Tải bản đầy đủ (.pdf) (5 trang)

Tình trạng cầm cố ruộng nương của người Khơ - mú ở bản Tra, xã Chiềng Lương, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (117.19 KB, 5 trang )

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<i><b>Khd - mu d ban Tra, xa Chieng LUdng, </b></i>


<b>huyen Mai Sdn, tmh Sdn La </b>



<b>CHU THI THU HA* </b>


<b>TRAN THI BICH CANH** </b>


B

a n T r a la b a n duy n h i t c i a xa
Chieng LUdng cd ngUdi Khd Mu
sinh sd'ng. Hoat dpng k i n h te c i a hp chu
yeu dUa vao trdng trpt la chinh. Hien nay,
tai b a n Tra da va dang xay r a Men tUdng
ngudi dan m a n g rupng dat di d m co' do
khdng cd k h a n a n g t r a vo'n va lai cho c h i
np. H a u q u i c i a t i n h t r a n g nay khong
nhflng a n h hudng nghiem trpng den ddi
sd'ng c i a chinh ngUdi Khd Mfl ndi day ma
cdn a n h hudng ldn den md'i q u a n he doan
ket cac dan tpc tai dia phUdng.


I. THUC TRANG CAM CO RUONG DAT



N h u cac b a n lang v u n g ddng bao dan
tpc thieu so'khac, d b a n Tra ben c a n h dat
chung c i a b i n thi mdi ca n h a n hoac hp
gia dinh deu cd p h a n dat rieng. TrUdc day
do tai nguyen dat cdn phong p h i , cdng vdi
t a p q u a n du c a n h du cU nen do'i vdi ngUdi
Khd M i dat tU hflu khong q u i q u a n
trpng, trong xa hdi t r u y e n thd'ng It cd sU
t r a n h chap ve dat dai, h i u b e t viec


chuyen nhupng d a t dai la do thfla ke.


Nam 1993, L u a t dat dai r a ddi vdi
nhflng quy dinh cu t h e trong viec q u a n ly
va s i dung d i t dai. Theo dd, N h a nUdc se
giao dat cho cac hd gia dinh, c l n h a n s i
dung trong thdi gian dn dinh lau dai. Cac
loai d i t thudc quyen sd hflu c i a tU n h a n
thudng la cac loai dat rflng, dat k h o a n h


nuoi bao ve, d a t k h a i hoang, d i t s a n xuat,
dat thd cU... Dd'i vdi loai dat nay, c h i sd
hflu cd q u y e n s i d u n g , b a n , chuyen
nhupng, cho t h u e , thfla ke, t h e chap
quyen s i d u n g dat.


"Mac dfl Iuat dat dai 1993 da cd nhUng
d Chieng Ludng, cu t h e la b a n Tra cho den
nhflng n a m 1999 d a t rupng va nUdng c i a
b a n mdi dupc chia cho cac hp de canh tac.
Vao thdi diem nay, toan b a n cd 42 hp binh
q u a n moi n h a n k h a u dupc chia la 88m
rupng va 2.500 m d a t nUdng. T i n h den
thdi diem n a m 2004 b a n T r a chi cd 32 hp
dupc chia rupng va dat nUdng. So' hp cdn
lai do tach hp n a m 1999 nen cd the dUdc
bo' me chia d a t nhUng cflng cd t h e khdng
dupc chia vi bd' me da h e t dat hoac lap gia
dinh d ndi k h a c rdi chuyen di. Tinh den
thdi diem Men nay mdi n h a n k h a u d ban


Tra chi cdn b i n h q u a n 75m d i t rudng.
Con dat nUdng, do cac hp ngheo bi gat nd
15,4 h a trong 8 n a m qua nen binh quan
d i u ngUdi chi cdn xap xi 156m "[1, tr
47]. Dieu t r a dien da cua PGS. TS T r i n
Binh (Dai hpc Van boa Ha Npi) cflng cho
t h a y : n a m 2002 b a n Tra, xa Chieng
LUdng cd 38 hd ngUdi Khd M u do vay np
lai c i a ngUdi Kinh tai thi t r a n Cd Noi,
huyen Mai Sdn vi khdng cd tien m a t de
tra nd hp da dflng d i t ndng nghiep de gan
np, den nay d b a n chi cdn 5ha dat s a n


</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>Chu Thi Thu Hd, Trdn Thi Bieh Cdnh - Tinh trgng cdm cd rudng nUang ... </i>

<b>59 </b>



xuat, 37/38 hp la con np khdng cd k h a
n a n g t h a n h toan. Tong so' np c i a cac gia
dinh trong b a n len tdi 290.000.000 ddng.
Theo t r u d n g b a n Tra la ong Ha Van
Nguyen thi 90% sd' hd trong b a n p h a i vay
vo'n t u n h a n de s a n x u a t va 3/4 hp khdng
cc k h a n a n g h o a n t r a . Muc dich vay lai
cao c i a ngudi Khd Mfl d b a n Tra c h i yeu
la de d i u tU vao s a n x u a t (mua giong,
p h a n bdn...). "Dau nhflng n a m 90 c i a the
ky trudc, ddng bao Khd M i tai b a n T r a da
t i trdng l i a nUdng chuyen s a n g trdng ngo
lai, nhUng lai l a m vao t i n h t r a n g thieu
vo'n d i u tu, gid'ng va p h a n bdn. Theo t i n h
toan c i a ddng bao thi d i u tU cho I h a d i t


nUdng trdng ngo vao thdi diem dd thi p h a i
mat tfl 500.000 den 600.000 ddng (gidng
ngo va p h a n dam, Ian). De g i i i quyet t i n h
t r a n g thieu vo'n, ddng bao da c h i dpng vay
Iai tfl ben ngoai" [1, t r 46]. Ngoai muc
dich vay vo'n de d i u tU cho s i n xuat, ddng
bao con vay de tieu dflng cho sinh boat gia
dinh (mua lUdng thUc, thUc p h a m , my
chinh, hot canh, muo'i ), s i m s i a cac
tien nghi trong gia d i n h (xe may, dai, vd
tuyen ).


Khong t r a dUdc np, ngUdi Khd M i d
ban Tra chpn h i n h t h i c d m co' nUdng de
t r i np. Tdng dien tich d a t c a n h t i c va sd
n a m cam co' se p h u thupc vao viec con nd
vay c i a c h i np bao nhieu tien m a t va t u y
thupc vao c h a t lupng td't hoac x i u c i a
m a n h nUdng. Theo k e t qua dieu t r a c i a
c h i n g toi, thdi gian d m co' rupng dat c i a
ngudi Khd Mu d b a n T r a tdi thieu t i 5
nam trd len. Cu t h e m i c tfl 5 - 10 n a m
chiem 55%, tfl 10 - 15 n a m chiem 40%, 15
- 20 n a m chiem 5%.


Ca biet cd nhflng trUdng hdp np n i n
cdn dai d a n g keo dai, chuyen tfl ddi nay
sang ddi khac, tfl ddi bd' s a n g ddi con, the
he trUdc chet di rdi nhflng t h e he sau lai
p h a i g a n h chiu nhflng k h o a n np do cha me


de lai. Tieu bieu cho trUdng hdp n a y la gia


dinh a n h Q u a n g Van Cdng , 25 tudi. Anh
vfla l l y vd chUa dUpc bao lau, bo' mat, a n h
Cdng p h l i hflng chiu k h o a n np Idn do bd'
a n h de lai. Theo giay ghi nd c i a c h i nd thi
bd' a n h Cong da gan dat s a n x u a t c i a
m i n h t i n a m 1985 va t i n h den n a m 2010
van cdn 6 n a m gan np nfla. Dieu nay ddng
nghia vdi viec trong 6 n a m s l p tdi, a n h
Cong va ngUdi vd t r e se p h a i di Iam t h u e
de kiem song.


Do'i vdi nhflng chu np, viec cMem nUdng
de t h u np la mpt Mnh thflc hdc lot sflc lao
dpng c i a nhflng ngudi dan b a n Tra, bd t i i
nhflng k h o a n tien tfl np Iai cao t h u dupc.
Neu I l y dupc rupng d i t hp cd the t h u e
n h a n cong tai cho vdi Iy do tao cong an viec
Iam cho ddng bao tfl do da vo h i n h trd
t h a n h ngUdi bde lot. Mpt dieu dang ndi la
neu trUdc kia trong canh tac nUdng ngUdi
Khd M u d ban T r a da tich Ifly dUdc nhieu
k i n h nghiem sao cho b a n che viec r i a trdi
xdi mdn gay hai cho dat, thi nay khi d i t
dai rdi vao tay cac c h i np, hp cM chfl trpng
k h a i thac v l t kiet dat dai de t h u hoa lpi td'i
da ma khong q u a n t a m viec phuc hdi dat
khien dat dai ngay cang bac mau.



</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

vat quy Mem vi p h a m p h a p Mat. Viec p h a
rflng bfla bai de Iam nUdng hoac k h a i thac
gd da k h i e n t a i nguyen rflng can kiet,
nhflng "tang p h a m " c i a tU n h i e n bien
mat, cac hoat dpng s a n b a t hai lupm cflng
theo dd khong con, nhflng net van hda
trong flng x i vdi tU n h i e n va mdi t r u d n g
cflng khong con dupc ton trpng, ngUdi Khd
M i It hoac khong con nghi Ie cflng rflng
hay nhflng tri thflc tpc ngudi ve san b a t
hai lupm cflng m i t di cflng vdi viec tai
nguyen rflng dang d i n can kiet.


<b>II. ANH H U 6 N G CUA VIEC CAM CO </b>
<b>R U O N G D A T D O I VCil S I N H K E </b>
<b>TRUYEN T H O N G </b>


Neu n h u sinh ke t r u y e n tho'ng c i a
ngudi Khd Mfl d b a n Tra, xa Chieng
LUdng, Mai Sdn, Sdn La la k i n h te trdng
trpt vdi ndng nghiep nUdng ray la c h i dao
thi nay t i n h t r a n g d m cd' rudng dat s a n
xuat (dac biet la dat nUdng) khien ngudi
Khd m i d b a n Tra dan m a t h e t tU lieu san
x u l t t i dd hp phai tim nhflng phUdng thflc
mdi de mUu sinh.


Theo ket qua dieu t r a c i a chung tdi,
90% ngUdi dan b i n T r a da chpn h i n h t h i c
lam t h u e de kiem sd'ng. Sau khi da d m co'


het so' rupng dat c a n h tac c i a minh,
nhflng con nd ngudi Khd m i d b a n Tra trd
t h a n h nhflng ngUdi lam t h u e cho cac c h i
np t r e n chinh m a n h rupng, m a n h nUdng
c i a minh. Hien nay mdi cong lam t h u e
cho canh tac nUdng ray dUdc t i n h vdi gia
50.000d/ngay mdt cdng ngudi ldn,
30.000d/ngay mdt cdng tre em. Lam t h u e
t r e n cM'nh m a n h nUdng c i a m i n h dang la
bien p h a p tdl Uu ma h i u b e t ngUdi Khd
m i d b a n Tra lUa chpn. Tien cdng it di
b i n g cay t h u e cuoc mUdn da Iam cho cupc
sd'ng c i a ngUdi Khd mfl d b a n Tra dang
gap r a t nhieu khd k h a n .


Ben canh viec lam t h u e , mdt sd' hd
chuyen sang budn b a n nhd. Trong boat


dpng k i n h te t r u y e n thd'ng c i a ngudi Khd
M i d ban Tra, viec t r a o ddi h a n g boa chi cd
t i n h chat npi bp trong ban, hp khdng m a n g
s i n p h i m di trao ddi ma nhflng ngudi cd
n h u c l u t u tim den n h a de trao ddi cac san
p h a m theo t h o a t h u a n . S a n p h a m la
nhflng m a t h a n g gia dinh san x u l t dUpc
n h u : cac san p h i m tfl trdng trpt, cac san
p h a m chan nuoi, d c san p h a m t h i cdng
dudi M n h t h i c vat ddi vat. It quy r a tien.
Nay cflng vdi xu the chung c i a xa hpi, dat
san x u a t khong cdn, de cd t h e m t h u nhap


mpt so' gia dinh ngUdi Khd m u d ban Tra
da md t h e m cac c i a h a n g buon b a n nhd
bang each lay h a n g tfl nhflng dai Iy tai thi
t r a n Cd Ndi. Do vo'n It va ngudi dan trong
b a n c h i yeu la ddi ngheo nen viec buon
b i n chUa m a n g Iai hieu q u i k i n h te cao
n h u n g dfl sao di nfla, boat dpng budn b i n
nay cflng da gdp p h l n Iam t h a y ddi nhflng
nep suy nghi cfl, lam da dang hoa boat
dpng sinh ke c i a ngUdi dan b i n Tra.


Trong t h i cdng nghiep, ngudi Khd Mu
ndi tieng vdi n g h e d a n l i t . Dd dan lat c i a
ngUdi Khd M u r a t dep va t i n h xao vdi
nhieu c h i n g loai phong p h i , nhieu kieu
dang la mat. Viec dan lat tfl lau da cd y
nghia q u a n trpng trong cupc ddi c i a mdi
ngudi Khd M i . Nhflng b o a t dpng c i a
n g a n h t h i cdng nghiep nay dang dUdc day
m a n h de t a n g t h e m t h u n h a p trong gia
dinh. Hien n a y cac s i n p h a m c i a nghe
dan dupc b a n d thi trUdng nhU: ghe may
cd gia 50.000 ddng/chiec, m a m may cd gia


100.000 ddng/chiec. N h u vay, hieu qua
k i n h te ma nghe d a n lat dang dem lai la
khdng nhd, neu dUpc d i u tU trong san
x u a t va tim dupc thi trUdng thi day la mdt
hudng di nhieu tiem n a n g giup ngUdi Khd
m u d b a n Tra giam dUdc ddi ngheo.



</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Chu Thi Thu Hd, Trdn Thi Bieh Cdnh - Tinh trgng cdm cd rudng nUang </i>

<b>61 </b>



k i n h te cao, dupc t h u m u a chuyen ve xudi
hoac dupc b a n cho cac n h a h a n g dupc ddng
dao cac t h u c k h a c h yeu thich. Viec chan
nuoi nay neu dau t u cd hieu qua thi ngUdi
dan se cd t h e m nhflng khoan t h u n h a p bd
xung cho k i n h te gia dinh.


Do nhflng t h a y ddi trong cupc song, do
nhflng khd k h a n c i a t i n h t r a n g ddi ngheo
ma mpt so' hp gia dinh ngUdi Khd m i d
b i n Tra da tim hudng di mdi cho con em
c i a hp, tfl viec chi biet nhflng phUdng thflc
sinh ke cd t r u y e n hp d i u tU cho con em
minh di hpc cac nghe mdi n h u di lam cdng
nhan, hpc lai may xflc may i i , hpc may,
hpc t r u n g d p ke toan... Vdi Id'i suy nghi
mdi ddng bao da va dang hi vpng con em
c i a hp se t h o a t dupc ddi ngheo. Tuy
nhien, nhflng trUdng hdp nhU vay cdn
chUa nhieu d b a n Tra.


Nhflng phUdng thflc sinh ke mdi ke
tren chi x u a t Men m a n h m i n va chUa cd
phUdng thflc nao cd vi t r i c h i dao d a m bao
kinh te dn dinh n h u trdng trpt dd'i vdi ddi
sdng trUdc kia cua ddng bao. Nhflng ngudi
Khd Mfl d b a n Tra h i u het la nhflng ngudi


cd t r i n h dp hpc van t h i p , chi quen vdi
canh tac nUdng r i y , nay m a t dat nUdng
ddi sd'ng c i a ddng b a o rdi vao d n h lao dao
cflng q u i n vdi vdng trdn M a n q u a n ddi
ngheo. Theo bao cao c i a t r u d n g b i n Ha
Van Nguygn, n a m 2008 d b i n cd 25/44 hp
ngheo chiem 56,8%. Cd nhflng t h a n g
nhieu gia dinh lam vao d n h thieu an,
p h l n ldn nhflng t h a n g dd rdi vao Iflc s l p
gieo trdng tfl t h a n g 4 - t h a n g 9 giai doan
d i u mfla mUa, trong khi dd g a n h t r e n vai
cac k h o i n np nhflng gia dinh b a n Tra
dang het sflc khd k h a n .


Di doi vdi ddi ngheo d b a n Tra la cac te
nan xa hpi nay sinh. Tai dia phUdng da
xay r a cac trUPng hdp vi p h a m p h a p Mat
n h u budn b a n t a n g trfl c h i t ma tfly, trdm
cap tai san cdng d a n hi p h a t tfl. Nhflng te
n a n xa hpi d a n g xay r a l a m m a t t r a t t u an


n i n h lam xao trpn cupc so'ng yen binh xUa
kia c i a ddng bao.


<b>III. MOT SO Y K I E N D E XUAT </b>


Trudc het d n xae dinh van de khd
k h a n mau chdt d b a n Tra la van de thieu
ngudn lUc tai chinh. Ngudn luc tai chinh
bao gdm tai san v a t chat, tien, vd'n tiet


kiem... Ngudn luc nay khong chi giflp duy
tri cupc sd'ng c i a con ngUdi ma cdn dam
b i o a n toan cho cupc sorig c i a hp trudc
nhflng r i i ro, b a t t h u d n g n h u tai nan, d'm
dau, con cai den tudi den trudng... Ngudn
Iuc tai chinh b a n che khien ngudi Khd Mfl
d ban Tra khdng cd k h a n a n g tich My de
cd the chd'ng chpi vdi nhflng bien cd bat
t h u d n g x i y ra. Su b a n che ve tai chinh
cdn la nguyen n h a n cd b a n tri hoan k h i
n a n g chuyen ddi cd d u cay trdng, ap dung
khoa hpc ky t h u a t trong s a n xuat.


</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

dupc day m a n h g i n vdi t a p h u a n kien
thflc ve phdng chdng dich benh, c i c h
cham sdc vat nuoi khoa hpc cho ddng bao
KhP Mfl d b i n Tra.


Can p h a t h u y vai trd c i a cac td c h i c
chinh tri xa hpi h a y d c doan t h e d dia
phUPng n h u Hpi p h u nfl, Doan t h a n h
men, Hpi nong dan... trong cong tac tuyen
t r u y e n ddng bao xay dUng nep sd'ng van
hoa mdi, trong viec thUc Men tiet kiem
cflng n h u ap dung cac kien thflc khoa hpc
ky t h u a t vao s a n xuat.


Mpt nguyen n h a n nfla d a n den n a n tU
do d m co' rupng d a t la tai b a n Tra, viec
quan ly va s i d u n g dat dai cdn chUa chat


che, chinh quyen xa, va t r u d n g b a n chi
n i m dupc cac so' lieu t r e n giay td cdn thUc
te cac hp tU y s i d u n g dat dai c i a m i n h
khong thong qua chinh quyen ke d khi cd
sU trao ddi m u a ban, chuyen nhupng. Viec
nay d n phai t h i t c h a t hdn nfla thong qua
cac cupc kiem t r a dinh ky va dot x u a t c i a
can bp dia chinh xa. Dd'i vdi nhflng trUdng
hdp vi p h a m p h a p Iuat d n p h l i cd h i n h
thflc x i p h a t n g h i e m k h i c de lam gUdng.


Trong cupc chien chd'ng lai ddi ngheo,
ngoai sU giup dd c i a D i n g va N h a nudc
thi sU nd lUc vUdn len c i a chinh ngUdi dan
la vo cung q u a n trpng. Nhieu hp gia dinh
ngUdi KhP Mfl d b a n T r a chUa thUe sU quy
trpng dat san x u a t c i a minh, chUa thUc sU
quyet t a m vUdn len xoa ddi giam ngheo.
C h i n g toi cd phdng v a n mpt so' hp Khd M i
d b a n Tra ve t h a i dp c i a hp trUdc viec p h a i
d m co' rupng dat. Mot so' It t h a y budn ve
t i n h d n h khd k h a n c i a m i n h nhUng chUa
cd d e h giai quyet, da sd' t h a y viec d m co^
rupng dat cho ngUdi k h a c la b i n h thudng,
chi cd mpt vai trUdng hdp la cd' gang t h u
xep de I l y lai dat. Mpt s d g i a dinh Khd Mu
d ban Tra cdn dflng so' tien vay dupc vdi lai
x u l t cao de m u a s i m nhflng vat dung xa
xi trong gia d i n h n h u tivi, xe may, dai
va de tieu dflng h a n g ngay. A n h Ld Van



P a n 36 tudi - mot ngUdi dan d b a n cho
biet : "d b a n nay nhieu ngUdi p h a i gan np
dat l l m , hp thich tieu tien trudc m i t , vay
tien de tieu xai a n ud'ng, hp a n con sUdng
hdn m i n h day... ". Quy dat cflng chUa dupc
ba con t a n d u n g triet de. D a t dai chi dUdc
k h a i thac mdi n a m mpt vu, va chi trdng
duy n h a t cay lUdng thUc hoac ngo, n h u
vay dat dai hi bd rdi, lang p h i trong khi
ngudi dan v a n cdn thieu ddi. C h i n h vi vay
d n tuyen t r u y e n van dpng cho n h a n dan
t h a y ddi ne'p song cfl, t h a y ddi tU tudng an
p h a n trudc m i t , p h a t h u y nhflng kinh
nghiem tich cUc va m a n h dan tiep t h u
nhflng kien thflc mdi trong s a n xuat.


Ndi tdm Iai, v a n de ddi nghee, n a n cho
vay n a n g lai va d m co' rupng dat d ban
Tra la mpt bai t o a n khd khong the giai
quyet mpt sdm mot chieu, ddi hdi sU hdp
tac, sU quyet t a m r a t ldn c i a cac d p
chinh quyen dia phUdng va dac biet la sU
quyet t a m t h o a t khdi vdng xoay np n i n va
ddi ngheo de vUdn tdi mot cupc sd'ng tot
dep hdn c i a chinh nhflng ngudi dan Khd
Mu ndi day./.


TAI LIEU THAM KHAO




<i>1. Le Minh Anh (2 - 2006); Vdn di doi ngheo </i>
<i>cua ngUdi Kha Mu d bdn Tra xd Chieng </i>
<i>Luang, huyen Mai San, tinh Sc/n La. Tap </i>
chi Dan toc hoc so' 2.


<i>2. Khdng Diln (1999), Bdn tgc Kha Mu d Viet </i>
<i>Nam, Nxb. Van hoa dan toe. </i>


<i>3. Dang Minh Ngoc (2004).- Canh tdc nUang </i>
<i>rdy cua ngUdi Kha Mu d bdn Co Chai, xd </i>
<i>Hdt Lot, Mai San, San La. Bao eao tiem </i>
nang nam 2004. Vien Dan toe hoc Viet
Nam, Ha Noi.


4. Luat dat dai (1994). Nxb. Chinh tri quo'c gia.
<i>5. Chu Thai Sdn, Vi Van An (2006): Ngudi </i>


</div>

<!--links-->

×