Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
_____________________

VŨ THỊ THU HUYỀN

QUẢN LÝ CƠNG TÁC
BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 10 năm 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------VŨ THỊ THU HUYỀN

QUẢN LÝ CƠNG TÁC
BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số 62 14 01 14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. TS. Võ Thị Bích Hạnh

2. PGS, TS. Phan Minh Tiến
TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 10 năm 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tác giả.
Các số liệu điều tra, kết quả nghiên cứu trình bày trong luận án đảm
bảo tính trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào
khác. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trích dẫn của tác giả khác đều được ghi
chú nguồn trích dẫn đầy đủ, rõ ràng. Bản thân tác giả xin chịu hoàn toàn trách
nhiệm về những kết quả công bố trong luận án.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày

tháng

Tác giả
Vũ Thị Thu Huyền

i

năm 2015


LỜI CẢM ƠN
Xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Cơ giáo TS. Võ Thị
Bích Hạnh, Thầy giáo PGS, TS. Phan Minh Tiến đã tận tình hướng dẫn em
trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Xin chân thành cảm ơn quý Thầy/Cô giáo Khoa Tâm lý Giáo dục, trường
Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ em trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thiện luận án.

Xin trân trọng cảm ơn quý Lãnh đạo Trường Cán bộ quản lý giáo dục
Thành phố Hồ Chí Minh đã động viên, tạo điều kiện thuận lợi trong quá
trình nghiên cứu, học tập.
Xin trân trọng cảm ơn quý Thầy/Cô giáo, Cán bộ quản lý các Sở,
Phòng GD-ĐT, Trường tiểu học đã nhiệt tình chia sẻ thơng tin, ý kiến hỗ trợ
tác giả trong quá trình nghiên cứu, học tập.
Xin tri ân sâu sắc tồn thể gia đình, bạn bè, đồng nghiệp luôn sát
cánh ủng hộ, chia sẻ và giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Dù vậy, luận án khơng tránh khỏi hạn chế, thiếu sót. Kính mong q
Thầy, Cô giáo, đồng nghiệp tiếp tục chỉ dẫn thêm.
Xin trân trọng ghi ơn.
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng
Vũ Thị Thu Huyền

ii

năm 2015


CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
Cán bộ quản lý
Cơ quan Hợp tác phát triển Quốc tế Canada (The Canadian
International Development Agency)
CNTT
Công nghệ thông tin
CSVC
Cơ sở vật chất
CT/TW
Chỉ thị/trung ương
GD-ĐT

Giáo dục và Đào tạo
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
NCKH
Nghiên cứu khoa học
NĐ-CP
Nghị định – Chính phủ
NXB
Nhà xuất bản
PPDH
Phương pháp dạy học
QĐ-BGDĐT Quyết định - Bộ Giáo dục và Đào tạo
QĐ-TTg
Quyết định – Thủ tướng Chính phủ
RBM
Quản lý dựa trên kết quả (Results-based management)
SPSS
Chương trình máy tính phục vụ cơng tác thống kê ngành khoa
học xã hội (Statistical Package for the Social Sciences)
SREM
Dự án Hỗ trợ đổi mới quản lý giáo dục (SREM)
TPHCM
Thành phố Hồ Chí Minh
TT-BGDĐT Thơng tư - Bộ Giáo dục và Đào tạo
TT-BGDĐT Thông tư - Bộ Giáo dục và Đào tạo
UNESCO
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên Hiệp Quốc
(United Nations Educational, Scientific and Cultural

Organization)
VNEN
Dự án Mơ hình trường học mới tại Việt Nam (Dự án GPEVNEN, Global Partnership for Education – Viet Nam Escuela
Nueva)
UNDG
Nhóm phát triển Liên hợp quốc (United Nations Development
Group)
CBQL
CIDA

iii


STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

17
18
19
20
21

22
23

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN ÁN
TÊN
NỘI DUNG
Bảng 2.1 Sơ lược về phân bố mẫu nghiên cứu
Bảng 2.2 Thông tin về mẫu nghiên cứu
Bảng 2.3 Quy ước xử lý thông tin phiếu khảo sát
Sự cần thiết của công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn
Bảng 2.4
nghề nghiệp
Hiệu quả của hình thức, phương pháp bồi dưỡng GV tiểu
Bảng 2.5
học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của chương trình đào
Bảng 2.6
tạo, bồi dưỡng
Tìm hiểu sự hài lịng tham gia chương trình đào tạo, bồi
Bảng 2.7
dưỡng
Mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng kiến thức chuyên
Bảng 2.8
môn

Kết quả kiểm định mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng
Bảng 2.9
GV tiểu học tính theo thâm niên cơng tác
Mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng kỹ năng nghề
Bảng 2.10
nghiệp
Kết quả kiểm định mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng
Bảng 2.11
kỹ năng nghề nghiệp theo thâm niên công tác
Kết quả khảo sát mức độ đáp ứng nội dung bồi dưỡng
Bảng 2.12
kiến thức chuyên môn
Kết quả khảo sát mức độ đáp ứng nội dung bồi dưỡng kỹ
Bảng 2.13
năng nghề nghiệp
Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng GV tiểu học
Bảng 2.14
theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo sát thực trạng tổ chức công tác bồi dưỡng
Bảng 2.15
giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo sát thực trạng chỉ đạo công tác bồi
Bảng 2.16
dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác bồi dưỡng GV
Bảng 2.17
tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Đánh giá thực trạng thực hiện và hiệu quả quản lý công
Bảng 2.18
tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp

Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu
Bảng 2.19
học theo chuẩn nghề nghiệp
Bảng 3.1 Phân công nhiệm vụ thực hiện công tác bồi dưỡng GV
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện
Bảng 3.2 pháp Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện
Bảng 3.3 pháp Đổi mới tổ chức công tác bồi dưỡng GV tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện
Bảng 3.4
pháp Đổi mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu học
iv

TRANG
59
60
66
67
68
69
70
72
75
77
80
82
84
88

91
94
97
100
103
119
139

140
141


24 Bảng 3.5
25 Bảng 3.6
26 Bảng 3.7
27 Bảng 3.8
28 Bảng 3.9
29 Bảng 3.10
30 Bảng 3.11
31 Bảng 3.12
32 Bảng 3.13
33 Bảng 3.14
34 Bảng 3.15

35 Bảng 3.16

36 Bảng 3.17
37 Bảng 3.18
38 Bảng 3.19

39 Bảng 3.20
40 Bảng 3.21

theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của biện pháp
Đổi mới kiểm tra đánh giá công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện
pháp Xây dựng môi trường lành mạnh, tạo động lực cho
GV tích cực tham gia bồi dưỡng theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả đánh giá tính cần thiết của biện pháp đổi mới chỉ
đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề
nghiệp
Kết quả đánh giá tính khả thi của biện pháp đổi mới chỉ
đạo cơng tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề
nghiệp
Mô tả trường tham gia thực nghiệm
Quy ước đánh giá kết quả thực nghiệm
Thông tin về kiến thức, kỹ năng ứng dụng CNTT trong
dạy học (sử dụng bảng tương tác thông minh, đổi mới
PPDH) của GV tiểu học trước thực nghiệm
Đánh giá mức độ thực hiện biện pháp đổi mới chỉ đạo
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Đánh giá kết quả nhà trường đạt được do đổi mới chỉ đạo
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả giáo viên đạt được do thực hiện đổi mới chỉ đạo
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả giáo viên đạt được một số nội dung bồi dưỡng do
thực hiện đổi mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp

Kết quả giáo viên tự đánh giá mức độ đạt được về kiến thức,
kỹ năng ứng dụng CNTT, đổi mới PPDH dưới tác động đổi
mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn
nghề nghiệp
Kết quả so sánh sự khác biệt về việc thực hiện biện pháp
đổi mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp
Kết quả so sánh mức độ nhà trường đạt được do thực
hiện biện pháp đổi mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV
tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả so sánh sự chuyển biến của GV do tác động đổi
mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn
nghề nghiệp
Kết quả so sánh sự chuyển biến về kiến thức, kỹ năng
ứng dụng CNTT, đổi mới PPDH của GV do thực hiện
biện pháp đổi mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp
Kết quả tự đánh giá của GV về kiến thức, kỹ năng ứng
dụng CNTT, đổi mới PPDH
v

143

144

148

151
153
160

160
161
163
166
168

170

171

172
173

174

175


MỤC LỤC
Lời cam đoan .....................................................................................................................i
Lời cảm ơn ....................................................................................................................... ii
Danh mục chữ viết tắt ......................................................................................................iii
Danh mục bảng, biểu đồ...................................................................................................iv
MỤC LỤC ........................................................................................................................vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO
VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ..................................................... 10
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................... 10
1.1.1. Một số kết quả nghiên cứu của các tác giả nước ngoài ........................................ 10
1.1.2. Một số kết quả nghiên cứu trong nước ................................................................. 19

1.1.3. Nhận định chung tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................ 27
1.2. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................................... 29
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ..................................................... 29
1.2.2. Giáo viên tiểu học và Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ............................... 32
1.2.3. Bồi dưỡng, bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ...................... 33
1.2.4. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................... 35
1.3. Lý luận về công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................... 36
1.3.1. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................................ 36
1.3.2. Nội dung bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ......................... 37
1.3.3. Phương pháp, hình thức bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .. 38
1.3.4. Đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .................... 40
1.4. Lý luận quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ......... 41
1.4.1. Mục tiêu quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .... 41
1.4.2. Nguyên tắc quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. . 41
1.4.3. Nội dung quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .. 43
1.4.4. Phương pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn
nghề nghiệp .............................................................................................................................. 48
1.4.5. Chức năng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn
nghề nghiệp ................................................................................................................... 50
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp............................................................................................................ 54
1.5.1. Nhóm yếu tố thuộc về sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước .................. 54
1.5.2. Nhóm yếu tố liên quan đến sự phát triển kinh tế - xã hội ..................................... 55
vi


1.5.3. Nhóm yếu tố thuộc về sự quản lý của nhà trường ................................................ 56
1.5.4. Nhóm yếu tố thuộc về vai trò của giáo viên .......................................................... 56
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................... 57
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU

HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ............................................................................................58
2.1. Sơ lược về giáo dục tiểu học và xu hướng phát triển giáo viên tiểu học ................. 58
2.2. Khái quát quá trình khảo sát thực trạng ................................................................... 59
2.2.1. Đặc điểm về mẫu nghiên cứu thực trạng .............................................................. 59
2.2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................................. 62
2.2.3. Quy ước xử lý thông tin ........................................................................................ 65
2.3. Thực trạng công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .................. 67
2.3.1. Nhận thức về công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .... 67
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp... 72
2.3.3. Nhận định chung về thực trạng công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................................... 86
2.4. Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ........... 87
2.4.1. Thực trạng thực hiện các chức năng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp ............................................................................................. 88

2.4.2. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về thực trạng quản lý công tác bồi
dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp....................................................... 100
2.4.3. Đánh giá chung thực trạng và nguyên nhân ảnh hưởng đến quản lý công tác
bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................................................. 101
Tiểu kết chương 2 .......................................................................................................... 108
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TIỂU
HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP......................................................................... 109
3.1. Cơ sở xây dựng biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp.......................................................................................................... 109
3.1.1. Cơ sở pháp lý ....................................................................................................... 109
3.1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn .................................................................................... 110
3.2. Nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................................... 111
3.2.1. Đảm bảo tính mục đích ........................................................................................ 111
3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống, kế thừa ........................................................................... 111

3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn ......................................................................................... 112
3.2.4. Đảm bảo tính phù hợp với đối tượng ................................................................... 112
3.2.5. Đảm bảo tính cấp thiết và hiệu quả ...................................................................... 113
vii


3.3. Một số biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp ....................................................................................................... 113
3.3.1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ......... 113
3.3.2. Đổi mới tổ công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp........ 117
3.3.3. Đổi mới chỉ đạo công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .....121
3.3.4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................................ 126
3.3.5. Xây dựng môi trường làm việc lành mạnh, tạo động lực cho giáo viên tích cực tham
gia cơng tác bồi dưỡng................................................................................................................... 131
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp .......................................................................................................135
3.5. Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất ....................................................................... 137
3.5.1. Mục đích khảo nghiệm.......................................................................................... 137
3.5.2. Các bước khảo nghiệm ......................................................................................... 138
3.5.3. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý
công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp .................................... 138
3.5.4. So sánh kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp đổi mới chỉ
đạo công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ................................... 147
3.6. Thực nghiệm biện pháp đổi mới chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giáo
viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ............................................................................ 152
3.6.1. Giới thiệu khái quát quá trình thực nghiệm ......................................................... 153
3.6.2. Tổ chức thực nghiệm ........................................................................................... 154
3.6.3. Kết quả thực nghiệm ............................................................................................ 160
Tiểu kết chương 3 .......................................................................................................... 177

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 178
1. Kết luận ...................................................................................................................... 178
1.1. Về mặt lý luận ......................................................................................................... 178
1.2. Về mặt thực tiễn ...................................................................................................... 179
2. Kiến nghị .................................................................................................................... 181
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN .... 183
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................. 184
PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 194

viii


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đội ngũ giáo viên (GV) được xem là nguồn lực quan trọng của các cơ sở
giáo dục, nhà trường và xã hội. Trong một cơng trình nghiên cứu về giáo dục, tác
giả Raja Roy Singh (1994) khẳng định: “Không một hệ thống giáo dục nào có thể
vươn cao quá tầm những GV làm việc cho nó” [68, tr.115]. Nhận định trên phần
nào phác họa bức tranh mô tả khái quát trọng trách cao cả của người GV, nhất là bối
cảnh giáo dục đang có nhiều khởi sắc và thay đổi trong thế kỷ XXI. Điều này cũng
phản ánh thực tiễn phát triển giáo dục, theo đó chất lượng giáo dục khơng thể cao
hơn chất lượng đội ngũ GV mà chính nền giáo dục ấy đã tạo ra.
Công cuộc đổi mới giáo dục thời gian qua đề cập khá nhiều đến mục tiêu nâng
cao chất lượng đội ngũ nhà giáo. Một số chủ trương, đường lối, chính sách của
Đảng, Nhà nước ngày càng quan tâm công tác bồi dưỡng GV, tạo cơ hội thúc đẩy
sự chuyển biến về cách thức tổ chức quản lý nhà trường và quản lý công tác bồi
dưỡng GV nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giáo dục. Chỉ thị 40-CT/TW
của Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý

(CBQL) giáo dục nêu rõ: “Trước yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục thời kỳ
cơng nghiệp hố, hiện đại hố, đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục có những hạn
chế, bất cập. Số lượng GV còn thiếu nhiều, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng
bào dân tộc thiểu số... Cơ cấu GV đang mất cân đối giữa các môn học, bậc học, các
vùng, miền. Chất lượng chuyên mơn, nghiệp vụ của đội ngũ nhà giáo có mặt chưa
đáp ứng u cầu…” Ngồi ra, chỉ thị cịn xác định một trong các nhiệm vụ trọng
tâm là: “Tiến hành rà soát, sắp xếp lại đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo dục để có kế
hoạch đào tạo, bồi dưỡng bảo đảm đủ số lượng và cân đối về cơ cấu; nâng cao trình
độ chun mơn, nghiệp vụ, đạo đức cho đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo dục” [1, tr.1].
Trước những thay đổi trên, CBQL nhà trường cần thể hiện vai trò, trách nhiệm ngày
càng cao, đồng thời tăng cường hơn nữa năng lực quản lý nhà trường, quản lý công
tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp.
Văn kiện hội nghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương khóa VIII xác định:
“Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh”
[21, tr.19, 28,45]. Luật Giáo dục hiện hành khẳng định: “Nhà giáo giữ vai trò quyết
định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Nhà nước tổ chức đào tạo, bồi dưỡng
nhà giáo; có chính sách sử dụng, đãi ngộ, bảo đảm các điều kiện cần thiết về vật
chất và tinh thần để nhà giáo thực hiện vai trò và trách nhiệm của mình” [66,


2

tr.27]. Điều đó cho thấy, đội ngũ giáo viên giữ vai trò quan trọng trong việc quyết
định chất lượng giáo dục, tham gia thực hiện các hoạt động của nhà trường. Vì thế
muốn nâng cao chất lượng giáo dục, phải nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
Những chủ trương, định hướng và con đường phát triển giáo dục mà văn bản
trên đề cập chứa đựng nhiều nội dung quan trọng cần được tiếp tục nghiên cứu,
triển khai thực hiện trong tương lai. Đây cũng là vấn đề thời sự khơng chỉ đối với
ngành giáo dục mà cịn thu hút sự quan tâm rộng rãi của toàn xã hội.
Là cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân, nhà trường tiểu học thực

hiện mục tiêu: “giúp học sinh (HS) hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng
đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để tiếp
tục học trung học cơ sở” [66, tr.7]. Hoạt động giáo dục tại trường tiểu học hướng
đến tạo dựng tiền đề ban đầu cơ bản và bền vững trong q trình phát triển nhân
cách HS, có bản sắc riêng và có tính độc lập tương đối. Để thực hiện tốt sứ mệnh,
mục tiêu này thì giáo dục tiểu học phải hội đủ yếu tố và nguồn lực cần thiết, nhất là
yếu tố liên quan đến nguồn lực con người và chất lượng đội ngũ GV. Tính chuẩn
mực trong chất lượng giáo dục thể hiện qua các lĩnh vực công tác giáo dục, các mặt
đời sống nhà trường, tiêu chuẩn trường lớp, trang thiết bị, chương trình, sách giáo
khoa, tiêu chuẩn nghề nghiệp nhà giáo và nội dung liên quan khác. Chất lượng giáo
dục tiểu học chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi kết quả lao động sư phạm của GV tiểu
học. Theo đó, mức độ đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp là một trong những tiêu
chí quan trọng đánh giá kết quả và chất lượng lao động sư phạm của GV tiểu học.
Chuẩn nghề nghiệp GV tiểu học được cấu thành bởi các thành tố: phẩm chất
đạo đức, kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp. Những tiêu chí của chuẩn nghề nghiệp
được thiết kế theo mơ hình phát triển mở rộng, mức độ tăng dần và cao hơn so với
chuẩn đào tạo, là định hướng phấn đấu liên tục, suốt đời trong sự nghiệp của GV
tiểu học. Do vậy, quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
nhằm xây dựng đội ngũ GV tiểu học có đủ phẩm chất đạo đức, kiến thức và kỹ năng
nghề nghiệp là vấn đề quan trọng và cấp thiết góp phần phát triển giáo dục tiểu học
trong tương lai.
Thực tiễn phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn vừa qua cho thấy, việc đổi
mới giáo dục và đổi mới chương trình, sách giáo khoa những năm gần đây ít nhiều
tác động đến hoạt động quản lý nhà trường. Trong số những thành tựu đạt được do
công cuộc đổi mới giáo dục mang lại có thể kể đến: cơ sở vật chất ngày càng khang
trang, tài chính cho giáo dục và nhất là nguồn lực con người ngày càng được chú


3

trọng hơn. Số lượng GV tiểu học trực tiếp đứng lớp đạt chuẩn và trên chuẩn về trình
độ đào tạo ngày càng phát triển lớn mạnh. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, chuẩn đào
tạo giáo viên chưa thể hiện rõ sự kết nối chặt chẽ với kết quả thực hiện công việc
của GV theo yêu cầu chuẩn nghề nghiệp. Minh chứng là, báo cáo đánh giá tình hình
giáo dục thời gian qua, Nghị quyết 29 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới
căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ ra: “Chất lượng, hiệu quả giáo dục và
đào tạo còn thấp so với yêu cầu; Quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém.
Đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu, một
bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm
chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp” [19, tr.1].
Đánh giá này chỉ ra một trong những vấn đề quan trọng và cấp thiết của đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục hiện nay là cần quan tâm hơn nữa đến yêu cầu đổi
mới quản lý giáo dục, nhất là vấn đề quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp. Tập trung tăng cường hơn nữa vai trò, trách nhiệm của CBQL
đối với hoạt động quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp,
đảm bảo GV tiểu học đáp ứng yêu cầu thực tế.
Hai là, chủ trương tiếp tục lộ trình đổi mới giáo dục và đổi mới nội dung,
chương trình, sách giáo khoa giáo dục tiểu học trên cơ sở định hướng chiến lược phát
triển giáo dục đến năm 2020 vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với nhà trường và đội
ngũ GV tiểu học. Nhà trường tiểu học cần chủ động chuẩn bị nguồn nhân lực, tổ chức
bồi dưỡng GV tiểu học theo kịp u cầu, tình hình mới.
Ba là, tìm hiểu cơng việc của GV tiểu học cho thấy một số vấn đề như: áp
lực thời gian, số lượng cơng việc hành chính, hoạt động phong trào, sổ sách quá
nhiều, sự thay đổi liên tục về cơ chế, chính sách, u cầu cơng việc thực tế đã và
đang ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình học tập, bồi dưỡng của GV tiểu học. Do
vậy, cần thiết phải tìm hiểu nguyên nhân cụ thể, từ đó phát hiện cách thức quản lý
cơng tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp phù hợp.
Bốn là, số liệu thống kê những năm gần đây cho thấy, quy mô trường lớp, số
lượng HS tiểu học đang có chiều hướng gia tăng nhanh chóng, kéo theo sự gia tăng
nhu cầu GV tiểu học. Việc tăng cường thêm nguồn lực GV mới đòi hỏi nhà trường

tiểu học cần chuẩn bị các nguồn lực cần thiết để tổ chức bồi dưỡng đội ngũ GV này
sao cho vừa đáp ứng yêu cầu về số lượng vừa đảm bảo chất lượng. Vì thế, quản lý
cơng tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, chuẩn bị đội ngũ nhà giáo
có đủ năng lực nghề nghiệp thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục


4

và đào tạo trở thành một trong những vấn đề quan trọng và cấp bách của quản lý
nhà trường tiểu học giai đoạn hiện nay.
Năm là, đặc điểm lao động sư phạm GV tiểu học có những đặc trưng riêng: GV
tiểu học đảm trách giảng dạy nhiều môn học, phải hiểu biết nhiều lĩnh vực khoa học;
Đối tượng lao động của GV tiểu học là HS trong độ tuổi đang phát triển, chứa đựng
nhiều khả năng tiềm ẩn, hơn nữa các em mới bước đầu làm quen với môi trường học
tập mới mẻ của giáo dục phổ thông; Kết quả lao động của GV tiểu học tạo ra sản phẩm
nhân cách HS, sản phẩm này là tiền đề, là nền tảng để các em tiếp tục học tập cao hơn;
Ngoài ra sự tiến bộ không ngừng của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin đang tác
động, ảnh hưởng làm thay đổi phần nào môi trường học tập, rèn luyện của HS và GV
tiểu học. Những nét đặc thù trên đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức đối với GV tiểu
học, địi hỏi họ phải khơng ngừng học tập, bồi dưỡng, trau dồi phẩm chất đạo đức, kiến
thức, kỹ năng nhằm đáp ứng ngày càng cao yêu cầu nghề nghiệp.
Mặc dù hiện nay có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài
nước bàn về quản lý giáo dục, quản lý nhân sự, trong đó có những nghiên cứu về
quản lý, xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo ở các địa phương khác nhau, kết
quả những nghiên cứu này được sử dụng để tham khảo trong quá trình thực hiện
luận án. Tuy nhiên qua tìm hiểu tổng quan nghiên cứu vấn đề vẫn chưa thấy cơng
trình nào nghiên cứu về quản lý cơng tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề
nghiệp trên cơ sở tiếp cận chức năng quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp một cách đồng bộ, tường minh.
Những lý do nêu trên cho thấy cần thiết phải nghiên cứu vấn đề “Quản lý

công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp” một cách đầy đủ
và hệ thống.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp tại một số trường tiểu học, từ đó xây dựng biện pháp
quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đội
ngũ GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, đáp ứng mục tiêu đổi mới giáo dục.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý đội ngũ GV tiểu học của CBQL trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
của CBQL trường tiểu học.


5

4. Giả thuyết khoa học
Quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp hướng đến
mục tiêu nâng cao chất lượng GV tiểu học theo yêu cầu chuẩn nghề nghiệp.
Quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp đã được
CBQL trường tiểu học (cấp quản lý cơ sở) thực hiện và đạt được một số kết quả nhất
định, song vẫn tồn tại khó khăn, bất cập và hạn chế trong việc thực hiện các chức
năng quản lý.
Nghiên cứu đầy đủ hệ thống lý luận, đánh giá đúng thực trạng quản lý công tác
bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp và xây dựng các biện pháp quản lý
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp cần thiết, khả thi sẽ góp
phần nâng cao chất lượng đội ngũ GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơng tác bồi dưỡng GV và quản lý công

tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp;
5.2. Khảo sát thực trạng bồi dưỡng GV tiểu học và thực trạng quản lý công tác
bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp.
5.3. Xây dựng hệ thống biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp;
5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý công tác
bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp.
5.5. Thực nghiệm biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp tại một số trường tiểu học thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM).
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung: nghiên cứu vấn đề quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp dưới sự điều hành, lãnh đạo của CBQL nhà trường
(hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng, sau đây gọi chung là CBQL nhà trường).
6.2. Về đối tượng nghiên cứu: một số biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng
GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp.
6.3. Về địa bàn nghiên cứu: do điều kiện có hạn, địa bàn được chọn nghiên
cứu được giới hạn gồm một số trường tiểu học công lập tại một số địa phương: khu
vực miền Bắc (tỉnh Hải Dương), khu vực miền Trung (tỉnh Khánh Hòa), và khu vực
miền Nam (TP.HCM).


6

6.4. Giới hạn phạm vi thực nghiệm: tổ chức thực nghiệm biện pháp quản lý
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp tại trường tiểu học TP.HCM.
6.5. Về thời gian thực hiện luận án: từ năm 2011 đến năm 2015
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên tiếp cận hệ thống - cấu trúc, tiếp cận theo
quan điểm lịch sử - logic, tiếp cận thực tiễn, và tiếp cận chức năng quản lý.

- Tiếp cận hệ thống - cấu trúc: nghiên cứu đề tài dựa trên cơ sở xem xét sự
vật hiện tượng tồn tại trong mối liên hệ chặt chẽ, biện chứng với nhau, khơng có sự
vật nào tồn tại riêng biệt, cô lập với sự vật khác. Nghiên cứu thực trạng bồi dưỡng
GV tiểu học và thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề
nghiệp như một hệ thống gồm các vấn đề liên quan: mục tiêu, nội dung, chủ thể,
khách thể, hình thức tổ chức, phương pháp, biện pháp và các điều kiện khác. Các
thành tố này có mối quan hệ biện chứng, tác động, ảnh hưởng lẫn nhau. Bồi dưỡng
GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp là một hoạt động giáo dục nhằm thực hiện
nhiệm vụ quản lý nhân sự của nhà trường. Bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề
nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ với các hoạt động khác trong nhà trường và là bộ
phận của quản lý nhân sự trường tiểu học. Quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp trong nhà trường tiểu học được phân cấp quản lý từ Trung
ương (Bộ GD-ĐT), các cấp quản lý địa phương (Sở GD-ĐT, Phòng GD-ĐT) và cấp
quản lý cơ sở là nhà trường tiểu học. Do vậy, quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp là một nội dung, nhiệm vụ cụ thể của quản lý nhân sự
và quản lý nhà trường tiểu học.
- Tiếp cận theo quan điểm lịch sử - logic trong nghiên cứu đề tài này là khi
xem xét sự vật phải nghiên cứu tìm hiểu trong điều kiện thời gian và khơng gian
nhất định, nghiên cứu quá trình vận động của sự vật trong quá khứ, hiện tại và
tương lai. Cụ thể là đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp xuất phát từ bối cảnh đổi mới giáo dục, đổi mới quản lý
giáo dục, phân tích kết quả thực tế về lao động quản lý trong hoàn cảnh lịch sử nhất
định, điều kiện nhà trường, cơ chế quản lý, đặc điểm tình hình đội ngũ GV. Xem xét
mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp trong bối cảnh lịch sử khác nhau, từ đó tìm hiểu và xác định biện
pháp quản lý phù hợp.


7

- Tiếp cận thực tiễn: Đề tài xem xét, khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, so sánh với u cầu cơng
việc thực tế của GV, những địi hỏi đặt ra từ thực tiễn giáo dục. Thông qua nghiên
cứu và xem xét q trình, hiện trạng quản lý cơng tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp để đề xuất biện pháp quản lý phù hợp. Kết quả nghiên cứu có
thể vận dụng vào thực tiễn quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề
nghiệp giai đoạn hiện nay.
- Tiếp cận theo chức năng quản lý: Theo cách tiếp cận này, đề tài nghiên cứu
hoạt động quản lý dựa trên các chức năng quản lý. Việc đề xuất biện pháp quản lý
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp được xây dựng tương ứng
với các chức năng quản lý gồm: (1) lập kế hoạch, (2) tổ chức bộ máy và các nguồn
lực, (3) lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, và (4) kiểm tra, đánh giá.
7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa nội dung cơ bản,
trọng tâm tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu, gồm: (1) Tham khảo, nghiên cứu
tài liệu, văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, ngành giáo dục về chiến lược phát
triển giáo dục và đào tạo, về định hướng xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và về
hoạt động quản lý nhà trường, quản lý đội ngũ nhà giáo; (2) Nghiên cứu tài liệu, ấn
phẩm, công trình trong và ngồi nước về khoa học quản lý và quản lý nhân sự, vấn
đề đào tạo, bồi dưỡng và quản lý cơng tác bồi dưỡng GV, từ đó xây dựng hệ thống
cơ sở lý luận của đề tài và xây dựng bộ công cụ đo lường sử dụng trong nghiên cứu
thực tiễn.
7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục: Phương pháp này được sử dụng nhằm
mục đích thu thập thơng tin cần thiết về thực trạng công tác bồi dưỡng GV tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp, thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp, và khảo nghiệm tính khả thi, tính cần thiết của biện pháp quản lý
công tác này. Nội dung khảo sát gồm:
+ Khảo sát thực trạng bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, thực

trạng quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp (phiếu khảo
sát thực trạng, phụ lục 1).
+ Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý công tác bồi
dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp (phiếu khảo nghiệm, phụ lục 1).


8

7.2.2.2. Phương pháp trao đổi, xin ý kiến chuyên gia: Thực hiện phương
pháp này bằng cách trao đổi, phỏng vấn và tham khảo ý kiến (nhà khoa học, cán bộ
giảng dạy, nghiên cứu, CBQL giáo dục và GV) về tính cần thiết và tính khả thi của
biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp đã đề
xuất trước khi tiến hành thực nghiệm một số biện pháp cụ thể. Sử dụng phương
pháp này nhằm mục đích làm sáng tỏ thêm về nhận thức, tình hình tổ chức thực
hiện cơng tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Thu thập thông tin
cần thiết, kinh nghiệm thực tiễn của các đối tượng trong công tác bồi dưỡng và quản
lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp (phiếu phỏng vấn, phiếu
thông tin, xin ý kiến một số chuyên gia, phụ lục 1).
7.2.2.3. Phương pháp thực nghiệm: Phương pháp này được sử dụng nhằm
chứng minh sự cần thiết thực hiện các biện pháp và khẳng định giá trị của các biện
pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Xác định
tính khả thi và tác dụng của các biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp (phiếu thực nghiệm, phụ lục 1).
7.2.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu từ các nguồn thông tin thu thập
liên quan đến nhiệm vụ nghiên cứu. Cụ thể là: thống kê mơ tả, trung bình, độ lệch
chuẩn, kiểm định t-test.
8. Những luận điểm bảo vệ
Tổ chức triển khai các hoạt động cần thiết để bồi dưỡng GV tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp là công việc không thể thiếu trong quá trình quản lý nhà trường

của CBQL trường tiểu học. Thực hiện tốt cơng tác này có ý nghĩa quan trọng trong
việc phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục;
Thực tiễn quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
tại các trường tiểu học hiện nay cho thấy hoạt động này đã được thực hiện và đạt
một số thành quả nhất định. Tuy nhiên trước yêu cầu nâng cao chất lượng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo, cần thiết phải thực hiện các biện pháp quản lý theo chức năng quản lý, tiến
hành đồng bộ tác động vào công tác bồi dưỡng GV nhằm thay đổi thực trạng theo
hướng tốt hơn, đồng thời tạo động lực thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động bồi dưỡng và tự
bồi dưỡng của GV tiểu học;


9

Các biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp
tập trung vào hiệu quả quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục và chất lượng GV, từ đó
xây dựng, hình thành ý thức tự giác, tích cực, chủ động của GV trong cơng tác bồi
dưỡng, tự bồi dưỡng một cách thường xuyên, lâu dài nhằm đáp ứng công việc thực tế
và thoả mãn ngày càng cao yêu cầu nghề nghiệp của GV tiểu học.
9. Ý nghĩa thực tiễn và khoa học của luận án
9.1. Ý nghĩa về mặt lý luận
Luận án trình bày tổng quan công tác bồi dưỡng GV và quản lý công tác bồi
dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp trong và ngồi nước, khái qt một số
hướng nghiên cứu chính và những thành tựu đạt được, phát hiện những điểm cịn
hạn chế hoặc chưa nghiên cứu sâu từ đó làm cơ sở cho nghiên cứu tiếp theo. Luận
án góp phần phát triển hệ thống cơ sở lý luận quản lý công tác bồi dưỡng GV tiểu
học theo chuẩn nghề nghiệp theo tiếp cận chức năng quản lý.
9.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn
Đánh giá thực trạng công tác bồi dưỡng GV và thực trạng quản lý công tác

bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, từ đó đề xuất biện pháp quản lý
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp phù hợp nhằm nâng cao
chất lượng đội ngũ GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp.
Chứng minh tính cần thiết, tính khả thi và tác dụng của biện pháp quản lý
công tác bồi dưỡng GV tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp đã đề xuất thông qua triển
khai thực hiện biện pháp quản lý cơng tác này, góp phần nâng cao chất lượng đội
ngũ GV tiểu học.
10. Cấu trúc của luận án
Mở đầu
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học
theo chuẩn nghề nghiệp
Chương 2. Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp
Chương 3. Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo
chuẩn nghề nghiệp
Kết luận và khuyến nghị
Danh mục cơng trình nghiên cứu của tác giả liên quan đến luận án
Tài liệu tham khảo
Phụ lục


10

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG
GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Một số kết quả nghiên cứu của tác giả nước ngoài
1.1.1.1. Nghiên cứu về quản lý nguồn nhân lực, quản lý nguồn nhân lực
giáo dục

Nhiều tác giả và cơng trình nghiên cứu quan tâm tìm hiểu vai trị, tầm quan
trọng của nguồn lực con người trong lao động và trong quản lý. Điều này thể hiện
qua các tài liệu, cơng trình nghiên cứu, bài viết khoa học quản lý, quản lý nguồn
nhân lực và quản lý giáo dục, tiêu biểu như sau:
Nghiên cứu chuyên sâu về hệ thống chức năng quản lý: Tác phẩm Những
vấn đề cốt yếu của quản lý của tác giả Harold Koontz, Cyril O’donnel, Heinz
Weihrich (1998) giới thiệu hệ thống kiến thức về khoa học quản lý, trình bày
nguyên tắc thực hành quản lý với cách tiếp cận theo chức năng quản lý như lập kế
hoạch, xây dựng tổ chức, xác định biên chế, lãnh đạo và kiểm tra. Nội dung đào tạo,
bồi dưỡng nguồn nhân lực được đặt trong hệ thống các nhiệm vụ cơ bản của quản lý
nguồn nhân lực của tổ chức [34].
Nghiên cứu về nội dung, phương pháp quản lý được khá nhiều tác giả quan
tâm khai thác, bàn về khía cạnh khác nhau của nội dung và phương pháp quản lý
nguồn nhân lực. Lawrence Holpp (2008) quan tâm đến phương pháp và cách thức
quản lý nhằm xây dựng nhóm làm việc hiệu quả [52], Phillip L. Hunsaker (2001)
nghiên cứu kỹ năng quản lý trong xây dựng văn hóa tổ chức, quản lý sự thay đổi và
quản lý xung đột trong tổ chức [113]. Susan D. Strayer (2010) nghiên cứu về phát
triển và duy trì khả năng làm việc của nhân viên [70].
Coi trọng vai trò của nguồn lực con người, Gary S. Becker (2008) xây dựng
và phát triển cơng trình khoa học lý thuyết về “vốn con người”. Ông cho rằng giáo
dục, đào tạo, bồi dưỡng và chăm sóc sức khỏe con người là hình thức đầu tư quan
trọng nhất cho nguồn vốn con người [95].
Nhóm tác giả Business Edge (2007) đề cập vấn đề đào tạo, phát triển nguồn
nhân lực, vai trò của nhà quản lý trong tổ chức đào tạo phát triển nguồn nhân lực
cho tổ chức, đối tượng và nội dung đào tạo phát triển nguồn nhân lực, phương pháp
cải tiến hiệu quả làm việc của đội ngũ [9], [10], [11]. Kinh nghiệm được chia sẻ


11

trong tác phẩm khá bổ ích và cần thiết, tuy nhiên do tập trung nghiên cứu hiệu quả
quản lý hoạt động đào tạo mà chưa làm nổi bật sự tương quan và những tác động
lâu dài của vấn đề đào tạo nguồn nhân lực đối với sự phát triển của tổ chức.
Theo các tác giả Harvard Business Essentials (2006) và tác giả John Eaton,
Roy Johnson (2006) trình bày nghiên cứu về cách thức quản lý nhằm nâng cao hiệu
quả làm việc của nhân viên, giúp đội ngũ phát triển năng lực, đảm nhận nhiệm vụ
cao hơn, xem con người là yếu tố quan trọng và là mục tiêu hàng đầu trong chiến
lược xây dựng phát triển tổ chức [54], [39]. Những tác phẩm này nghiên cứu sâu về
quản lý hiệu quả làm việc của nhân viên. Tuy nhiên do tập trung vào chu kì quản lý,
nhất là kết quả cơng việc của nhân viên nên tác phẩm chưa thể hiện rõ vai trò và
phát huy khả năng sáng tạo của nhân viên tham gia vào quá trình quản lý.
Bộ sách kiến thức quản lý của nhóm tác giả Đại học Harvard (2007), J.
Leslie Mckeown (2008) đề cập một số nội dung quản lý phát triển, duy trì nguồn
nhân lực, huấn luyện và truyền đạt kinh nghiệm, chiến lược giữ chân người lao
động [69], [47]. Tuy xác định cách thức huấn luyện và truyền đạt kinh nghiệm cho
nhân viên nhằm giúp họ làm việc tốt hơn, song tác phẩm chưa bàn về vấn đề kết nối
giữa đào tạo, bồi dưỡng nhân viên với các chức năng khác của quản lý, do vậy chưa
làm nổi bật tầm quan trọng và mối quan hệ giữa hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng nhân
viên với mục tiêu phát triển tổ chức. William J. Rothwell (2010) giới thiệu chiến
lược về nghệ thuật quản lý nhân sự, xem hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân
lực là một trong những nhiệm vụ thường xuyên của nhà quản lý nhằm phát triển
năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ, trong đó đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ qua trải
nghiệm công việc thực tiễn là giải pháp đem lại hiệu quả cao [91]. Cũng như một số
tác phẩm khác, đây là cuốn sách nghiên cứu về vai trò của nhà quản lý trong việc
phát triển khả năng làm việc của nhân viên thông qua đào tạo, bồi dưỡng và phát
hiện tiềm năng của đội ngũ. Mặc dù đề xuất được hệ thống cách thức tác động giúp
đội ngũ thực hiện nhiệm vụ tốt hơn, nhưng tác phẩm dừng lại ở quan điểm tìm kiếm
giải pháp đào tạo hiệu quả đội ngũ nhân viên. Trong khi đó các tổ chức mong muốn
nhiều hơn về cách thức làm thế nào để kết nối hiệu quả làm việc của nhân viên với
hiệu quả hoạt động của tổ chức thơng qua những đóng góp của họ đối với tổ chức.

Trong lĩnh vực quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, một số cơng trình khoa
học trình bày về quản lý nhà trường, quản lý nguồn nhân lực trong giáo dục, chẳng
hạn như: Pam Robbins Harvey B. Alvy (2004) với Cẩm nang dành cho hiệu trưởng.
Nội dung cuốn sách giới thiệu cách nhìn về giáo dục và quản lý giáo dục đồng thời


12

cung cấp những đề xuất về kiến thức và kỹ năng quản lý nhà trường hiệu quả trong
điều kiện và xu thế phát triển kinh tế xã hội nhất định [62].
Tác phẩm Quản lý giáo dục - Nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn của Wayne
K. Hoy, Cecil G. Miskel (2001) giới thiệu tổng quan lý thuyết và nghiên cứu thực
tiễn về quản lý giáo dục, hệ thống quan điểm tổng hợp lý thuyết và nghiên cứu hành
vi tổ chức nhằm thúc đẩy sự hiểu biết về trường học và quản lý giáo dục [119].
Từ tiếp cận nâng cao kết quả học tập của HS, nâng cao chất lượng giảng dạy
và lãnh đạo giảng dạy, tập sách Lãnh đạo sự thay đổi-Cẩm nang cải tổ trường học,
của Tony Wagner, Robert Kegan (2011) giới thiệu cơng trình nghiên cứu, trải
nghiệm thực tế trong công tác quản lý hoạt động giảng dạy tại một số trường học ở
Mỹ [73]. K.B. Everard, Geofrey Morris, Ian Wilson (2009), giới thiệu một số vấn
đề cơ bản của quản lý nhà trường, cách thức tổ chức quản lý và sử dụng nguồn nhân
lực và vấn đề phát triển nguồn lực con người trong trường học [26]. Xuất phát từ kết
quả khảo sát thực tiễn, nhóm tác giả chia sẻ bộ cơng cụ cần thiết góp phần làm thay
đổi quan điểm, tư duy, tầm nhìn, phương pháp và bước đi thích hợp cho cơng cuộc
cải tổ trường học trước thách thức và cơ hội trong thế kỷ XXI. Vấn đề cải tổ trường
học nhằm đảm bảo hệ thống giáo dục có khả năng thích nghi với biến đổi của thời
đại ln là địi hỏi cần thiết, sống còn cho sự phát triển bền vững của một quốc gia.
Cải cách giáo dục cũng chính là sứ mệnh của đội ngũ GV, CBQL giáo dục và
những nhà hoạch định chính sách phát triển quốc gia.
Tóm lại, qua tìm hiểu sơ lược một số tác phẩm, cơng trình nghiên cứu nêu
trên cho thấy, đa số tác giả đánh giá cao vai trò quan trọng của nguồn nhân lực và

vấn đề đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực trong các tổ chức nói chung và
lĩnh vực giáo dục nói riêng. Nhiều nghiên cứu chỉ ra chức năng quản lý nguồn nhân
lực và những đặc điểm cơ bản của nguồn nhân lực. Ngồi ra, các tác phẩm cịn trao
đổi, chia sẻ kinh nghiệm cần thiết để nâng cao chất lượng quản lý nguồn nhân lực
giáo dục trong bối cảnh thay đổi liên tục của xã hội, cách thức cải thiện hiệu quả
làm việc và phát huy tiềm năng đội ngũ. Tuy nhiên, những cơng trình nghiên cứu
trên chưa thể hiện rõ cách thức tương tác hiệu quả giữa nhà quản lý với tổ chức và
với đội ngũ nhân viên dưới quyền thông qua việc thực hiện chức năng quản lý. Dẫu
sao việc nghiên cứu các tác phẩm, cơng trình nghiên cứu trên có ý nghĩa quan trọng
giúp xác định cơ sở lý luận của quản lý nguồn nhân lực, quản lý nhà trường, từ đó
định hướng cho những nghiên cứu trường hợp về công tác đào tạo, bồi dưỡng đội
ngũ GV và yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nguồn nhân lực giáo dục.


13

1.1.1.2. Nghiên cứu về công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên
Về chính sách bồi dưỡng, phát triển giáo viên
Với vai trò là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục, GV trở thành tâm
điểm của chính sách cải tổ và phát triển giáo dục ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Chính vì vậy mà các nước đã và đang dành sự quan tâm sâu sắc đến việc xây dựng,
phát triển chương trình đào tạo, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ nhà giáo.
Tại Philippines, vấn đề phát triển đội ngũ nhà giáo được Nhà nước quan tâm
đặt biệt. Chính phủ Philippines chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch tổng thể đào tạo bồi
dưỡng GV 10 năm (1998-2008), đề xuất những giải pháp đáng chú ý như: thu hút
HS khá giỏi vào ngành sư phạm, tạo việc làm cho GV mới ra trường, giảm tình
trạng thất nghiệp đối với GV mới, thể chế hóa và củng cố việc bồi dưỡng tại chức,
nâng cao nhận thức của người dân về vai trò, tầm quan trọng của nghề dạy học và vị
thế của GV trong xã hội [35].
Tại Cộng hòa Pháp, quốc gia có nền giáo dục phát triển ở Châu Âu, triển

khai xây dựng nhiều nguyên tắc mới cho giáo dục, trong đó đề cập đến cơng tác đào
tạo, bồi dưỡng thường xuyên cho GV: mỗi GV được hưởng ít nhất 35 giờ đối với
công tác đào tạo tiếp tục hàng năm. Tăng cường làm việc nhóm để chia sẻ và học
hỏi kinh nghiệm giảng dạy lẫn nhau. Thời gian làm việc của GV giảm từ 18 giờ
xuống 15 giờ/tuần, thạc sĩ giảm từ 15 giờ xuống 14 giờ/tuần. Chính sách cũng quy
định cụ thể, GV phải dành 4 giờ/tuần có mặt tại trường để nghiên cứu tài liệu, đối
với thạc sĩ là 3 giờ/tuần (132 giờ/năm). Ngoài đào tạo, bồi dưỡng GV thì cơng tác
đào tạo, bồi dưỡng CBQL giáo dục cũng được chú trọng [35].
Tại Hàn Quốc, việc bồi dưỡng GV là yêu cầu bắt buộc. Công tác bồi dưỡng
GV đương nhiệm nhằm trang bị cơ sở lý luận và phương pháp luận về giáo dục,
nâng cao khả năng và hiệu quả giảng dạy trên lớp cho GV. Thời lượng chương trình
bồi dưỡng GV kéo dài 182 giờ. Các chương trình bồi dưỡng được thiết kế riêng cho
từng đối tượng cụ thể. Chương trình được phân loại phù hợp với mục đích bồi
dưỡng, bao gồm: (1) Bồi dưỡng về xây dựng chương trình giảng dạy; (2) Đào tạo số
hóa thông tin, dữ liệu; (3) Bồi dưỡng chung; (4) Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm…
Người thực hiện chương trình có quyền quyết định nội dung và thời gian cho mỗi
khóa bồi dưỡng. Nội dung bồi dưỡng thường chú ý đến kiến thức mới, phương pháp
giảng dạy tiên tiến và phổ biến trên thế giới [30].
Ở Nhật Bản, việc bồi dưỡng GV có quy chế riêng. Nhà nước có chính sách
bắt buộc bồi dưỡng hàng năm đối với GV phổ thông mới vào nghề. Đối với GV


14

đương nhiệm, hoạt động bồi dưỡng được tiến hành bằng nhiều hình thức, ở nhiều
cấp với phương thức phong phú và đa dạng. Chính sách đãi ngộ GV chủ yếu thể
hiện qua chế độ tiền lương, phụ cấp, trợ cấp. Mức tăng lương căn cứ vào thành tích
và thâm niên công tác [31].
Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng GV
cho thấy bồi dưỡng GV là khâu không thể thiếu trong chiến lược phát triển giáo dục

nhằm tạo điều kiện cho GV nâng cao trình độ, hiểu biết và sẵn sàng thích ứng với sự
thay đổi của nền kinh tế xã hội [55].
Về nội dung, chương trình bồi dưỡng giáo viên
Nội dung, chương trình bồi dưỡng GV thường được các tác giả đề cập trong
cơng trình nghiên cứu phát triển đội ngũ GV. Theo báo cáo kết quả nghiên cứu về
sự phát triển giáo dục, Ủy ban quốc tế về giáo dục thế kỷ XXI của UNESCO (1996)
đã khẳng định: “thầy giáo là yếu tố quyết định hàng đầu đối với chất lượng giáo
dục. Do đó, muốn phát triển giáo dục thì trước hết và trên hết phải phát triển đội
ngũ GV về cả số lượng và chất lượng” [89]. Điều đó cho thấy nội dung, chương
trình bồi dưỡng, phát triển đội ngũ GV vừa quan tâm đến yếu tố số lượng vừa quan
tâm phát triển phẩm chất, kiến thức, kỹ năng đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp.
Hơn nữa, các chuyên gia giáo dục của Tổ chức UNESCO (1998) cho rằng nội
dung, chương trình bồi dưỡng GV phải tương ứng với vai trò đang thay đổi của GV:
Đảm nhiệm nhiều chức năng hơn so với trước, có trách nhiệm chủ động hơn trong
việc lựa chọn nội dung dạy học và giáo dục; Chuyển mạnh từ chỗ truyền thụ kiến
thức một chiều sang hoạt động tổ chức việc học của HS, sử dụng tối đa tài nguyên
tri thức trong xã hội; Chú trọng hơn việc cá biệt hóa học tập, thay đổi tính chất trong
quan hệ thầy trò; Yêu cầu sử dụng rộng rãi hơn phương tiện dạy học hiện đại kéo
theo yêu cầu trang bị thêm kiến thức, kỹ năng phù hợp; Yêu cầu hợp tác rộng rãi và
chặt chẽ hơn với GV cùng trường, thay đổi cấu trúc trong mối quan hệ giữa GV với
nhau; Thắt chặt hơn mối quan hệ với cha mẹ HS và cộng đồng góp phần nâng cao
chất lượng cuộc sống; Yêu cầu GV tham gia các hoạt động trong và ngoài nhà
trường; Giảm bớt và thay đổi kiểu uy tín truyền thống trong quan hệ với HS, nhất là
đối với HS lớn và cha mẹ HS [116].
Nghiên cứu vấn đề phát triển nghề nghiệp cho GV, các tác giả Daniel R.
Beerens (2000), Eleonara Villegas-Reimers (2003), Broughman, S.P (2006), và
Beatrice Avalos (2011) xác định nội dung bồi dưỡng GV theo hướng chuyên
nghiệp, kết nối quá trình học tập, bồi dưỡng với sự phát triển của nhà trường và xã

15

hội. Giáo viên cần được hỗ trợ trong việc cải tiến liên tục công việc của họ nhằm
nâng cao vị trí của bản thân và vị thế của nhà trường [102], [103], [99], [96].
Về phương pháp, hình thức bồi dưỡng giáo viên
Kết quả tìm hiểu một số cơng trình nghiên cứu trên thế giới cho thấy phương
pháp, hình thức bồi dưỡng GV tương đối phong phú và đa dạng. Tuy nhiên xu
hướng “học tập suốt đời” là một trong những xu hướng trọng tâm của hoạt động bồi
dưỡng và tự bồi dưỡng nhằm phát triển con người và xã hội. Tác phẩm Teachers as
learners được biên tập bởi tác giả Ora Kwo (2010) chỉ ra sự thay đổi về vai trị của
GV khi tham gia học tập bồi dưỡng, đó là, GV là người học chủ động trong các
chương trình tập huấn, GV vừa là người hướng dẫn vừa là người học khi tham gia
các khoá bồi dưỡng nâng cao năng lực nghề nghiệp. Chính vì vậy, các phương
pháp, hình thức bồi dưỡng GV phải vận động theo hướng tích hợp, linh hoạt, sáng
tạo và tương ứng với sự đổi mới về nội dung, chương trình hiện nay [112].
Ngồi những phương pháp và hình thức bồi dưỡng truyền thống, các nghiên
cứu trên thế giới đang có xu hướng sử dụng phương pháp, hình thức học tập, bồi
dưỡng hiện đại như: từ xa (distance learning), trực tuyến (e-learning)… Phương
pháp, hình thức này góp phần xây dựng, phát triển mơi trường văn hóa học tập, bồi
dưỡng đề cao tính tích cực, chủ động của cá nhân trong hoạt động bồi dưỡng. Có
thể kể đến một số tác giả: Bonk, C. và Dennen, V. (2003) tìm hiểu “Khung nghiên
cứu, thiết kế, tiêu chuẩn, đào tạo và phương pháp sư phạm trong giáo dục từ xa trên
nền web” [97]. Murphy, K. et al (2005) nghiên cứu “Mơ hình kiến tạo của hoạt
động tư vấn, huấn luyện, và điều kiện thảo luận trực tuyến” [110]. Florentino
Blázquez Entonado và Laura Alonso Díaz (2006) nghiên cứu đề xuất “Mơ hình đào
tạo, bồi dưỡng giáo viên trực tuyến” [105]. Những nghiên cứu này đã góp phần
khẳng định vấn đề cải tổ, đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức đào tạo, bồi
dưỡng nhằm đáp ứng ngày càng cao nhu cầu học tập lâu dài, suốt đời của các đối
tượng khác nhau là xu hướng phổ biến và thiết yếu.
Về ảnh hưởng của GV đến kết quả học tập của HS và chất lượng giáo dục

Qua tổng kết một số kinh nghiệm của các nhà khoa học trên thế giới về mối
quan hệ giữa chất lượng GV với thành tích học tập của HS và chất lượng giáo dục
cho thấy: Chất lượng GV có ảnh hưởng lớn đến thành tích học tập của HS
(Ferguson, 1991). Tăng cường bồi dưỡng GV có tác động lớn đến việc cải tiến
thành tích học tập của HS (Greenwald, Hedges, and Laine, 1996). Khả năng chuyên