc học tập thì
gia đình phải làm cho con em của mình. Để biết các em có góc học tập hay khơng tơi
phải đến tận nhà các em hoặc thực hiện công tác điều tra thông qua học sinh, phụ
huynh học sinh.

- Các em phải lập thời gian biểu

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

- Từng môn học phải có đầy đủ sách giáo khoa và đồ dùng học tập
- Thực hiện thường xuyên việc truy bài 15 phút đầu giờ

- Thường xuyên kiểm tra về tinh thần, ý thức chuẩn bị đồ dùng học tập của các em
thông qua các trưởng ban, chủ tịch hội đồng tự quản, phó chủ tịch,....

- Tạo hứng thú cho học sinh bằng cách nêu gương và thi đua giữa các tổ, nhóm hoặc
giữa các cá nhân...

- Bồi dưỡng học sinh hoàn thành tốt, phụ đạo học sinh chưa hoàn thành vào các buổi
chiều trong tuần.

- Thường xuyên nhắc nhở, động viên các em trong học tập.
<b>PHẦN IV</b>

<b>KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ </b>
<b>1. KẾT LUẬN:</b>

Việc đổi mới phương pháp dạy học là một giải pháp quan trọng để nâng cao chất
lượng dạy học nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. Trong đó hoạt động dạy và
hoạt động học có tính độc lập tương đối nhưng là hai mặt của một quá trình, người
giáo viên truyền đạt kiến thức, kỹ năng và hình thành nhân cách; học sinh làm chủ
kiến thức kỹ năng theo chuẩn kiến thức kỹ năng quy định ở các bậc học. Tuy nhiên,
đổi mới phương pháp dạy học khơng có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống
mà phải vận dụng một cách có hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan
điểm dạy học tích cực kết hợp với các phương pháp hiện đại.

<b>1. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:</b>

Ở trường Tiểu học hiện nay nói chung và lớp 3D tơi đang nghiên cứu

nói riêng, với phương pháp dạy học mới kết hợp với hình thức tổ chức dạy học mới đã
làm cho học sinh học tập một cách tích cực, tự giác, độc lập và sáng tạo. Mặt khác
cịn kích thích được phong trào thi đua học tập trong lớp, nhiều em rụt rè nay đã hăng
say phát biểu xây dựng bài, lớp học sôi nổi, học sinh hứng thú, tiếp thu kiến thức
nhanh chóng, các em thích được đến trường, thích học hỏi, dạy học theo hướng đổi
mới sẽ huy động được năng lực, nghệ thuật sư phạm của giáo viên. Thực tế cho thấy
rằng người giáo viên không chỉ cung cấp cho học sinh những tri thức, kĩ năng cần
thiết mà còn truyền đến cho các em cả tình yêu của một người thầy, người cô

<i>* Năm học 2015 - 2016:</i>

<i>* Kết quả khảo sát đầu năm học:</i>

<b>Môn</b>

<b>Tổng số </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>học sinh</b> <i>SL</i> <i>%</i> <i>SL</i> <i>%</i> <i>SL</i> <i>%</i> <i>SL</i> <i>%</i>

<b>Tiếng Việt 35</b> <i>5</i> <i>14</i> <i>20</i> <i>57</i> <i>6</i> <i>17</i> <i>4</i> <i>12</i>

<b>Toán</b> <b>35</b> <i>12</i> <i>34</i> <i>2</i> <i>6</i> <i>11</i> <i>31</i> <i>10</i> <i>29</i>

<b>Môn</b>

<b>Tổng số </b>

<b>học sinh</b> <i>Điểm 9-10</i> <i>Điểm 7-8</i> <i>Điểm 6-5</i> <i>Dưới 5</i>

<i>SL</i> <i>%</i> <i>SL</i> <i>%</i> <i>SL</i> <i>%</i> <i>SL</i> <i>%</i>

<b>Tiếng Việt 35</b> <i>12</i> <i>34</i> <i>20</i> <i>57</i> <i>2</i> <i>6</i> <i>1</i> <i>3</i>

<b>Toán</b> <b>35</b> <i>22</i> <i>63</i> <i>10</i> <i>28</i> <i>1</i> <i>3</i> <i>2</i> <i>6</i>

<i>* Kết quả khảo sát cuối học kì II</i>

<b>1. PHẠM VI ÁP DỤNG: Sáng kiến này tôi đã áp dụng tại trường Tiểu học</b>

…………. mà tơi đang giảng dạy và có thể áp dụng với các trường Tiểu học
trong địa bàn huyện………

<b>2. KIẾN NGHỊ :</b>

- Gia đình cần dành nhiều thời gian giám sát việc học ở nhà của con em.

- Là một giáo viên cần phải gần gũi, yêu thương học sinh, khuyến khích tinh thần học
hỏi của học sinh một cách kịp thời, tạo cơ hội cho học sinh học hỏi, tự tìm tòi tri thức.
Trên đây là một vài kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong nhiều năm giảng dạy
và làm cơng tác chủ nhiệm, phần nào góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Song
những kết quả đạt được chỉ là bước đầu. Rất mong được sự góp ý kiến của các ban
ngành và đồng nghiệp để ngày càng hồn thiện, góp phần nâng cao hơn nữa chất
lượng đào tạo trong nhà trường tiểu học.

</div>

<!--links-->