Sáng kiến kinh nghiệm những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài:
“Pháp luật là đạo đức biểu hiện ra bên ngoài, đạo đức là pháp luật ẩn giấu
bên trong”.
ABRAHAM LINCOLN
"Hiền dữ đâu phải do tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên".
HỒ CHÍ MINH
Hiện nay mọi người đang sống và làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật. Vậy
để xây dựng một xã hội có nề nếp kỉ cương, thì mỗi cơng dân cần phải sống có đạo
đức và làm việc, học tập tuân theo pháp luật là rất cần thiết. Ngược lại nếu sống
khơng có đạo đức, khơng chấp hành tốt pháp luật, hoặc thực hiện khơng nghiêm
túc thì các hoạt động xã hội sẽ rối loạn và mỗi người không thể sống yên vui,
quyền làm chủ của công dân khơng thể thực hiện được.
Tình hình vi phạm đạo đức, pháp luật của một số bộ phận thanh thiếu niên hiện
nay ít nhiều cũng làm ảnh hưởng đến việc học tập lao động... của học sinh nói
chung và học sinh trung học cơ sở nói riêng. Vì vậy, việc giáo dục đạo đức, tuyên
truyền pháp luật cho học sinh trở thành một yêu cầu cần thiết để hình thành cho
các em những chuẩn mực đạo đức, kiến thức pháp luật, kĩ năng sống để vận dụng
pháp luật vào cuộc sống, việc làm cụ thể hằng ngày, biết phân biệt cái đúng sai,
biết đấu tranh phê phán những điều trái với đạo đức và những việc làm vi phạm
pháp luật.
Tạo cho học sinh nhân cách, sự thống nhất giữa nhận thức và hành động, đặc
biệt là thói quen, niềm tin sống làm việc theo những chuẩn mực đạo đức và pháp
luật trong cuộc sống thực tế hiện nay.
Do yêu cầu đòi hỏi của cuộc sống, xã hội với yêu cầu c trng ca b mụn
Giáo dục công dân trong trng trung học cơ sở. §ể đáp ứng yêu cầu đổi mới
về nội dung phương pháp dạy và học. Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài: "Những
biện pháp giúp học sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo
dục công dân cấp trung học cơ sở ".

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

1


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Qua đề tài này giúp cho học sinh học học tốt và thực đúng quy định về các
chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật đề ra để các em áp dụng vào sống
tốt hơn., chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật, các chuẩn mực đạo đức
trong cuộc sống hằng ngày ở mọi lúc, mọi nơi đồng thời nhắc nhở mọi người
nghiêm chỉnh chấp hành và thực hiện pháp luật của nhà nước để bảo vệ quyền lợi
của mọi người, tạo điều kiện cho cá nhân và xã hội phát triển, con người có ý thức
và trách nhiệm với nhau hơn.
3. Đối tượng nghiên cứu
Là học sinh khối trung học cơ sở để giúp học sinh học tốt chuẩn mực pháp
luật ở môn giáo dục công dân cấp trung học cơ sở. Giúp học sinh biết phân biệt
đúng, sai, biết ủng hộ việc làm đúng theo chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp
luật, đấu tranh phê phán những việc làm sai trái để góp phần thực hiện tốt quyền và
nghĩa vụ của cơng dân học sinh ngay từ khi cịn ngồi trên ghế nhà trường.
4. Giới hạn của đề tài:
Giáo dục cho học sinh biết tôn trọng tu dưỡng rèn luyện để trở thành người
có đạo đức và chấp hành, thực hiện tốt pháp luật, kỷ cương phép nước. Giáo dục
đạo đức và pháp luật cho học sinh cũng là để bảo vệ giá trị đạo đức và nâng cao
đạo đức học sinh. Vì vậy, giáo dục đạo đức và pháp luật cho học sinh THCS tạo
nên những tiền đề cần thiết để hình thành ở các em có sự tơn trọng sâu sắc đối với
pháp luật.
5. Phương pháp nghiên cứu.

Để thực hiện đề tài này bản thân tôi đã sử dụng những phương pháp sau:
Phương pháp điều tra qua những tiết dạy của mình và đồng nghiệp cùng bộ
mơn, điều tra mức độ tiếp thu bài của học sinh và việc đánh giá kết quả của từng
tiết dạy.
Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu qua sách tham khảo qua sách báo và
các thơng tin có tính thời sự.
Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh như vấn
đáp, xử lý tình huống, thảo luận nhóm, nêu vấn đề, đóng vai, trị chơi....

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

2


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Phương pháp thực hành thực nghiệm, thống kê, tổng kết rút kinh nghiệm qua
phiếu thăm dò, qua những tiết dạy học ở các lớp 6,7,8,9. Bản thân tôi đã thực
nghiệm và rút ra kinh nghiệm.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận:
Đạo đức là những quy định, những chuẩn mực xã hội, thể hiện trong ứng xử
với bản thân, với mọi người trong đời sống xã hội. Còn nhà nước ban hành Hiến
pháp, Pháp luật và đặt ra những qui định pháp luật trên tất cả các lĩnh vực đời
sống: Chính trị, Kinh tế, văn hố, xã hội..., để quản lý Nhà nước và xã hội. Trong
thời kỳ đổi mới của đất nước mỗi người công dân phải sống đạo đức và làm việc
theo hiến pháp và pháp luật đó là u cầu khơng thể thiếu được để đảm bảo tự do
dân chủ, đảm bảo lợi ích chung của xã hội và lợi ích của mỗi người.
Vì vậy, việc giáo dục đạo đức và pháp luật cho học sinh ngay từ khi còn ngồi
học trên ghế nhà trường cũng là yêu cầu đòi hỏi cần thiết để giúp các em học tốt

các chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở bộ môn giáo dục công dân, để sau này trở
thành người cơng dân tốt góp phần xây dựng đất nước phồn vinh - hạnh phúc.
Bản thân được giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân nhiều năm ở trường Trung
học cơ sở.
Tìm hiểu về nội dung cấu trúc chương trình, phương pháp dạy học bộ mơn.
Tìm hiểu tâm lý, nhận thức việc học tập của bộ môn Giáo dục công dân của học
sinh, sự quan tâm của phụ huynh đối với môn học, dựa vào phân phối chương trình
của từng khối lớp ở bộ mơn tìm ra những điểm giống, khác nhau để có định hướng
khi dạy học.
Do yêu cầu đổi mới của bộ môn Giáo dục công dân hiện nay và yêu cầu đòi hỏi
của thực tế xã hội để đáp ứng cho việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện. Giáo
dục, ngăn ngừa những tiêu cực, những vi phạm đạo đức và pháp luật từ việc làm
tiêu cực, nhỏ bé diễn ra ở lớp, ở nhà trường ở ngoài xã hội.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu:
Trước thực trạng vi phạm đạo đức và pháp luật hiện nay của học sinh trong
các trường trung học cơ sở hiện nay có chiều hướng tăng, việc giáo dục tuyên
truyền đạo đức và pháp luật cho các em học sinh là địi hỏi cấp bách của tồn xã
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

3


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

hội để xây dựng hoàn thiện những giá trị chuẩn mực cơ bản của con người Việt
Nam thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nền kinh tế tri thức.
Qua khảo sát thăm dò bằng phiếu với 400 học sinh kết quả sau:
Không cần
thiết
SL TL%

Cần thiết

Lưỡng lự

SL

TL%

SL

TL%

88,25

20

5

27

6,75

93,75

15

3,75

10

2,5

91,25

25

6,25

10

2,5

355

88,75

Trong mơn GDCD THCS phần đạo đức
và pháp luật có thích hợp và cần thiết 353
khơng?
Nội dung phần đạo đức và pháp luật đã
375
thiết thực với học sinh THCS chưa?
Phần pháp luật đã giúp học sinh biết
cách cư xử và thực hiện theo quy định 365
của nhà nước đưa ra.
Không cần thiết chiếm thời gian của các 33
môn học khác.
Qua phiếu khảo sát thăm dò cho thấy 6,75

8,25

12

3

học sinh cho rằng phần đạo đức và

pháp luật trong môn Giáo dục cơng dân là chưa thích hợp và khơng cần thiết; 2,5
cho rằng nội dung phần đạo đức và pháp luật chưa thiết thực với học sinh trung
học cơ sở; 2,5 cho rằng phần pháp luật chưa giúp học sinh biết cách cư xử và thực
hiện theo quy định của nhà nước đưa ra. Điều đó là do các nguyên nhân:
Các em học sinh sống trong các gia đình nơng thơn chủ yếu là lao động làm
nương rẫy họ chưa thật sự quan tâm nhiều đến vấn đề đạo đức củng như pháp luật.
Họ có rất nhiều hành vi vi phạm đạo đức và pháp luật như: Gia đình bất hịa, đánh
bạc, bố mẹ nghiện ngập.... Các em cũng ít nhiều ảnh hưởng bởi ý thức đó.
Bên cạnh đó nhiều em chưa có ý thức trong học tập ở mơn Giáo dục cơng dân
cịn xem nhẹ chưa tự giác trong rèn luyện đạo đức, cịn thờ ơ lạmh nhạt, sống
bng thả với đời sống xung quanh đặc biệt là phần pháp luật, gia đình và các em
cịn xem nhẹ, sự ham thích học tập, tìm hiểu kiến thức pháp luật cịn quá ít so với
yêu cầu cuộc sống.
Đa số các em học lý thuyết nên việc vận dụng vào thực tế chưa tốt hiệu quả
chất lượng chưa cao. Ngoài ra do hiện tượng tiêu cực của xã hội ngày càng xảy ra
phức tạp làm ảnh hưởng đến sự nhận thức và hành động của học sinh.
Tài liệu về giáo dục đạo đức, các loại văn bản pháp luật, các bộ luật luôn sửa
đổi bổ sung, cung cấp chưa đáp ứng kịp thời.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

4

Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Cũng khơng ít giáo viên chưa xác định được tầm quan trọng của nội dung kiến
thức này. Vì thế còn giảng dạy qua loa theo phân phối chương trình với thời lượng
qui định trong tiết dạy mà chưa được đầu tư.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài về giúp học sinh học tốt chuẩn mực đạo
đức và pháp luật đã giúp cho giáo viên xác định đúng tầm quan trọng của công tác
tuyên truyền giáo dục đạo đức và pháp luật cho học sinh ở nhà trường để có kế
hoạch hồn chỉnh, có sự quan tâm đúng mực trong việc giáo dục học sinh, từ đó
giúp cho tập thể sư phạm của nhà trường thấy được nhiệm vụ quan trọng này để
ngoài việc dạy chữ cho tốt còn phải lưu tâm, hết lòng giáo dục các em phát triển
toàn diện cả tài lẫn đức và trở thành người công dân thực hiện tốt các quy định của
pháp luật.
a. Những tác hại của thực trạng trên:
Thông tin, sự kiện về giáo dục đạo đức vá tuyên truyền về pháp luật cập nhật
hằng ngày liên quan đến bài học học sinh khơng nắm, hoặc nắm khơng kịp thời với
tình hình thực tế địa phương, đất nước.
Kĩ năng vận dụng và thực hành của học sinh chưa tốt dẫn đến tình hình vi phạm
đạo đức và pháp luật xảy ra hằng ngày.
Ví dụ 1: Một số học sinh sống bng thả, thiếu tôn trọng bạn bè, thầy cô cũng
như trong gia đình: Nói dối cha mẹ, văng tục chữi thề; trốn học...
Ví dụ 2: Khi tham gia giao thơng chưa đúng pháp luật, còn đi hàng 3, 4 trở lên,
vượt đèn đỏ, đi ngược chiều... hoặc bảo vệ tài sản nhà nước chưa tốt, đánh nhau,
dùng lời nói thơ tục xúc phạm người khác hay sa và các tệ nạn xã hội ...
Một số học sinh chưa ham thích học bộ mơn Giáo dục cơng dân, ít đầu tư tìm
hiểu, nghiên cứu tài liệu có liên quan đến các chuẩn mực đạo đức và pháp luật nên
kết quả học tập bộ mơn cịn thấp.
Học sinh chưa có tinh thần tự giác học tập bộ môn, thường bị động trong việc
chuẩn bị bài học, thực hành tìm hiểu thực tế.

b. Các giải pháp đã áp dụng:
Với những thực trạng, tác hại nêu trên trong q trình giảng dạy tơi và các giáo
viên dạy bộ môn Giáo dục công dân đã áp dụng những giải pháp như sau:
+ Trong quá trình dạy đạo đức và pháp luật còn nặng phần lý thuyết.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

5


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

+ Sự kết hợp của bản thân và các giáo viên dạy môn giáo dục công dân với các
đồn thể cịn ít.
+ Hình thức học tập, tìm hiểu về các đạo đức và pháp luật còn sơ sài, cập nhật
thông tin pháp luật chưa kịp thời, thường lặp đi lặp lại nhiều năm nên chất lượng
chưa cao.
Chính những nguyên nhân đó dẫn đến những hạn chế làm kết quả thực hiện ,
chấp hành đạo đức và pháp luật của học sinh thấp không đáp ứng với yêu cầu học
đạo đức và pháp luật mà bản thân đã thấy trong những năm qua.
c. Nguyên nhân thất bại:
Trong quá trình dạy và học về đạo đức và pháp luật bản thân tơi tìm hiểu các
ngun nhân dẫn đến kết quả thấp ở bộ môn Giáo dục công dân là chương trình
học các chuẩn mực đạo đức và pháp luật theo phấn phối chương trình cịn nặng về
lý thuyết, kỹ năng thực hành ít, nhiều bài chưa phù hợp.
Tài liệu sách giáo khoa kênh hình cịn q ít, thiếu tranh ảnh minh họa cho học
sinh, màu sắc chưa đẹp, tình hống cịn ít và chưa thực tế khi tìm hiểu về một bài
học về đạo đức hay pháp luật.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp
Để nâng cao chất lượng dạy và học các chuẩn mực đạo đức và pháp luật trong

chương trình mơn Giáo dục công dân trung học cơ sở tôi đã áp dụng những giải
pháp sau:
Một là phổ biến và hướng dẫn cho học sinh nắm phân phối chương trình ngay
từ đầu năm để học sinh biết được thời điểm học các chuẩn mực đạo đức và pháp
luật.
Đây là một việc làm rất đơn giản nhưng nó góp phần quan trọng để mỗi học
sinh thấy được tầm quan trọng và sự phân bố khi bước vào học bộ môn của một
cấp học.
Hai là phân loại các chuẩn mực đạo đức và pháp luật phù hợp các chủ đề đạo
đức và pháp luật cụ thể để giúp học sinh nắm rõ cấu trúc nội dung chương trình
mình đang học.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

6


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Ở chương trình mới các chuẩn mực đạo đức và pháp luật được chia làm các chủ
đề khác nhau. Vậy cần giúp học sinh nắm cụ thể trong từng chủ đề gồm bài nào.
Ví dụ 1: Về chủ đề đạo đức:
Chủ đề Quan hệ bản thân qua các bài: Trung thực; Tự trọng; Tự lập; Tự chủ.
Chủ đề Quan hệ với người khác: Lễ độ; Sống chan hòa với mọi người; Yêu
thương con người; Tôn sư trọng đạo; Tôn trọng lẽ phải; Tôn trọng người khác;
Pháp luật và kỉ luật.
Chủ đề quan hệ với cộng đồng , đất nước con người: Giữ gìn và phát huy
truyền thống tốt đẹp của gia đình dịng họ; Tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế
giới. ...
Ví dụ 2: Chủ đề pháp luật:

Chủ đề pháp luật: Quyền trẻ em và quyền nghĩa vụ cơng dân trong gia đình
thì học sinh biết bài: Công ước liên hợp quốc về quyền trẻ em; quyền được bảo vệ,
chăm sóc và giáo dục của trẻ em Việt Nam
Chủ đề pháp luật: Quyền và nghĩa vụ cơng dân về Trật tự an tồn xã hội thì học
bài: Thực hiện trật tự an tồn giao thơng...
Chủ đề pháp luật: Quyền và nghĩa vụ công dân về quyền sở hữu tài sản và
nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác hay có nghĩa vụ tơn trong, bảo vệ tài sản
nhà nước và lợi ích cơng cộng...
Chủ đề pháp luật học sinh biết được những hành vi vi phạm pháp luật của công
dân phải chịu trách nhiệm: Bài vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý của công
dân
Đây là một vấn đề tuy rất đơn giản song nó cũng góp phần hệ thống nội dung
các bài đã và đang học đặc biệt là lúc kiểm tra định kỳ và ôn tập học kỳ.
Ba là hướng dẫn cho học sinh học các phương pháp học về chuẩn mực đạo đức
và pháp luật ở lớp, trường cụ thể:
Ở lớp, trường: Trong các tiết dạy trong một bài đạo đức hay pháp luật có các
phương pháp nào thầy cơ giáo làm những việc nào, học sinh làm việc nào, đặc biệt
là chú ý phương pháp thảo luận nhóm chuẩn bị bảng phụ, phiếu học tập sẵn khi
thầy, cô giáo yêu cầu một phương pháp nào thì học sinh vận dụng ngay để khỏi
mất thời gian. Hoặc sử dụng phương pháp sắm vai khi thầy cơ nêu tình huống và
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

7


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

yêu cầu học sinh thực hiện thì các em tự giác chọn đôi bạn đối thoại diễn xuất một
cách tự tin, rèn luyện kỹ năng thực hành, gây hứng thú và sự chú ý đối với người
học, tạo được điều kiện làm nảy sinh óc sáng tạo của học sinh, khích lệ sự thay đổi

thái độ, hành vi của người học theo hướng định trước. Học sinh có thể thấy ngay
tác dụng và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai diễn. sau khi học xong
một bài các nhóm, tổ có thể đưa ra một tình huống phân vai diễn xuất. Từ đó các
em mạnh dạn học các chuẩn mực về đạo đức và pháp luật. Qua thực tế nếu người
thầy làm tốt khâu này thì sẽ góp phần tạo cho các em học sinh ý thức tự giác và
hứng thú học bộ môn Giáo dục cơng dân.
Ví dụ 1: Khi giáo viên dạy bài: Yêu thương con người ở Giáo dục công dân lớp 7
giáo viên có thể đưa ra tình huống như sau:
Em đang đứng trong xe buýt. Trong xe rất đông người nhưng chỉ có một ít
ghế ngồi. Có một người phụ nữ khoảng 40 tuổi đang bế một bé gái 2 tuổi. Dáng bộ
người phụ nữ ra chiều mỏi mệt phần vì xe đơng người, phần vì chị phải đứng khá
lâu rồi. Bên cạnh người phụ nữ là hai thanh niên đang ung dung ngồi trên ghế và
khơng hề có ý định nhường ghế. Em thấy thương cho mẹ con bé gái nhưng cũng
chẳng biết nói sao vì ngại hai thanh niên trên.
– Em có suy nghĩ gì về hành động của hai thanh niên trong tình huống trên ?
– Nếu ở trường hợp của bạn gái kể trên, em có thể nói gì với hai thanh niên để
họ nhường ghế.
Để giải quyết tình huống này ngồi việc cho học sinh sử dụng phương pháp
sắm vai và các em tự giác chọn bạn đối thoại diễn xuất một cách tự tin và khả năng
thuyết trình... thì giáo viên cần chuẩn bị cáctình huống xử lý khác để khai thác
thêm các cách tiếp cận tình huống của học sinh.
Ví dụ 2: Khi giáo viên dạy bài Quyền Khiếu nại tố cáo ở Giáo dục công dân lớp
8 hay bài Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý của công dân giáo dục cơng
dân lớp 9 giáo viên có thể đưa ra tình huống như sau:
Bạn A và bạn B là hai bạn cùng lớp. Có một lần giữa hai bạn xảy ra mâu thuẫn
dẫn đến cãi cọ. Trong lúc lời qua tiếng lại, bạn A đe doạ sẽ giết chết bạn B. Gia
đình bạn B cho rằng, hành vi đe doạ của bạn A là vi phạm pháp luật hình sự. Do đó
gia đình bạn B đã viết đơn tố cáo hành vi của bạn A với cơ quan công an. Gia đình
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

8


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

bạn A phản đối đơn tố cáo của gia đình bạn B vì bạn cho rằng, bạn A mới đe doạ
chứ chưa hành động và gây hậu quả, do đó bạn A khơng có tội. Theo em trong tình
huống trên bạn A có tội hay khơng ? Tại sao ?
Để giải quyết tình huống này ngồi việc cho học sinh sử dụng phương pháp
sắm vai và các em tự giác chọn đôi bạn đối thoại diễn xuất một cách tự tin, thì giáo
viên cần chuẩn bị các tài liệu như: Bộ luật hình sự 2015 (Điều 3 Nguyên tắc xử lý);
Luật khiếu nại tố cáo 2011; Luật bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ em 2004 và
những văn bản luật liên quan...
Ở nhà: Trước khi học bài học sinh chọn phương pháp nào và làm bài tập hay
trong bài này cần sử dụng phương pháp nào có hiệu quả nhất đỡ tốn thời gian,
không làm ảnh hưởng đến các môn học khác (kể cả học bài cũ và bài mới)
Bốn là hướng dẫn cho học sinh một số tư liệu học tập bộ môn, tài liệu tham
khảo, tranh ảnh có liên quan đến các chuẩn mực pháp luật, biết khai thác tài liệu
trên mạng internet mà không vi phạm về luật an ninh mạng.
Tài liệu về đạo đức và pháp luật liên quan đến bộ môn học thì rất nhiều, song
có một số loại văn bản pháp luật cụ thể, các bộ luật luôn sửa đổi bổ sung. Vì vậy,
khi dạy thầy cơ cần chọn lọc tài liệu cho phù hợp từng chuẩn mực pháp luật và
hiệu lực thi hành mới nhất để giới thiệu cho học sinh tìm hiểu học tập.
VD: Khi dạy bài Thực hiện trật tự an tồn giao thơng. Nghị định số 39/CP ngày
13/7/2001 biển báo hiệu giao thơng, một số hình ảnh liên quan đến thực hiện trật tự

an tồn giao thơng.... Ví dụ:

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

9


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Hay Nghị định 100/2019/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực giao thơng đường bộ và đường sắt.
Dạy bài: Cơng dân nước cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Hiến pháp sửa đổi và bổ sung 2013, Luật Quốc tịch, Luật Bảo vệ chăm sóc giáo
dục trẻ em năm 2005.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

10


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Ngồi những tài liệu nói trên giáo viên khi dạy các bài về chuẩn mực đạo đức
và pháp luật cần định hướng cácchuẩn mực đạo đức, các loại văn bản pháp luật có
liên quan đến các chủ đề về đạo đức và pháp luật phổ biến cho học sinh hoặc
chuẩn bị để giới thiệu cho học sinh tìm hiểu.
Ví dụ: Luật dân sự, Luật giáo dục, Luật giao thơng, Bộ luật Hình sự, Hiến pháp
2013, Luật Hơn nhân gia đình, Luật phổ cập giáo dục tiểu học.

Năm là học sinh cần tìm hiểu các vấn đề, sự kiện về các chuẩn mực pháp luật ,
đạo đức liên quan đến các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hố, cuộc sống. Thơng tin
đại chúng báo chí, đài phát thanh truyền hình hằng ngày để nắm bắt kịp thời đáp
ứng u cầu địi hỏi của học bộ mơn và thực tế địa phương, đất nước.
Sáu là kiểm tra đối chiếu các vấn đề tìm hiểu và thực hành các chuẩn mực đạo

đức và pháp luật thông qua việc làm bài tập và kiểm tra bài cũ trong các giờ học ở
lớp. Để làm được và làm tốt vấn đề trên người thầy giáo cần nêu ra những tình
huống liên quan để học sinh giải quyết và liên hệ thực tế.
Ví dụ: Khi dạy Thực hiện trật tự an toàn giao thông giới thiệu cho học sinh xem
thời sự buổi tối và buổi sáng, nắm số liệu cụ thể từng ngày hoặc có thể là nêu tên
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

11


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

những em vi phạm luật giao thông…. Trên cơ sở đó học sinh nắm kỹ, hiểu rõ về
nội dung bài học và số liệu liên quan về tình hình tai nạn giao thơng ở địa phương
và cả nước.
b. Một số giải pháp để thực hiện tốt các biện pháp nêu trên:
Quá trình thực hiện các biện pháp diễn ra trong thời gian dài, một học kỳ, một
năm và liên tục nhiều năm liền. Bởi vậy, nó địi hỏi rất công phu và phải kết hợp
nhiều giải pháp để thực hiện và kiểm tra thúc đẩy. Vậy trong quá trình thực hiện
nhiều năm tơi thấy cần có thêm các giải pháp để hỗ trợ thêm đó là:
• Về chuẩn mực đạo đức cần thường xuyên chăm lo rèn luyện đạo đức, truyền
thống tốt đẹp, lối sống trong sạch lạnh mạnh cho các em ngay từ khi mới bước vào
bậc trung học cơ sở; kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong
việc giáo dục, rèn luyện đạo đức lối sống cho các em; phát huy vai trò tự học tập,
tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức lối sống cho các em.
• Thành lập tủ sách pháp luật ở nhà và ở trường trong điều kiện cho phép khi
cần tham khảo những vấn đề có liên quan đến nội dung bài học, các chuẩn mực
pháp luật.
Ví dụ: Hiến pháp 2013, các bộ luật và các văn bản luật...
Để làm được điều này giáo viên phải tự mình trang bị, mua sắm hoặc có thể đề

nghị nhà trường mua sắm hằng năm thêm các đầu sách về giáo dục đạo đức, truyện
kể đạo đức, sách pháp luật chưa có hoặc có mà đã và đang sửa đổi bổ sung cho phù
hợp.
• Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm và các đoàn thể trong nhà trường, Tổ pháp
chế, tổ tư vấn học đường, Đội thiếu niên tiền phong, Đồn thanh niên cộng sản Hồ
Chí Minh, Ban nề nếp học sinh của nhà trường..., để tuyên truyền, phổ biến vào
những ngày chủ điểm, tháng chủ điểm, giờ chào cờ đầu tuần để đôn đốc, nhắc nhở
học sinh thực hiện tốt các chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
Ví dụ: Tháng 9 là "tháng an tồn giao thơng"
Tháng 11 là “Truyền thống tơn sư trọng đạo” thì cần phải làm một số việc:
- Tổ chức văn nghệ, thi kể chuyện về truyền thống tôn sư trọng đạo, thi đua học tốt
“hoa điểm 10”...

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

12


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

- Tổ chức thi tìm hiểu về an tồn giao thơng để kiểm tra việc thực hiện pháp luật
cho tồn trường như: thi vẽ tranh, ảnh, các tình huống tiểu phẩm ...
- Những tiết chào cờ tiếp theo Đội thiếu niên nhắc nhở thêm.
- Đưa vào chấm điểm thi đua hằng tuần.
- Tổng kết việc thực hiện, tuyên dương khen thưởng những cá nhân, tập thể có
thành tích tốt, phê bình nhắc nhở, xử lý những việc vi phạm để kịp thời uốn nắn
khắc phục tồn tại.
• Cung cấp và giới thiệu cho học sinh kịp thời những sự kiện thông tin xảy ra ở
địa phương, đất nước khi học sinh chưa nắm kịp thời.
• Hướng dẫn cho học sinh khai thác thêm các thông tin trên mạng internet, trên

các kênh thông tin khác...
Để làm tốt vấn đề này ngoài việc cho học sinh chuẩn bị bài ở nhà, người giáo
viên phải ln tìm hiểu nắm bắt các sự kiện ở báo chí, phát thanh truyền hình,
thơng tin đại chúng, các tài liệu văn bản liên quan đến chuẩn mực đạo đức và pháp
luật của nội dung bài học để giúp các em nắm vững.
Ví dụ: Tình hình tai nạn giao thông trong nước trong dịp tết tăng nhanh. Trong bảy
ngày từ ngày 1-7 tết số vụ tai nạn (Ủy ban An tồn tồn giao thơng quốc gia cho
biết theo báo cáo của Bộ Công an, trong 7 ngày Tết Nguyên đán Canh Tý 2020, cả
nước xảy ra 198 vụ tai nạn giao thông, làm chết 133 người, bị thương 174 người.
So với cùng kỳ 7 ngày Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019, tai nạn giao thông giảm cả 3
tiêu chí: giảm 24 vụ (giảm 10,8%), giảm 7 người chết (giảm 5%), giảm 38 người bị
thương (giảm 17,9%) Nguồn báo tuổi trẻ online) bài Thực hiện trật tự an tồn giao
thơng Bài 14 Giáo dục cơng dân lớp 6.
Nguyên nhân:
- Phương tiện giao thông trong ngày tết tăng.
- Nguyên nhân tai nạn: do lái xe vi phạm nồng độ cồn 4 vụ (2%),
vi phạm phần đường 18,4%, vi phạm tốc độ 6,8%.
- Khi tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm.
- Trong những ngày tết theo phong tục người Việt Nam chúng ta đầu năm luôn
mong sự tốt lành khi đi ra, cảnh sát giao thông không làm việc, hoặc làm việc chỉ
nhắc nhở cho người tham gia giao thơng nên người tham gia giao thơng cịn chủ
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

13


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

quan, ý thức chấp hành giao thông chưa tốt coi thường pháp luật nên xảy ra tai nạn
giao thơng nhiều.

Tóm lại: Trong những ngun nhân trên, ngun nhân chủ yếu là do ý thức của
người tham gia giao thông chưa tốt.
Sau khi học xong một chủ đề đạo đức và pháp luật với một hay nhiều bài học
giáo viên cần cho học sinh tìm hiểu tranh ảnh và cho học sinh làm một số bài tập
liên quan đến nội dung bài học (Tìm hiểu tình hình thực tế ở địa phương...).
Kiểm tra việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức và pháp luật sau khi học sinh
đã học xong ở trường, ra ngồi xã hội.
Ví dụ: Việc đi đường của học sinh sau khi học trật tự an tồn xã hội trong q
trình tham gia giao thơng đã tôn trọng người cùng tham gia giao thông, chấp hành
luật giao thông tốt chưa.
Kết hợp giữa việc học lý thuyết và thực hành, phát hiện những việc làm được,
việc chưa làm được ở học sinh để kịp thời chấn chỉnh ngay.
Vậy để dạy học tốt các chuẩn mực đạo đức và pháp luật nêu trên trong quá trình
thực hiện thầy giáo cần phải có sự linh hoạt sáng tạo và biết kết hợp các biện pháp
cùng các giải pháp trên tuỳ tình hình đặc điểm từng đối tượng học sinh, từng
lớp. ... Làm sao mà dần dần ổn định nề nếp học tập cho các em trở thành thói quen
thì lúc đó các em sẽ học tốt bộ mơn.
c. Kết qủa thực hiện:
Trong nhiều năm thực hiện áp dụng các giải pháp trên, để giúp học sinh học tốt
các chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Tôi và các đồng nghiệp đã đạt được nhiều kết
quả trong việc tuyên truyền giáo dục cho học sinh thực hiện các các chuẩn mực
đạo đức và pháp luật cụ thể qua từng năm học cho thấy như sau:
Tổng

Năm hoc

số HS

2016 -2017
2017 -2018

2018- 2019

Thực hiện

Thực hiện

Thực hiện

Ghi

tốt
TL%
33,14
40,57
40,23

khá
TL%
52.06
46,9
48,58

trung bình
SL
TL%
126 14,81
109 12,52
99
11,2

Chú

851

SL
282

870

353

885

356

SL
443
408

430

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

14


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Học sinh đều được học đầy đủ các chuẩn mực đạo đức và pháp luật ngay từ đầu
cấp học làm nền tảng cho các em tiếp tục học ở các lớp những năm tiếp theo.

Học sinh học và nắm vững vấn đề cấp bách, thực tế cuộc sống xã hội, địa
phương hiện nay ở các lĩnh vực mà các em đã học và thực hiện.
Học sinh hiểu những biểu hiện tích cực và tự giác trong việc thực hiện các
chuẩn mực đạo đức và pháp luật, hiểu tác dụng của việc tích cực và tự giác thực
hiện đó. Từ đó xác định cho mình mục đích học tập bộ môn Giáo dục công dân.
Học các chuẩn mực đạo đức và pháp luật các em biết được trách nhiệm của bản
thân đối với gia đình và cộng đồng xã hội, quyền và nghĩa vụ của công dân, học
sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, thấy được trách nhiệm của người
cơng dân đối với đất nước.
Có 100% học sinh tự giác và thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ học tập và u
thích học tập bộ mơn Giáo dục cơng dân. Có ý thức trách nhiệm đối với việc thực
hiện học tập bộ môn.
Học sinh luôn mong muốn được góp phần xây dựng nhà nước và xã hội từ việc
phấn đấu đạt kết quả cao trong học tập bộ mơn.
Sau khi học xong lý thuyết có 100% học sinh biết vận dụng thực hiện tốt các
chuẩn mực đạo đức và pháp luật, biết phân biệt những biểu hiện đúng và không
đúng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập, thực hiện đúng những quy
định học tập và nghĩa vụ học tập của bản thân.
Siêng năng, cố gắng cải tiến phương pháp học tập để đạt kết quả tốt.
100% học sinh biết tự tổ chức và hành động của bản thân theo yêu cầu của các
chuẩn mực đã học.
Ví dụ: Học xong quyền và nghĩa vụ học tập các em thấy được mỗi học sinh đều
có quyền học tập. Để thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ học tập phải say mê kiên trì
và tự học, phải có phương pháp học tập khi gia đình và nhà nước tạo điều kiện để
học tập.
Học sinh biết cố gắng học tập nâng cao kiến thức, rèn luyện phẩm chất đạo đức
trở thành người cơng dân có ích cho đất nước. Thực hiện đầy đủ các quyền và
nghĩa vụ công dân sau này.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

15


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Học sinh thực hiện tốt quyền và bổn phận của mình, tham gia ngăn ngừa phát
hiện những hành vi vi phạm đạo đức, vi phạm pháp luật ngay từ trong nhà trường.
Thực hiện tốt các biện pháp nêu trên giúp học sinh học tốt bộ mơn, góp phần
nâng cao ý thức tự giác thực hiện các chuẩn mực đạo đức và pháp luật trong nhà
trường và ngoài xã hội, làm cho cuộc sống địa phương, bình yên, hạnh phúc, văn
minh.
Đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực xảy ra trong nhà trường và ở địa phương.
Đem lại cho học sinh niềm tin khi học bộ môn, rèn luyện cho học sinh nhân
sinh quan, thế giới quan ngay từ khi còn ngồi học ở nhà trường.
Từ khi thực hiện chương trình đổi mới, quá trình áp dụng các biện pháp trên
đem lại nhiều kết quả đáng kể. Song trong quá trình thực hiện các biện pháp cịn có
một số vấn đề nảy sinh. Cụ thể:
Các loại văn bản pháp luật (Bộ luật, luật) thường xuyên sửa đổi bổ sung nên
một số vấn đề về các chuẩn mực pháp luật chưa đảm bảo kịp thời để học sinh tìm
hiểu.
Tình hình tệ nạn xã hội vi phạm chuẩn mực đạo đức và pháp luật xảy ra liên tục
hằng ngày làm ảnh hưởng đến một số học sinh.
Phối kết hợp tốt các lực lượng trong nhà trường để tuyên truyền phổ biến và kịp
thời xử lý các hiện tượng vi phạm.
Tổ chức các hình thức sinh hoạt về chủ đề đạo đức và pháp luật phong phú để
lôi cuốn học sinh học tập bộ môn.
III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ:
1. Kết luận:
Thực hiện tốt các biện pháp nêu trên là quá trình lâu dài, liên tục nhiều năm.

Song nếu biết vận dụng linh hoạt trong dạy - học bộ mơn thì nó đáp ứng được u
cầu đặc trưng của bộ mơn địi hỏi thực tế địa phương, xã hội khi đất nước ta hiện
nay đã và đang thực hiện thời kỳ công nghiệp hố - hiện đại hố địi hỏi mỗi người
chúng ta sống có đạo đức và làm việc theo pháp luật.
Xây dựng cho học sinh ý thức, niềm tin học tốt chuẩn mực đạo đức và kiến
thức pháp luật, rèn luyện nhân cách của các em ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

16


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

trường, để sau này trở thành những chủ nhân tương lai đất nước, thành cơng dân
tốt góp phần xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh.
Học xong cấp học các em có đạo đức lối sống và có được một số kiến thức
pháp luật cơ bản để tiếp tục học lên THPT và làm hành trang đi vào cuộc sống thực
hiện tốt quyền và nghĩa vụ của công dân đối với đất nước. Hạn chế tình hình học
sinh vi phạm chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
Qua nhiều năm áp dụng các biện pháp trên để giúp học sinh học tốt các chuẩn
mực đạo đức và pháp luật bản thân tôi rút ra được những vấn đề sau:
Người giáo viên dạy bộ môn này cần trang bị cho mình một tủ sách về các câu
chuyện kể về đạo đức và pháp luật để có tài liệu tham khảo khi cần thiết, phải có
đạo đức lối sống tốt đẹp lành mạnh gương mẫu.
Phải phối kết hợp tốt các lực lượng trong nhà trường như: Tổ tư vấn học đường,
tổ pháp chế, Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên, Ban nề nếp, giáo viên chủ nhiệm để
giáo dục.
Cập nhật kịp thời các thông tin sự kiện diễn ra hằng ngày để cung cấp cho học
sinh làm tốt vấn đề liên hệ thực tế một cách thiết thực gần gũi để có tính thuyết

phục và giáo dục.
Tận dụng triệt để các đồ dùng dạy học, trang thiết bị hiện có, tuỳ từng bài có
thể làm thêm hoặc cho học sinh sưu tầm, tìm hiểu.
Tổng hợp những nội dung, vấn đề khó đã phát hiện trong quá trình dạy - học để
đề nghị các cấp giải quyết, điều chỉnh bổ sung cho phù hợp.
2. Kiến nghị:
a. Nhà trường:
Cần trang bị tủ sách về đạo đức lối sống, giáo dục lối sống nhân bản nhân văn,
sách pháp luật đầy đủ và nhiều hơn để tạo điều kiện cho giáo viên, học sinh tham
khảo khi cần thiết.
Phối kết hợp tốt các lực lượng trong nhà trường để tuyên truyền phổ biến và kịp
thời xử lý các hiện tượng vi phạm chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
Tổ chức các hình thức sinh hoạt về chủ đề pháp luật phong phú để lôi cuốn học
sinh học tập bộ mơn.
b. Phịng giáo dục - Sở giáo dục:
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

17


Những biện pháp giúp hoc sinh học tốt chuẩn mực đạo đức và pháp luật ở môn giáo dục công dân cấp THCS

Hiện nay các khối lớp 6 7, 8, 9 số lượng tranh về chuẩn mực đạo đức và pháp
luật cịn q ít thậm chí khơng có, cần cung cấp nhiều hơn.
Các tranh ảnh trong sách cần in màu để giúp học sinh dễ nhận biết rõ ràng và
sinh động hơn.
Quảng phú, ngày 10 tháng 3 năm 2020
Người thực hiện

Nguyễn Thị Hà

Nhận xét của Hội đồng chấm SKKN trường THCS Lương Thế Vinh:
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………...
Điểm:………………………..

Nhận xét của Hội đồng chấm SKKN Phòng GD và ĐT CƯMGAR:
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………...
Điểm:………………………..

Người thực hiện: Nguyễn Thị Hà – Trường THCS Lương Thế Vinh

18