NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MÔ HÌNH BẢO TỒN THỰC VẬT CHUYỂN VỊ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (339.46 KB, 5 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MƠ HÌNH BẢO TỒN THỰC VẬT CHUYỂN VỊ TẠI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

Trần Ngọc Đăng*, Lục Văn Việt 
Phùng Văn Lý, Phùng Văn Hoan, Hồ Ngọc Sơn 
Trường Đại học Nơng Lâm – ĐH Thái Ngun

TĨM TẮT

Việc nghiên cứu xây dựng 01 mơ hình vườn thực vật tại trường Đại học Nông Lâm – Đại học Thái
Nguyên với 25 loài cây bản địa được sưu tầm từ nhiều vùng khác nhau đã góp phần bảo tồn một số
loài quý hiếm cũng như phục vụ cho công tác nghiên cứu và học tập của nhà trường. Kết quả điều
tra bước đầu cho thấy tỷ lệ sống của 25 lồi cây trong mơ hình có tỷ lệ sống cao dao động từ
92,8% đến 100%, tỷ lệ sống trung bình của tồn bộ mơ hình là 97,1%, vượt mục tiêu ban đầu đặt
ra (95%). Sau 8 tháng trồng đường kính sát gốc D(00) lớn nhất trong mơ hình vườn thực vật là Đinh
hương (Syzygium aromaticum) (1,74 cm), tiếp đó là Lim xẹt (Peltophorum pterocarpum) (0,73
cm). Những lồi có đường kính sát gốc nhỏ nhất như là Vàng anh (Saraca dives) (0,071 cm) và
thấp nhất là Sến mật (Madhuca pasquieri) (0,07 cm). Chiều cao cao nhất đến thấp bắt đầu từ
Giáng hương (Pterocarpus macrocarpus) với chiều cao trung bình là (56 cm), bên cạnh đó là Lim

xẹt (Peltophorum pterocarpum) (49 cm). Các lồi có sinh trưởng chiều cao thấp nhất là Táu muối

(Vatica tonkinensis) (10 cm) và Sến mật (Madhuca pasquieri) (9 cm). Kết quả nghiên cứu bước
đầu cho thấy các loài cây bản địa hoàn toàn phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu tại khu vực
Trường Đại học Nông Lâm – Đại học Thái Nguyên.

Từ khóa: Bảo tồn, thực vật, chuyển vị, sinh trưởng, bản địa

MỞ ĐẦU*

Các loài thực vật đang có mức độ nguy cấp

rất cao có khả năng bị tuyệt chủng nếu con
người không kịp dừng việc khai thác quá
mức. Các loài thực vật bị khai thác trầm trọng
hầu hết đều là cây bản địa có lợi ích vơ cùng
to lớn do có sự phát sinh và tiến hoá trong
thời gian dài nên có khả năng thích nghi cao
với điều kiện nơi mọc và có tính bền vững
cao, thân thiện với môi trường sinh thái bên
cạnh đó những tác dụng của các loài cây bản
địa vẫn chưa thể khám phá ra hết, những tri
thức bản địa rất cần được bảo vệ và phục hồi.
Vì vậy việc khơi phục các lồi cây bản địa
được coi là một yêu cầu cấp thiết hiện nay.
Bên cạnh đó nhằm tạo 1 nơi học tập và
nghiên cứu khoa học cho sinh viên trong
trường nhất là sinh viên khoa Lâm nghiệp
hàng năm phải đi đến các khu rừng tự nhiên
để thực tập với chi phí khá cao. Tuy nhiên
lượng thời gian đi thực tập ngắn như vậy thì
kiến thức được thực hành vơ cùng ít và không
hiệu quả nhiều. Để giải quyết vấn đề về khơi

phục các lồi thực vật q hiếm đồng thời tạo
nơi học tập và nghiên cứu cho sinh viên sau
các giờ học lý thuyết thì việc “Nghiên cứu

xây dựng mơ hình bảo tồn chuyển vị thực 
vật tại trường Đại học Nông Lâm Thái 
Nguyên” là rất cần thiết.

NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN

Nội dung nghiên cứu

- Xây dựng vườn thực vật trồng cây bản địa tại
trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên.
- Đánh giá sinh trưởng của các loài cây trong
mơ hình nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu 
Phương pháp thiết kế trồng

Cây con được đem ra trồng có đủ rễ, thân, lá.
Cây được trồng theo hàng, mỗi loài một hàng
trải dọc theo mơ hình với cự li hàng cách
hàng 3 mét và cây cách cây 2 mét (3x2). Thiết
kế trồng cây theo hàng, mỗi hàng tương ứng 1
loài cây. Tổng số là 406 cây/0,8 ha.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

ngày định kỳ tưới nước 1 lần vào lúc 4 giờ
chiều trong vòng 1 tháng đầu để đảm bảo cây
đủ lượng nước vượt qua giai đoạn nắng nóng
và sự thích nghi ở mơi trường mới trong mơ
hình. Bên cạnh tưới nước theo định kỳ làm cỏ
1 tháng 1 lần nhằm giảm sự xâm lấn của cỏ
với các loài cây.

Hình 1. Cây được gắn mã số thẻ

Phương pháp thu thập số liệu

Để quá trình điều tra số liệu dễ dàng hơn đã
sử dụng biện pháp gắn mã số thẻ và tên [1] cho
từng cây, gắn biển cây cho mỗi hàng và có thêm
bản đồ bố trí cây trồng trong mơ hình giúp việc
thu thập số liệu dễ dàng hơn (hình 1).

Đường kính sát gốc (D0.0), được đo sát gốc

cây trồng bằng thước kẹp cơ khí, đo theo 2
chiều Đông – Tây và Nam – Bắc rồi tính trị

số bình qn. Theo định kỳ 60 ngày đo 1 lần
để đảm bảo sự thay đổi của đường kính cây.
Chiều cao vút ngọn (Hvn) được đo bằng

thước dây. Dùng bút xóa trắng kẻ 1 đường
làm mốc ở gốc cây làm chuẩn rồi dùng
thước đo từ điểm chuẩn đến đỉnh ngọn sinh
trưởng của cây. Định kỳ chiều cao Hvn được

đo 30 ngày 1 lần.

Phương pháp xử lý số liệu

Từ các số liệu ngoại nghiệp đề tài tiến hành
tính tốn các chỉ tiêu theo công thức sau:
- Tỷ lệ sống: ; trong đó: 
C%: Tỷ lệ sống, n: Số cây sống, N: Tổng số
cây trồng trong mơ hình.

- Chiều cao trung bình của cây ở mỗi lần đo:

; trong đó: Hvn TB: Là chiều
cao trung bình của cây. ∑h: Là tổng số đo
chiều cao các cây. M: Là tổng số cây.

- Đường kính trung bình của cây ở mỗi lần
đo: [5]; trong đó: ∑d: Là tổng
số đo đường kính các cây; M: Là tổng số cây.
Kiểm tra hệ số dao động giữa các lần đo của
các chỉ tiêu sử dụng phương pháp tính
phương sai trên Excel 2013 [4].

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
Tỷ lệ sống của các loài thực vật

Bảng 1. Tỷ lệ sống của 25 lồi cây bản địa trong mơ hình vườn thực vật

Stt Loài cây

Tỷ lệ 
sống 
(%)

Stt Loài cây

Tỷ lệ 
sống 
(%)

1 Kim giao (Nageia wallichiana) 95 14 Nghiến (Burretiodendron hsienmu) 100

2 Vàng tâm (Magnolia fordiana) 92,8 15 Đinh hương (Syzygium aromaticum) 100

3 Sưa đỏ (Dalbergia tonkinensis) 93,3 16 Sến mật (Madhuca pasquieri) 100

4 Xoan nhừ (Melia azedarach) 100 17 Chò chỉ (Parashorea chinensis) 100

5 Re hương (Cinnamomum parthenoxylon) 93,3 18 Thông tre (Podocarpus pilgeri) 93,3

6 Lim xanh (Erythrophleum fordii) 92,8 19 Sao đen (Hopea odorata) 100

7 Trầm hương (Aquilaria malaccensis) 100 20 Lát hoa (Chukrasia tabularis) 100

8 Lim xẹt (Peltophorum pterocarpum) 95 21 Giổi xanh (Magnolia hypolampra) 100

9 Long não (Cinnamomum camphora) 100 22 Cẩm lai (Dalbergia oliveri) 95

10 Sau sau (Liquidambar formosana) 92,8 23 Giáng hương (Pterocarpus macrocarpus) 95

11 Táu mật (Vatica odorata) 92,8 24 Trai lí (Garcinia fagraeoides) 100

12 Táu muối (Vatica tonkinensis) 95 25 Ban (Bauhinia variegata) 100

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Bảng 2. Sinh trưởng về đường kính và chiều cao của các lồi cây trong mơ hình

STT Loài Chỉ tiêu Lần đo 1 Lần đo 2 đo 3 Lần Lần đo 4 Tăng trưởng

1 Kim giao

(Nageia wallichiana)

D(00) (cm) 0,368 0,434 0,5 0,568 0,201
H(vn) (m) 0,22 0,25 0,29 0,40 0,18

2 Vàng tâm

(Magnolia fordiana)

D(00) (cm) 0,338 0,422 0,488 0,562 0,223
H(vn) (m) 0,36 0,42 0,46 0,58 0,22

3 Sưa đỏ

(Dalbergia tonkinensis)

D(00) (cm) 0,201 0,224 0,250 0,279 0,077
H(vn) (m) 0,18 0,19 0,23 0,30 0,12

4 Xoan nhừ

(Melia azedarach)

D(00) (cm) 0,300 0,433 0,510 0,594 0,294
H(vn) (m) 0,44 0,47 0,55 0,67 0,23

5 Re hương (Cinnamomum

parthenoxylon)

D(00) (cm) 0,269 0,333 0,400 0,471 0,202
H(vn) (m) 0,37 0,43 0,47 0,56 0,29

6 Lim xanh (Erythrophleum

fordii)

D(00) (cm) 0,729 0,858 0,923 0,985 0,256
H(vn) (m) 0,54 0,58 0,64 0,77 0,23

7 Trầm hương (Aquilaria

malaccensis)

D(00) (cm) 0,594 0,697 0,806 0,912 0,318
H(vn) (m) 0,74 0,80 0,85 1,10 0,36

8 Lim xẹt (Peltophorum

pterocarpum)

D(00) (cm) 0,895 1,184 1,405 1,626 0,731
H(vn) (m) 0,57 0,69 0,79 1,06 0,49

9 Long não (Cinnamomum

camphora)

D(00) (cm) 0,180 0,236 0,258 0,269 0,089

H(vn) (m) 0,42 0,45 0,47 0,58 0,16

10 Sau sau (Liquidambar

formosana)

D(00) (cm) 0,267 0,379 0,493 0,621 0,355
H(vn) (m) 0,62 0,70 0,75 0,89 0,27

11 Táu mật

(Vatica odorata)

D(00) (cm) 0,290 0,361 0,421 0,479 0,189
H(vn) (m) 0,36 0,39 0,41 0,47 0,11

12 Táu muối (Vatica

tonkinensis)

D(00) (cm) 0,296 0,328 0,351 0,379 0,083
H(vn) (m) 0,42 0,45 0,47 0,52 0,1

13 Vàng anh (Saraca dives) D(00) (cm) 0,307 0,332 0,354 0,379 0,071

H(vn) (m) 0,39 0,43 0,48 0,56 0,17

14 Nghiến (Burretiodendron

hsienmu)

D(00) (cm) 0,439 0,514 0,573 0,633 0,194
H(vn) (m) 0,59 0,64 0,68 0,86 0,27

15 Đinh hương (Syzygium

aromaticum)

D(00) (cm) 0,922 1,739 2,161 2,667 1,744
H(vn) (m) 0,72 0,84 0,98 1,09 0,37

16 Sến mật (Madhuca

pasquieri)

D(00) (cm) 0,124 0,146 0,166 0,194 0,07
H(vn) (m) 0,26 0,29 0,31 0,35 0,09

17 Chò chỉ (Parashorea

chinensis)

D(00) (cm) 0,511 0,672 0,789 0,906 0,394
H(vn) (m) 0,87 1,05 1,14 1,21 0,34

18 Thông tre (Podocarpus

pilgeri)

D(00) (cm) 0,189 0,228 0,249 0,282 0,093

H(vn) (m) 0,31 0,35 0,39 0,44 0,13

19 Sao đen (Hopea odorata) D(00) (cm) 0,350 0,426 0,484 0,544 0,194

H(vn) (m) 0,56 0,63 0,68 0,78 0,22

20 Lát hoa (Chukrasia

tabularis)

D(00) (cm) 0,329 0,474 0,594 0,706 0,376
H(vn) (m) 0,45 0,52 0,57 0,67 0,22

21 Giổi xanh (Magnolia

hypolampra)

D(00) (cm) 0,383 0,465 0,515 0,585 0,203
H(vn) (m) 0,43 0,48 0,53 0,63 0,2

22 Cẩm lai (Dalbergia

oliveri)

D(00) (cm) 0,534 0,583 0,606 0,642 0,108
H(vn) (m) 0,61 0,78 0,88 0,95 0,34

23 Giáng hương Pterocarpus

macrocarpus)

D(00) (cm) 0,665 0,889 0,995 1,216 0,551
H(vn) (m) 0,58 0,77 0,98 1,14 0,56

24 Trai lí (Garcinia

fagraeoides)

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Kết quả điều tra qua các lần thu thập số liệu
cho kết quả tỷ lệ sống qua 8 tháng của các cây
rất cao, qua lần kiểm tra đầu vào thì một số
lồi giảm đi 01 cây như: Kim giao (Nageia

wallichiana), Vàng tâm (Magnolia fordiana),

Sưa đỏ (Dalbergia tonkinensis), Re hương 
(Cinnamomum parthenoxylon), Lim xanh 
(Erythrophleum fordii) [2], Lim xẹt

(Peltophorum pterocarpum), Sau sau
(Liquidambar formosana), Táu mật (Vatica

odorata), Táu duối (Vatica tonkinensis), Vàng

anh (Saraca dives), Thông tre (Podocarpus

pilgeri), Cẩm lai (Dalbergia oliveri), Giáng 
hương (Pterocarpus macrocarpus). Còn lại 
các lồi khác khơng giảm cây nào như: Vàng
tâm (Magnolia fordiana), Xoan nhừ (Melia

azedarach), Trầm hương (Aquilaria

malaccensis), Long não (Cinnamomum

camphora), Nghiến (Burretiodendron

hsienmu), Đinh hương (Syzygium

aromaticum), Sến mật (Madhuca pasquieri), 
Chò chỉ (Parashorea chinensis), Sao đen 
(Hopea odorata) [3], Lát hoa (Chukrasia

tabularis), Giổi xanh (Magnolia hypolampra),

Trai lí (Garcinia fagraeoides) vẫn giữ 100% 
số lượng cây từ ngày lấy số liệu đầu vào đến
lần đo cuối cùng. Tất cả các cây đều thay đổi
khi lấy số liệu lần đo thứ 2 và từ lần đo thứ 2
tất cả số lượng cây giữ nguyên đến lần đo thứ
8. Tính trên tổng thể số lượng riêng cho từng
lồi thì các cây giảm số lượng còn Kim giao
(Nageia wallichiana) 95%, Sưa đỏ

(Dalbergia tonkinensis) 93,3%, Vàng tâm 
(Magnolia fordiana) 92,8%, Re hương 
(Cinnamomum parthenoxylon) 93,3%, Lim 
xanh (Erythrophleum fordii) 92,8%, Lim xẹt 
(Peltophorum pterocarpum) 95%, Sau sau 
(Liquidambar formosana) 92,8%, Táu muối

(Vatica tonkinensis) 95%, Vàng anh (Saraca

dives) 93,3%, Thông tre (Podocarpus pilgeri)
93,3%, Cẩm lai (Dalbergia oliveri) 95%, 
Giáng hương (Pterocarpus macrocarpus) 
95%. Còn lại đều sống 100%. Từ kết quả
bước đầu cho thấy với thực địa hồn tồn mới
khơng phải nơi sống tự nhiên của chúng, thêm
vào nữa được trồng từ cây con nên với tỷ lệ
sống thống kê toàn bộ được 406 cây của 25

loài cây đạt 97,1% là tỷ lệ sống tương đối cao
ở giai đoạn đầu của việc xây dựng mơ hình.
Kết quả nghiên cứu tình hình sinh trưởng 
Kết quả sinh trưởng về đường kính D(00) và

chiều cao Hvncủa 4 lần đo của các lồi cây bản
địa trong mơ hình được trình bày tại bảng 2.

Đánh giá đường kính (D00)

Từ bảng 2 cho thấy tăng trưởng đường kính
sát gốc D(00) qua 8 tháng đo cao nhất là Đinh

hương với 1,744 cm, sau đó là Lim xẹt
(Peltophorum pterocarpum) 0,731 cm, Giáng 
hương (Pterocarpus macrocarpus) 0,551 cm,
Chò chỉ (Parashorea chinensis) 0,394 cm, Lát
hoa (Chukrasia tabularis) 0,376 cm, Trai lí 
(Garcinia fagraeoides) 0,37 cm, Sau sau

(Liquidambar formosana) 0,355, Trầm hương 
(Aquilaria malaccensis) 0,318 cm, Xoan nhừ 
(Melia azedarach) 0,294 cm, Lim xanh 
(Erythrophleum fordii) 0,256 cm, Vàng tâm 
(Magnolia fordiana) 0,223 cm, Giổi xanh 
(Magnolia hypolampra) 0,203 cm, Re hương 
(Cinnamomum parthenoxylon) 0,202 cm, Kim 
giao (Nageia wallichiana) 0,201 cm, Nghiến 
(Burretiodendron hsienmu) 0,194 cm, Sao 
đen (Hopea odorata) 0,194 cm, Táu mật 
0,189 cm, Cẩm lai 0,108 cm, Ban (Bauhinia

variegata) 0,106 cm, Thông tre (Podocarpus

pilgeri) 0,093 cm, Táu muối (Vatica

tonkinensis) 0,083 cm, Sưa đỏ (Dalbergia

tonkinensis) 0,077 cm, Vàng anh (Saraca

dives) 0,071 cm và thấp nhất là Sến mật
(Madhuca pasquieri) 0,07 cm.

Đánh giá sinh trưởng chiều cao (Hvn)

Kết quả sinh trưởng chiều cao (Hvn) được

trình bày trong bảng 2.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

lập với cây cao như vậy cũng có các cây thấp

và phát triển chậm như Long não
(Cinnamomum camphora) 0,16 m, Thông tre 
(Podocarpus pilgeri) 0,13 m, Sưa đỏ 
(Dalbergia tonkinensis) 0,12 m, Táu mật 
(Vatica odorata) 0,11 m, Táu muối (Vatica

tonkinensis) 0,1 m và Sến mật (Madhuca

pasquieri) 0,09 m. Nhìn chung với lập địa
mới hoàn toàn, cộng thêm thời gian trồng
ngắn (trong vòng 8 tháng) các cây bản địa
trong vườn thực vật đang phát triển rất tốt về
chiều cao, sự thay đổi rõ rệt qua từng lần đo
có thể nhìn thấy dễ dàng qua kết quả của các
lần đo bên trên.

KẾT LUẬN

Toàn bộ 25 lồi cây trong mơ hình có tỷ lệ
sống từ 92,8% đến 100%, tỷ lệ sống trung
bình là 97,1%, vượt qua mục tiêu ban đầu đặt
ra là 95%.

Qua 8 tháng điều tra thu thập số liệu, cho thấy
các lồi có sự phù hợp nhất như là: Đinh
hương (Syzygium aromaticum) với D(00)

1,744 cm, H(vn) 0,36 m; Lim xẹt
(Peltophorum pterocarpum) với D(00) 0,731

cm, H(vn) 0,49 m; Giáng hương (Pterocarpus

macrocarpus) với D(00) 0,551 cm, H(vn) 0,56

m; hiện đang là những loài cây có sự sinh
trưởng tốt nhất trong mơ hình.

Từ các số liệu điều tra về tỷ lệ sống, đường
kính và chiều cao là minh chứng rằng vườn
thực vật đã được xây dựng thành công với số
lượng chuẩn là 406 cây gồm 25 loài cây bản
địa khác nhau.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Khoa học và
Công nghệ Việt Nam (2007), Sách Đỏ Việt Nam, 
Phần II-Thực vật, Nxb Khoa học tự nhiên và
Công nghệ, Hà Nội, tr. 530-531.

2. Chính phủ (2006), Nghị định 32/2006/NĐ-CP 
về việc quản lý thực vật rừng, động vật rừng 
nguy cấp, quí, hiếm, Hà Nội, Ngày 30 tháng 3 
năm 2006.

3. Lê Mộng Chân, Lê Thị Huyên (2000), Giáo 
trình thực vật rừng, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội. 
4. Ngô Kim Khôi (2001), Tin học ứng dụng trong 
lâm nghiệp, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

5. Hồ Ngọc Sơn (2018) “Ảnh hưởng của thời vụ
gieo ươm đến khả năng sinh trưởng cây con Sa
mộc dầu trong gian đoạn vườn ươm tại Hà
Giang” Tạp chí Khoa học và Công nghệ - Đại 
học Thái Nguyên, 177(01), tr. 27 – 31.

SUMMARY

DEVELOPING EX-SITU PLANT CONSERVATION MODEL 
AT TNU- UNIVERSITY OF AGRICULTURE AND FORESTRY

Tran Ngoc Dang*, Luc Van Viet 
Phung Van Ly, Phung Van Hoan, Ho Ngoc Son 
University of Agriculture and Forestry - TNU

Building an ex-situ plant conservation model at TNU- University of Agriculture and Forestry with
25 native species collected from different areas is very important for learning, study and research.
Result shown that the survival rate of 25 native species is from 92.8% to 100%, the average
survival rate is 97.1%, higher than expected (95%). After 8 months, the species with biggest
diameter (D(00) ) are Syzygium aromaticum (1.74 cm), then Peltophorum pterocarpum is (0.73 cm) 
and the species with smallest diameter are Saraca divesis (0.071 cm) and Madhuca pasquieriis
(0.07 cm). Those species with highest heights are Pterocarpus macrocarpus (56 cm), then

Peltophorum pterocarpumis (49 cm). Those species with lowest height and slow growth are Vatica 
tonkinensis (10 cm) and Madhuca pasquieri (9 cm). From the initial study result, it shown that
native species are suitable with soil and climate condition in the study area.

Keyword: Conservation, plant, ex-situ, growth, native species

</div>