Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>LỜI MỞ ĐẦU </b>

Hoạt động tín dụng là hoạt động mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho các ngân

<b>hàng thương mại (NHTM), nhưng cũng hàm chứa nhiều rủi ro. </b>

Một trong những kỹ thuật quản trị rủi ro tín dụng của NHTM là sử dụng phân tích

chấm điểm, xếp hạng tín dụng khách hàng. Xếp hạng tín dụng được coi là một trong
những biện pháp phổ biến nhằm mục đích hỗ trợ cho cơng tác ra quyết định và quản lý
tín dụng tại các NHTM.

Tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội (SHB) hệ thống XHTD nội bộ đã được xây

dựng và triển khai ứng dụng từ năm 2008, tuy nhiên kiểm chứng qua tình trạng nợ xấu
phải trích dự phịng rủi ro vẫn gia tăng gần đây cho thấy hệ thống XHTD nội bộ vẫn còn
nhiều khuyết điểm dẫn đến sàng lọc khách hàng chưa hiệu quả. Đặc biệt là hệ thống
XHTD đối với khách hàng doanh nghiệp .Hệ thống cần được bổ sung chỉnh sửa nhằm
phù hợp hơn với điều kiện kinh tế xã hội đã thay đổi và các hiệp ước quốc tế mà Việt
Nam cam kết.

Đó là lý do tơi chọn đề tài nghiên cứu “Hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng khách

hàng doanh nghiệp tại NHTM Sài Gòn –Hà Nội”

Mục đích của luận văn nhằm nghiên cứu những vấn đề sau :

- Trình bày những vấn đề cơ bản về hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh

nghiệp tại NHTM.

- Trình bày thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp, từ đó

đưa ra những mặt còn hạn chế, nguyên nhân của hệ thống xếp hạng tín dụng khách hàng
doanh nghiệp tại ngân hàng SHB.

- Trên cơ sở những hạn chế trên, đề xuất giải pháp và kiến nghị hoàn thiện hệ

thống xếp hạng khách hàng doanh nghiệp tại SHB nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả

của hoạt động tín dụng tại SHB trong thời gian tới .

Bố cục của đề tài nghiên cứu “ Hoàn thiện hệ thống XHTD đối với khách hàng doanh

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Chương 1: Cơ sở lý luận về hệ thống xếp hạng tín dụng đối với khách hàng
doanh nghiệp của ngân hàng thương mại

Chương 2: Thực trạng hệ thống xếp hạng tín dụng đối với khách hàng doanh
nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gịn Hà Nội

Chương 3: Giải pháp hồn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng đối với khách hàng
<b>doanh nghiệp của ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Hà Nội </b>

Kết quả của đề tài nghiên cứu này có thể được áp dụng vào công tác thực tiễn vì

ngân hàng SHB đang trong q trình hồn thiện quy trình tín dụng trong đó có các vấn
đề liên quan đến XHTD khách hàng doanh nghiệp nhằm phù hợp với chính sách tín dụng
và cơ cấu tổ chức mới sau cổ sát nhập.

Đồng thời, đề tài nghiên cứu cũng góp phần hồn thiện lý luận về quản trị rủi ro tín

dụng của NHTM thông qua XHTD.

<b>CHƢƠNG 1 </b>

<b>CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN DỤNG KHÁCH HÀNG </b>
<b>DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI </b>

Trong hệ thống ngân hàng thương mại tại Việt Nam, hệ thống XHTD doanh nghiệp

được hiểu cơ bản là hệ thống phương pháp, quy mô, bộ máy, công cụ đánh giá năng lực
tài chính, tình hình hoạt động hiện tại và triển vọng phát triển trong tương lai của doanh
nghiệp cấp tín dùng từ đó xác định được mức độ rủi ro tín dụng của khách hàng làm cơ
sở để đưa ra quyết định cấp tín dụng, quản lý rủi ro, xây dựng các chính sách khách hàng
đối với từng hạng khách hàng theo kết quả xếp hạng cho phù hợp.

Hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp tại NHTM có những vai trị quan trọng

trong q trình cấp tín dụng với khách hàng như:
Kiểm sốt rủi ro tín dụng

Tiết kiệm chi phí và thời gian khi quyết định cấp tín dụng
Xây dựng chính sách khách hàng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Đáp ứng yêu cầu của cơ quan giám sát và hiệp định quốc tế

Hiện nay các tổ chức xếp hạng trên thế giới sử dụng một số mơ hình XHTD khách

hàng doanh nghiệp như mơ hình XHTD theo phương pháp chun gia, mơ hình tốn học

chỉ số Z của Altman, mạng noron thần kinh. Tại Việt Nam một số mơ hình XHTD doanh
nghiệp đang sử dụng như Trung tâm Thơng tin Tín dụng Ngân hàng Nhà nước, doanh
nghiệp kinh doanh thơng tin tín nhiệm, hệ thống XHTD doanh nghiệp của các NHTM.
Thực tế cho thấy mơ hình xếp hạng tín dụng theo phương pháp chấm điểm tín dụng khá
phổ biến tại các NHTM Việt Nam. Đây là mơ hình xếp hạng tín dụng khách hàng đã có
từ lâu nhằm đánh giá KH vay vốn qua các hoạt động phân tích của cán bộ tín dụng ở

NHTM thơng qua các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính. Mơ hình này là một trong những

mơ hình hết sức đơn giản và dễ thực hiện để xếp hạng tín dụng khách hàng.

Có thể nói các mơ hình XHTD doanh nghiệp tại Việt Nam nói chung và hệ thống

XHTD doanh nghiệp tại các NHTM đã áp dụng và kế thừa những kinh nghiệm bổ ích từ
mơ hình XHTD của các tổ chức xếp hạng nổi tiếng trên thế giới. Tuy nhiên, các NHTM
Việt Nam vẫn đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện và đưa vào sử dụng các hệ
thống tiêu chuẩn xếp hạng tín dụng nội bộ.

Quy trình XHTD khách hàng doanh nghiệp tại NHTM thông thường bao gồm ba

bước :

Thu thập sàng lọc thơng tin

Chấm điểm các tiêu chí: Thơng thường bao gồm 02 loại chỉ tiêu:

Chỉ tiêu tài chính: Phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp và thường được chia

thành các nhóm : thanh khoản, hoạt động, cân nợ, thu nhập, lưu chuyển tiền tệ.

Chỉ tiêu phi tài chính: Các chỉ tiêu phi tài chính phản ánh các nhân tố bên trong và

nhân tố bên ngồi doanh nghiệp, khơng biểu hiện bằng chỉ số tài chính nhưng ảnh hưởng
đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp tại ngân hàng.

Xếp hạng và phê duyệt kết quả phê duyệt

Tổng điểm cuối cùng của khách hàng là căn cứ để xếp hạng tín dụng cho khách

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

thể. Tương ứng với 10 hạng trên là các mức độ rủi ro khác nhau của khách hàng trong
<i>việc hoàn thành nghĩa vụ nợ với ngân hàng. </i>

Công tác xếp hạng sẽ được thường xuyên kiểm tra và đánh giá trên phạm vi toàn

ngân hàng đối với toàn bộ khách hàng được xếp hạng, để có những phát hiện và đề xuất

chỉnh sửa kịp thời những điểm không phù hợp của công tác xếp hạng.

Kết quả của hệ thống XHTD doanh nghiệp được biểu hiện rõ nét bởi tỷ trọng doanh

nghiệp thuộc diện XHTD trong tổng số doanh nghiệp quan hệ tín dụng với SHB và mối
quan hệ giữa mức xếp hạng tín dụng với chất lượng tín dụng của khách hàng doanh
nghiệp tại SHB.

Để đánh giá mức độ hoàn thiện của hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp tại

NHTM thường sử dụng các tiêu chí như:

<b>- Mức độ phù hợp của phương pháp, mơ hình xếp hạng tín dụng </b>
- Quy trình thực hiện của hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp

- Độ tin cậy của thông tin, dữ liệu đầu vào của doanh nghiệp được xếp hạng

- Hệ thống chỉ tiêu để xếp hạng tín dụng

- Số lượng doanh nghiệp vay vốn được xếp hạng tín dụng

- Chất lượng của kết quả XHTD khách hàng doanh nghiệp

- Ứng dụng kết quả XHTD trong công tác quản trị rủi ro của ngân hàng

Những nhân tố ảnh hưởng đến hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp tại NHTM

như:

- Chất lượng nguồn thơng tin đầu vào

- Trình độ hiện đại hóa cơng nghệ ngân hàng

- Năng lực và trình độ của cán bộ tín dụng

- Những thay đổi trong cơ cấu, thủ tục, chính sách.

<b>CHƢƠNG 2 </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Hệ thống XHTD doanh nghiệp tại SHB được triển khai và hoàn tất đưa vào thực hiện

trên toàn hệ thống theo quyết định 199/QĐ-HĐTQ ngày 01/08/2008 của Hội đồng quản

trị. Hệ thống XHTD doanh nghiệp đã được chỉnh sửa, bổ sung cho phù hợp với chính

sách quản trị rủi ro của ngân hàng từng thời kỳ thông qua các quyết định số 209/QĐ-
HĐQT ngày 16/06/2009, quyết định số 418/QĐ-TGĐ ngày 17/04/2012, quyết định số
492/QĐ-HĐQT ngày 11/09/2012, quyết định số 1378/QĐ-TGĐ ngày 11/09/2012

<b>Phƣơng pháp XHTD khách hàng doanh nghiệp </b>

Hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp tại SHB sử dụng phương pháp chấm

điểm các nhóm chỉ tiêu tài chính và chỉ tiêu phi tài chính của từng khách hàng trên cơ sở
bộ giá trị chuẩn đối với mỗi loại khách hàng hay ngành nghề kinh tế khác nhau.

<b>Nguyên tắc chấm điểm tín dụng khách hàng doanh nghiệp </b>

Thông thường một chỉ tiêu tài chính hoặc phi tài chính sẽ có 5 khoảng giá trị chuẩn

tương ứng với 5 mức điểm là 20,40,60,80,100. Nếu mức chỉ tiêu đạt được của khách
hàng nằm ở giữa hai mức điểm thì ưu tiên mức điểm cao hơn.

<b>Phân cấp quyền sử dụng hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp </b>

Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của các cá nhân được cấp quyền sử dụng,

truy cập hệ thống XHTD, hệ thống phân cấp quyền sử dụng thành các nhóm: nhóm người
nhập thơng tin khách hàng, nhóm người kiểm sốt, nhóm người phê duyệt thơng tin

khách hàng.

<b>Thời điểm, tần suất xếp hạng và thời gian thử thách. </b>

Việc chấm điểm xếp hạng khách hàng được tiến hành định kỳ 06 tháng/1 lần kể từ

thời điểm chấm điểm XHTD lần đầu tiên/gần nhất, theo đó hạng từ kết quả chấm điểm
<b>có hiệu lực trong vịng 06 tháng và được coi là Xếp hạng từ điểm chấm. </b>

<b>Quy trình XHTD khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng SHB </b>
<b> Bước 1: Thu thập thông tin </b>

Bước 2: Xác định ngành kinh tế.

Bước 3: Xác định quy mô

Bước 4: Chấm điểm các chỉ tiêu tài chính

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Bước 6: Chấm điểm các chỉ tiêu phi tài chính

<b> Bước 7: Tổng hợp điểm và xếp hạng tín dụng </b>
Bước 8: Phê duyệt và xếp hạng từ điểm chấm

Bước 9: Cập nhật và điều chỉnh hạng khách hàng.

<b> Cơng tác kiểm tra, kiểm sốt nội bộ với hệ thống XHTD khách hàng doanh </b>

<b>nghiệp </b>

SHB quy định cơng tác kiểm tra, kiểm sốt cơng tác XHTD khách hàng doanh nghiệp

này chủ yếu thực hiện tập trung tại Hội sở chính với đầu mối là Ban quản lý tín dụng. Do
vậy, chi nhánh chưa thực hiện việc kiểm tra, đánh giá cập nhật công tác này tại chi nhánh.

<b>Kết quả thực hiện của hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp </b>

Khái quát về kết quả thực hiện của hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp trong

giai đoạn từ năm 2011- 6/2014 thông qua tỷ trọng doanh nghiệp được XHTD trong tổng
số doanh nghiệp quan hệ tín dụng với SHB và mối quan hệ giữa mức xếp hạng tín dụng
với chất lượng tín dụng của khách hàng doanh nghiệp tại SHB.

<b>Kết quả đạt đƣợc của hệ thống XHTD khách hàng doanh nghiệp </b>

<b>- Phương pháp, mơ hình xếp hạng tín dụng tiên tiến và phù hợp với chính sách </b>
quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng SHB

<b>- Quy trình XHTD doanh nghiệp đã đảm bảo khách quan hợp lý </b>
<b>- Số lượng doanh nghiệp vay vốn được XHTD tương đối đầy đủ </b>

<b>- Chất lượng của kết quả XHTD doanh nghiệp phản ánh tương đối chính xác mức </b>
độ rủi ro của khách hàng

<b>- Ứng dụng kết quả XHTD trong công tác quản trị rủi ro của ngân hàng: hỗ trợ quá </b>
trình phê duyệt tín dụng ; hỗ trợ quản lý, quản trị khách hàng từ đó xây dựng
chính sách khách hàng phù hợp trong từng thời kỳ; một phần dùng để phân loại
nợ và ước tính dự phịng rủi ro tín dụng theo đúng quy định của Ngân hàng Nhà
nước và thông lệ quốc tế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>- Phương pháp XHTD doanh nghiệp còn mang tính chủ quan, phụ thuộc nhiều vào </b>
quan điểm chủ quan của các chuyên gia thay vì dựa trên dữ liệu thống kê lịch sử
và phân tích mơ hình kinh tế lượng.

<b>- Độ tin cậy của thông tin, dữ liệu đầu vào của doanh nghiệp được xếp hạng còn hạn </b>

chế.

<b>- Một số chỉ tiêu xếp hạng khách hàng doanh nghiệp chưa hợp lý, khó xác định </b>
<b>- Chất lượng của kết quả XHTD doanh nghiệp tại SHB chưa cao. Tỷ lệ nợ xấu vẫn </b>

phát sinh ở các khách hàng nhóm A và tỷ lệ nợ xấu ở các khách hàng nhóm BBB,
BB vẫn còn khá cao, chiếm đến 20-30%.

<b>- Tần suất XHTD khách hàng doanh nghiệp chưa đầy đủ theo quy định </b>

<b>- Công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ với hệ thống XHTD khách hàng doanh </b>
nghiệp chưa được quan tâm đúng mức

<b>- Chưa ứng dụng kết quả XHTD vào việc chiết xuất báo cáo, lưu giữ quản lý thông </b>
tin khách hàng.

<b>Nguyên nhân của những hạn chế </b>

<b>- Thiếu khung pháp lý thống nhất cho việc xây dựng và triển khai công tác XHTD </b>
khách hàng doanh nghiệp tại các NHTM.

<b>- Thông tin phục vụ cho xếp hạng không đầy đủ và thiếu chính xác. </b>

<b>- Hạ tầng cơng nghệ thông tin tại ngân hàng chưa đáp ứng được việc xây dựng hệ </b>
thống XHTD doanh nghiệp theo đúng tiêu chuẩn đặt ra.

<b>- Nhận thức về XHTD khách hàng doanh nghiệp chưa cao </b>
<b>- Trình độ đội ngũ XHTD khách hàng doanh nghiệp. </b>

<b>CHƢƠNG 3 </b>

<b>GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG XHTD KHÁCH HÀNG DOANH </b>
<b>NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP SHB </b>

Mục tiêu đặt ra đối với hệ thống XHTD của SHB trước hết là nhằm kiểm soát rủi ro

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

XHTD phải đảm bảo khả năng quản trị tín dụng thống nhất trên tồn hệ thống, đây là căn
cứ để SHB có thể dự báo được tổn thất tín dụng theo nhóm khách hàng, từ đó xây dựng
chiến lược và chính sách tín dụng phù hợp.

Hoàn thiện hệ thống XHTD doanh nghiệp cũng đặt ra yêu cầu vừa phải phù hợp với

thông lệ quốc tế nhưng không xa rời với điều kiện kinh doanh riêng biệt của SHB, vừa

phải đảm bảo tính linh hoạt có thể điều chỉnh phù hợp với những biến động của điều kiện
kinh doanh trong tương lai.

<b> Các giải pháp hoàn thiện hệ thống XHTD doanh nghiệp tại SHB. </b>
Hoàn thiện phương pháp XHTD khách hàng doanh nghiệp

Hoàn thiện mơ hình tổ chức và nhân sự

Nâng cao chất lượng thu thập và xử lý thông tin cho cơng tác XHTD khách hàng
doanh nghiệp.

Hồn thiện một số chỉ tiêu chấm điểm tín dụng

Xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu đồng bộ

Xây dựng và duy trì hiệu quả cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động XHTD doanh

nghiệp trong hoạt động tín dụng.

<b> Các kiến nghị với Chính phủ </b>

Nâng cao tính minh bạch và kỷ luật thị trường trong công tác báo cáo, kế tốn tốn
do có ảnh hưởng lớn đến tính chính xác của kết quả XHTD.

Khuyến khích sự hình thành và phát triển hệ thống các cơng ty xếp hạng tín nhiệm
<b>Các kiến nghị với NHNN </b>

</div>

<!--links-->