Giao an van 7 ky II

Ngy son
Ngy dy
Tiết50
Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
A/ Mục tiêu bài học
Giúp h/s:
Biết trình bày cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
Tập trình bày cảm nghĩ về một số tác phẩm đà học
trong chơng trình.
*. Tiến trình bài dạy.
A. ổn định lớp .
B. Kt phần chữa bài kt.
C. Bài mới:
? Bài văn viết về bài ca dao I).Tìm hiểu cách làm bài văn
nào?

biểu cảm về tác phẩm văn

? Đọc liền mạch bài ca dao?

học.

? Đọc liền mạch bài văn biểu 1, Bài văn: Cảm nghĩ về một
cảm đó?

bài ca dao.

? Đọc bài văn em thấy t/g đà 2, Nhận xét:
phát biểu cảm nghĩ của mình - LËp ý qua sù håi tëng.
theo c¸ch lËp ý nào?

- Hình thành cảm xúc từ

? Với cách lập ý nh vậy t/g đà t- những chi tiết, h/a..
ởng tợng, liên tởng, suy ngẫm PBCN về bài ca dao bằng cách
về các h/a,chi tiết của bài ca tởng tợng, liên tëng, suy ngÉm,
dao. Em h·y chØ ra c¸c yÕu tè về nd, ht của bài ca dao ấy.
đó trong bài văn?
Đó chính là phát biểu cảm - Bố cục: 3 phần:
nghĩ về bài ca dao.

+ MB: Giới thiệu h/c tiếp xúc

? Đọc bài văn và xác định bố tp.
cục?

+ TB: Những cảm xúc, suy
200


Ngy son
Ngy dy
? Nêu ý của từng phần?

nghĩ do tp gợi lên.
+ KB: ấn tợng chung về tp.
3, Ghi nhớ: SGK,

? Quá trình tìm hiểu bài văn
em rút ra đợc nghi nhớ gì về
cách PBCN về 1 tp VH và bố

cục của 1 bài văn PBCN về
tpVH.
? Phân biệt PBCN về TPVH với
phân tích tác phẩm VH.
II.Luyện tập:
Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya của Hồ Chí
Minh.
Gợi ý:
- Em gặp bài thơ trong hoàn cảnh nào?
- Cảm xúc , ấn tợng chung nhất của em về bài thơ là gì?
- Trong bài thơ có những nd chính nào?
- Em có t.c gì trớc h/a thiên nhiên trong bài thơ?
-

Em nhận thấy âm thanh tiếng suối trong bài thơ đợc gợi
ra có gì mới mẻ hấp dẫn?

- H/a trăng, hoa, cổ thụ quấn quýt, sinh động tạo cho em
cảm giác ntn?
- Cảnh và tình trong bài thơ tạo mối tơng quan ra sao?
- Qua đó em hiểu tâm hồn của Bác ntn?
- Em có cảm xúc gì trớc tâm hồn cao cả của Hồ Chí Minh?
- Toàn bài thơ ®· t¹o cho em suy nghÜ ntn?

201


Ngy son
Ngy dy
(H/s trả lời các câu hỏi để tìm ý, tự lập dàn ý, chuẩn bị cho

giờ luyện nói.)
*.Chuẩn bị bài : Tiếng gà tra, bài viết số 3.

Tuần14
Tiết 53+54

Bài 13.
Tiếng gà tra
( Xuân quỳnh)
*. Mục tiêu bài học

Giúp h/s:
- Cảm nhận đợc vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những
kỉ niệm về tuổi thơ và tình cảm bà cháu đợc thể hiện trong
bài thơ.
- Thấy đợc nghệ thuật biểu hiện tình cảm, cảm xúc của
t/g qua những chi tiết tự nhiên, bình dị.
*. Tiến trình bài dạy.
A. ổn định lớp .
B. Kt bài cũ:
Đọc 2 bài thơ Cảnh khuya và RTG của Bác?
? Cho biết cảm nhận của em về 2 bài thơ?
( Trình bày gọn trong3)
202


Ngy son
Ngy dy
C. Bài mới:
I)Giới thiệu chung.

H/s đọc chú thích *

1, Tác giả:

? Chú thích cho em hiểu những Xuân Quỳmh (1942 1988) là
gì về t/g Xuân Quỳnh?

nhà thơ cữ xuất sắc trong nền

? Ngoài lời giới thiệu trong SGK thơ hiện đại VN.
em còn có những hiểu biết nào 2, Tác phẩm:
khác về t/g XQuỳnh?

Ra đời những năm 1960, đất

? Em biết những bài thơ nào nớc ta bắt đầu cuộc kháng
của XQuỳnh?

chiến chống đế quốc Mĩ đầy

? HÃy nêu hoàn cảnh sáng tác cam go.
của bài thơ TGT?

+ Thể thơ: 5 chữ tự do.

? Bài thơ đựơc sáng tác theo
thể thơ nào? Em đà học bài thơ
nào cũng đợc viết theo thể thơ
5 chữ tự do?
(Đêm nay Bác ko ngủ- Minh Huệ). III. Đọc, hiểu văn bản.

1, Đọc.
Đọc giọng vui vẻ, bồi hồi, phân
biệt lời mắng của bà với lời kể,
tả của nhà thơ trong vai ngời
chiến sỹ.

2, Chú thích:

Nhịp thơ 3/2, 2/3, nhấn mạnh ở 3, Phân tích bố cục: 3 đoạn:
những câu, từ đợc lặp lại.

Đ1: TGT cất lên trên đờng hành

Giải nghĩa những từ khó trong
SGK.

quân.
Đ2: TGT gợi về kỉ niệm ấu thơ.
Đ3: TGT gợi suy t

? Chỉ ra bố cục của bài thơ;
(Đoạn1:Từ

đầu

Nghe

4, Phân tích bài thơ.

gọi a) Âm thanh tiếng gà tra cÊt

203


Ngy son
Ngy dy
thơ

lên trên đờng hành quân.

Đoạn2: Tiếp Đi quasoạt

Tiếng gà tra- tiếng gà nhảy ở

Đoạn3: Phần còn lại).

xóm vắng =>Một (t), (k), yên

Đọc đoạn 1:

bình êm ả có sự sống rất đỗi

? Tiêu đề bài thơ đà đa chúng

thân quen.

ta đến với
Một âm thanh đó là TGT.
Vậy âm thanh ấy đợc đặt
trong (t), (k) nghệ thuật nào?
? Thời gian, (k) gian ấy tạo cảm

giác gì?
? Tại sao trong muôn vàn âm

Tiếng gà tra: Nghe xao động
nắng tra

thanh của không gian yên bình
ấy mà t/g lại chỉ lắng nghe thấy bàn chân đỡ mỏi.
TGT?
? Và với ngời chiến sĩ trên đờng gợi về tuổi thơ.
hành quân âm thanh ấy đà (Điệp ngữ ) =>nhấn mạnh,
mang đến những niềm cảm khơi
xúc nào?

dậy cảm xúc của nhà thơ, gây

? ở đây, t/g đà sd bp nghệ ra những liên tởng nt khác
thuật gì?

nhau.

? Bp nt điệp ngữ ấy có t/d ntn?
( Gv bình)
? Và trong cảm xúc ấy, kỉ niệm
tuổi thơ là cảm xíc sâu đậm b, Tiếng gà tra gợi về những kỉ
nhất!

niệm thơ ấu.

T54.

Tiếng gà tra:

Đọc đoạn2.

+ H/a những con gà mái với

? Quan sát khổ 1 của đoạn2.

những qu¶ trøng hång.
204


Ngy son
Ngy dy
Em thấy TGT đà gợi h/a thân th-

- hông những trứng.

ơng nào trong kỉ niệm?

- Này mái mơ- hoa đốm

? H/a thân thơng đó hiện lên

- trắng.

qua những chi tiết nghệ thuật
nào?

Mái vàng óng
nh màu nắng.
=> Đảo ngữ, điệp ngữ, so

? Em phát hiện ra những bpnt

sánh, tính từ chỉ màu sắc

nào đợc sd trong khổ thơ?

=>

? Những bpnt đó có tác dụng
gì?
? Từ h/a bức tranh gà gợi cho em
liên tởng đến điều gì?

Tiếng gọi gần gũi thân
thơng, gắn bó => Bức tranh
gà nhiều màu sắc.
=> Vẻ đẹp tơi sáng đầm

? Ngoài h/a thân thơng về ổ ấm, hiền hoà, bình dị cuả
trứng, về những con gà mái, làng quê.
những khổ thơ tiếp theo của đ
2 còn cho biết TGT gợi h/a thân + H/a ngời bà:
thơng nào nữa trong lòng t/g?
? H/a ngời bà hiện lên gắn liền Lời bà mắng:
với những kỉ niệm nào?

- Gà đẻ nhiều lang mặt.

? Em có nhận xét gì về câu

=>Lời mắng yêu chân thật,

mắng của bà?

giản dị mà sâu sắc -> T/y

? Chi tiết bà mắng yêu gợi cho

của

em cảm nghĩ gì?

bà dành cho cháu.

? Vì sao ngời cháu nhớ kỉ niệm
này?

- Tay bà khum, dành,..

? Ngoài kí ức về những lời

- chắt chiu,

mắng yêu của bà, trong tâm trí
ngời cháu , h/a ngời bà còn hiện
lên qua những chi tiết nào?

=> chịu thơng, chịu khã,
tiÕt kiÖm.
205


Ngy son
Ngy dy
? H/a đó gợi cho em suy nghĩ
gì về đức tính của bà?
? Ngoài sự tần tảo, tiết kiệm em
còn nhận thấy ở bà có đức tính
nào nữa? Đọc khổ thơ tiếp
theo.

- Bà lo,mong//
-> nỗi lo, niềm mong ớc rất

? Vì sao bà lại có nỗi lo ấy và vì

đời thờng => tình yêu thơng

sao bà lại mong điều đó?

thầm lặng, giản dị.

? Từ đó gợi cho em suy nghĩ
gì?
(Cuộc sống vất vả, khó khăn

=> c/s của nớc ta trong h/c
chiến tranh).
? Và trong cuộc sống khó khăn
ấy, chính sự tần tảo, nỗi lo,
niềm mong ớc của bà là để
mang lại cho cháu niềm vui. Đọc
lại khổ thơ thĨ hiƯn niỊm vui
Êy?
? Cã ý kiÕn cho r»ng, nh÷ng
khỉ thơ đầu của đoạn 2 là
biểu cảm gián tiếp, còn khổ (Ôi, sột soạt ) Từ láy, từ
thơ

này

là

biểu

cảm

trực

tiếp.Em có ý kiến ntn?

biểu cảm trực tiếp=> Niềm
vui

? Cách biểu cảm trực tiếp ở khổ khôn xiết => Niềm biết ơn
thơ này đợc biểu hiện thông của

qua từ ngữ nào?

cháu > < bà.

? Vì sao cháu lại có niềm vui
206


Ngy son
Ngy dy
ấy?
? Đó là những q áo ntn?

-> Bà: yêu thơng, lo lắng,
hiểu tâm lí trẻ thơ của cháu.

? Vì sao đó là những quần áo Cháu: kính trọng, biết ơn bà
bình thờng mà cháu lại vui đến

và h/a về bà in đậm trong

vậy?

lòng cháu.

? Qua đó em hiểu đợc tình Tình

bà

cháu:

sâu

nặng,

cảm bà dành cho cháu, cháu thân
dành cho bà và tình bà cháu ở

thiết.

đây ntn?
( Thảo luận)
Nh vậy TGT ko chỉ gợi về những
kỉ niệm ấu thơ mà còn tiếp tục
gợi lên những gì khác nữa?

c) TGT gợi những suy t:

Đọc đoạn 3.

+ Về hạnh phúc:

? Đó là những suy t gì?

TGT may hạnh phúc

? Vì sao t/g lại có thể nghĩ TGT Giấc ngủ hồng sắc trứng
mang bao nhiêu hạnh phúc?
? H/a giấctrứng có ý nghĩa
gì?

Đó là niềm hp đợc sống



bình yên trong tình yêu
thơng, đó là giấc mơ tới
những điều tốt lành, vui vẻ.
+ Về cuộc chiến đấu.

? Ngoài ra, ngời cháu còn suy t Vì:
về điều gì nữa

- TQ

? Em có nhận xét gì về bp nt - Xóm làng
t/d sd?

- bà

? Điệp ngữ đó có tác dụng ntn?

Tiếng gà, ổ trứng

(Gv bình)

điệp ngữ =>
khẳng định

? Nhìn lại toàn bài thơ, em mục ®Ých

207


Ngy son
Ngy dy
nhận thấy sd thể thơ 5 chữ
trong bài có gì đặc biệt?

c/đ cao cả
nhng rất

( Thể thơ 5 chữ có sự phá cách bình dị.
bằng những dòng 3 chữ; TGT)

? Vậy âm thanh TGT đợc lặp lại mấy lần?
? Việc nhắc lại 4 lần nh vậy có t/d gì?
(Tạo mạch ý, mạch cảm xúc cho bài thơ)
? Với mạch ý xuyên suet nh vậy, dòng cảm xúc của t/g đÃ
đợc lập theo hớng nào?
(hiện tại -> hồi tởng quá khứ -> suy nghĩ về hiện tại).
? Trong dòng cảm xúc ấy em bắt gặp những h/a thơ
đẹp nào?
(Nhận xét về tính từ hang -> sắc màu của hiện tại).
5, Tổng kết:
? Nêu khái quát thành công về Ghi nhớ: SGK
nội dung nt của bài thơ?
III) Luyện tập.
1, Btập trắc nghiệm: H/a xuyên suốt, nổi bật nhất trong
bài thơ.
A. Ngời bà

B. Tiếng gà tra.
C. Ngời cháu.
D. ổ trứng hồng.
2, Viết từ 3 5 câu cảm nhận về khổ thơ cuối cùng trong
bài
* VN: Học bài.
Chuẩn bị bài tiếp theo.
208


Ngy son
Ngy dy

điệp ngữ

Tiết55:

*mục tiêu bài học :
Giúp h/s:
Hiểu đợc thế nào là điệp ngữ và giá trị của điệp ngữ
Biết sử dụng điệp ngữ khi cần thiết
*tiến trình bài dạy .
A.ổn dịnh lớp:
B. KT bài cũ:
Đọc bài thơTGT cho biết thành công NT nổi bật

trong

khổ 1,khổ cuối?
C.Bài mới:

+ Điệp ngữ và tác dụng của
điệp ngữ.
Cho 2 ví dụ

2 đoạn trÝch 1, VÝ dơ: SGK.

trong TGT.

2, NhËn xÐt:

? Cã nh÷ng từ ngữ nào đợc lập Nghe lặp lại 3 lần: nhấn
lại?

mạnh cảm xúc.

? Nhớ lại và nêu tác dụng của vì- lặp lại 4 lần: nhấn mạnh
việc lặp lại?
(GV bình)

mục đích chiến đấu của ngời
chiến sĩ.
Phép điệp ngữ.

=>Đó là phép điệp ngữ.

3, Ghi nhớ: SGK.

? Em hiểu thế nào là phép
điệp ngữ?
209

Ngy son
Ngy dy
? Phân biệt phép điệp ngữ
và điệp ngữ -> Tên gọi thông
thờng là điệp ngữ.

*) Cấu tạo của ®iƯp ng÷: cã

? Cho vd ®iƯp ng÷ em ®· thĨ là từ, ngữ, câu, đoạn.
gặp.

II) Các dạng điệp ngữ:

( BT nhanh) Gv đa VD: lỗi lặp 1, Ví dụ: SGK.
từ

2, Nhận xét:
-> phân biệt.

Có 3 dạng điệp ngữ thờng

? Chỉ ra cấu tạo của các điệp gặp:
ngữ trong các vd?

- §iƯp ng÷ nèi tiÕp.
- §iƯp ng÷ chun tiÕp.

? Em hiĨu ntn về nghĩa của

- Điệp ngữ cách quÃng.

các từ ngữ: “nèi tiÕp, chun 3, Ghi nhí: SGK.
tiÕp, c¸ch qu·ng”.
? Gv đa vd của ba tên gọi
điệp ngữ để h/s tự xđ.
? Trở lại với các vd mà h/s vừa
tìm để chỉ ra các dạng điệp
ngữ?
? Nhắc lại kiến thức toàn bài.
II. Luyện tập:
Bài tập 1 + 2
- Xác định điệp ngữ. xác định các dạng điệp ngữ.
- Phân tích tác dụng của những điệp ngữ ấy.
Bài tập 3
- Chữa lỗi lặp từ trong đoạn văn.
C1: Vấn đề hiện tợng lặp nhng lặp có dụng ý nghệ thuật.
Nh cách dùng chỉ từ này điệp lại trong bài thơ TGT.
210


Ngy son
Ngy dy
VD: Này là những đoá cúc vàng rực rỡ.Này là những bông thợc dợc với tầng tầng cánh hàng xếp khít bên nhau.Này là
C1; viết gọn lại:
Nào hoa cúc, hoa thợc dợc, hoa đồng tiền và cả hoa hang.
Hoa lay ơn nữa.
Bài tập 4:
Trên cơ sở bài tập 3 học sinh tự viết đoạn văn có sử dụng

điệp ngữ của mình
Đọc bài, nhận xét, sửa.
ã Học sinh chuẩn bị bài: PBCN về Cảnh khuya của Hồ
Chí Minh cho giờ luyện nói.

Tiết56:

luyện nói văn biểu cảm
về tác phẩm văn học
*. Mục tiêu bài học :
Giúp học sinh:
- Củng cố kiến thức về cách làm bài PBCN về tác phẩm văn
học.
- Luyện tập phát biểu miệng trớc tập thể, bày tỏ cảm xúc
suy nghĩ về tác phẩm văn học
ã Tiến trình bài dạy.
A. ổn định lớp .
B. Kiểm tra phần chuẩn bị bài ở nhà của học sinh.
C. Bài mới:
- Học sinh nêu đề bài đà chuẩn bị.
211


Ngy son
Ngy dy
- Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya của
Hồ Chí Minh.
? Đứng trớc đề bài này em xác
định cần mấy thao tác.
Tiến hành thao tác. Tìm hiểu I. Tìm hiểu đề:

đề.
? Đề bài thuộc thể loại gì?
? Đối tợng biểu cảm của đề là
gì?

- Thể loại: Văn biểu cảm về
tác phẩm văn học
- Đối tợng biểu cảm: Bài thơ
Cảnh khuya- HCM

Trên cơ sở dàn ý h/s đà chuẩn II. Tìm ý, lập dàn ý
bị ở nhà, gv cùng h/s xây
dựng một dàn ý chung cho cả
lớp.

A. Mở bài
- Bài thơ CK Bác viết

? Nêu những ý chính ở phần
mở bài?
? Bài thơ để lại trong em ấn t-

năm 1947 tại Việt Bắc.
- Bài thơ để lại trong em
ấn tợng rất sâu sắc

ợng chung là gì?

B. Thân bài.

? Nêu những nội dung chính

1/ Ngạc nhiên, thích thú

của bài thơ?

khi ngắm bức tranh

? Đứng trớc hình ảnh thiên

thiên nhiên đẹp

nhiên và tâm hồn Bác em có

- Tiếng suối- so sánh với

những cảm xúc gì?

tiếng hát xa- ấm áp có

? Bức tranh thiên nhiên có

hồn.

những h/a nào mà giúp em có

- Trăng-

cảm xúc ấy?
? Những h/a ấy đợc miêu tả

thông qua bp nt đặc sắc gì?
? Từ những h/a ấy em liên t-

lồng

bóng

cây,

hoa.
- Cảnh vật đan dệt vào
nhau.
- Bức

tranh

lung

linh,
212


Ngy son
Ngy dy
ởng đén những gì?

huyền ảo.

? Vì sao em lại có t/c nh vậy?

- Tiếng

? Đứng trớc đêm cha ngủ của

suối

trong

thơ

Nguyễn TrÃi

Bác em hiểu thêm gì về Ngời?

2/ Xúc động, cảm

? Nét thành công của nghệ

phục tự hào về Bác .

thuật điệp ngữ

- Bác cha ngủ- thởng ngoạn

cha ngủ ở

đây là gì?

trăng ( Vì Ngời là thi sĩ).

? Liên tởng ntn?

- Lo cho đất nớc ( Vì Ngời

?ở phần này em cần nêu ý
nào?

là vị lÃnh tụ).
- Nhiều đêm không ngủ

- GV hớng dẫn HS phân

của Bác

biệt văn nói và văn viết.

( Đêm nay Bác không ngủ

? Y/c 1 giờ luyện nói cần đảm

Minh Huệ)

bảo về những mặt nào?

Không ngủ đợc- HCM

? Nêu các y/c cụ thể về nội
dung, hình thức.

C. Kết bài.

-Khái quát cảm xúc của em về

-Lu ý: Nghi thức chào, hỏi, bài CK.
cảm ơn.

III) Luyện nói.

- GV chia công việc cụ thể 1/ Phân biệt văn nói và văn
cho từng nhóm HS cụ thể. viết.
- Các

nhóm

thảo

luận, 2/ Nêu yêu cầu của giờ luyện

chuẩn bị trình bày.

nói

- Mỗi nhóm cử nhóm trởng +Nội dung: theo dàn ý.
điều hành, th kí ghi +Hình thức: Mạch lạc, rõ ràng,
chép.

biểu cảm.

- GV phát phiếu hoạt động 3/ Luyện nói.
nhóm: Tên- công việc- u- a)Nhóm
khuyết- dự kiến điểm

+Nhóm 1: Mở bài

- Gv thống kê điểm cho cả +Nhóm2: PBCN về hình ảnh
213


Ngy son
Ngy dy
lớp.
-

thiên nhiên.

Đại diện nhóm lên trình +Nhóm 3: PBCN về tâm hồn
bài trớc lớp.

Bác

- Một HS trình bày toàn + Nhóm 4: Kết bài.
bài.

b) Cả lớp.

GV theo dõi, nhận xét, sửa.
ã HDVN: + Luyện nói theo
tổ.
+Viét thành bài
văn hoàn chỉnh.
+Soạn bài tiếp

theo.

214


Ngy son
Ngy dy

Tuần 15

Bài 13, 14

Tiết57 Văn bản:

Một thứ quà của lúa non : Cốm
(Th
ạch Lam)
A/ Mục tiêu bài học.
Giúp HS :
Cảm nhận đợc phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hoá trong
một thứ quà độc đáo và giản dị của dân tộc.
Thấy và chỉ ra đợc sự tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc trong
lối văn tuỳ bút của Thạch Lam.
B/ Tiến trình bài dạy.
A. ổn định lớp.
B. KT phần công việc ở nhà ( trang 56)
C. Bài mới
I. Giới thiệu chung:
? Phần chú thích trong bài 1, Tác giả:
cho em hiểu những gì về Thạch Lam Nguyễn Tờng

t/g Thạch Lam?

Lân (1910 1942) là nhà

? Ngoài ra em còn có những văn nổi tiếng.
hiểu biết thêm nào khác về 2, Tác phẩm:
tác giả này?

Bài Một rút từ tập tuỳ

? Nêu xuất xứ của tác phẩm bút Hà Nội (1943).
này?

II. Đọc hiểu văn bản:
1, Thể loại:
Tuỳ bút: Ghi chÐp vÒ h/a’, sù
215


Ngày soạn
Ngày dạy
viƯc cã thËt, diƠn ra xung
quanh cã chó trọng thiên về
? Lần đầu tiên trong chơng biểu hiện cảm xúc, suy nghĩ
trình NV, em đợc biết thể của tác giả trớc h/a sự việc
loại tuỳ bút. Vậy qua chú ấy.
thích em hiểu gì về thể - Ng giàu h/a, chất trữ
loại này?

tình.

? Em có biết những bài tuỳ
bút nào khác?
( Vũ trung tuỳ bút - Phan
Đình Hổ.
Thơng nhớ mời hai Vũ
Bằng.

2, Đọc:

Đặc biệt là tuỳ bút của
Nguyễn Tuân Tuyển tập
Nguyễn Tuân.)

3, Chú thích:

- Đọc với giọng thật tình
cảm, tha thiết, trầm lắng,
chậm, êm.

4, Bố cục: 3 đoạn:
Đ1:

Từ

đầu

nh

chiếc

- Giải nghĩa từ khó trong thuyền rang Cảm nghĩ vỊ
SGK – chó ý tõ H-V.

ngn gèc cđa Cèm.
§2: TiÕp … “nhịn nhỈn” –

? Em h·y cho biÕt bè cơc của Cảm nghĩ về giá trị của
bài tuỳ bút này?

Cốm.

? Bài tuỳ bút viết về cái gì?

Đ3: Còn lại. Cảm nghĩ về

? S/d những phơng thức sự thởng thức Cèm.
216


Ngy son
Ngy dy
biểu đạt nào?
(Miêu tả, kể, nhận xét, bình 5, Phân tích:
luận, nổi bật nhất là biểu a) Cảm nghĩ về nguồn
cảm).

gốc của Cốm:

- Phân tích theo bố cục

- Hơng thơm của lá sen
? Theo dõi đoạn 1 của bài và trong làn gió mùa hạ -> gợi
cho biết tác giả đà mở đầu cảm hứng: Hơng vị Cốm.
bài viết về cốm bằng những -> Dòng cảm giác và tởng th/a chi tiết nào?
(4 câu văn đầu)

ợng-> mở đầu thật tự nhiên
và gợi cảm.

? Em thấy nguồn cảm hứng
của tác giả gợi lên từ chi tiết - Khêu gợi cảm xúc và tởng tnào trong đó?

ợng của ngời đọc, thĨ hiƯn
sù tinh tÕ trong c¶m thơ
Cèm cđa t/g’.

? Em có nhận xét gì về
cách mở đầu của bài tuỳ
bút.
? Cách mở đầu nh vậy có tác
dụng nh thế nào?
? Và với sự đồng cảm của tác - Dùng các động từ, tính từ
giả em còn nhận thấy đoạn thích hợp: (lớt, thấm nhuần,
văn này gần gũi với thể loại vỏ xanh, trắng thơm)
VH nào?
( gần gũi với thể thơ)

- 3 câu tả, một câu hỏi tu
từ,
217

Ngy son
Ngy dy
? -> Em cần học tập cách mở => T/g’ lµ ngêi thanh nh·,
bµi nh vËy cho bµi biểu cảm nhạy cảm, tinh tế với t/y sâu
của mình.

nặng dành cho một vùng

? Và cũng trong đoạn văn nông thôn Hà Nội.
này, em còn học tập ở tác
giả cách sử dụng từ ngữ ntn?
Cách tạo câu ra sao?
? Qua đó em hiểu gì về tác
giả Thạch Lam.
(Từ đó gv giíi thiƯu víi h/s vỊ - Cèm g¾n liỊn víi vẻ đẹp
phong cách của Thạch Lam.)

của ngời làm ra Cốm- Cô gái

? Và với tình yêu ấy t/g đà làng Vòng duyên dáng, lịch
đi vào giới thiệu về Cốm thiệp.
làng Vòng.
? Em đà khi nào đợc thởng => Vẻ đẹp của ngời tôn lên
thức món đặc sản làng vẻ đẹp của Cốm -> Cốm trở
Vòng này cha? Em có nhận thành thứ văn hóa ẩm thực.
xét gì về sản phẩm này?
? Còn trong đoạn văn này t/g
đa chúng ta đến với Cốm

làng Vòng qua những lời giới
thiệu ntn?
? ở đây t/g không đi sâu b, Cảm xúc về giá trị của
tả cách thức kĩ thuật làm cốm.
Cốm mà dừng lại và quan sát, - Cốm là thứ qùa quê thiêng
tả về cô hàng Cốm xinh liêng.
xinh. Vậy theo em dụng ý - Cốm hồng: làm đồ sêu tết.
của t/g là gì?

( Hoà hợp tơng xứng về màu
218


Ngy son
Ngy dy
? Để từ đó Cốm có ý nghĩa sắc, về hơng vị)
gì trong cuộc sống của Ngời => Sự gắn bó,hài hoà trong
Hà Nội 36 phố phờng?

tốt duyên đôi lứa tạo hạnh

? Từ ý nghĩa đó, nhà văn đà phúc bền lâu.
đi vào giới thiệu những nét
cụ thể của Cốm ->đ 2.
? Trong đoạn 2, t/g đà nhận
xét nh thế nào về tục lệ
dùng hồng Cốm làm đồ sêu
tết của nd ta?
? Khi giới thiệu cảm xúc về
giá trị của Cốm t/g dùng lối => Trân trọng và giữ gìn

viết nào?
(lời bình luận).

Cốm nh một vẻ đẹp văn hoá
dân tộc.

? Theo dõi 2 lời bình luận,
nhất là lời bình thứ 2 em
nhận thấy sự hoà hợp, tơng
xứng của Cốm ----- đợc tác
giả phân tích trên những
phơng diện nào?
? Sự hoà hợp ấy tạo nên giá
trị nào của Cốm?
? Qua đó, t/g muốn truyền
đạt tới c/ta thái độ, t/c nào
trong ứng xử với thứ quà dân
tộc là Cốm.
? Bên cạnh thái độ đó, tác
giả còn muốn gửi gắm tới c, C¶m nghÜ vỊ sù thëng
219


Ngy son
Ngy dy
chúng ta điều gì ?

thức Cốm:

Đọc....

- Cách ăn Cốm:

(Phê phán, chê cời, đáng tiếc - Cách mua Cốm:
cho những tục lệ đẹp đang - Ăn từng chút ít, thong thả,
mất

dần

và

thay

bằng ngẫm nghĩ => cảm hết đợc

những thứ bóng bẩy, hào các thứ hơng vị đồng quê
nhoáng, thô kệch, đắt đỏ kết tinh ở Cốm.
do thói học đòi).
Và điều phê phán đó càng
làm tăng thêm giá trị của
Cốm. Để sau đó tác giả đi
vào bàn về thởng thức Cốm.

? Tác giả bàn về sự thởng
thức Cốm trên những phơng -> Cái nhìn văn hoá với việc
diện nào ?

thởng thức món ăn bình dị -

? Tìm những chi tiết tác giả Cốm.

bàn về cách ăn Cốm?
? Vì sao lại phải có cách ăn - Mua Cốm: nhẹ nhàng mà
nh vậy?

nâng đỡ, chút chiu mà vuốt

? Đọc câu văn thể hiện sự ve.
ngẫm nghĩ của tác giả khi -> Cốm nh một thứ giá trị
thởng thức Cốm ?
(Thấy thu lại ... trên bồ.)

tinh thần đáng đợc trân
trọng, giữ gìn.

? Em thấy tác giả đà thể 6, Ghi nhớ:
hiện cách thởng thức Cốm

SGK tr 163.

bằng ấn tợng từ những giác
quan nào ?
220


Ngy son
Ngy dy
(Khứu, xúc, thị).
? Qua đó, em nhận thấy sự
tinh tế, thái độ trân trọng iii. luyện tập:
của tác giả ... đà đợc thể

hiện n/t/n ?
? Với cách thể hiện đó, tác giả
thuyết phục ngời mua Cốm
điều gì ?

? Từ cảm nghĩ của nhân vật
về "Mật ... " đà mang lại cho
em những hiểu biết nào ?
? Em nhận thấy nét đẹp
riêng nào trong tuỳ bút của
Thạch Lam ?
? Qua đó, em hiểu gì về
nhà văn này ?
? Em thích đoạn văn nào,
câu văn nào nhất trong bài
tuỳ bút ?
(Học sinh trả lời ).
? Câu văn " Cốm là thức quà
...", giúp em có cảm nhận gì
về nhận xét ấy. -> Học tập
cách tạo câu văn đặc sắc,
chốt lại ý trong văn biểu
221


Ngy son
Ngy dy
cảm.
IV. hớng dẫn về nhà :

- Học bài.
- Su tầm những câu thơ, ca dao, bài viết nói về Cốm.
- Chuẩn bị bài tiếp theo.

Tiết 58:

Chơi chữ
A/ Mục tiêu bài học:

Giúp học sinh:
- Hiểu đợc thế nào là chơi chữ.
- Hiểu đợc một số lối chơi chữ thờng dùng.
- Bớc đầu cảm thụ đợc cái hay của phép chơi chữ.
B/ Tiến trình bài dạy:

* ổn định lớp:
* Kiểm tra bài cũ:
- Cho ví dụ về hiện tợng từ trái nghĩa, đồng nghĩa.
Tiếng già nhng núi vẫn còn non.
+ Già trái nghĩa với non.
+ núi đồng nghĩa với non.
222


Ngy son
Ngy dy
=> Phép chơi chữ.
* Bài mới:
I. thế nào là phép chơi chữ :

1. Ví dụ:
* Đọc ví dụ SGK.
1. Nhận xét:
? Em có nhận xét gì về

lợi 1: ích lợi, lợi lộc.

nghĩa của các từ lợi trong bài

lợi 2: Phần thịt trong khoang

ca dao ?

miệng để răng cắm chặt
vào đó.

? Việc dùng từ lợi trong ví dụ

-> Hai từ lợi đồng âm -> tạo

là dựa vào hiện tợng gì của từ

cách hiểu và trả lời không khớp

ngữ ?

với ý hỏi -> chất hài hớc, châm

? Cách sử dụng từ lợi nh trên

biếm nhẹ nhàng mà sâu sắc:

đà tạo lên cách hiểu nh thế

Bà lÃo đà già rồi thì cần gì

nào ?

phải tính chuyện lấy chồng
nữa.

-> Cách sử dụng từ ngữ nh vậy

3. Ghi nhớ:
SGK.

gọi là chơi chữ.
? Vậy em hiểu thế nào là chơi
chữ ?
(Đọc ghi nhớ SGK.)

II. các lối chơi chữ :

1. Ví dụ:

? Và cách chơi chữ nh ví dụ
trên là dùng từ ngữ đồng âm.
Ngoài ra còn những cách nào
nữa ?

SGK.
2.Nhận xét:
VD a:
-ranh tớng: lối nãi trƯch ©m
víi “danh tíng”, “ranh” : tÝnh
223


Ngy son
Ngy dy
cách xấu => giễu cợt Nava.
VD b: Điệp phụ âm m trong
tất cả các tiếng -> tạo cảm
giác miên man, mịt mờ.
VD c:
* Đọc các ví dụ có lối chơi chữ.

Lối nói lái -> cách hiểu bất ngờ,

? Chỉ rõ lối chơi chữ trong các

thú vị.

ví dụ ?

VD d:
Hiện tợng từ trái nghĩa, nhiều
nghĩa.

? Nhận xét về hiện tợng từ

Sầu riêng vui chung: lột tả

ngữ đợc sử dụng trong từng lối

trạng thái tâm lý vui sớng của

chơi chữ ?

tác giả.

? Nêu tác dụng của từng lối
chơi chữ trong các ví dụ ?

3. Ghi nhớ:
SGK.

III. luyện tập :

Bài 1:
? Qua đó, em thấy các lối chơi
chữ thờng gặp là gì ?
- Giáo viên có thể nêu thêm ví

Dùng từ ngữ đồng nghĩa để
chơi chữ: liu điu, rắn, thẹn
đèn,

dụ:
+ Chơi chữ từ đồng nghĩa.

Bài 2:

Đi tu Phật
Thịt chó thịt cầy thì

a) thịt, mỡ, giò, nem, ch¶: chØ
224