(Luận văn thạc sĩ) một số giải pháp hoàn thiện hoạt động quản trị tài chính của các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (7.78 MB, 191 trang )
LOICAMDOAN
Toi xin cam doan lu~n an tie"n si kinh te": "M()t s6 gh1i phap hoim thi~n
hm)t d()ng qmin tri tai ch(nh ctia cac doanh nghi~p nha mt6c sau cd phdn
hoa " la ke"t qua cua qua trlnh nghien
CUU
khoa
hQC
va lam vic$c nghiem tuc cua
ca nhan toi.
N ghien cuu sinh,
V6 Thi Quy
·;..--
..
'
?
A
TAl Lmu THAM KHAO
1. Van ki~n d::;ti h()i ~ bieu toan qu6c l~n thu IX cua Bang C()ng San
Vi~t
Nam- NXB Chinh Tri Qu6c Gia.
2. Giao trlnh ti~n t~-- ngan hang NXB Tp.HCM. Chu bien P.GS TS .Nguy~n
Bang Don.
3. Quan tri ngan hang thuong m::;ti- NXB Tai chinh (2001)- Peter SRose.
4. Quan
tri
rui ro trong kinh doanh ngan hang- NXB Th6ng ke (1999)- TS.
Nguy~n Van Tie'n.
5. Cffm nang quail ly tin d1,mg ngan hang- NXB Th6ng ke Ha n9i (2001)
6. Nhfi'ng giai phap chu ye'u- buoc di cho qua trinh tl,l' do h6a tai chinh va h()i
nh~p qu6c te' cua h~ th6ng ngan hang Vi~t Nam ( 2003)- B~ tai
nghien
cliu trQng diem ca'p b9- Chu nhi~m PGS.TS Nguy~n Bang Don.
7. Chie"n lu'<;fc t~ti chinh- ti~n t~ Vi~t Nam giai do::;tn 2001-2010- B() Tai chfnh.
8. Tfli li9u h()i nghi chie'n lu<;fc kinh doanh cua Ngan hang thttclng m::;ti giai
do~n 2003-2010 eel ca'u l::;ti tai chinh va ho::;tt
d()ng cua cac NHTM Vi~t
Nam ( 1112003 ). Ngan hang Nha mtoc TP.HCM.
9. Thl,l'c tr::;tng rui ro tin d1,mg cua cac Ngan hang thu'ong m::;ti
Vi~t
Nam va cac
giai phap phong ngua h::;tn che' ( 2003 ). B~ tai nghien cuu khoahQc , chu
nhi~m TS. Nguy~n Buc Thao.
10. Di~n dan h()i nh~p kinh te' qu6c te' co h()i va thach thuc d6i voi ngan hang
Vi~t N am ( 8/2003 ) - Hi~p h()i ngari liang.
11. T(.lp chi NHCTVN 15 nam xay dl,l'ng va tru'dng thanh ( NHCTVN)
12. Tt;tp chi ngan hang 2003-2004.
13. Tt;tp chi khoa hQc ngan hang nam 2003-f004.
14.
Bao cao t6ng ke't hoC:}t d(2000-2003).Ngan hang Nha nu'oc TP.HCM
15.Bao cao t6ng ke't ho::;tt d()ng SGDII- NHCTVN ( 1997-2003)
16.. H()i thao rui ro tin d1,mg va vai tro cua h~ th6ng kiem soat n()i ~Q.
Ml)CLT)C
Trang phv bla
Loi cam doan
Mvc lvc
Danh ffilJ.C cac ky hi~u va chu vie't Hh
Danh mvc cac bang
Danh mvc cac hlnh ve
Trang
?
l<
Md E>AU .......................................................................................................
Chlidng 1: Nhung ly lu~n cd ban v~ cong ty
01
c6 phan va ho~t df;)ng quan tri
tai chfnh trong cong ty c6 philn (CTCP) ................................ .
06
" ty co~ p h~an ............................................................................. .
1. 1 C ong
06
sa hlnh thanh cong ty c6 ph~n ................................. .
06
1. 1. 2 Kh a1
•" nlym va dvl;l.C d'1em
~
.................................................... .
10
1.1.1 Ljch
0
"
'
1.2 Vai tro, vi tri cU. a CTCP trong n~n kinh te' hang hoa nhi~u thanh
ph~n, v~n d()ng theo cd che' thi tntong c6 s\f quan ly cua nha nude
13
1.3 Hot;1.t d()ng quan tri tai chinh trong cong ty c6 ph~n ...................... ..
18
' nlym va dvl;l.C d'1em
~
1.3 . 1 Kh a1
.................................................. ..
18
0
•"
'
1.3.2 Mvc tieu cua quan tri tai chlnh va vai tro cua nha quan
tri tai chinh trong CTCP ..................................................
21
1.3.3 Qua trlnh phat tri~n va t~m quan trc;mg CUa hOl;lt d{)ng
QTTC trong CTCP .. ...... .... ... ..... ..... ...... .... .... .... .. .... .. . .. ... ..
.;
.
;'·.
... .;,'.
.•'·
.-:: .
•/
22
.
..
·'_'_ :.-
Trang
1.3.4 McSi quan h~ giua qmin tri ati chinh va cac chuc nang qmin
tri khac trong CTCP .........................................................
26
1.3.5 H~ thcSng chi tieu tai chinh phan anh tinh hlnh tai chinh
va hi~u qua ho~t d()ng san xua't kinh doanh cua CTCP ..
29
~
' ~ co,(/ p h'1eu
,.(' cua cong ty co p h~an .................... .
mo h'-m h d'lnh g1a
1.4 Cac
39
1.4.1 Mo hlnh chie't kha'u dong ti~n t~ DCF ............................ ..
39
?
~ th u n h"'
. " tq. cop
,(/ h'1eu
~ .................... .
suat
~p k"
y VQng va. . g~a
1.4 .2 T1
40
1.4.3 Mo hinh dinh gia tai san v6n CAPM ............................... .
43
?
A
1.5 Kinh nghi~m v€ tu' nhan hoa,
A
,(/
c5 ph~n hoa cJ m()t scf nu'oc dang
/. tr1en
'" ...................................................................................... .
ph ctt
1.6 Anh hu'cJng cua cd ca'u scJ huu de'n hi~u qua ho~t d()ng cua CTCP
Chuo'ng 2: Thtfc tr~ng ho~t d~ng QTTC cua cac DNNN sau c6 ph~n hoa
2 . 1 Th rfc
tr~ng
2.1.1
~ co
" p h~an h oa~ o"'
ve~ to" ch uc
v·"'
Htt N am .......................... .
45
46
54
54.
C5 ph~n hoa m()t b() ph~n DNNN cJ cac nu'oc dang phat
triSn Ia m()t xu httong ta't ye'u mang tinh thoi d~i .. .. .. .. .. ..
2"'~ 1.2 T5 chuc cong tac
54
c5 ph~n hoa b9 ph~n DNNN iJ nu'oc ta
56
2.1.3 L<;Ji ich cua c5 ph~n hoa DNNN ... .. .. ....... .... .. .... ... .... . .. .... .
60
2.1.4 Tie'n b() va ke't qua DNNN tll' 1992 de'n giua nam 2002......
61
2.1.5 Nhung t6n t~i trong cong tac t6 chuc c6 ph~n hoa m()t b()
ph~n
DNNN cJ nu'oc ta .. .. ..... .. .... .. .. .. ... .. . .. ............... ... ... ...
65
2.2 Thrfc tr~ng v~ t6 chuc ho~t d()ng quan tri tai chinh cua cac DNNN
sau co,(/ ph~an hoa~
'
·~· ·
"' ta
o~ nu'oc
......................................................... .
68
......
'I
Trang
2.2.1 Tinh hlnh qmln tri va dieu hanh chung cua cac DNNN
sau CPH ...........................................................................
68
2.2.2 Th\fc tr~ng cua ho~t d()ng qwln tri tai chinh t~i cac DNNN
sau CPH ...........................................................................
69
2.2.3 Phan tich ke't qua ho~t d()ng san xua't kinh doanh va tlnh
' . ch'm h cua h a1. CTCP mem
. " yeKt .......................... .
h..mh tal
?
80
2.3 Banh gia ke't qua ho~t d()ng san xua't kinh doanh va phan tkh tlnh
hlnh tai chinh cua cac DNNN sau c6 ph~n hoa ...... .. ........... ...... .
90
2.3.1 Banh gia ke't qua ho~t d()ng san xua't kinh doanh ..........
90
2.32 Phan tkh tlnh hlnh tai chinh ............................................
91
2.3.3 Binh ghi tri thi tnl'ong cua cac CTCP niem ye't t~i thoi
.~
,.t.
cuo1
nam
dtern
v
2.3.4 M()t
2002 .................................................. ..
s6 nh~n dinh rut ra tu cac nghien cuu thl.jc te' .........
98
103
Chudng 3: Cac giiii phap hoau thi~n ho~t d()ng qmin tri tai chinh ciia cac
"
DNNN sau CPH .........................................................................
106
~.1 Quan di~m hoan thi~n ho~t d()ng quan tq tai chinh cua DNNN
sau co~ p h~an hoa, ......................................................................... .
3.2 Cac bi~n phap hoan thi~n
ho~t
106
d()ng QTTC cua DNNN
sau co~ p h~an hoa, ........................................................................ ..
108
3.2.1 Tie'p c~n mvc tieu QTTC phu h
108
Trang
3.2.2 Hoan thi~n t6 chile ho~t d9ng QTTC ctia DNNN sau c6
ph~n h6a theo hu'ong nang cao vai tro ctia chile nang
QTTCn~n kinh te' nu'oc ta hi~n nay va d~c di~m ctia
CTCP, phil h<;1p voi m1,1c tieu QTTC ctia doanh nghi~p ...
111
3.2.3 Hoan thi~n co ca"u t5 chile ctia b9 ph~n Tai chinh Ke' toan
khong ngung nang cao trlnh d() chuyen mon v~ tai chinh
ke' tmin cho can b9 quan ly ca"p trung cao trong cong ty..
113
3.3 Cac bi~n phap nang cao hi~u qua QTTC ctia DNNN sau c6
ph~n hoa ................................................................................... ..
115
3.3.1 To"i u'u h6a co ca"u v6n d~ to"i thi~u h6a phi t6n sti' dt,mg vo"n
,...,. da h"oa g1a
• tq cong ty ............................................ ..
va' to1
;tl
•
A
115
3.3.2 H~n che' mile rui ro kinh doanh va rtii ro tai chinh cua
cong ty .............................................................................
116
3.3.3 Nang cao cha"t h.t<;1ng ctia cac quye't dinh d~u tu' ...............
124
3.4 Cac kie'n nghi ...............................................................................
130
3.4.1 X6a bo u'u dai tin d1,1ng nh~m nang cao tinh hi~u qua cua
cac d\1' an d~u tu' va hi~u qua sti' dt,mg vo"n ctia DNNN
sau c6 ph~n hoa ............................................................... .
130
3.4.2 X6a bo u'u dai tin d1,1ng d~ thuc dffy DNNN sau CPH huy
d()ng vo"n thong qua thi tru'ong chilng khoan, t~o hang h6a
cho thi tru'ong chilng khoan chinh thilc...... ... .... .. .... ... .. .. ...
133
3.4.3 Cong khai hoa tai chinh va tang cu'ong vai tro ki€m soat
ta.i chinh trong DNNN sau c6 ph~n hoa ...........................
~·
..·· ..
137
;
.
·.
3.4.4 Thie't l~p m()t chinh sach chia l
138
3.4.5 Phat triSn thi tnl'ong chung khoan chinh thuc, m()t ccJ che'
dinh gia tri CTCP nh~m t~o d()ng ll!c nang cao hi~u qua
QTTC cua cac DNNN sau c6 phgn hoa .......................... .
,.t 1u~n
" va' ki,.t
en ngh'l .................................................................................. .
K et
Danh mvc cong trlnh cua cac tac gia
Tai li~u tham khao
141
147
DANH MVC c.Ac KY Hitu v A cHiJ' VIET TAT
./1
,
~
CPH
COPHANHOA
CTCP
CONG TY CO PHAN
DN
DOANH NGHieP
DNNN
DOANH NGHI~P NHA NUde
EMP
EPSCO - MINH PHl)NG
GTTS
GIA TRJ TAI sAN
KT
KETOAN
NQL
NHAQUANLY
NVL
NGUYEN vAT LI~U
QTTC
QU.AN TRJ TAI CHINH
TC-KT
TAI CHINH- KE TOAN
TSCE>
TAl SAN CO E>JNH
"
'
'
~
./1
?
?
'
,..,
DANH MVC CAC BANG
Trang
Bang s61.1
Hi~u
qua san xufft kinh doanh bJ.nh quan 3 nam tntoc va
sau khi tht,tc
hi~n
47
tu' nhan hoa hay CPH cua cac DNNN (J
mot s6 nu'oc dang pha t trit~n tu nam 1980 de'n nam 1992
Bang s61.2
Tom u{t nghien cuu tht,tc nghi~m v~ anh hu'CJng cua cd
49
cffu sCJ huu de'n hi~u qua ho;;tt dong san xufft kinh doanh
cua cac cong ty kinh doanh
Bang s62.1
T6c do tang tru'CJng GDP va cac ngEmh kinh te' tu 1990
64
de'n nam 2000
Bang s62.2
Qui mo v6n va cd cffu sCJ huu cua 370 DNNN CPH trong
66
giai do;;tn 1992- 1999 (t;;ti thoi di~m c6 ph~n hoa)
Bang s62.3
Tinh hJ.nh v6n, doanh thu va 1<;1i nhu~n cua cong ty tu
81
1998 de'n 2002
Bang s6 2.4
Cac d s6 tai chfnh 2 nam trttoc va 2 nam sau khi c6 ph~n
83
boa cua CTCP Be tOng 620 Chau Thoi
Bang s62.5
Danh sach thanh vien Hoi d~ng quan tri va chuc
trong
85
Tinh hJ.nh v6n va tai san cua CTCP Cd Di~n L;;tnh (1997-
87
Vl;l
Ban quan 1y CTCP Cd Di~n 1;;tnh
Bang s62.6
2002)
Bang s62.7
Danh sach thanh vien Hoi d~ng quan tri va chuc
Vl;l
trong
88
Ban quan 1y CTCP Cd Di~n L;;tnh
Bang s62.8
Mot s6 ti s6 tai chinh chu ye'u cua CTCP Cd Di~n 1;;tnh
89
Bang s62.9
Tlnh hlnh v6n, doanh thu va 1<;1i nhu~n bJ.nh quan cua 33
90
DNNN CPH tu 1999 de'n 2002 (tri~u d~ng)
Bang
s6 2.10
Cac ti
s6 thanh toan
92
Bang
s6 2.11
Cac ti
s6 ho~t d()ng
94
Bang
s6 2.12
H~
Bang
s6 2.13
Cac ti
Bang
s6 2.14
Gia tri n()i t~i ctia
s6 nq blnh quan qua cac nam ( 1999 - 2002)
95
s6 sinh l<;Ji blnh quan
97
c6 phie"u ctia cac CTCP niem ye"t cu6i
102
Bang t6ng ke"t tai san rut gQn cua CTCP VTC vao
121
nam 2002
Bang
s6 3.1
21112/2002
Bang s63.2
Bang bao cao ke"t qua ho~t d()ng kinh doanh rut gQn ctia
121
VTC
Bang
s6 3.3
Slf bie"n d()ng ctia thu nh~p c6 phie"u khi cong ty khong
sa
123
c6 phie"u khi cong ty sa d1;mg
125
s6 tu'ong quan thay d6i
129
dt,mg v6n vay (DR= 0%)
Bang s63.4
Slf bie"n d()ng cua thu nh~p
v6n vay (DR= 30%)
khi h~
Bang
s6 3.5
Slf bie"n d()ng ctia
Bang
s6 3.6
Anh huC1ng cua don can n<;J de"n h~ sa hoan van tv co
crp
136
trong di~u ki~n kinh te" mong d<;Ji
Bang s63. 7
Anh hu'dng ctia don can n<;J de"n h~
s6 hoan v6n tlf c6
137
s6 gia th! truong cua cac CTCP niem ye"t nam 2001
143
trong di~u ki~n khong mong d<;Ji
Bang s63.8
Cacti
Bang s63.9
Slf bie"n d(}ng gia thi tru'ong ctia cac CTCP niem ye"t
144
Nam c6 phie"u c6 slf bie"n d()ng gia ldn nha't trong giai
146
Bang
s6 3.10
do~n
2000 - 2002
DANH MVC CAC HINH VE
Trang
Hlnh seil.1
Vai tro ctia ghim deic tai chfnh trong CTCP
22
Hlnh sei1.2
Qui trlnh l~p ke' ho~ch kinh doanh ctia cong ty c6 phffn
28
Hlnh seil.3
Ti sufft sinh l<;Ji tren thi tntong chung khmin
42
Hlnh sei 2.1
Co cffu t6 chttc bo ph~n qmin tri TC-KT cua DNNN sau
75
CPH
Hlnh sei2.2
Sv bie'n dong cua vein, doanh thu l<;Ji nhu~n hai mlm tnrac
82
va sau c6 phffn hmi cua CTCP Be tong 620 Chau thai
Hlnh sei 2.3
Sl! bie'n dong vein, doanh thu va l<;Ji nhu~n cua CTCP Co
86
.Di~n L~nh sau khi c6 ph~n hmi de'n 2002
Slf bie'n dong cua vein, doanh thu va l<;Ji nhu~n blnh quan
91
Hlnh sei2.5
Xu huang bie'n dong cua hi~u sua't sit dt;mg tai san
94
Hlnh sei2.6
sv bie'n dong cua h~ sei n<;l blnh quan
96
Hlnh sei2.7
Sv bie'n dong ctia cac ti sei sinh l<;Ji blnh quan
97
Hlnh sei 3.1
Co cffu t6 chttc phong Tai chfnh- Ke' toan tieu bi~u
117
Hlnh sei3.2
Mo hlnh ra quye't dinh d~u tu' trong cac DN c6 vo'n dffu tu'
132
Hlnh
sei 2.4
cua Nha nu'ac
Hlnh
sei 3.3
Cac ye'u to' anh huC1ng de'n gia c6 phie'u cua cong ty c6
ph~n
141
1
Md E>AU
Tu ke' ho~eh 5 nam lffn thil IV (1986 -1990) Dang.va Nha nude da d~t ra
va'n dS d6i mdi ed ehe' quan ly kinh te' nhllm dua da't nuoe thoa t khoi slf ngheo
nan, l~e h~u. Tu d6 de'n nay, Nha nude da thlfe hi~n nhiSu bi~n phap hanh ehinh
- kinh te' nhllm e~uy6n d6i nSn kinh te' nude ta thanh m(H "NSn kinh te' thi trU'C:Ing
dinh huang Xa h<)i Chu nghia ", trong d6 e6 phgn hoa m<)t b<) ph~n doanh nghi~p
nha nude (DNNN) dU'<;fe xem la m<)t trong nhung bi~n phap quan trQng va ca'p
thie't hi~n nay nhllm sa:p xe'p va t6 chile ll;li hol;lt d<)ng san xua't - kinh doanh
trong khu vve kinh te' Nha nude, tie'p t1,1c d6i mdi cd che' quan ly kinh te', nang
,
eao hi~u qua hol;lt d<)ng eua eac DNNN g6p phffn thlfc hi~n vai tro chu dl;lo cua
kinh te' qu6c doanh.
d nude ta, DNNN giu vai tro
chu d~o trong nSn kinh te', va
luon nh~n dU'QC Slf U'U dai cua Chinh phil. Nhung chfnh sach U'U dai d6i vdi
DNNN dU'<;fc thlfc hi~n trong thC:Ii gian qua nhllm t~o ra cac diSu ki~n phat tri~n
thu~n l<;Ji cho thanh phffn kinh te' nay, nang cao vai tro cua n6 trong nSn kinh te'
qu6c dan. M~c du v~y, ke't qua hol;lt d<)ng san xua't kinh doanh cua cac DNNN
v§.n con khiem t6n. Da s6 kinh doanh thua 16 trong nhiSu nam liSn, kha nang
c~nh tranh thffp vl phffn IOn cac DNNN sll' d1,1ng cong ngh~ ll;lc h~u, may m6c
thie't
bi I6i thC:Ii, thie'u d6ng b9 va trlnh d<) t6 chile quan ly ra't ye'u kern. DiSu d6
phffn nao da lam giam di vai tro chu d~o cua khu
Vl/C
kinh te' Nha nu'dc ben Cl;lnh
Slf phat tri6n khong ngung cua Cac thanh phffn kinh te' khac nhu' kinh te' ngoai
qu6c doanh va khu vvc kinh te' c6 v6n dffu ttl' nude ngoai. Chfnh vl v~y. c6 phffn
hoa OU'QC xem nhU' m<)t giai phap nang cao hi~u qua san xuat kinh doanh cua
DNNN nhllm phat huy vai tro chu dl;lo cua thanh phffn kinh te' nay trong nSn kinh
te' qu6c dan.
2
Trong thlfc te' nhung DNNN kinh doanh c6 lai du'
d~u d~n cua cac chi tieu doanh thu, l
chang nhung thay a6i can ban v~ m~t t6 chile quan ly aa. lam tang hi~u qua san
xuiit kinh doanh cua cac DNNN sau CPH? Viin a~ vU'a neu mot khi du'
g6p phffn nang cao hi~u qua san xuiit kinh doanh cua DNNN sau CPH va thuc
dffy kinh te' Vi~t nam phat tri~n, hoi nh~p vdi kinh te' khu vljc va the' gidi.
c6 phffn hoa thljc chiit la qua trlnh chuy~n a6i sd huu v~ tu' li~u san
f
xuiit trong DNNN, tU' sd huu Nha nude sang hlnh thuc sd huu h6n h
VQng rang se CO Slj thay d6i V~ ml;lC tieu, t6 chuc ho~t dong quan ly Va tU' d6 se
anh hu'dng tich cljc de'n hi~u qua ho~t dong san xuiit kinh doanh cua doanh
nghi~p. Li~u di~u d6 c6 xay ra trong cac DNNN da c6 phffn hoa C1 nu'dc ta trong
thai gian qua? Cac giai phap quan ly nao c6 th~ nang cao va duy trl hi~u qua
ho~t dong san xua't kinh doanh cua cac DNNN sau c6 phffn hoa? E>i tlm cau tra
.
.
lOi cho nhung cau hoi vU'a neu toi chQn d~ tai "Mqt s6 giai phap hoan thi~n
hof.lt dqng quan trf tai chinh tf.li cac doanh nghi~p nha m.i6'c sau
eli
phan
hoa " d~ nghien CUll va vie't lu~n an cho b~c hQC tie'n Sl cua mlnh.
MlJC TIEU NGHIEN CUU
M1JC tieu nghien CUll cua lu~n an Ia nham:
1. Phan anh thlfc tr~ng ho~t dong quan ly n6i chung va quan tri tai chfnh n6i
rieng cua cac DNNN sau c6 phffn hoa;
2. Phan anh tlnh hlnh tai chfnh va hi~u qua ho~t dong san xua't kinh doanh cua
cac DNNN sau CPH;
3
3. Tim ra cac giai phap holm thit%n ho;;tt d()ng quan tri tai chinh va nang cao
hit%u qua quan tri tai chinh t;;ti cac DNNN sau khi c6 p~iln hoa;
4. f)~ xua't cac kie'"n nghi nh~m hoan thit%n moi tnrong tai chinh g6p philn cai
tie'"n ho;;tt d()ng quan tri tai chinh trong cac DNNN sau CPH.
DOl Tu'(1NG
vA PH~M VI NGHIEN cuu
B~ thl,l'c hit%n cac m1J.C tieu nghien CUll nhu da neu tren, lu~n an t~p trung
nghien cuy Jy lu~n v~ CTCP, tlnh hJ.nh tu nhan hoa o cac qu6c gia dang phat
tri~n va c6 phffn hoa o nuoc ta, va ho;;tt d()ng quan tri tai.chinh cua cac DNNN
c6 philn hoa tu 2 nam tro len, d~c bit%t la cac CTCP da nH~m ye'"t giao dich chung
khmin t;;ti Trung tam Giao dich Chung khoan Thanh ph6 H6 Chi Minh.
PHu'dNG PHAP NGHIEN CUU
Lu~n an nay la m()t d~ tai nghH~n CUll ung d1J,ng, OUQC thl,l'c hit%n b~ng
each v~n dtJ.ng phuong phap duy v~t lich sti' va duy v~t bit%n chung Mac xit, ke'"t
h
Phuong phap di~u tra
•
Phuong ph a p tJ.nh hu6ng
•
Phuong phap chuyen gia
•
Phuong phap mota
•
Phudng phap diSn giai
Thong tin, du lieu trong lu~n an du
quan ly ca'p trung- cao cua cac doanh nghit%p thu()c d6i tu
quan Chinh phu nhu Ban D6i mdi DNNN Trung udng, Ban B6i moi DNNN va
CPH thu()c cac dia phudng c6 d6i tu'
·:
4
tmin cua DNNN sau CPH du'
DIEM MOl v A NHUNG DONG GOP CUA DE TAl
B~ tai c6 mot vai di€m moi c6 th€ du'QC cac nha nghien cU'u v~ kinh te' xa
hoi, cac giang vien
su dl;lng trong cong tac nghien cU'u, giang d(,l.y cho sinh vien
trong cac tru'ong d
su dl;lng ke't qua nghien cU'u cua lu~n
an trong vi~c xay dvng va hoan thi~n cac chinh sach phat tri€n kinh te'- xa hoi
da't nuoc. Cl;l th€, nhung d6ng g6p cua lu~n an la:
1. Khai lu'qc qua trlnh c6 phftn hoa mot bo ph~n DNNN
,
a nu'oc ta va
cac
nu'oc dang phat tri€n trong ba th~p nien qua, trong d6 neu b~t du'QC cac
d~c di€m cua qua trlnh CPH DNNN
anu'oc ta.
2. Phan anh du'
nghi~p cong ty c6 phftn ho
du'a ra each ly giai khoa hQC V~ thvc tr(J.ng cua hO(J.t dong quan tri tai chfnh
cua cac DNNN sau c6 phffn hoa trong b6i canh chung cua n~n kinh te'
nu'oc ta.
3. B~ tai neu ra va phan tfch du'QC cac nguyen nhan lam h(,l.n che' hi~u qua
ho
lOgic.
4. B~ tai d~ xua't nhi1'ng giai phap va kien nghi nhAm khac phl;lc nhung
nhu'
phftn hoa nhAm cling c6 va duy trl hi~u qua ho
...
5
nang cao vai tro chu d<;to cua kinh
tt quo'c doanh, kh~ng d!nh sv dung da:n
cua chu tru'ong c6 ph~n hoa mQt bQ ph~n DNNN ~ua Dang va Nha nu'oc
ta trong qua trlnh cai each kinh tt.
Hu'ONG NGHIEN
cuu Md RQNG CUA DE TAl
De tai c6 th~ du'<;fc md r9ng bitng vi~c nghien cuu muc de) anh hu'dng cua
co ca'u sd huu dtn ho<;tt dong qmln tri tai chinh va hi~u qua san xua't kinh doanh
cua cac DNNN sau c6 ph~n hoa. Hu'dng nghien cuu tren c6 th~ du'Qc thlfc hi<$n
trong khuon kh6 cua mot de tai nghien cuu khoa hQC ca'p BQ.
6
~d
v
vE: cONG TV co PHAw vAHo~ T DQNG
NHaNG L LUAN cd sAN
?
'
;
.-
,..?
~
QUAN TR! TAl CHINH TRONG CONG TV CO PHAN
1.1. C~ng ty
c6 ph:in
1.1.1. Ljch sd' hinh thrmh c6ng ty c6 ph:in
Sl,l' ra doi cua cong ty c6 ph~n (CTCP) Ia mot xu hu'ong tfft ye'u mang tfnh
qui lu~t cua qua trlnh phat tri€n llfc luqng san xufft xa hoi. CTCP Ia san phifm
cua qua trlnh tich tl,l va
t~p
trung tu' ban, duqc thai nghen trong thC1i ky cac nu'oc
Phong kie'n Phttdng Tay thi nhau di tlm thi truong tieu thl,l san ph~m, tl)ll ngu6n
nguyen li~u cho san xufft cong nghi~p. nguyen nhan cua cac chuye'n du hanh
kham pha ra cac vung dfft moi va sl,l' tranhh gianh thuoc dia, ngu6n g6c san sinh
ra Chu nghia Thl,l'c dan. Tuy nhien, de'n thoi ky che' do Tu ban Ttf do CTCP moi
c6 du di~u ki~n ra doi, truoc tien trong linh vlfc thudng m~i va sau d6 phat tri€n
va hoan thi~n d~n trong linh
V\fC
san XUfft cong nghi~p d€ trd thanh mot lo~i
hlnh t6 chuc san xufft tien tie'n trong n~n kinh te' hang hoa nhu' hi~n nay.
Th~t v~y, cong ty c6 ph~n d~u tien tren the' giOi Ia cong ty Dong An cua
Ha Lan du'qc thanh l~p nam 1602, each day khoang 400 nam.
d Chau Au, hlnh
thuc CTCP da hlnh thanh til' thoi xa xu'a d6 va sau trd thanh n~n tang cua Chu
nghia Tu' ban. Thoi d6 c6 7 cong ty Dong An va n6i tie'ng nhfft la cac cong ty
Bong An cua Anh, Ha Lan va Phap. f)6 la nhung cong ty m~u dich giua cac
nu'oc thuoc Chau Au vOi cac khu
V\,l'C
ngoai Chau Au. Tuy c6 ten Ia Bong An
nhu'ng khong c6 nghia la phia Dong cua An Do. Chu Dong An c6
y chi v~ mot
ph~n dfft til' mfii Capetown, clfc nam Chau Phi toi eo bi€n Magelan, clfc nam cua
Nam My. Cong ty Dong An la cong ty giao dich buon ban voi An Do va Chau
A..
7
Nhung san ph£m qui cua Phudng Dong luc ba'y gio Hi hudng li~u. da qui,
duqc ph£m va nude hoa, nhfi'ng lo~i hang hoa ddt ti~n. H;ai cang Venezia thUQC
Dia Trung Hai da ndm tn;m trong tay toan bQ cong vi~c m~u dich vO'i Phudng
Dong va da thu duqc lqi tll'c ra't lO'n. Cac thudng nhan Venezia chuyen chd cac
san ph£m qui tren lung l~c da, nglja, lua VUQt qua hang ngan d~m.nui non Va Sa
m~c. va tren duong di h9 g~p ra't nhi~u diSu ba't trdc. H9 da phai di qua nhi~u
nude va
bi nguoi Th6 Nhi Ky danh thue' ra't n~ng.
h9 cling
bi hai
V~n chuy€n b~ng duong bi€n
t~c danh up ba't ngo. H~ qua la khi hang hoa de'n tay cac nha
buon d cac do thi mi~n Nam nude Dll'c d€ duqc phan ph6i di khdp Chau Au thl
gia ca tang len ra't cao.
Vao the' ky 13 nhi~u sl,l' ki~n lO'n da xay ra. Vi~c phat minh ra la ban da
t~o ra m<)t buO'c phat tri€n VUQt b~c cua ky thu~t hang hai. Cac thuy thu dua
nhau di tlm nhung con duong mO'i, tie'n vs kho bau cua nhung hudng li~u. vang
b~c. da qui Phudng Dong. Chuye'n hai hanh v~ huO'ng Tay cua Colombus tlm ra
h,1c dia Chau My cling duqc xem la m<)t trong nhfi'ng chuye'n hai hanh nhu the'.
Sau d6, Vasco de Gama sll' dl;lng duong hang hai di v~ phia Dong Nam, ong di
m<)t vong ll;lc dia Chau Phi, cu6i cling tha neo d Caricat thu<)c An DQ. Nhu v~y
con duong hang hai di th~ng de'n An DQ duqc phat hi~n. cha'm dut the' d<)c quy~n
m~u
dich vO'i Phudng Dong cua nguoi Venezia. Cac trung tam thudng
nghi~p
da
chuy€n tu cac do thi phi a N am nude Due, ndi gdn liSn vO'i Venezia sang cac
nude ven D~i Tay Dudng, ndi thu~n l<;Ji v~ duong hang hai vi~n dudng nhu B6
Dao Nha, Tay Ban Nha, Anh, Phap. Nhfi'ng mi~n da't mO'i nhu Chau My, Chau
Phi lffn luqt duqc phcH hi~n, nganh thudng nghi~p Chau Au khong con dong
khung trong ph~m vi cac song ngoi thUQC Chau Au, Dia Trung Hai va Bi€n
Baltic va cling khong chi huon ban giao dich trong
ph~m
vi nho hvP vO'i m<)t
8
ph~n ciia Chau
ki~n
Au,
Chau
A nhu' tru'dc
day rna da Ian rong ra khifp the' gidi. Slf
neu tren duqc g9i Hi Cach rn£.lng Thudng nghi~p.
Cuoc Cach rnqng Thudng nghi~p khong chi man~ l'.li nhil'ng thay d6i v~
rni;i.t dia ly rna con t£,10 ra Slf thay d6i v~ lu'qng rn~u dich. Lu'qng hang h6a v~n
chuyen tren lung l£,lc da, nglfa, lua khong du'qc nhi~u. nhung khi v~n chuy~n
bang tau thuy€n thl luqng hang tang len dang ke. Lu'qng h6 tieu rna nguoi
Venezia rnua cua cac vi Sultan Ai
C~p
hang narn vao thai d6 Ia 420.000 pounds,
trong khi mot con tau c6 the chd rn6i chuye'n mot lu'qng h6 tieu la 200.000
pounds, tu'dng ung vdi phan nii'a lu'qng h6 tieu rna ngu'oi
v enezia rnua ca narn tu
,
Ai C~p. Khong nhil'ng v~y, ti~n lOi thu duqc cling tang cao. L<;1i nhu~n rna Vasco
de Garna thu du'qc qua chuye'n hang hai d~u tien tdi An Bo ga'p 60 l~n
s6 v6n da
bo ra. Lqi nhu~n khuye'n khfch thu'dng nhan tang cu'ong ho<;tt dong rn~u dich vdi
Phudng Bong, nhu'ng d6 khong phai la di~u c6 the lam duqc bang sue llfc cua
mot, hai hay ba ngu'oi nhu' tru'dc d6. H9 din c6 nhil'ng chie'c tau ldn, vil'ng chifc
chju duqc cac di~u ki~n khi h~u khifc nghi~t ngoai khdi Capetown. Be thlfc hi~n
nhil'ng chuye'n hai hanh dai de'n An Bo, h9 phai thue muon nhi€u thuy thu, rnua
nhi€u thifc phffrn va nhil'ng thu din thie't khac nhu' vii khi de ch6ng dd vdi hai
ti;i.c. Cac cong ty rn~u dich Phu'dng Bong khong chi rnua sifrn tau thuy~n va trang
bi, rnai khi phat hi~n ra vung da't rndi, hQ phai xay dl,l'ng doanh tr£.li, phai ky cac
hi~p
uoc vdi dan ban xu va khi da giao dich h9 phcH ngan
ch~n
khong cho cong
ty khac chen vao. Nghia la h9 c~n c6 cd sd chinh tri, quan sif va nhil'ng kho bai
bao quan hang h6a. Be trang trai cho ta't
ca nhil'ng nhu c~u tren hQ din nhi€u
v6n trong khi kha nang tai chinh cua ca nhan thuong
thU'dng gia Chau
Au
bi h£.ln che'. Do d6, cac
nghi ra mot hlnh thuc t6 chuc doanh nghi~p rndi de thich
ung vdi di~u ki~n rndi, d6 la hlnh thuc cong ty c6 ph~n. m
ttl chuc tl)p h(Jp von
9
kinh doanh cua nhdu ngLtai, phdt himh c6 phie'u di d6i lt{y vdn, ti€n lai thu duqc
se duqc chia tuy thea s{/ luqng von g6p [38].
Xi nghi<$p cua "ca.c nha buon m'.lo hiSm ", m9t t~ong nhung cong ty c6
ph~n d~u tien cua Anh c6 240 c6 dong, m6i c6 dong g6p. 25 Bang Anh tl;lO ra
s6
vO'n g6p ban d~u la 6.000 Bang Anh, la mot khoan v6n rfft IOn vao thai ·a6. D6 Ht
qua trlnh hlnh thanh doanh nghi~p ki~u cong ty c6 ph~n, voi giai do~n d~u van
con nhi~u hl;ln che' nhu' m6i chuye'n hang ngu'ai ta ll;li thanh l?p m9t cong ty va
ll;li giai tan khi chuye'n hang ke't thuc, s6 ti~n ghi tren c6 phie'u c6 kfch ca khac
nhau nen kh6 chuySn nhtt<;1ng. Sau nhi~u thay a6i, hJ.nh thuc cong ty c6 ph~n
,
ngay nay dtt<;1c xac l?p m9t each hoan chinh,
ki<$t tac cua n~n kinh te' thi tru'ang.
ch~t
che va dttqc coi nhtt la m9t
d cac nu'oc khac nhau cong ty c6 ph~n du'<;Jc
gQi voi nhung ten khac nhau, vi dl;l nhtt Phap gQi CTCP la cong ty vo danh
(Anonyme Compagny); Anh gQi la cong ty trach
nhi~m
huu hl;ln (Company
Limited) va Nh?t gQi la cong ty chung c6 ph~n (Kabusiki Kaisha) [3]; tuy v?y,
cac cong ty nay co cac d~c aiSm ra't gi6ng nhau.
T6m ll;li, cong ty c6 ph~n da ra dai til' thai ky ti~n Ttt ban, nhttng mai toi
the' ky thu 19 va d~u the' ky 20 lol;li hlnh cong ty c6 phffn moi phat tri~n r9ng rai.
Cling voi Stf phat tri~n ciia CUQC Cach mqng Khoa hQC Ky thu?t doi hoi cac cong
ty muO'n CO SUC Cl;lnh tranh ffil;lnh phai Iuon d6i moi thie't bi va cong ngh<$, do d6,
doanh nghi<$p phai co m{)t s6 vO'n Ian rna aoi khi cac ngan hang khong thS dap
U'ng dttqc va dn c6 Slf t?p trung v6n
tu cong chung dfiu tu'. Cong ty c6 phffn Ia
mQt lol;li hJ.nh doanh nghi<$p c6 co che' huy d9ng v6n nhanh chong va c6 hi<$u
qua, c6 tac d()ng m~nh de'n qua trlnh tai san xufft md r{)ng Ttt ban Chii ngh1a.
Trong n~n kinh te' My chAng h~n, cao trao tich t\1 ttt ban va t?p trung san xufft
phat tri~n rfft m~nh, cac cong ty Ion sat nh?p va than tinh Ian nhau de'n n6i
khong con kiSm soat dtt<;Jc khie'n cac nha ttt ban phai t'.lm thai thoa hi~p voi
10
nhau, cung hun v6n lam an va hlnh thanh cac t~p doan kinh te' ldn
(Conglomerats) va du'<;fc t6 chuc dttoi hlnh thuc la cong ty c6 ph~n. Ngay nay,
cong ty c6 ph~n la lo~i hlnh t6 chile san xua't kinh doan~ kha ph6 bie'n t~i cac
nu'oc c6 n~n kinh te' phat tri~n. N6 tu'ong thuc vOi n~n· kinh te' thi trueing n6i
chung, va n~n kinh te' thi trueing c6 sv tham gia quan ly cua Nha nu'oc n6i rieng.
Qua trlnh c6 phgn hoa mot bo ph~n doanh nghi~p nha nu'oc
a nude ta trong thCJi
gian qua da thuc diy qua trlnh hlnh thanh va gia tang s6 lu'<;fng cong ty c6 ph~n
trong n~n kinh te', mot lo~i hlnh doanh nghit$p tien tie'n thich h<;fp voi d~c di~m
cua n~n kinh te' hang hoa nhi~u thanh ph~n dinh huang Xa hoi Chu nghia.
Khai ni~m c6ng ty cd phan (CTCP) va dijc diim
1.1.2.
1.1.2.1.
Khai
ni~m
Cong ty c6 ph~n (CTCP) la mot thljc th~ trong n~n kinh te' du'<;fc h1nh
thanh theo
lu~t
dinh, mot doanh nghit$p da chu, trach nhit$m hfi'u
h~n
voi cac
d~c
di~m nhu' de chuy~n d6i quy~n sd huu, c6 quy~n sd huu va quy~n quan ly tach
rCii nhau, va c6 dCii s6ng vo h~n.
Theo Lu~t Doanh nghi~p Vi~t Nam [5] cong ty c6 ph~n la lo~i h1nh doanh
nghi~p,
trong d6:
-
V6n di~u 1<$ du'<;fc chia thanh nhi~u ph~n b[ng nhau gQi la c6 ph~n;
-
C6 dong chi chiu trach nhit$m V~ llQ Va cac nghia V\1 tai san khac CUa doanh
nghit$p trong ph~m vi s6 v6n da g6p vao doanh nghit$p;
-
c6 dong c6 quy~n chuy~n nhu'<;fng c6 ph~n cua m1nh cho ngu'Cii khac, tru
trueing h<;fp quy dinh t~i Khoan 3 Di~u 55 va Khoan 1 Di~u 58 cua Lu~t
Doanh nghit$p;
-
c6 dong c6 th~ la t6 chile, ca nhan, s6ltt<;fng c6 dong t6i thi~u la ba va khong
h~n che' s6ltt<;fng t6i da;
11
-
Cong ty c6 phffn c6 quy~n phat hanh chung khoan ra cong chung theo quy
dinh CUa phap lu~t V~ Chung khoan, CO tu' each phap,nhan k~ tu ngay du'Q'C
'
ca'p gia'y dang ky kinh doanh;
1.1~2.2. Dijc di@m
Cong ty c6 phffn la mot t6 chuc kinh te" do nhi~u thanh vien thoa thu~n l~p
nen mot each ttf nguy~n. gop v6n tuy theo kha nang cua mlnh d6 tie"n h~tnh ho(,tt
dong san xua't kinh doanh va c6 nhtl'ng d~c di~m nhu' sau:
•
Cong ty c6 phffn c6 tu' each phap nhan, la mot chu th~ kinh doanh hoan toan
doc l~p. N6 la lo<;ti hinh cong ty d6i vO'n nen khong doi hoi nhan than cua cac
,
c6 dong, chi doi hoi gop c6 phffn. Stf t6n t(.ti cua cong ty c6 phffn khong ph~J
thuoc vao sl)' bie'n dong cua sO' c6 dong;
•
Cong ty c6 ph~n c6 th~ phat hanh chung khoan dong san (trai phie'u, c6
phie'u u'u dai, c6 phie'u ph6 thong), co th~ mua ban chung khoan t(.ti So Giao
dich Chung khoan, cac Ngan hang Thu'ong m(.ti, hay cac Cong ty Tai chinh;
•
Cong ty c6 ph~n lo~d trll' trach nhi~m cua c6 dong dO'i vdi cac chu sl)' cua
cong ty. Trong tru'ang hQ'p hi thua 16, c6 dong chi chiu trach nhi~m tai chfnh
trong ph(.tm vi s6 v6n da g6p vao cong ty (trach nhi~m htl'u h(.tn). Nha d6, m6i
ngu'ai c6 th~ cling mot h.1c d~u tu' vao nhi~u cong ty c6 ph~n khac nhau, da
.d(,tng hoa danh mjJC dffu tu', giam thi~u rui ro;
•
Cong ty c6 ph~n c6 kha nang huy dong vO'n nhan r6i t<;~.m thai trong xa hoi.
Quy mo kinh doanh cua cong ty du'Q'c mo rong khong h<;tn che' vl hQ c6 nhi~u
v6n- CO di~U ki~n t(_tO thai CO Va chop thai CO d~u tu' vao cac nganh moi CO
trinh do ky thu~t- cong ngh~ tien tie'n, t(_tO ra nhtl'ng san phffm CO tinh cq_nh
tranh cao.
•
C6 dong du'Q'c giai ph6ng khoi chuc nang quan ly cong ty. Cong vi~c quan ly
du'Q'c cac nha quan ly chuyen nghi~p. c6 trlnh do chuyen mon cao dam nh~n.
12
C6 dong c6 th8 gill' bi m~t vi~c mlnh tham gia hay s6 v6n mlnh da g6p vao
cong ty;
•
Cong ty c6 phftn duqc t6 chile ra't ch~t che. Trong cd d(u t6 chile va di~u I~
ho~t d()ng c6 B~i h()i ccS dong, H()i d6ng quan
tri, Ban.ki8m soat va Ban quan
ly cong ty, m6i b() ph~n d~u c6 nhung chile nang va quy~n h~n khac nhau.
•
V6n ho~t d()ng cua cong ty c6 phftn g6m 3 ngu6n: V6n c6 phffn phd thong
thu'ang du'QC gQi t[lt 1a v6n cd phftn hay v6n tl,l' c6 CUa chu Sd huu, v6n cd
phftn u'u dai va v6n nq. V6n c6 phftn t~i m()t thai di8m g6m 3 lo~i: TcSng gia
tri danh nghia cua cac lo~i c6 phie'u da phat hanh, tcSng s6 ti~n chenh l~ch thu
t
du'QC do cong ty phat hanh c6 phie'u theo gia thi tru'ang, va lqi nhu~n lu'u tru
hay thu
nh~p
gill'
l~i.
Lqi
nhu~n
lu'u tru la thu
nh~p
rong tu
ho~t
d()ng slm
xua't - kinh doanh cua cong ty khong du'qc chia du'Oi hlnh thilc c6 tile b~ng
ti~n m~t, du'QC gill' l~i d8 tai dftu tu'. V6n c6 phftn cua cong ty du'QC xac dinh
dl,l'a tren gia tri cua cac c6 phie'u. M6i cong ty chi du'QC phat hanh m()t s6
lu'qng c6 phie'u nha't dinh. V6n nq g6m c6 v6n vay ngan h~n (duoi 1 nam),
trung h~n (tu 2- 3 nam), dai h~n (hdn 5 nam) va cac khoan nq khac. V6n
vay dai h~n c6 th~ du'QC tai trq b~ng each phat hanh trai phie'u. Trai phieu
thu'ang c6 thai h~n Cl,l th8 va trai chu du'QC hu'dng lai tile 6n dinh. Theo qui
dinh cua lu~t phap hi~n hanh, cong ty khong du'QC phat hanh trai phie'u khi
t6ng s6 v6n vay IOn hdn v6n c6 phftn cua cong ty. V6n c6 phftn gill' vai tro
quan trQng nha't vl n6 la ngu6n v6n bao dam thu'ang xuyen cho ho~t d()ng san
xua't- kinh doanh cua cong ty. V6n nq va lqi nhu~n duqc gill' l~i mang tinh
cha't b6 sung. Cd ca'u v6n cua cong ty ph1,1 thu()c vao d~c di8m cua tung
nganh kinh doanh. B~c di8m chung nha't la v6n c6 phftn c()ng voi lqi nhu~n
lu'u tru tu 50% trd len. V6n c6 phftn u'u dili chiem
ty c6 phftn cua hftu he't cac nganh [4].
ty 1~ tha'p nha't t~i cac cong
13
1.2.
Vai tro, vi tri ciia cong ty
elf phan
tt hang hoa nhi~u
stf qmin ly ciia Nha
trong n~n kinh
thanh phan, v~n d{)ng theo cd cht thj trlfong co
m.tdc
Cong ty c6 phfin 1a lo;;ti hlnh doanh nghi~p du'<;Jc t6·chuc nhu' mot t~p do~tn
kinh te' IOn, Ht cong ty vo danh, vua d6i nhan vua d6i v6n, c6 co che' t6 chuc va
ho;;tt dong rat thich h<;Jp voi cd che' thi tru'ong. Cong ty c6 ph~n ra doi va phat
triSn cling voi cuoc Cach m;;tng Khoa hQC - Ky thu~t con du'<;Jc gQi la Cach m;;tng
Cong nghi~p lfin thu nhat vao cuO'i the' ky thu XVIII. DS thlfc hi~n vi~c d6i moi
cong ngh~ - ky thu~t. nang cao nang suat lao dong, h;;t gia thanh, tang sue c;;tnh
,
tranh cua san phffm tren thi tru'ong, tie'n toi doc quy~n v~ gia eel ca.c cong ty dn
c6 mot sO' vO'n rat IOn rna cac ngan hang khong thS dap ling du<;Jc. Do d6, hQ tlm
each huy dong ffiQi ngu6n vO'n nhan r6i trong xa hoi va each huy dong vO'n thong
qua thi tru'ong chung khoan cua cong ty c6 phfin la thich h<;Jp nhat.
Du'oi Chu nghia Tu' ban vi~c tich t1,1 va t~p trung tu' ban (vO'n) du'<;Jc Cac
Mac coi la van d~ c6 tfnh quy lu~t, qnh tranh va doc quy~n vO'n c6 quan h~
"nhan qua" voi nhau. C;;tnh tranh se dftn toi doc quy~n va khi doc quy~n da
du'QC xac l~p n6 khong nhfi'ng khong thU tieu C;;tnh tranh rna COn khie'n cho CC;tnh
tranh gay g~t gap tram lfin tru'oc kia. DI nhien, trong cuoc chC;ty dua nay c6 ke
th~ng ngu'oi thua, ca IOn nuO't ca be dftn de'n hi~n tu'<;Jng sat nh~p, thon tinh Ian
nhau, cac cong ty nho ye'u the' bi pha san di~n ra hang ngay trong Xa hoi Tu' ban
[3]. Trong n~n kinh te' Xa hoi Chu nghia nhi~u th~mh phffn v~n dong theo cd che'
thi tru'ong c6 Slf quan ly cua Nha mtoc, cac cong ty c6 phfin (d~c bi~t la cac cong
ty c6 quy mo IOn) du'<;Jc hlnh thanh thong qua qua trlnh CPH giu vai tro rat quan
trQng, thS hi~n tren cac m~t:
14
1.2.1. Tach bi~t quyfn siJ hrlu va quyfn qudn
ly, phan djnh ro chzic nang qudn ly
san xudt - kinh doanh va chzic nang qudn
ly Nha nU,tJc vi kinh te:
Trang giai do~n d~u cua thai ky cong nghi<$p hoa, guySn h,tc t~p trung vao
tay cac c6 dong. Ban qmin ly chi du'cjc xern nhu' nhung ngu'oi giup vi<$c, cac c6
dong rnoi la ngu'oi chu th~t sl}' cua cong ty. Ngay nay qua trlnh phan tan
sa huu
dang di~n ra rn~nh me tt,ti cac cong ty IOn cua My, Chau Au va Nh~t Ban, cac c6
dong thuong chi
sa huu khong de'n 1% t6ng s6 v6n c6 ph~n. HQ vua khong co du
kha nang va vua khong thlfc sv quan tarn de'n vi<$c thvc hi<$n tn,tc tie'p quySn
sa
huu va thllong coi ph~n gop v6n cua mlnh nh\1 mQt khoiin d~u tu' tai chinh thl,l
,
d(lng. Ne'u khong biing long voi ke't qua kinh doanh cua cong ty hQ se ban c6
phie'u d~ thu h6i v6n, khong dn c6 g~ng d~ thay d6i each quan ly cua cong ty.
Berle va Menus la nhung ngu'oi d~u tien phat hi<$n ra Sl}' "tach bi<$t giil'a
quySn
sa huu va quySn quan ly" cong ty vao narn 1932 [18]. Khi nghien CUll 200
cong ty
a My, nhung tac gia nay da di de'n ke't lu~n r~ng: Da s6 cac cong ty Ion,
khong c6 rn(lt c6 dong nao n~rn giil' ph~n dang kS
s6 v6n tl}' c6 cua cong ty. Do
d6, khoang each giua chu sd huu va nguoi quan ly ngay cang xa. Trong nhung
th~p nien g~n day, qua trlnh nay da di~n ra trong ph~n IOn cac nude cong nghi<$p
phat tri~n. dffy nguoi quan ly tie'p tl,lC tach khoi ngu'oi
sa huu cong ty. M(lt
u'u
di~m khac cua cong ty c6 ph~n la tach chuc nang cua nha quan ly ra khoi ngu'oi
cung d(p v6n, khie'n ngl1C1i ca:'p v6n an tarn d~u tu' vao cac linh vttc khac. Qua
trlnh d6 dfin de'n vi<$c chuyen rnon hoa ho~t d(lng quan ly, phat huy tinh nang
d(lng, sang t~o cua nha quan ly, thfch ling voi yeu c~u cua cd che' thi trllong.
D6i vOi nude ta, vi<$c thl)'c hi<$n c6 ph~n hoa rn(lt b(l ph~n DNNN se tach
duc;lc quySn sd huu tai san va quySn quan ly su d1,1ng tai san, chuySn hoa quySn
so huu tai san trong cac DNNN sang cho cac c6 dong sd huu, giai ph6ng cac co
quan Nha nu'oc khoi chuc nang quan ly san xua:'t - kinh doanh, nang cao hi<$u ll)'c
