Giáo án chủ đề ngữ văn 7 kì 1 chuẩn cv 3280 năm 2020

Ngày soạn: 5/9/2020
CHỦ ĐỀ 1: VĂN BẢN NHẬT DỤNG VÀ NHỮNG YÊU CẦU KHI TẠO LẬP VĂN
BẢN- NGỮ VĂN 7
Thời lượng: 10 tiết
Số bài: 06
I.
CƠ SỞ HÌNH THÀNH CHỦ ĐỀ
- Công văn 3280 của Bộ giáo dục về tinh giảm chương trình Ngữ văn 7.
- Các văn bản nhật dụng và các bài học tập làm văn về tạo lập văn bản trong
chương trình Ngữ văn lớp 7 ở SGK hiện hành.
- Tài liệu tham khảo: Tư liệu Ngữ văn 7, SGV Ngữ văn 7, Đọc- hiểu văn bản Ngữ
văn 7 và một số tài liệu tham khảo khác.
II. THỜI GIAN DỰ KIẾN
- Chủ đề gồm 10 tiết. Nội dung từng tiết được phân chia như sau:
Tiết

Nội dung

1,2

Khái quát chủ đề - Đọc hiểu văn bản Cổng trường mở ra.

3,4

Đọc hiểu văn bản Mẹ tôi

5,6

Đọc hiểu văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê.

7

Liên kết trong văn bản.

8

Bố cục trong văn bản

9

Mạch lạc trong văn bản.

Ghi chú

Tổng kết chủ đề + Luyện tập tổng hợp + Kiểm tra đánh giá.
Bước 1: Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ của chủ đề:
a. Kiến thức:
- Hiểu được đặc điểm của văn bản nhật dụng và đặc trưng qua các tác phẩm cụ thể.
- Nắm vững nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của các văn bản nhật dụng trong chương trình.
- HS nắm được những yêu cầu cơ bản khi tạo lập văn bản như: tính liên kết, bố cục và sự
mạch lạc của văn bản. Hiểu được muốn đạt được mục đính giao tiếp thì văn bản phải có
tính liên kết, có bố cuc rõ ràng và có sự mạch lạc trong văn bản.
b. Kĩ năng:
- Biết cách đọc - hiểu văn bản nhật dụng.
- Vận dụng kiến thức tổng hợp để làm các bài tập nhận diện thông hiểu và tạo lập được
văn bản ở các mức độ từ đoạn văn đến bài văn.
10

1

c. Thái độ: Bồi dưỡng tìnhcảm gia đình, tình yêu thương con người, trân trọng những giá
trị nhân văn tốt đẹp qua văn chương và cuộc sống… Giáo dục HS ý thức tạo lập văn bản
khi nói và viết, nghiêm túc khi học tập bộ môn và vận dụng vào cuộc sống.
d. Định hướng phát triển năng lực HS:
- Năng lực trình bày suy nghĩ, nêu và giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, trao đổi, thảo luận về nội dung bài học
- Phát triển năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình
học bài
- Năng lực biết làm và làm thành thạo công việc, năng lực sáng tạo và khẳng định bản
thân
- Năng lực phân tích ngơn ngữ ,giao tiếp ...
- Năng lực làm bài tâp,lắng nghe ,ghi tích cực ...
- Năng lực làm việc độc lập, trình bày ý kiến cá nhân.
- Năng lực giải quyết tình huống, năng lực phát hiện, thể hiện chính kiến, giao tiếp, năng
lực biết làm thành thạo cơng việc được giao, năng lực thích ứng với hoàn cảnh.
- Năng lự tư duy, thẩm mĩ…
Bước 2: Bảng mô tả các mức độ đánh giá theo định hướng năng lực của chủ đề:
Nội dung
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng
Vận dụng cao
- Tác giả Nhớ
được - Hiểu được sự - Vận dụng hiểu biết - Vận dụng
hoàn cảnh những nét chính ảnh hưởng của về tác giả, tác phẩm, hiểu biết về
sáng tác
về tác giả, tác tác giả tới giá trị hoàn cảnh ra đời… để tác giả, tác
phẩm (cuộc đời, nội dung và ý phân tích, lí giải giá trị phẩm,
hoàn
sự nghiệp, hoàn nghĩa của các nội dung, nghệ thuật cảnh ra đời…

cảnh sáng tác, văn bản.
của văn bản.
để phân tích, lí
…)
giải giá trị nội
dung,
nghệ
tht của văn
bản khơng có
trong SGK
- Thể loại Nhận diện được Hiểu được ai tro Vận dụng những hiểu Vận
dụng
văn bản
thể loại cụ thể của thể loại trong biết về thể loại để lí những
hiểu
trong văn bản và việc thể hiện nội giải, phân tích giá trị biết về đặc
đặc trưng của thể dung tư tưởng nội dung và nghệ thuật trưng thể loại
loại đó.
cảm xúc của các trong các văn bản.
để tạo lập văn
văn bản.
bản khác.
2


- Đề tài,
chủ đề,
cảm xúc
chủ
đạo…

- Nhận diện được
cảm xúc chủ đạo
trong từng văn
bản.

- Ý nghĩa
nội dung
- Giá trị
nghệ
thuật

- Nhận biết được
những hình ảnh/
chi tiết tiêu biểu,
trong tác phẩm.
Nhớ
được
những câu văn
hay có giá trị
- Nhận diện được
những yếu tố
nghệ thuật được
tác giả sử dụng
trong các chi tiết,
hình ảnh.

Hiểu được ý
nghĩa của đề tài,
chủ đề, cảm xúc

chủ đạo của các
văn bản đối với
bản thân và cuộc
sống
Hiểu được vai
trò, tác dụng của
các chi tiết, hình
ảnh, câu văn đối
với việc thể hiện
nội dung tư
tưởng của tác
phẩm.

Vận dụng những hiểu
biết về đề tài chủ đề
để lí giải, phân tích giá
trị nội dung và nghệ
thuật trong các văn
bản
- Cảm nhận được ý
nghĩa của một số từ
ngữ, hình ảnh/ chi tiết
đặc sắc trong văn bản.
- Trình bày được cảm
nhận, ấn tượng của cá
nhân về giá trị nội
dung và nghệ thuật
của văn bản.
- Đọc diễn cảm tác
phẩm

Vận
dụng
những
hiểu
biết về đề tài,
chủ đề để đọc
– hiểu văn bản
khác cùng chủ
đề, đề tài.
- Trình bày
những
kiến
giải
riêng,
những
phát
hiện sáng tạo
về văn bản
- Đọc - hiểu
các văn bản
khác có cùng
nội dung ý
nghĩa. Biết so
sánh được các
văn bản đó.
- Vận dụng tri
thức đọc hiểu
văn bản để
kiến

tạo
những giá trị
sống của cá
nhân
- Viết văn, vẽ
tranh…
- Nghiên cứu
KH, dự án…

3


Các yêu
cầu khi
tạo
lập
văn bản:
tính liên
kết, tính
mạch lạc
và chủ đề
của văn
bản.

- Nhận biết được
tính liên kết, tính
mạch lạc và chủ
đề của văn bản đã
cho trong các
phần ngữ liệu.

Hiểu được vai
trò của tính liên
kết, mạch lạc và
bố cục khi tạo
lập văn bản trong
q trình giao
tiếp.

-

Vận dụng được những
hiểu biết về tính liên
kết, mạch lạc, bố cục
khi đọc hiểu được văn
bản khác và tạo lập
được các văn bản đảm
bảo các yêu cầu về
tính liên kết, mạch lạc
và bố cục văn bản.

- Trình bày
những
kiến
giải
riêng,
những
phát
hiện sáng tạo
khi tạo lập văn

bản .
- So sánh các
văn bản đảm
bảo các yêu
cầu trên với
các văn bản
ko có liên kết,
mạch lạc…

Câu hỏi định tính, định lượng
Bài tập thực hành
- Trắc nghiệm KQ (về tác giả, tác - Hồ sơ (tập hợp các sản phẩm thực
phẩm, đặc điểm thể loại, chi tiết hành)
nghệ thuật…)
- Bài tập dự án (nghiên cứu so sánh tác
- Câu tự luận trả lời ngắn (lí giải, phẩm, nhân vật theo chủ đề)
phát hiện, nhận xét, đánh giá…)
- Bài trình bày miệng (thuyết trình, trao
- Bài tạo lập văn bản (trình bày cảm đổi thảo luận, trình bày về một vấn
nhận, kiến giải riêng của cá nhân…) đề…)
- Phiếu quan sát làm việc nhóm (trao
đổi, thảo luận về các giá trị tác
phẩm…)
Câu hỏi và bài tập minh họa:
Văn bản 1: Bài “Cổng trường mở ra” (Lí Lan)
Nhận biết
- Nêu hiểu biết về
tác giả?
- Xác định phương
thức biểu đạt của

văn bản?
- Văn bản được
viết theo thể loại

Thông hiểu
- Hồn cảnh của tác giả
có ảnh được đến cảm
xúc trong văn bản
khơng?
- Văn bản có bố cục
mấy phần? Căn cứ xác
định bố cục của văn

Vận dụng thấp
- Kể tên một số tác
phẩm khác của nhà
văn Lí Lan? Kể tên
các văn bản cùng đề
tài.
- Trong phần mở đầu,
người mẹ xuất hiện

Vận dụng cao
- Theo em, hình ảnh
thế giới diệu kì mà
người mẹ ở đây nói
đến là gì? Hãy liên
hệ đến bản thân để
chứng tỏ cho điều
đó.

4


gì?
- Văn bản được
đọc với giọng điệu
như thế nào?
- Nêu chủ đề của
văn bản.
- Tìm những chi
tiết, hình ảnh đặc
sắc trong văn bản.
- Câu văn nào thể
hiện nội dung tư
tưởng của văn
bản?

bản?
- Tác giả đưa ra quan
điểm gì về nhà trường
và giáo dục? Câu văn
nào nói lên điều đó?
- Ở đoạn văn tiếp theo,
tác giả tập trung làm
sáng tỏ nội dung nào?
- Tác giả đã dùng những
câu văn nào để đưa ra ý
kiến của mình?
- Em có nhận xét gì về
các phép tu từ được sử

dụng trong đoạn văn
bản này?
- Kết thúc văn bản
người mẹ nhắn nhủ con
điều gì?

với tâm trạng gì?
- Nghệ thuật diễn đạt
trong phần này có gì
đặc biệt? Điều đó có
tác dụng gì?
- Chỉ rõ mạch cảm
xúc suy nghĩ của
người mẹ trong đêm
trước ngày khai
trường của con?
- Việc mẹ nói về
ngày khai trường ở
Nhật có ý nghĩa như
thế nào?
- Theo em, văn bản
này có ý nghĩa ntn?
-Điền vào sơ đồ thể
hiện hệ thống các
phần của văn bản?

- Ngày khai trường
ở Việt Nam chúng
ta diễn ra như thế
nào?

- Ngày khai trường
đầu tiên của em như
thế nào? Viết đoạn
văn kể về ngày khai
trường đầu tiên của
mình?

Văn bản 2: Mẹ tơi ( Et-mơn-đơ đơ A-mi-xi)
Nhận biết
- Trình bày những
hiểu biết của em
về tác giả?
- Nêu xuất xứ của
văn bản?
- Văn bản được
đọc với giọng điệu
như thế nào?
- Văn bản viết
theo hình thức
nào?
Văn bản viết về
chủ đề gì?

Thơng hiểu
?Vì sao người bố lại
viết thư cho con?
? Nội dung bức thư của
người bố?
? Người bố hồi tưởng
về mẹ qua những chi

tiết nào?
? Người bố đã vẽ ra
viễn cảnh gì cho con
khi khơng cịn mẹ?
?Tìm nhưng câu văn
thể hiện thái độ của
bố?

Vận dụng thấp
- Sưu tầm những câu
chuyện, văn bản
khác trong tác phẩm
Những tấm lịng cao
cả?
- Theo em người mẹ
có vai trị như thế
nào trong cuộc sống
của mỗi người?
-.Theo em người bố
ở đây là người như
thế nào?
? Tại sao đọc xong

Vận dụng cao
- Hãy lí giải tại sao
người bố khơng trực
tiếp nói với con mà
lại lựa chọn cách
viết thư?
?Em đã bao giờ

phạm lỗi với mẹ
chưa? Khi đó em có
hành động gì?
? Qua văn bản hãy
rút ra bài học cho
bản thân trong cuộc
sống
5


? Nhận xét về nghệ bức thư En-ri-cô lại
thuật của đoạn này?
xúc động như vậy?
? Người bố có sự thay - Trình bày cảm nhận
đổi giọng điệu như thế của em về nội dung,
nào trong bức thư?
ý nghĩa văn bản?
Văn bản 3: Bài “Cuộc chia tay của những con búp bê”(Khánh Hồi)
Nhận biết
- Trình bày những
hiểu biết của em
về tác giả?
- Hoàn cảnh sáng
tác văn bản?
- Văn bản viết
theo thể loại nào?
- Xác định phương
thức biểu đạt của
văn bản?
- Văn bản được

đọc với giọng điệu
như thế nào?

Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
- Văn bản NL về vấn - Kể tên một số tác ?Theo em cuộc chia
đề gì?
phẩm nghị luận xã hội tay nào xúc động
- Văn bản có mấy khác cùng viết về đề tài. nhất? Hãy lí giải?
cảnh chia tay đó là - Trong phần mở đầu, - Viết đoạn văn nêu
những cuộc chia tay tác giả dẫn dắt vào vấn cảm nhận của em về
nào?
đề như thế nào?
nhân vật Thủy
- Tác giả đã dùng - Giải thích nhan đề của ? Thi viết vẽ tranh,
những chi tiết nào để văn bản?
sáng tác thơ ca về đề
diễn tả tâm trang của - Theo em những con tại gia đình?
người anh, người búp bê có vai trị gì
em?
trong câu chuyện?
- Nhận xét về tình - Theo em, văn bản này
cảm anh em của có ý nghĩa ntn?
Thành và Thủy qua - Chỉ rõ tâm trạng của
các chi tiết đó?
người anh trong đoạn?
- Em có nhận xét gì - Theo em tại sao tác giả
về nghệ thuật của lại xen lẫn những đoạn
đoạn văn trên?

miêu tả?Vai trị của nó?
Tập làm văn: Liên kết trong văn bản Bố cục, mạch lạc trong văn bản.
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
- Nếu đoạn văn - Muốn đoạn văn hiểu - Hãy sửa lại đoạn văn - Hãy đối chiếu với
viết như vậy thì được cần phải có để En có thể hiểu đoạn văn trong văn
có tính liên kết những tính chất gì?
được ý bố?
bản "Mẹ tơi" và nhận
chưa?
- Em hiểu liên kết - Hãy chỉ ra sự thiếu xét vì sao đoạn văn
- Văn bản cần có nghĩa là gì?
liên kết trong đoạn vừa đọc trở nên khó
sự liên kết về
- Liên kết có vai trị văn? Sửa lại để trở hiểu?
những mặt nào?
ntn trong văn bản?
thành 1 đoạn văn có - Tạo lập đoạn văn
- Như vậy để tạo sự nghĩa?
theo chủ đề và chỉ ra
6


- Cho biết 2 câu
chuyện trên có bố
cục khơng? Cách
kể trên khơng hợp
lí ở chỗ nào?

- Bố cục thong
thường của một
văn bản có mấy
phần?

liên kết của VB (trên)
ta làm thế nào?
- Theo em việc sắp
xếp nội dung lá đơn
theo trình tự như vậy
có hợp lí khơng? Vì
sao?
- Nêu nhiệm vụ của
mỗi phần trong các
văn bản tự sự, miêu
tả đã học.

- Mạch lạc là - Vy khỏi nim
mch lc trong vn
gì?
bn được hiểu ntn?
- Hãy xác định - Mạch lạc có cần
mạch lạc trong thiết trong văn bản
văn bản có tính khơng?
chất gì trong các - Nêu những điều
tính chất kể dưới kiện để văn bản có
tính mạch lạc?
đây?

- Hãy sắp xếp lại nội

dung lá đơn ấy cho
phù hợp.
-Hãy sắp xếp lại bố
cục của 2 văn bản đó?
- Qua đó em rút ra
được điều gì khi trình
bày 1 văn bản?

- Tồn bộ sự việc
trong văn bản “Cuộc
chia tay …búp bê’’
xoay quanh sự việc
chính nào?
- Em có nhận xét gì về
mối liên hệ giữa các
phần .các đoạn, các
câu trong văn bản .
- Như vậy trong văn
bản sẽ đồng thời tồn
tại những yêu cầu
nào .

tính liện kết của đoạn
văn đó?
- Vì sao khi xây dựng
văn bản, cần phải
quan tâm tới bố cục?
- Tìm những VD
thực tế để chứng
minh vai trò - tác

dụng của bố cục
trong văn bản .
- Kể lại câu chuyện
Cuộc chia tay của
những con búp bê
theo một bố cục khác
- Có người nói mạch
lạc là sự tiếp nối của
các câu, các ý theo 1
trình tự hợp lí. Em có
tán thành khơng? Vì
sao?
- Hãy viết một đoạn
văn có tính mạch lạc
và chỉ ra tính mạch
lạc trong đoạn văn
vừa viết.

GIÁO ÁN MINH HỌA CHỦ ĐỀ:
MÔN NGỮ VĂN –LỚP 7
Thời gian dạy học: 10 tiết
Số bài: 06bài học chính thức

7


Tiết 1-2:
Ngày soạn: 5/9/2020
Văn bản CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
(Lý Lan)

A. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Cảm nhận và hiểu được những tình cảm sâu sắc của cha mẹ đối với con cái từ tâm
trạng của một người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con; ý nghĩa lớn lao của
nhà trường đối với cuộc đời mỗi người, nhất là đối với tuổi thiếu niên và nhi đồng.
- Nắm được lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản.
2. Kĩ năng
- Đọc - hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dịng nhật kí của người mẹ.
- Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị
cho ngày khai trường đầu tiên của con.
- Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm.
3. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực trình bày suy nghĩ, nêu và giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác, trao đổi, thảo luận về nội dung bài học
- Phát triển năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình
học bài
- Năng lực biết làm và làm thành thạo công việc, năng lực sáng tạo và khẳng định bản
thân
- Năng lực phân tích ngơn ngữ ,giao tiếp ...
- Năng lực làm bài tâp. ,lắng nghe ,ghi tích cực ...
- Năng lực làm việc độc lập , trình bày ý kiến cá nhân.
- Năng lực giải quyết tình huống, năng lực phát hiện, thể hiện chính kiến, giao tiếp, năng
lực biết làm thành thạo cơng việc được giao, năng lực thích ứng với hoàn cảnh
4. Thái độ
- Hiểu và trân trọng những tình cảm thiêng liêng của cha mẹ dành cho con cái.
- Có ý thức học tập tốt hơn để cha mẹ vui lòng.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. Đối với giáo viên: Bài soạn, SGK, SGV, CKTKN, máy chiếu, bảng phụ, tài liệu tham
khảo.

2. Đối với học sinh: SGK, VBT, soạn bài theo câu hỏi SGK, chuẩn bị theo phiếu học tập
8


đã hướng dẫn ở nhà.
C. Phương pháp
- Đọc sáng tạo, vấn đáp, đàm thoại, giảng bình, tổ chức HS hoạt động tiếp nhận tác
phẩm.
- Động não, trình bày 1 phút, đặt câu hỏi, thảo luận nhóm.
D. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định tổ chức (1 phút)
Ngày giảng
Lớp
Sĩ số
/ / 2020
7A1
40
/ / 2020
7A2
41
/ /2020
7A3
41
2. Kiểm tra bài cũ (2 phút): Kiểm tra sách vở, bài soạn của HS
3. Bài mới (37 phút)
Hoạt động khởi động
- Mục tiêu: Kiểm tra kiến thức cũ, đặt vấn đề tiếp cận bài học.
- Hình thức: Hoạt động cá nhân
- Kĩ thuật: Giao nhiệm vụ, hoàn thành nhiệm vụ
- Phương tiện: máy chiếu

Cách 1: Sau những ngày hè được nghỉ ngơi thú vị, thời gian trôi qua cũng thật nhanh và
năm học mới thật sự đã đến rồi.
?Trong mỗi các em thường mong mỏi điều gì khi năm học mới sắp đến?
?Mẹ thường chuẩn bị những gì cho em khi năm học mới đến?
- Trả lời cá nhân: 3 em
- GV nhận xét, động viên, dẫn dắt: Mời các em quan sát các hình ảnh khai trường, đến
trường mà GV sưu tầm trên máy chiếu
?Nhìn những bức hình trên em có cảm tưởng gì?
- Rất thân thương, bồi hồi, xao xuyến....
Cách 2: Các em có xem phim Harry potter không?Ai xem cho cô biết nhân vật chính là
ai? Nhân vật chính có tài năng gì? Em có thích khơng? Em thích ở điểm nào? Ai cho cô
biết dịch giả nổi tiếng đã mang Harry potter đến với VN đến với thế hệ trẻ chúng ta tên
gì?
Đó chính là Lí Lan chính là người phụ nữ đa tài.Bà vừa là nhà giáo, vừa là nhà văn nổi
tiếng. Bà cũng viết nhiều tác phẩm rất hay trong đócó văn bản “Cổng trường mở ra” mà
chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu.
- Vào bài: Trong quãng đời đi học, hầu như ai cũng đã trải qua ngày khai trường đầu
9


tiên. Nhưng, ít ai để ý xem trong đêm trước ngày khai trường ấy mẹ mình đã làm gì và
nghĩ những gì. Tùy bút “Cổng trường mở ra” đã ghi lại những cảm xúc ấy. Hôm nay học
bài văn này, chúng ta sẽ hiểu được trong đêm trước ngày khai trường để vào lớp 1 của
con, những người mẹ đã làm gì và nghĩ những gì nhé?
Chúng ta cùng đi tìm hiểu văn bản: “Cổng trường mở ra”.
Hoạt động hình thành kiến thức mới
- Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề
học tập nêu ra ở hoạt động khởi động.
- Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình, thảo
luận nhóm…

- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Máy chiếu, phiếu học tập
- Thời gian :
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

I. Giới thiệu chung
?Tác giả của văn bản này là ai?
- Nhà văn Lý Lan sinh ngày 16 tháng 7 năm 1957(59 tuổi) tại
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
- Bà là giáo viên tiếng Anh, nhà ăn, nhà thơ, và là một dịch giả
nổi tiếng với truyện Harry Potter bản tiếng Việt. Bà có rất nhiều
tác phẩm viết cho lứa tuổi học trị như: Tập truyện thiếu nhi
“Ngơi Nhà Trong Cỏ” (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1984) được
giải thưởng văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam; “Bí
mật giữa tơi và thằn lằn đen” (NXB Văn Nghệ - 2008).
?Em biết gì về xuất xứ của văn bản: Cổng trường mở ra"?
- Tùy bút “Cổng trường mở ra” của nhà văn Lý Lan được in trên
báo “Yêu trẻ” - TP.HCM số 166 ngày 1/9/2000. Khi bắt đầu
chương trình cải cách, lập tức, “Cổng trường mở ra” được chọn
làm bài giảng đầu tiên trong sách Ngữ văn lớp 7 (khoảng 2002,
2003). Khi đó, nhà văn Lý Lan đang du học nước ngoài.

1. Tác giả: Lý Lan
- Sinh ngày 16 tháng
7 năm 1957 (59 tuổi)
tại Thủ Dầu Một, tỉnh
Bình Dương.
2. Tác phẩm

- Trích từ báo Yêu trẻ
số 166 TPHCM ngày
1/9/2000

II. Đọc - hiểu văn bản
GV hd đọc: giọng dịu dàng, chậm rãi, đơi khi thì thầm, thể hiện 1. Đọc - chú thích
được tình cảm tha thiết, tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của 2. Thể loại, bố cục
người mẹ trong đêm không ngủ được.
10


- GV đọc 1 đoạn, HS đọc nối tiếp đến hết.
- HS nhận xét. GV sửa chữa.
?Tìm và giải nghĩa một số từ biểu hiện tâm trạng của mẹ và
con trong văn bản.
- Chú thích: háo hức, bận tâm, nhạy cảm.
?Từ văn bản đã đọc, hãy tóm tắt đại ý của bài văn bằng 1 câu
ngắn gọn?
- Văn bản viết về tâm trạng của người mẹ trong đêm không
ngủ trước ngày khai trường đầu tiên của con.
?Nội dung của văn bản đề cập đến vấn đề gì? Thuộc kiểu văn
bản nào đã học ở kì II-lớp 6? Hãy nhắc lại đặc trưng của văn
bản ấy?
- Đề cập đến vai trò của giáo dục, quan hệ giữa gia đình, nhà
trường và trẻ em.
- Đó là văn bản nhật dụng (đề cập đến những vấn đề vừa quen
thuộc vừa gần gũi hàng ngày, vừa có ý nghĩa lâu dài, trọng đại
mà tất cả chúng ta cùng quan tâm hướng tới).
?Xác định bố cục VB? Nêu nội dung từng phần?

* Thể loại: văn bản nhật
dụng.

* Bố cục: 2 phần
- P1: từ đầu -> đi ngủ
sớm: những tình cảm
dịu ngọt người mẹ dành
cho con.
- P2: còn lại: tâm trạng
của người mẹ trong đêm
trước con vào lớp 1.

3. Phân tích
Chia lớp thành 3 nhóm để thảo luận
Nhóm 1: Tìm hiểu Tình cảm của mẹ dành cho con được thể
hiện qua những hành động nào?
Nhóm 2: Tìm hiểu về tâm trạng của con trước ngày khai
trường
Nhóm 3: Tìm hiểu về tâm trạng người mẹ trong đêm trước
ngày khai trường của con?
Bàn bạc, thảo luận, làm việc nhóm
? Hãy cho biết qua lời kể của mẹ, cuộc sống của cậu bé trong
buổi tối trước ngày khai giảng đầu tiên vào lớp 1 hiện ra qua
các chi tiết nào ?
? Các chi tiết trên cho thấy tâm trạng của cậu bé trước ngày
khai trg đầu tiên ntn?
?Vào hôm trước ngày khai trường đầu tiên của con, người mẹ
đã làm những cơng việc gì?

a- Nỗi lịng người mẹ:

* Người con:
+ giấc ngủ đến dễ dàng
như uống 1 li sữa
+ Chỉ bận tâm việc dạy
sao cho kịp giờ
+ Hăng hái dọn đồ
chơi, c.bị sách vở cùng
mẹ
-> con: háo hức nhưng
thanh thản, nhẹ nhàng,
vô tư.
* Người mẹ:
+ Mọi ngày: dọn dẹp,
làm việc riêng của mìh
11


- Trìu mến quan sát những việc làm của cậu bé lớp 1
(giúp mẹ thu dọn đồ chơi từ chiều, háo hức về việc ngày mai
thức dậy cho kịp giờ...)
- Vỗ về để con ngủ, đắp mền cho con, buông mùng, ém góc
cẩn thận.
- Xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con ngày đầu tiên đến
trường.
- Đại diện trình bày, nhận xét
? Nhận xét về MT miêu tả nhân vật của tg?
? Qua những chi tiết này, em thấy đc tâm trạng và tình cảm của
người mẹ dành cho con ntn?
Gv bình:Lấy sự kiện là đêm trước ngày đầu tiên bước vào lớp
1 của con, tùy bút CTMR ko nói nhiều về đứa con mà tập

trung nói về tâm trạng của ng mẹ. Với cách miêu tả tâm lí nvật
rất tinh tế, VB có nhiều chi tiết kể cụ thể về sự trằn trọc của ng
mẹ, những cử chỉ chăm chút của mẹ với con.Thậm chí khi mọi
việc xong xuôi, mẹ vẫn ko sao ngủ đc. Ngày con vào lớp 1 đã
trở thành - 1 sự kiện trọng đại không chỉ của riêng con.
?Người mẹ đã trằn trọc suy nghĩ về những điều gì?
- Cái ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng 1 con người về cái
ngày " hôm nay tôi đi học " ấy, mẹ muốn nhẹ nhàng cẩn thận
và tự nhiên ghi vào lòng con.
- Mẹ nghe nói ở Nhật...
?Từ suy nghĩ ấy người mẹ đã hồi tưởng về điều gì?
- Cứ nhắm mắt lại là dường như vang lên tiếng...
- Mẹ cịn nhớ sự nơn nao, hồi hộp khi cùng...
->Hồi tưởng lại kỉ niệm sâu đậm, không thể nào quên của bản
thân về ngày đầu tiên đi học.
GV cung cấp thêm thông tin về tác giả Lý Lan: Nhà văn Lý
Lan tâm sự: “Đó là một bài văn tôi viết khoảng mười năm
trước, lúc cháu tôi sắp vào lớp một. Tôi chứng kiến tất cả sự
chuẩn bị và cảm thơng nỗi lịng của em tơi. Chị em tơi mồ cơ
mẹ khi cịn q nhỏ, các em tơi khơng hề có niềm hạnh phúc
được mẹ cầm tay dẫn đến trường. Hình ảnh đó là nỗi khao khát
mà khi làm mẹ em tôi mới thực hiện được. Mãi mãi hình ảnh

+ Tối nay: trìu mến
quan sát con, đắp mền,
buông mùng, vỗ về cho
con ngủ, xem lại những
thứ đã chuẩn bị cho
con... trằn trọc ko ngủ
được, ko tập trung vào

việc gì,...
- 2 tâm trạng khác nhau
-> phù hợp tâm lí
+ NT: Miêu tả tâm lí
nhân vật rất tinh tế
-> Mẹ hồi hộp, phấp
phỏng; mẹ quan tâm và
dành cho con những tình
cảm dịu ngọt nhất.

- Mẹ nơn nao nghĩ về
ngày khai trường năm
xưa của chính mình.
- Cứ nhắm mắt lại là mẹ
dường như nghe tiếng
đọc bài trầm bổng:
“Hằng năm, cứ vào
cuối thu… dài và hẹp ”
- Mẹ còn nhớ sự nôn
12


mẹ đưa con đến trường là biểu tượng đẹp nhất trong xã hội
lồi người.”
? Lời văn trong bài có phải là lời người mẹ đang nói trực tiếp
với con khơng? Theo em người mẹ đang tâm sự với ai? Cách
viết này có tác dụng gì? (HS khá - giỏi)
GV bình:Người mẹ khơng trực tiếp nói với con mà thực ra là
đang tâm sự với chính mình như những dịng nhật ký nhỏ nhẹ,
tâm tình, sâu lắng, tác giả đã miêu tả và làm nổi bật tâm trạng

người mẹ. Người viết đi vào thế giới tâm hồn của người mẹ để
miêu tả 1 cách tinh tế những bâng khuâng, xao xuyến; những
nôn nao, hồi hộp của người mẹ trong đêm trước ngày khai
trường của con; những điều mà nhiều khi không thể nói trực
tiếp được
?Ngày khai trường ở Nhật bản diễn ra ntn? Em nhận thấy ở
nước ta ngày khai trường có diễn ra như vậy khơng? Hãy
miêu tả 1 vài chi tiết mà em cho là ấn tượng nhất trong ngày
khai trường mà em đã tham gia?
- HS phát biểu ý kiến theo SGK /7
- Tự do so sánh ngày khai trường ở nước ta...
GV: dù ở đâu, nước nào, cả xã hội, cộng đồng đều quan tâm
đến giáo dục, đều đầu tư cho giáo dục, coi giáo dục là quốc
sách hàng đầu...
?Câu văn nào trong bài nói về tầm quan trọng của nhà trường
đối với thế hệ trẻ?
- Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo duc sẽ ảnh hưởng
đến cả một thế hệ mai sau và sai lầm một li có thể đưa thế hệ
ấy đi chệch cả hàng dặm sau này.
?Em cũng hiểu thêm gì về vai trò của nhà trường đối với cuộc
đời mỗi người?
HS tả lời theo dịng suy nghĩ GV định hướng
GV bình: Câu văn khẳng định vai trò quan trọng, to lớn hàng
đầu của giáo dục, giáo dục không được phép sai lầm vì giáo
dục đào tạo con người - những người quy định tương lai của
đất nước. Thành ngữ "Sai 1 li, đi 1 dặm" được vận dụng khéo
léo để thấy rõ sự tai hại, hậu quả nghiêm trọng của sai lầm

nao, hồi hộp...nỗi chơi
vơi, hốt hoảng...

+ NT:Sử dụng nhiều
động từ chỉ trạng thái:
háo hức, trằn trọc, xao
xuyến, hồi hộp, hốt
hoảng, nôn nao để miêu
tả diễn biến tâm trạng
nhân vật.
-> Mẹ thao thức, nôn
nao, triền miên trong
suy nghĩ về thời thơ ấu
của mình
+ Mẹ muốn nhẹ nhàng
và cẩn thận, tự nhiên
ghi vào trong lòng con
-> Mẹ gửi gắm mơ ước
vào con chứa chan bao
hi vọng.
+ NT: Sử dụng lời văn
độc thoại làm nổi bật
tâm trạng, tình cảm và
những điều thầm kín
khó nói bằng lời trực
tiếp 1 cách tự nhiên.
->Mẹ là người 1 lòng
yêu thương con và giàu
đức hy sinh thầm lặng.
b - Suy nghĩ của người
mẹ:
- Mẹ liên tưởng đến
ngày khai trường ở Nhật

và nghĩ về vai trò của
giáo dục đối với trẻ.
+“Ngày khai trường…
13


trong gd: 1 li - 1 dặm.
? Từ những trăn trở suy nghĩ đến những mong muốn của mẹ
trong đêm trước ngày con vào lớp 1, em có cảm nhận ntn về
người mẹ trong bài?
Gv bình :có lẽ chính bởi đc viết lên bằng tình yêu thương và
khát khao đc mẹ cầm tay đến trg mà “CTMR” chất chứa biết
bao cảm xúc. Người mẹ nói chung và người mẹ VN nói riêng
ln là thế – 1 lịng vì con. Đức hi sinh thầm lặng ấy tự bao
đời nay đã trở nên gần gũi với chúng ta qua những nhịp ca
dao:
“ Con là mầm đất tươi xanh
Nở trong tay mẹ, mẹ ươm mẹ trồng
Hai tay mẹ bế mẹ bồng
Như con sông chảy nặng dịng phù sa.”

ngày lễ của tồn xã hội
-> Trong giáo dục
khơng được phép sai
lầm vì giáo dục quyết
định tương lai của 1 đất
nước.
+ “Bước qua...1 TG kì
diệu sẽ mở ra”.
- Nhà trường là mơi

trường giáo dục con
người tồn diện, phù
hợp với yêu cầu của xã
hội.
-> Thể hiện TY con và
lòng tin sắt đá của mẹ
vào sự giáo dục của nhà
trường.
* Mẹ là người chu đáo,
hết mực yêu thương, lo
lắng, làm tất thảy vì con.
Bà coi trọng vai trị của
nhà trường đối với xã
hội nói chung và con
mình nói riêng.

Thảo luận nhóm bàn - 2 phút
?Kết thúc văn bản, người mẹ nói: "Bước qua cổng trường...", em hiểu "điều kỳ diệu"
được nói đến ở đây là gì?
- Điều hay lẽ phải, đạo lý làm người
- Tri thức, hiểu biết về mọi lĩnh vực trong cuộc sống đầy lý thú, hẫp dẫn, kỳ diệu mà con
chưa từng biết.
- Thời gian kỳ diệu của tình thầy trị, tình bạn,
- Thời gian của ước mơ hi vọng, niềm tin, ý chí, nghị lực và có thể cả những thất bại,
đắng cay... giúp ta thành người ...
GV bình:
14


- Từ mái ấm gia đình, tuổi thơ được chắp cánh đến mái trường thân u, các em có thầy

cơ, lớp học, bạn bè... được chăm sóc, dạy dỗ. Từng ngày chúng ta lớn lên, ngày càng
vững vàng trong cuộc sống, trưởng thành về nhân cách, trí tuệ rồi lại đươc chắp cánh
bay cao, bay xa trong cuộc đời... Tất cả những điều đó đều được vun trồng từ thời gian
kì diệu, nhà trường.Điều đó lí giải tại sao ngay từ xa xưa ông cha ta đã đề cao vai trị
của giáo dục, của thầy cơ: " Khơng thầy...
4. Tổng kết
?Khái quát những nét nghệ thuật đặc sắc được sử dụng trong văn bản?
- Hình thức tự bạch
- Ngơn ngữ biểu cảm
a. Nghệ thuật
- Hình thức tự bạch
- Ngơn ngữ biểu cảm
?Nội dung chủ yếu của văn bản?
b. Nội dung- Ý nghĩa:
Thể hiện tấm lòng của mẹ đối với con đồng thời nêu lên vai trò to lớn của nhà trường đối
với mỗi con người.
HS đọc ghi nhớ SGK/9
?Nêu những từ ngữ quan trọng trong ghi nhớ?
* Ghi nhớ: SGK/ 9
Hoạt động luyện tập
- Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến
thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.
- Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút
- Phương tiện: Máy chiếu
- Thời gian:
III. Luyện tập
GV y/c HS bài tập 1 (SGK/ 9)
- G tổ chức cho H phát biểu suy nghĩ của mình.
- GV chốt: mỗi người có 1 dấu ấn sâu đậm riêng nhưng ngày khai trường đầu tiên thường

để lại dấu ấn sâu đậm nhất.
Bài tập1 (SGK/9)
15


- Báo cáo kết quả chuẩn bị ở nhà
- Bài HS đã gửi qua trường học kết nối
- Chọn khoảng 3 bài tiêu biểu chiếu lên màn hình
- HS khác nhận xét về hình thức và nội dung viết đoạn văn
- GV chốt động viên
Bài tập 2 (SGK/9)
GV hướng dẫn HS viết từ ở nhà viết đoạn văn.

Hoạt động 4: Vận dụng
- Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng
trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học.
- Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, động não
- Thời gian:
Nhóm 1, 2, 3 đóng tiểu phẩm 5 phút về cảnh ngày đầu tiên đi học
Nhóm 4, 5, 6 sưu tầm 3 bài hát về thầy cô, mái trường, biểu diễn tập thể thi giữa các
nhóm
- HS nhận xét
- GV chốt động viên khuyến khích bằng lời khen
Cả lớp cùng hát bài : Ngày đầu tiên đi học
Chiếu clip 2 phút về buổi tựu trường
Hoạt động 5: Tìm tịi, mở rộng, sáng tạo
- Mục tiêu: tìm tịi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập
suốt đời.
- Phương pháp: thảo luận nhóm

- Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Phiếu học tập
- Thời gian:
- HS quan sát một số hình ảnh và đốn tên văn bản.
- Nhìn vào các bức tranh em hãy nhận xét về việc cộng đồng và xã hội ngày nay quan
16


tâm đến đến việc học của trẻ em như thế nào?
?Tại sao Văn bản có tên "Cổng trường mở ra"?
- Lấy câu nói cuối cùng của người mẹ trong phần kết thúc văn bản - Nhan đề văn bản ->
khẳng định niềm tin tưởng vào vai trò của giáo dục.
4. Hướng dẫn học bài cũ, chuẩn bị bài mới (2 phút)
*Hướng dẫn học bài cũ:
- Viết 1 đoạn văn ghi lại cảm xúc của bản thân về ngày khai trường đầu tiên.
- Sưu tầm và đọc một số văn bản về ngày khai trường.
*Hướng dẫn chuẩn bị bài mới:
- Chuẩn bị: Mẹ tơi
+ Tìm hiểu kĩ về tác giả, tác phẩm
+ Đọc kĩ văn bản, đọc diễn cảm, đọc sáng tạo
+ Chia bố cục, trả lời câu hỏi SGK.
+ Viết đoạn văn biểu cảm về mẹ.
+ Câu chuyện cảm động về mẹ sưu tầm.
*********************************************
Tiết 3-4
Ngày soạn: 6/9/2020
Văn bản
MẸ TƠI
(Ét-mơn-đơ đơ A-mi-xi)

A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Hiểu sơ giản về tác giả Ét- môn-đô đơ A-xi- mi.
- Hiểu cách giáo dục vừa nghiêm khắc, vừa có lí vừa có tình của người cha khi con mắc
lỗi.
- Hiểu nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư.
2. Kĩ năng
- Đọc- hiểu một văn bản biểu cảm được viết dưới hình thức một bức thư..
- Phân tích một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha (tác giả của bức thư) và
người mẹ được nhắc đến trong thư.
3. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực trình bày suy nghĩ, nêu và giải quyết vấn đề
17


- Năng lực hợp tác, trao đổi, thảo luận về nội dung bài học
- Phát triển năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình
học bài
- Năng lực biết làm và làm thành thạo công việc, năng lực sáng tạo và khẳng định bản
thân
- Năng lực phân tích ngơn ngữ ,giao tiếp ...
- Năng lực làm bài tâp,lắng nghe ,ghi tích cực ...
- Năng lực làm việc độc lập , trình bày ý kiến cá nhân.
- Năng lực giải quyết tình huống, năng lực phát hiện, thể hiện chính kiến, giao tiếp, năng
lực biết làm thành thạo công việc được giao, năng lực thích ứng với hồn cảnh
4. Thái độ
- Hiểu và trân trọng những tình cảm thiêng liêng của cha mẹ dành cho con cái.
- Có ý thức học tập tốt hơn để cha mẹ vui lòng.
B. Chuẩn bị đối với giáo viên và học sinh
1. Đối với giáo viên:tư liệu về tác giả, tác phẩm.

2. Đối với học sinh: soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa và thực hiện theo hướng dẫn
của GV.
C. Phương pháp
- Đọc sáng tạo, vấn đáp, đàm thoại, giảng bình.
- Động não, trình bày 1 phút, đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, cặp đơi.
D. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định tổ chức (1 phút)
2. Kiểm tra bài cũ (3 phút)
?Học xong văn bản Cổng trường mở ra, em hiểu thêm được điều gì?
*Yêu cầu
- Hiểu tấm lòng của mẹ đối với con đồng thời nêu lên vai trò to lớn của nhà trường đối với
mỗi con người.
3. Bài mới(36 phút)
Hoạt động 1: Khởi động
- Thời gian: phút
- Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý của HS
- Phương pháp: Thuyết trình, nêu vấn đề...
- Kĩ thuật: Động não, tia chớp, hỏi và trình bày
Cách 1:Kể câu chuyện “Chiếc bình vỡ”
Em có suy nghĩ gì về câu chuyện này? (Tấm lòng bao dung của mẹ)
18


Thế mà có những đứa con đã khơng trân trong tấm lịng ấy, có những lời lẽ hỗn láo với
mẹ. Bài văn mà các em tìm hơm nay đã thể hiện hết nội dung ấy với bài “Mẹ tôi” của Ami -xi
Cách 2: Các em hãy kể tên những bài thơ, hát, ca dao...viết về hình ảnh người mẹ?
Chia lớp thành ơ nhóm, nhóm nào tìm được nhiều đáp án sẽ chiến thắng
- Đại diện các nhóm treo lên bảng sản phẩm
- GV nhận xét, động viên, dẫn dắt: Mời các em quan sát sản phẩm mà các nhóm đã làm
- Có thể khẳng định rằng mẹ chính là một kì quan đặc biệt của tạo hóa nên có vơ số nhà

văn nhà thơ đã lấy làm nguồn cảm hứng sáng tạo. Hơm nay cơ trị chúng ta sẽ tìm hiểu
thêm một tác phẩm viết về mẹ
Đó chính là văn bản: “Mẹ tơi”.
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
- Mục tiêu: trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề
học tập nêu ra ở hoạt động khởi động.
- Phương pháp: thuyết trình, pháp vấn, gợi mở, phân tích, nêu vấn đề, giảng bình, thảo
luận nhóm…
- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Máy chiếu, phiếu học tập
- Thời gian :
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

I. Giới thiệu chung
Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
?Giới thiệu những nét cơ bản về tác giả và văn bản Mẹ
tôi?
- HS trả lời theo chú thích sgk.
GV bổ sung: A-mi-xi sinh 31/10/1846 trên bờ biển tây
bắc nước Ý, mất :12/3/1902.
- Vào quân đội, là sĩ quan chưa đầy 20 tuổi.
- Hai năm sau, chiến tranh kết thúc ông dời quân ngũ đi
du lịch nhiều nước.
- 1891: tham gia Đảng XH Ý, chiến đấu cho cơng bằng
xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân lao động.
- Cuốn "Những tấm ..." là tp nổi tiếng nhất trong sự
nghiệp sáng tác của ông. Cuốn sách gồm nhiều mẩu
chuyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc.

? Nêu xuất xứ của văn bản “Mẹ tôi”?

1.Tác giả
- A-mi-xi ( 1846-1908).
- Nhà văn Ý
2.Tác phẩm
- Xuất xứ: Trích trong “Những
tấm lòng cao cả” (truyện thiếu
nhi, 1886 ) – tp nổi tiếng nhất
trong sự nghiệp sáng tác của
tg
- Hình thức: Thư (nhật kí) - Là
VB nhật dụng.
- PTBĐ chính: biểu cảm (xen
kẽ tự sự, nghị luận)
- Nhan đề: Do chính nhà văn
đặt
19


? văn bản viết dưới hình thức nào?
- Người mẹ không xuất hiện
? Theo em văn bản này viết về vấn đề gì?Đây có đc coi trực tiếp trong câu chuyện
là 1 vb nhật dụng ko? Vì sao?
nhưng là tiêu điểm mà các
? Vậy PTBĐ chính của vb là gì?
nhân vật khác hướng tới.
? Văn bản là 1 bức thư người bố gửi cho con, nhưng tại
sao tác giả lại lấy nhan đề là “Mẹ tôi ” ?
II. Đọc - hiểu văn bản

Đọc - hiểu văn bản
1. Đọc - chú thích
?Văn bản đọc như thế nào cho phù hợp?
2. Bố cục
HS trả lời GV định hướng
- Phần 1 (Từ đầu đến...vô
GV hd đọc: cần thể hiện được những tâm tư và tình cùng):Lí do bố viết thư cho
cảm buồn, khổ của người cha trứớc lỗi lầm của con Enricô
và sự trân trọng của người cha với người vợ.
- Phần 2 (Còn lại) : Nội dung bức
-> GV đọc mẫu, HS đọc nối tiếp
thư của bố gửi Enricô.
-> nhận xét và uốn nắn phần đọc của HS
?Giải nghĩa từ: Khổ hình, vong ân bội nghĩa, bội
bạc. (chú thích SGK)
?Bố cục văn bản?
?Văn bản "Mẹ tôi" giới thiệu nguyên nhân và mục 3. Phân tích
đích người bố viết thư cho con trai, đó là gì.?
a. Hồn cảnh người bố viết thư
- Ngun nhân: En-ri-cô đã hỗn láo với mẹ khi cô - Nguyên nhân: En-ri-cô đã hỗn
giáo đến thăm.
láo với mẹ khi cơ giáo đến thăm.
- Mục đích: để cảnh cáo, phê phán, nghiêm khắc thái - Mục đích: để cảnh cáo, phê
độ sai trái ấy, bày tỏ thái độ của người bố.
phán, nghiêm khắc thái độ sai
?Sáng tạo ra hoàn cảnh xảy ra câu chuyện như vậy trái ấy, bày tỏ thái độ của người
có tác dụng ntn?
bố.
- Câu chuyện tự nhiên hơn, xúc động hơn.
GV chuyển:Đọc xong thư của bố En-ri-cơ rất xúc

động. Chúng ta tìm hiểu tiếp xem trong thư bố viết
những gì khiến E lại có tâm trạng như vậy.
b. Bức thư của bố En-ri-cơ:
Thảo luận nhóm 2 bàn - 3 phút
* Thái độ của bố:
Nhóm 1,2: Tâm trạng của người bố với E được thể + Sự hỗn láo của con như một
hiện qua những chi tiết nào? Nhận xét về nghệ thuật? nhát dao đâm vào tim bố vậy!
Em hiểu gì về tâm trạng của người bố lúc đó?
+ bố ko thể nén đc cơn tức
- "Sự hỗn láo của con như 1 nhát dao đâm vào tim giận...
bố"
+ Con mà xúc phạm đến mẹ ư?
20


- "Bố không thể nén được cơn tức giận đối với con"
- " Con mà lại .... mẹ con ư"
- " Thật đáng xấu hổ ... đó"
->Sử dụng phép so sánh diễn tả sự đau đớn, buồn
giận và thất vọng đến tột độ trước sự hỗn láo của đứa
con.
GV bình:Đối với người cha, việc En-ri-cô thiếu lễ độ
với mẹ là 1 việc khơng thể chấp nhận và tha thứ. Đó
là biểu hiện của sự vong ân, bội nghĩa, sự xúc phạm
đến tình cảm thiêng liêng của người mẹ dành cho
con.
Nhóm 3, 4: Thơng qua lời nói của bố,hình ảnh người
mẹ được hiện lên qua những chi tiết nào? Em cảm
nhận ntn về người mẹ của En ?
- Mẹ đã phải thức suốt đêm... mất con...

- Mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm Hp... cứu sống con
GV bình: người mẹ có vai trò hết sức lớn lao trong
cuộc đời mỗi con người: Công lao của mẹ thật to lớn:
Sinh thành, dưỡng dục, chăm sóc, quan tâm từng
miếng ăn, giấc ngủ; là chỗ dựa nâng đỡ con suốt cả
cuộc đời vì " Con là hạt máu cắt đơi của mẹ"Cịn mẹ
ăn cơm cá, mất mẹ liếm lá ngoài đường. Thêm một
người trái đất ... nước mắt. Nếu cịn mẹ xin đừng làm
mẹ khóc/ Để đừng buồn trên mắt mẹ nghe không?.
" Con dù lớn ... vẫn theo con"
( Chế Lan Viên)
Nhóm 5,6: Người bố muốn nhắn nhủ tới E những gì
về mẹ? Em cảm nhận ntn về người mẹ của En ?
- Ngày buồn thảm nhất... Con mất mẹ.
- Con sẽ mong ước thiết tha được... của mẹ
- Con sẽ cay đắng...
- Con sẽ không thanh thản...
- Lương tâm không phút nào được n tĩnh...
- Tâm hồn con ln bị khổ hình...
?NX gì về cách sử dụng hình ảnh, lời lẽ giọng điệu

- NT: biểu cảm bằng nhiều kiểu
câu: cảm thán, nghi vấn, khẳng
định; sử dụng so sánh giàu hình
ảnh -> làm cho lời văn trở nên
linh hoạt, sinh động, giàu hình
ảnh.
-> Bố đau đớn, tức giận, thất
vọng trước nỗi lầm của con.

* Hồi tưởng về mẹ:
- Mẹ thức suốt đêm, quằn quại
khóc nức nở vì sợ mất con...
- Người mẹ sẵn sàng bỏ 1 năm
hp để tránh cho con 1 giờ đau
đớn…
- Mẹ đi ăn xin để nuôi con, sẵn
sàng hi sinh tính mạng để cứu
sống con!
+ Giọng văn tha thiết, trân trọng
- Hình ảnh mẹ hiện lên qua lời
của bố nên rất khách quan, chân
thực
-> Mẹ giàu đức hi sinh với tấm
lòng yêu thương con lớn lao,
cao cả
* Lời nhắn nhủ:
- Hãy nghĩ kĩ điều này En-ri-cô ạ:
…ngày buồn thảm nhất là ngày
con mất mẹ.
21


qua đoạn văn vừa phân tích? Tác dụng của những
BPNT ấy?
- Lời văn biểu cảm vừa mạnh mẽ, dứt khoát vừa tha
thiết nhẹ nhàng đầy thuyết phục, hình ảnh so sánh, có
ý nghĩa tượng trưng.

?Nêu cảm nhận của em về 2 câu văn : "Tình u

thương kính trọng cha mẹ... chà đạp lên tình u
thương đó"?
- HS tự bộc lộ
GV bình: đó là câu nói hay nhất, cảm động nhất và
có ý nghĩa sâu sắc nhất. Đó là tiếng nói tâm huyết cao
đẹp của 1 người cha. Nó vừa khẳng định tình cảm
thiêng liêng, cao cả của cha mẹ đ.với con cái lại vừa
cho En bài học về lòng hiếu thảo và đạo làm con. Lời
khuyên thật thấm thía, sâu xa bởi lẽ lòng hiếu thảo là
cái gốc của đạo làm con, làm người. Đó cũng là thơng
điệp mà tác giả muốn gửi tới người đọc.
?Từ thái độ hết sức nghiêm khắc đó, người bố đã nói
gì với con?? Sử dụng kiểu câu gì ? Tác dụng?
?Theo em tại sao trong thư, người bố rất tức giận,
nghiêm khắc phê phán cũng nhưng trong bức thư
người bố luôn lặp lại những lời lẽ: En-ri- cô của bố
ạ; En-ri- cô à! En - ri - cô này; Bố rất yêu con, con
là niềm hi vọng tha thiết nhất trong đời bố...?
Dùng những lời lẽ như vậy, có tác dụng gì?
- Làm cho lời lẽ trong bức thư (trở nên) nghiêm khắc
dứt khoát nhưng vẫn trìu mến, tha thiết, tràn đầy tình
yêu thương; Giọng người bố trỏ nên thiết tha tâm
tình, thủ thỉ, lời giáo huấn cứ thấm sâu vào tâm hồn
con.
?Em hiểu ntn về lời khuyên của bố Enricô?

- Khi đã khôn lớn,…con sẽ mong
ước tha thiết…tội nghiệp…cay
đắng nhớ lại ~ lúc đã làm mẹ
buồn phiền…

- Lương tâm con sẽ không một
phút nào yên tĩnh, tâm hồn con
như bị khổ hình...
+ NT:
- Lời văn giả định,1 loạt câu
khẳng định điệp ngữ “con sẽ”.
- Người bố phân tích, giảng giải
để En-ri-cơ hiểu ra lỗi lầm của
mình.
Mẹ có ý nghĩa vơ cùng to lớn
trong cuộc đời.
-> Tình u thương, kính trọng
cha mẹ là tình cảm thiêng liêng
nhất, chà đạp lên tình cảm đó
thật là xấu hổ và nhục nhã.
-> Lời nhắn nhủ rất thấm thía,
sâu sắc, chân thành.

* u cầu của bố En-ri-cơ:
- Khơng bao giờ con được thốt
ra lời nói nặng với mẹ.
- Con phải xin lỗi mẹ.
- Hãy cầu xin mẹ hôn con.
+ NT: Giọng điệu linh hoạt (dứt
khoát mà mềm mại, ra lệnh mà
như khuyên nhủ); sd câu cầu
khiến -> đầy sức thuyết phục
- Bố muốn con xin lỗi mẹ chân
22

? Đây là yêu cầu ntn?
? Cuối cùng người bố đã bộc lộ tình cảm của mình
với con như thế nào?
?Qua đó em thấy bố của En-ri-cơ là người như thế
nào ?
GV bình:qua bức thư, ta thấy lời lẽ có người bố nhẹ
nhàng mà thiết tha, không quát tháo, mắng mỏ mà
đọc lên nghe đau nhói cả cõi lịng. Đọc những lời này
chắc cậu bé E hối hận vô cùng, còn chúng ta trong
đời ai chẳng 1 lần phạm lỗi khiến mẹ phiền lịng, cha
tức giận, thì khi đọc những lời văn này cũng cảm
thấy nôn nao, ân hận

thành từ đáy lịng, thành tâm
muốn vậy chứ khơng vì khiếp sợ
ai.
u cầu kiên quyết, rõ ràng,dứt
khoát như ra lệnh.
+ Con là niềm hi vọng...của đời
bố.
+ Thà rằng bố khơng có con cịn
hơn là thấy con bội bạc với mẹ...
Bố Enricơ có tình cảm yêu, ghét
rõ ràng và rất nghiêm khắc.

?Khi đọc thư, En đã xúc động vơ cùng vì sao?
A. Vì bố gợi lại những kỷ niệm giữa mẹ và En
B. Vì En sợ bố
C. Vì thái độ kiên quyết nghiêm khắc của bố

D. vì những lời nói chân tình, sâu sắc của bố.
E. Vì En thấy xấu hổ
- Đáp án đúng: A,C,D
?Ngồi những lí do trên, cịn lí do nào khác khơng?
- Thấy được sự lớn lao, tình cảm cao đẹp của mẹ.
- Thấy được tình yêu thương của bố dành cho mình.
- Hối hận vì đã xúc phạm người mẹ đã hết lòng yêu thương em ...
?Nếu ở vào vị trí của En-ri- cơ em sẽ xử sự ntn?
?Theo em vì sao người bố khơng trực tiếp nói với En-ri- cơ mà lại viết thư?
GV bình: - Tình cảm sâu sắc thường tế nhị và kín đáo, nhiều khi khơng thể nói trực tiếp
23


được. Nói qua 1 bức thư thì ý tứ sẽ chi tiết hơn; có thể bộc bạch mọi nỗi niềm.
- Viết thư chỉ nói riêng cho người mắc lỗi biết vừa kín đáo, tế nhị, vừa khơng làm người
mắc lỗi mất đi lòng tự trọng, người con sẽ phải suy nghĩ 1 cách nghiêm túc và sâu sắc về
thái độ của mình.
- Đây cũng là bài học về cách ứng xử trong cuộc sống gia đình cũng như trong nhà
trường và xã hội, 1 cách ứng xử có văn hố.
4.Tổng kết
?Em hãy khái quát giá trị nghệ thuật của a. Nghệ thuật
văn bản?
- Sáng tạo tình huống
- Sáng tạo tình huống
- Thể loại viết thư với phương thức biểu
- Thể loại viết thư với phương thức biểu cảm
cảm
- Sử dụng chi tiết hình ảnh đặc sắc về người
- Sử dụng chi tiết hình ảnh đặc sắc về mẹ
người mẹ

b. Nội dung- Ý Nghĩa
?Em hãy nêu nội dung, ý nghĩa của văn -Vai trị của người mẹ vơ cùng quan trọng
bản?
trong gia đình.
-Vai trị của người mẹ vơ cùng quan trọng - Tình u thương, kính trọng cha mẹ là
trong gia đình.
tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con
- Tình u thương, kính trọng cha mẹ là
người.
tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con Ghi nhớ ( SGK/12)
người.
HS đọc ghi nhớ /12
?Nêu những từ quan trọng trong phần ghi
nhớ?
Hoạt động 3:Lluyện tập
- Mục tiêu: hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến
thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.
- Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật:Kĩ thuật hỏi và trả lời, trình bày một phút
- Phương tiện:
- Thời gian:
? Em có đồng ý với ý kiến cho rằng:” Ngày * HS: Thảo luận bài tập 1 trong SGK.
khai trường vào học lớp 1 là ngày có dấu ấn * HS: Nêu ý kiến; GV dẫn đoạn văn trong “Tôi đi
sâu đậm nhất trong tâm hồn mỗi con người’’ học’’ (Ngữ văn 8)
khơng? vì sao? (Câu hỏi phát triển năng lực * HS: Viết đoạn văn (3- 4 câu) ghi lại cảm xúc sâu
24


giải quyết vấn đề).
sắc nhất trong ngày khai trường đầu tiên của mình.

Hoạt động4: Vận dụng
- Mục tiêu: phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng
trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học.
- Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm
- Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, động não
- Thời gian:
- Qua lỗi lầm của Enricô, theo em làm con phải cư xử ntn với cha mẹ ?
- Đọc diễn cảm đoạn thư thể hiện vai trò lớn lao của người mẹ.
- Kể lại sự ân hận của em trong một lần lỡ gây lầm lỗi để bố mẹ buồn.
Hoạt động: Tìm tịi, mở rộng, sáng tạo
- Mục tiêu: tìm tịi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập
suốt đời.
- Phương pháp: thảo luận nhóm
- Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ
- Phương tiện: Phiếu học tập
?VB là 1 bức thư của bố gửi cho con nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề "Mẹ Tơi"?
Có phải nhan đề đó khơng phù hợp với nội dung văn bản không?
GV định hướng
- Nhan đề ấy do chính tác giả đặt cho đoạn trích. Mỗi truyện nhỏ trong "Những tấm lịng
cao cả" đều có 1 nhan đề do tác giả đặt.
- Tuy người mẹ khơng xuất hiện trực tiếp nhưng đó lại là tiêu điểm mà các nhân vật khác
hướng tới để làm sáng tỏ. Qua bức thư, hình tượng người mẹ hiện lên thật cao cả và lớn
lao. Không để người mẹ xuất hiện trực tiếp, tác giả sẻ dễ dàng mô tả cũng như bộc lộ
những tình cảm và thái độ quý trọng ... -> cách đặt nhan đề là phù hợp.
- Đọc thêm: “Thư gửi mẹ”, “Vì sao hoa cúc…” ; Tìm đọc tập “Những tấm lịng cao cả”
của A-mi-xi
Bước 4. Giao bài và hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà (2 phút)
* Đối với bài cũ
- Sưu tầm những bài ca dao, thơ nói về tình cảm của cha mẹ dành cho con và tình cảm
của con dành cho cha mẹ.

- Tóm tắt văn bản, nhớ nội dung, nghệ thuật văn bản
- Đọc phần đọc thêm /12/13
*Đối với bài mới
- Chuẩn bị: Cuộc chia tay của những con búp bê
25