Giáo trình Viêm Gan Siêu Vi B và Thai Phụ

Viêm Gan Siêu Vi B và Thai Phụ

I- Lây Truyền:
Virus Viêm gan B (HBV) là một virus có 2 chuỗi DNA thuộc họ
Hepadnaviridae.
HBV được tìm thấy với số lượng cao ở trong máu, và với số lượng thấp hơn ở
tinh dịch, dịch tiết âm đạo và các dịch tiết từ vết thương. Tại Mỹ, lây truyền qua đường
tình dục là nguyên nhân chủ yếu gây nhiễm HBV ở người lớn [1].
Khoảng 25% những người có quan hệ tình dục thường xuyên với bệnh nhân
nhiễm HBV sẽ trở thành huyết thanh dương tính. [2]
Khoảng 50% các trường hợp nhiễm HBV cấp ở người lớn có triệu chứng và 1%
trong số đó diễn biến đến suy gan cấp và tử vong.
Các bệnh nhân nhiễm cấp biểu hiện lâm sàng bằng các triệu chứng viêm gan
cấp như chán ăn, buồn nôn, nôn, sốt, đau bụng và vàng da [1].
Vàng mắt, vàng da trong Viêm Gan B cấp
10-20% phụ nữ HBsAg dương tính sẽ truyền virus cho con sơ sinh nếu trẻ
không được chủng ngừa (miễn dịch chủ động hoặc thụ động).
Phụ nữ HBsAg dương tính có thể truyền virus cho con sơ sinh
Giai đoạn chu sinh là lúc dễ lây truyền virus HBV từ mẹ sang thai nhi nhất
Ở những phụ nữ HBsAg và HBeAg dương tính, lây truyền hàng dọc mẹ-con
(Mother to Child Transmission=MCT) xảy ra ở khoảng 90% trường hợp [2].
Giai đoạn cuối của thai kỳ là lúc thai nhi dễ bị lây nhiễm HBV nhất
Ở bệnh nhân viêm gan B cấp, lây truyền theo hàng dọc xảy ra cho 10% trẻ sơ
sinh khi nhiễm trùng xảy ra ở 3 tháng đầu của thai kỳ
Lây truyền theo hàng dọc xảy ra cho 80 -90% trẻ sơ sinh khi mẹ nhiễm HBV
cấp xảy ra ở 3 tháng cuối thai kỳ [2].
II- Di Chứng
Nhiễm HBV mãn xảy ra ở 90% trẻ bị lây nhiễm, 60% ở trẻ nhiễm <5 tuổi , và ở
2%-6% người lớn.

Trong số những bệnh nhân nhiễm HBV mãn, nguy cơ tử vong do xơ gan và ung

thư tế bào gan nguyên phát là 15%-25%. [1]
Diễn biến Viêm Gan B mãn: có thể dẫn đến xơ gan, suy chức năng gan và ung
thư gan
- Chưa có bằng chứng cho thấy nhiễm HBV gây quái thai [3].
- Tuy nhiên, nhận thấy có tần xuất cao trẻ sơ sinh nhẹ cân từ những bà mẹ
nhiễm HBV cấp trong lúc mang thai [3].
- Trong một nghiên cứu nhỏ, viêm gan cấp ở mẹ (type B hoặc không do type B)
không ảnh hưởng trên tần suất dị tật bẩm sinh, thai lưu, hư thai hoặc suy dinh dưỡng
bào thai.
- Tuy vậy, viêm gan cấp có thể làm gia tăng tỉ lệ sanh thiếu tháng [4].
III- Ai cần được Xét Nghiệm? [1]
Xét nghiệm kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B (HBsAg) cho tất cả những
phụ nữ có thai trong lần khám tiền sản đầu tiên.
Phụ nữ vào phòng sanh nhưng chưa thử HBsAg tiền sản phải được lấy máu xét
nghiệm ngay [5].
Sản phụ cần gửi bản sao kết quả xét nghiệm viêm gan B đã thực hiện trước đây
cho bệnh viện.
“Hơn 90% phụ nữ HBsAg-dương tính khi xét nghiệm tầm soát thường quy sẽ là
người mang mầm bệnh HBV lâu dài, do đó không cần thiết xét nghiệm tầm soát lại ở
giai đoạn sau của thai kỳ. Trong những tình huống đặc biệt, ví dụ: khi mẹ có triệu
chứng viêm gan cấp, phơi nhiễm viêm gan, hoặc có những hành vi nguy cơ như tiêm
chích thuốc cấm trong thời gian mang thai, có thể kiểm tra thêm xét nghiệm HBsAg
lúc 3 tháng cuối của thai kỳ [6]
Kiểm tra tất cả các mối quan hệ nhạy cảm (bao gồm tất cả các thành viên trong
gia đình) bằng bilan xét nghiệm tầm soát HBV (HBsAg, antiHBc, antiHBs).
Việc tầm soát và tiêm phòng cho tất cả các mối quan hệ nhạy cảm với thai phụ
HbsAg dương tính phải được các bác sĩ nhi khoa, bác sĩ thăm khám tổng quát và bác sĩ
sản phụ khoa thực hiện.

HBsAg dương tính kết hợp với IgM anti-HBc âm tính cho thấy có nhiễm mãn

tính.
Nếu dương tính, kết quả xét nghiệm này cần được báo cáo cho cơ quan đảm
trách về tiêm phòng-phòng chống nhiễm HBV chu sinh để đảm bảo điều trị tốt cho
người mẹ và tiêm phòng thích hợp sau phơi nhiễm cho trẻ có nguy cơ [1].
Nhân viên chăm sóc y tế cho trẻ cần được thông báo về tình trạng HBsAg
dương tính của người mẹ và thông tin về việc trẻ đã được tiêm phòng vaccin HBV và
tiêm globulin miễn dịch viêm gan B (HBIG) hay chưa?
IV- Điều Trị
Điều trị hỗ trợ đối với nhiễm HBV cấp. Bệnh nhân viêm gan B mãn cần được
chăm sóc bởi các bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm trong điều trị viêm gan B bằng
alpha-interferon, lamivudine và các thuốc khác [1]. Interferon hình như không có tác
dụng phụ trên phôi và thai. Tuy nhiên, dữ liệu còn giới hạn, do đó cần cân nhắc kỹ lợi
hại trước khi dùng cho thai phụ [7-9].
Các dữ liệu ban đầu không cho thấy Lamivudine gây ra quái thai [10].
Lamivudine đã được dùng trong nửa thai kỳ sau với mục đích cố gắng phòng tránh lây
truyền HBV chu sinh, nhưng kết quả chưa rõ rệt [11,12]

V- Phòng Ngừa Sau Phơi Nhiễm đối với Phụ Nữ có thai [1, 13]
Tiêm phòng Viêm Gan B có tác dụng bảo vệ tốt cho người chưa nhiễm HBV
A- Phơi nhiễm với những người đang bị Viêm Gan B cấp
Phơi nhiễm xảy ra sau quan hệ tình dục: 14 ngày sau lần quan hệ gần đây nhất
1- Tiêm một đợt vaccin ngừa HBV vào cơ delta
+ 2 loại vaccin Viêm Gan B đơn giá (monovalent) sẵn có để tiêm chủng trước
phơi nhiễm và sau phơi nhiễm là Recombivax HB® (Merck and Co., Inc.) và Engerix-
B (SmithKline Beecham Biologicals).
2- Thêm một liều globulin miễn dịch Viêm Gan B (HBIG) 0.06 mL/kg, tiêm
bắp vào tay bên đối diện.
+ Để phòng tránh sau tổn thương xuyên da hoặc niêm mạc, cần tiêm thêm một
liều HBIG 1 tháng sau đó.
B- Phơi nhiễm với những người nhiễm HBV mãn

Phòng tránh tích cực sau phơi nhiễm bằng vaccin viêm gan B đơn độc được
khuyến cáo sử dụng cho:
+ các bạn tình,
+ những người dùng chung kim tiêm,
+ những người tuy chung nhà nhưng không có quan hệ tình dục với các bệnh
nhân nhiễm HBV mãn.
VI- Các đối tượng khác cần được tiêm phòng
• Những người ở chung nhà và bạn tình của phụ nữ HBsAg-dương tính (phát
hiện qua tầm soát tiền sản) cần được tiêm phòng [5].
• Những người có tiền sử bệnh lây nhiễm qua đường tình dục (STD).
• Những người đang chạy thận nhân tạo, đang dùng các yếu tố đông máu cô
đặc, hoặc những người có phơi nhiễm nghề nghiệp với máu.
• Tất cả những người trước đây chưa được chích ngừa HBV đang tham gia vào
các chương trình cai nghiện thuốc hoặc đang bị tập trung cải tạo
• Phụ nữ có thai đang điều trị các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục
(STI), chưa được tiêm phòng trước đây và xét nghiệm âm tính với viêm gan B, cần
được tiêm phòng HBV.
Cần tiêm phòng cho tất cả những người ở chung nhà với thai phụ nhiễm HBV
Bạn tình của phụ nữ HBsAg-dương tính phát hiện qua tầm soát tiền sản cần
được tiêm phòng
VII- Trước khi sanh nở
A- Phụ nữ có thai mang mầm bệnh HBV cần được khuyến cáo
• Tiêm phòng Viêm gan A theo chỉ định.
• Tránh uống rượu
• Tránh các thuốc hại gan như acetaminophen (Tylenol), có thể làm cho tình
trạng tổn thương gan xấu hơn.
• Không được hiến máu, hiến tạng, hoặc hiến các mô khác.