Chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện tư nghĩa, tỉnh quảng ngãi từ năm 2010 đến 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

NGUYỄN NGỌC ANH

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CÔNG NGHIỆP
CỦA HUYỆN TƯ NGHĨA, TỈNH QUẢNG NGÃI
TỪ NĂM 2010 ĐẾN 2017

LUẬN VĂN THẠC SĨ

KHÁNH HÒA - 2019



BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

NGUYỄN NGỌC ANH

CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CÔNG NGHIỆP
CỦA HUYỆN TƯ NGHĨA, TỈNH QUẢNG NGÃI
TỪ NĂM 2010 ĐẾN 2017

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

8340410

Quyết định giao đề tài:

389/QĐ-ĐHNT, ngày 11/4/2018

Quyết định thành lập hội đồng:

1528/QĐ-ĐHNT ngày 26/12/2018

Ngày bảo vệ:

10/1/2019

Người hướng dẫn khoa học:
TS. PHẠM THÀNH THÁI
Chủ tịch Hội Đồng:
TS. QUÁCH THỊ KHÁNH NGỌC
Phòng Đào tạo Sau Đại học:

KHÁNH HÒA - 2019



LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CÔNG
NGHIỆP CỦA HUYỆN TƯ NGHĨA, TỈNH QUẢNG NGÃI TỪ NĂM 2010 ĐẾN
2017” là cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi, do tôi thực hiện. Các tài
liệu, số liệu có nguồn gốc rõ ràng, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và
chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây.

Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên.

Khánh Hịa, tháng 1 năm 2019
Tác giả

Nguyễn Ngọc Anh

iii


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu cũng như để hồn thành luận
văn tốt nghiệp này, tơi đã hết sức cố gắng và nhận được nhiều sự quan tâm, giúp
đỡ tận tình từ nhiều cá nhân và đồn thể. Đến thời điểm này luận văn đã hồn
thành tơi xin gửi lời cảm ơn đến những cá nhân, tổ chức đã giúp đở tôi lời cảm
ơn chân thành nhất.
Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ts. Phạm Thành Thái.
Thầy đã tận tình giúp đỡ tơi từ những ý tưởng đầu tiên cho đến việc bổ sung và
trang bị kiến thức, phương pháp cần thiết trong suốt quá trình học tập, cũng như
trong việc thực hiện đề tài. Trong thời gian ngắn Thầy đã nhiệt tình sữa chữa, bổ
sung phương pháp luận, để cho luận văn của tơi được hồn chỉnh.
Tiếp đến tơi xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô Khoa kinh tế Trường
Đại học Nha trang đặc biệt là Ts. Hồ Huy Tựu, cùng với Thầy, Cơ ở các chun
ngành khác đã tận tình giúp đỡ và truyền đạt cho tôi chuyên môn, kiến thức,
phương pháp trong quá trình học tập, nghiên cứu trong chương trình học.
Sau cùng tơi xinh gửi lời càm ơn đến các phòng ban của huyện Tư Nghĩa
Như: huyện Ủy Tư Nghĩa, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện tư
nghĩa, cùng với Thư Viện tỉnh Quảng Ngãi, và bạn bè, gia đình đã nhiệt tình hỗ
trợ, động viên tơi trong q trình thực hiện Luận Văn. Mặc dù đã rất cố gắng,
nhưng do những hạn chế về thời gian, tài liệu và năng lực nghiên cứu của bản

thân, chắc chắn luận văn vẫn tồn trại nhiều thiếu sót. Rất mong nhận được sự
đóng góp từ phía q Thầy, Cơ, bạn bè để luận văn tốt nghiệp hồng chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Khánh Hòa, tháng 1 năm 2019
Tác giả

Nguyễn Ngọc Anh
iv


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................iii
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... iv
MỤC LỤC............................................................................................................. v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.............................................................................viii
DANH MỤC BẢNG............................................................................................ ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .......................................................................... x
TRÍCH YÊU LUẬN VĂN................................................................................... xi
GIỚI THIỆU.......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN
DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CÔNG NGHIỆP.................................................... 7
1.1. Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế................................................ 7
1.1.1. Cơ cấu kinh tế.............................................................................................. 7
1.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ......................................................................... 8
1.1.3. Một số mơ hình lý thuyết chuyển dịch cơ cấu kinh tế ................................ 9
1.2. Cơ cấu công nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp ................ 15
1.2.1. Cơ cấu công nghiệp................................................................................... 15
1.2.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp .................................................. 16
1.3. Một số xu hướng phổ biến, có tính quy luật chung của sự chuyển dịch cơ
cấu kinh tế công nghiệp trên thế giới ngày nay .................................................. 22

1.4. Một số chiến lược phát triển công nghiệp tác động đến chuyển dịch cơ cấu
kinh tế công nghiệp ............................................................................................. 22
1.5. Sự cần thiết phải chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp .......................... 24
1.6. Khinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp ở một số địa phương và
bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi)...................... 26
1.6.1. Kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp ở một số địa phương..... 26
1.6.2. Bài học kinh nghiệm tham khảo chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp
cho huyện Tư Nghĩa............................................................................................ 28
v


1.7. Tổng quan tình hình nghiên cứu...................................................................29
2.1. Các nhân tố chủ yếu ảnh hướng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
công nghiệp huyện Tư Nghĩa ( tỉnh Quảng Ngãi)...............................................40
2.1.1. Vị trí địa lý................................................................................................. 40
2.1.2. Nhân tố tư nhiên ........................................................................................42
2.1.3. Nhân tố kinh tế - xã hội ............................................................................. 42
2.2. Thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến q trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế
công nghiệp của huyện Tư Nghĩa........................................................................45
2.2.1. Thuận lợi ảnh hưởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp........45
2.2.2. Khó khăn ảnh hưởng đến q trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp....46
2.3. Đường lối chính sách về chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện
Tư Nghĩa ( tỉnh Quảng Ngãi) ..............................................................................47
2.4. Thực trang chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa ( tỉnh
Quảng Ngãi) từ năm 2010 đến 2017 .....................................................................51
2.4.1. Sự đóng góp của cơng nghiệp trong tổng thể nền kinh tế huyện Tư Nghĩa .....51
2.4.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh công nghiệp của huyện Tư Nghĩa ....................54
2.4.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp theo thành phần kinh tế............66
2.4.4. Chuyển dịch cơ cấu lao động trong công nghiệp......................................69
2.4.5. Chuyển dịch cơ cấu vốn đầu tư trong công nghiệp...................................72

2.5. Mội quan hệ giữa công nghiệp và các ngành kinh tế khác trong tổng thể nền
kinh tế của huyện Tư Nghĩa. ...............................................................................74
2.6. Đánh giá chung.............................................................................................77
2.6.1. Thành tựu của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của
huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) .................................................................... 77
2.6.2. Hạn chế, nguyên nhân dẫn đến hạn chế của q trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế cơng nghiệp của huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) .............................79
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT HÀM Ý GIẢI
PHÁP CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN
TƯ NGHĨA ( TỈNH QUẢNG NGÃI) THỜI GIAN ĐẾN.............................. 97
3.1. Căn cứ đề xuất phương hướng .....................................................................85
vi


3.1.1. Đướng lối phát triển công nghiệp của Đảng và nhà nước ........................ 85
3.1.2. Quan điểm chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa
trong thời gian tới................................................................................................ 86
3.1.3. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa
(tỉnh Quảng Ngãi)................................................................................................ 88
3.2. Phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa
trong thời gian đến .............................................................................................. 89
3.3. Một số đề xuất hàm ý giải pháp đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp của huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) trong thời gian đến.................... 91
3.3.1. Hàm ý giải pháp ngắn hạn đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp
của huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) đến năm 2020...................................... 91
3.3.2. Hàm ý giải pháp dài hạn đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp
của huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi).............................................................. 95
3.4. Một số kiến nghị......................................................................................... 101
3.4.1. Đối với Trung ương................................................................................. 101
3.4.2. Đối với tỉnh Quảng Ngãi......................................................................... 101

KẾT LUẬN ....................................................................................................... 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 104

vii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
APEC

Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương

ASEAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

CCCN

Cơ cấu công nghiệp

CDCCKTCN

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp

CN

Cơng nghiệp

CNH - HĐH

Cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa

FDI

Là hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hay công ty

GDP

Tổng thu nhập quốc nội

GS.VS

Giáo sư. Viện sỹ

GTSX

Giá trị sản xuất

HĐND

Hội đồng nhân dân

KT- XH

Kinh tế - xã hội

LĐ

Lao động

NĐ-CP

Nghị định - Chính phủ

NNL

Nguồn nhân lực

NQ/TU

Nghị quyết/ Tỉnh

NQ-CP

Nghị quyết - Chính phủ

NQ-HĐND

Nghị quyết - Hội đồng nhân dân

nxb

Nhà xuất bản

PGS. TS

Phó Giáo sư. Tiến sỹ

TS

Tiến sỹ

TTCN

Tiểu thủ công nghiêp

UBND

Ủy ban nhân dân

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

viii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Đóng góp của cơng nghiệp trong tổng thể nền kinh tế Tư Nghĩa ...... 51
Bảng 2.2. Đóng góp của cơng nghiệp trong tổng thể nền kinh tế Tư Nghĩa ...... 51
Bảng 2.3. Dhuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp.................................. 54
Bảng 2.4. Chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp khai thác ............................. 57
Bảng 2.5. Thể hiện chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp chế biến ................ 60
Bảng 2.6. Thể hiện chuyển dịch cơ cấu ngành cơng nghiệp sản xuất phân phối
điện, khí và nước ................................................................................................. 63
Bảng 2.7. Thể hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp theo thành phần
kinh tế .................................................................................................................. 66
Bảng 2.8. Thể hiện chuyển dịch cơ cấu lao động trong công nghiệp ................. 69
Bảng 2.9. Thể hiện chuyển dịch cơ cấu vốn trong công nghiệp ......................... 72

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Các mô hình lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu kinh tế .......................10
Sơ đồ 1.2. Mơ hình phát triển kinh tế Rotsow .................................................... 22
Sơ đồ 1.3. Một số mơ hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp .................17
Sơ đồ 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu công nghiệp...........19
Bản đồ 1.5 Vị tri địa lý huyện Tư Nghĩa.............................................................40
Biểu đồ 2.1. đóng góp của cơng nghiệp trong tổng thể nền kinh tế của huyện Tư
Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) từ năm 2000 – 20005. (ĐV: triệu đồng) ....................52
Biểu đồ 2.2. đóng góp của cơng nghiệp trong tổng thể nền kinh tế của huyện Tư
Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) từ năm 2005 – 2010. (ĐV: triệu đồng).......................52
Biểu đồ 2.3. chuyển dịch cơ cấu kinh tế nội bộ ngành công nghiệp của huyện Tư
Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) từ năm 2010 – 2017. (Đơn vị: triệu đồng).....................55
Biểu đồ 2.4. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp khai thác của huyện
Tư Nghĩa Tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2010 – 2017. (Đơn vị: triệu đồng)............. 58
Biểu đồ 2.5. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp chế biến của huyện
Tư Nghĩa tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2010 – 2017. (Đơn vị: triệu đồng) ..............61
Biểu đồ 2.6. chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp sản xuất phân phối điện, khí
và nước của huyện Tư Nghĩa từ năm 2010 – 2017. (Đơn vị: triệu đồng)............. 64
Biểu đồ 2.7 chuyển dịch cơ cấu công nghiệp theo thành phần kinh tế của huyện
Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2010 – 2017.( Đơn vị: triệu đồng) ............. 67
Biểu đồ 2.8. chuyển dịch cơ cấu lao động trong công nghiệp khai thác của huyện
Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2010 – 2017.( Đơn vị: người) ....................70
Biểu đồ 2.9. chuyển dịch cơ cấu đầu tư vốn trong công nghiệp của huyện Tư
Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2010 – 2017. (Đơn vị: triệu đồng)................... 73

x

TRÍCH YÊU LUẬN VĂN
Mục tiêu nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu. Với mục tiêu nghiên cứu là
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp, đối tượng nghiên cứu là thực trạng
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi).
Phương pháp nghiên cứu. Những phương pháp chủ yếu sử dụng trong quá
trình nghiên cứu bao gồm: thứ nhất, phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thống
kê; Thứ hai, phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu, số liệu; Thứ ba, phương
phá thực địa các cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Tư Nghĩa.
Các kết quả chính và kết luận
(1)Luận văn là hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ cấu cấu kinh tế, chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, một số mơ hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và các khái niệm
về cơ cấu công nghiệp; chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp, từ đó rút ra
những bài học kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp ở một số địa
phương thế giới và trong nước đặc biệt là bài học rút ra cho huyện Tư Nghĩa. Từ
đó rút ra những vấn đề có tính phương pháp luận trong nghiên cứu.
(2) Phân tích những thế mạnh chủ yếu ảnh hưởng đến q trình chuyển
dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp và những chủ trương đường lối chính sách của
huyện Tư Nghĩa đã tác động đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng
nghiệp. Qua đó tìm hiểu đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp của huyện Tư Nghĩa từ năm 2010 đến năm 2017, chỉ ra những thành tựu,
hạn chế, nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa diễn ra chậm và trì trệ.
(3) Từ những thực trạng của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp của huyện Tư Nghĩa, luận văn đề ra những hàm ý chính sách chủ yếu
nhằm thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của Huyện
trong thời gian tới.
Ý nghĩa khoa học. Nghiên cứu góp phần làm rõ thêm luận cứ về cơ cấu
kinh tế cơng nghiệp, vai trị chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện
Tư Nghĩa và các nội dung cơ bản về chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp.
xi

Ý nghĩa thực tiễn
- Thứ nhất, tổng quan có chọn lọc cơ sở lý luận và thực tiễn về chuyển dịch
cơ cấu kinh tế công nghiệp
- Thứ hai, nghiên cứu thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp
của huyện Tư Nghĩa.
- Thứ ba, đánh giá được những thành tựu và hạn chế trong chuyển dịch cơ
cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa.
- Thứ tư, đề xuất một số hàm ý chính sách thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu
kinh tế cơng nghiệp của huyện Tư Nghĩa.
Đóng góp mới của luận văn
(1) Lần đầu tiên tại huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi), tập hợp một cách
có hệ thống các tài liệu, số liệu và được nghiên cứu một cách có hệ thống về
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp.
(2) Lần đầu tiên luận văn đã đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm chuyển
dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp trên địa bàn Huyện trong những năm tiếp theo.
Từ khóa: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp, Tư Nghĩa, Quảng Ngãi, từ
năm 2010 đến 2017.

xii


GIỚI THIỆU
1.

TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa diễn ra ngày càng mạnh mẽ nó

thức đẩy nền kinh tế phát triển, vì thế mọi quốc gia điều phải trải qua, nhằm

tậng dụng cơ hội phát triển của q trình tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Đây
là bước đi cần thiết nhằm thu hút và tạo ra vệt chất – kỹ thuật, công nghệ, con
người để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế nhanh và tạo động lực phát
triển hiệu quả mọi nguồn lực, làm năng suất lao động tăng, thay đổi dời sống vật
chất, tinh thần của nhân dân. Vì vậy, nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu công
nghiệp để nhận biết xu thế, thời đại rất cần thiết trong tương lai, mang ý nghĩa
quan trọng đối với sự phát trển bền vững của đất nước.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp nhanh, sẽ chuyển đổi căn bản từ
sử dụng lao động thủ công là chủ yếu sang sử dụng lao động bằng máy móc với
cơng nghệ hiện đại. Nó cho phép khai thác mọi nguồn lực, tạo ra sự gắn bó giữa
cơng nghiệp, nơng nghiệp và dịch vụ, đồng thời nâng cao khả năng hợp tác và
phát triển bên ngoài, thúc đẩy chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế theo hướng tiến
bộ, đảm bảo cho nền kinh tế tăng trưởng cao, bền vững, thực hiện dân giàu,
nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh. Ngược lại nếu chuyển dịch cơ
cấu kinh tế công nghiệp chậm, không đúng hướng sẽ không phát huy được lợi
thế so sánh từng vùng của địa phương, cản trở quá trình phát triển công nghiệp
và các ngành kinh tế khác.
Để hướng tới mục tiêu cơ bản trở thành nước công nghiệp vào năm 2020,
Việt Nam cần phải xây dựng một cơ cấu kinh tế hợp lí và định hướng đúng đắn
cho tồn bộ nền kinh tế. Mục tiêu tổng quát của chiến lược 10 năm 2001 – 2010,
đã nêu: Đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển; nâng cao rõ rệt đời sống
vật chất, văn hoá tinh thần của nhân dân; tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta
cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Để thực hiện mục
tiêu đề ra, nước ta phải phát triển đồng bộ tất cả các ngành kinh tế. Đối với công
1


nghiệp, nước ta phải đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố cơng nghiệp và
nơng thơn theo hướng hình thành nền cơng nghiệp hàng hố lớn phù hợp với
nhu cầu thị trường của từng vùng.

Tư Nghĩa, là một huyện đồng bằng, có vai trị và vị trí tương đối nổi bậc so
với các huyện trong tỉnh Quảng Ngãi. Nằm ở vị trí trung tâm của Tỉnh, mang
đặc thù của một huyện vừa có nơng nghiệp, thương nghiệp, cơng nghiệp và tiểu
thủ cơng nghiệp. Tuy nhiên, cơng nghiệp đã có bước phát triển nhưng chưa hợp
lý, còn chậm, cho nên sản phẩm làm ra cạnh tranh còn nhiều yếu kém, yếu tố
khoa học kỹ thuật công nghệ của ngành công nghiệp chưa được hình thành rõ
nét. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp trên địa bàn huyện đạt được một
số thành tựu, có hiệu quả thì cịn đặt ra nhiều vấn đề bất cập.
Bên cạnh đó, đứng trước xu thế cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, Tư Nghĩa
đang từng bước xây dựng một nền cơng nghiệp hợp lí. Nhằm khai thác có hiệu
quả các nguồn lực sẵn có của huyện. Tạo đà cho quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế cơng nghiệp của Huyện ngày càng hồn thiệ hơn.
Xuất phát từ lý luận, thực tiễn nêu trên, việc chọn đề tài: “Chuyển dịch cơ
cấu kinh tế công nghiệp huyện Tư Nghĩa (tỉnh Quảng Ngãi) từ năm 2010 đến
2017 ” để nghiên cứu là cần thiết nhằm xác định những hạn chế, tồn tại, các
nhân tố ảnh hưởng, trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp của
Huyện thời gian qua, từ đó đề xuất một số hàm ý chính sách để đẩy nhanh
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp phù hợp với xu thế chung của Việt Nam.
2.
2.1.

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu nhằm xác định những tồn tại, khó khăn

và nguyên nhân của hạn chế, từ đó đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm thực
hiện thành công mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của Huyện
trong thời gian tới.
2.2.

Mục tiêu cụ thể
Đề tài tập trung làm rõ các nội dung sau:
2


(1)Xác định những ưu điểm và chỉ ra những tồn tại trong cơ cấu kinh tế,
nguyên nhân dẫn đế quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp trên địa
bàn huyện Tư Nghĩa.
(2)Xác định mục tiêu, phương hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp của huyện Tư Nghĩa.
(3)Đề xuất một số hàm ý chính sách chủ yếu nhằm thúc đẩy nhanh quá trình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa đến năm 2020.
3.

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Nôi dung của đề tài tập trung giải quyết các câu hỏi sau:
(1) Có những thành tựu, hạn chế nào trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế

công nghiệp của Huyện?
(2) Mục tiêu, xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện
Tư Nghĩa như thế nào trong thời gian đến?
(3) Những hàm ý chính sách và kiến nghị nào nhằm thực hiện thành công sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp trong những năm tiếp theo của Huyện.
4.
4.1.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp

của huyện Tư Nghĩa.
4.2.

Phạm vi nghiên cứu
Về thời gian, đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp ở

huyện Tư Nghĩa – tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2010 – 2017.
Về không gian, nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn huyện Tư nghĩa –
tỉnh Quảng Ngãi.
Về nội dung, nghiên cứu chỉ tập trung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp tại huyện Tư Nghĩa – Tỉnh Quảng Ngãi.
5.
5.1.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Cách tiếp cận nghiên cứu
Tiếp cận quan sát thực nghiệm, được tiến hành để quan sát hoặc để tiến

hành thu thập thông tin tài liệu, số liệu.
3


Tiếp cận cá biệt so sánh, dùng để so sánh các nguồn tài liệu, và số liệu.
Tiếp cận lịch sử và logic, dùng để phân chia giai đoạn lịch sử.
Tiếp cận phân tích tổng hợp, Là phân tích tổng hợp các tài liệu có liên
quan đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp.
Tiếp cận theo định tính, định lượng. Nghiên cứu định lượng là điều tra
thực nghiệm có hệ thống về các hiện tượng quan sát được qua số liệu. Định tính
thì chủ yếu thu thập dữ liệu bằng chữ và là phương pháp tiếp cận nhằm tìm cách
mơ tả và phân tích đặc điểm của nhóm người từ quan điểm của nhà nhân học.

5.2.

Loại dữ liệu cần thu thập
Nghiên cứu sử dụng Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thống kê. Đây là

phương pháp truyền thống được sử dụng trong các nghiên cứu nói chung và
nghiên cứu địa lí nói riêng. Khoa học khơng thể phát triển được nếu thiếu tính
kế thừa, thiếu sự tích lũy những thành tựu của quá khứ. Việc thu thập những
thông tin phong phú sẽ giúp cho việc nhận định vấn đề toàn diện, khái quát về
nội dung nghiên cứu.
Các nguồn tài liệu thu thập về đề tài tương đối đa dạng, phong phú bao
gồm tài liệu từ các báo cáo của huyện Ủy tư nghĩa, Ủy Ban nhân dân huện, Niên
giám Thống kê, sách chuyên khảo, luận văn, luận án, báo chí, mạng internet,...
5.3.

Phương nghiên cứu
 Phương pháp phân tích tổng hợp
Phương pháp phân tích tổng hợp đây là phương pháp phân tích rất quan

trọng, vì trên cơ sở nguồn tài liệu, có liên quan đến nội dung nghiên cứu được
thu thập từ các tài liệu tham khảo như: Niên giám thống kệ, các báo cáo thường
niên, quy hoạch tổng thể của các phịng, ban ngành huyện. Qua phân tích tổng
hợp đề tài mới làm rõ được thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp
của huyện Tư Nghĩa trong giai đoạn 2010 – 2017, và từ đó đưa ra một số hàm ý
chính sách giải pháp đến năm 2020 của Huyện.
 Phương pháp thực địa
Phương pháp thực địa là một phương phpa 1kho6ng thể thiếu trong nghiên
cứu khoa học, phương pháp này đề tài có thể thu thập thêm thông tin, thực trạng
4

chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện, thẩm định mức độ tin cậy
của số liệu, báo cáo, qua thực trạng phát triển của công nghiệp trên địa bàn
huyện trong thời gian qua ở các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn
huyện Tư Nghĩa.
 Phương pháp thiết kế biểu đồ, sơ đồ
Phương pháp thiết kế biểu đồ, sơ đồ nhằm để sử dụng phương pháp thiết kế
sơ đồ, biểu đồ giúp cho vấn đề nghiên cứu được cụ thể hơn, trực quan sinh động.
 Phương pháp dự báo
Dự báo là phương pháp dùng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp
là một q trình lâu dài, muốn thành công phải làm công tác dự báo để có
hướng điều chỉnh cho phù hợp với xu hướng phát triển đề tài sử dụng phương
pháp này, để dự báo biến động và dự báo xu hướng dựa trên cơ sở tính tốn
nguồn số liệu.
 Phương pháp thống kê toán học
Là phương pháp sử dụng thường xuyên, nhưng để phân tích, lụa chọn
những giá trị đúng nhất, phù hợp với thực tiển nhất, dựa trên cơ sở những số
liệu thu thập được để phân tích ảnh hưởng các yếu tố tự nhiên và kinh tế xã hội,
tác động đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế Công nghiệp của huyện Tư Nghĩa.
Bên cạnh đó phương pháp thống kê kế tốn cịn giúp cho đề tài phân tích, lựa
chọn, đề xuất hàm ý chính sách giải pháp cho sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế
cơng nghiệp trong trương lai.
6.
6.1.

ĐĨNG GĨP CỦA LUẬN VĂN
Về ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu làm rõ thêm luận cứ về cơ cấu kinh tế công nghiệp, vai trị

chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp của Huyện và các nội dung cơ bản về

chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp.
6.2.

Về ý nghĩa thực tiễn
Thứ nhất, tổng quan có chọn lọc cơ sở lí luận và thực tiễn về chuyển dịch

cơ cấu kinh tế công nghiệp.
5


Thứ hai, Nghiên cứu thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp
của huyện Tư Nghĩa.
Thứ ba, đánh giá được những thành tựu và hạn chế trong chuyển dịch cơ
cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa.
Thứ tư, đề xuất một số giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp của huyện Tư Nghĩa.
7.

KẾT CẤU LUẬN VĂN
Ngoài những phần mục lục, lời cam đoan, lời cảm ơn, danh mục bản viết

tắt, trích yếu luận văn, kết luận, danh mục tài liệu tham khảm, phụ lục. Luận
văn bao gồm 3 chương như sau:
Chương 1, luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ cấu kinh tế, chuyển
dịch cơ cấu kinh tế; một số mô hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và một số khái
niệm về cơ cấu công nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp, từ đó nêu
ra những bài học kinh nghiệm chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp ở một số
địa phương trong nước và một số nước trên thế giới, nhằm rút ra những vấn đề
có tính phương pháp luận trong nghiên cứu chuyển dịch cơ cấu kinh tế công
nghiệp của huyện Tư Nghĩa.

Chương 2, luận văn tiến hành phân tích, những thế mạnh chủ yếu ảnh
hướng đến q trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế cơng nghiệp và đường lối chính
sách của huyện Tư Nghĩa. Qua đó đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh
tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa giai đoạn 2010 – 2017, chỉ ra những thành
tựu, hạn chế, nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quá trình chuyển dịch cơ cấu
kinh tế cơng nghiệp Tư Nghĩa diễn ra chậm và trì trệ.
Chương 3, luận văn dựa vào những phân tích ở trên, đưa ra những phương
hướng và một số hàm ý chính sách chủ yếu nhằm thúc đẩy nhanh q trình
chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp của huyện Tư Nghĩa trong thời gian tới.

6


CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHUYỂN
DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CÔNG NGHIỆP
1.1. Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
1.1.1. Cơ cấu kinh tế
Cơ cấu kinh tế là: “mối quan hệ tỉ lệ giữa các bộ phận hợp thành một
tổng thể kinh tế, các bộ phận này có những mối liên hệ hữu cơ, những tác động
qua lại cả về số lượng và chất lượng, các quan hệ tỉ lệ được hình thành trong
những điều kiện kinh tế - xã hội nhất định, chúng luôn vận động và hướng vào
những mục tiêu cụ thể” (Nguyễn Chí Định, 2001, tr 9).
Các bộ phận cấu thành cơ cấu kinh tế đó là cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu
lãnh thỗ, cơ cấu thành phần kinh tế. Cơ cấu ngành kinh tế được dựa trên và hình
thành trong q trình phân cơng lao động và chun mơn hóa sản xuất, thì cơ
cấu kinh tế lãnh thổ lại được sắp xếp, bố trí theo khơng gian vị trí địa lý của q
trình sản xuất, cịn cơ cấu thành phần kinh tế được hình thành và dựa trên chế
độ sở hữu. trong cơ cấu kinh tế thì cơ cấu ngành kinh tế giữ vai trò quyết định
trong việt phát triển kinh tế - xã hội.
Những ngành hợp thành trong cơ cấu kinh tế có thể phân loại dựa vào các

đặt điểm kinh tế - kỹ thuật bao gốm như: công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng
cơ bản, thương mại, dịch vụ…, cơ cấu ngành luôn luôn vận động, phát triển
nhất là trong điều kiện cơ chế thị trường. Vì vậy khi phân tích cơ cấu ngành, cần
thấy rõ tính quy luật của sự vận động và ln đặt ra phương hướng chuyển dịch
cơ cấu ngành cho thích ứng yêu cầu phát triển từng giai đoạn.
Cơ cấu kinh tế bao gồm một số đặt trưng cơ bản như sau:
Cơ cấu kinh tế là phạm trù khách quan, tính khách quan này biểu hiện ở
chỗ về sự phát triển của nền kinh tế và điều kiện nguồn lực; sự phát triển của
lực lưỡng sản xuất, phân công lao động trong xã hội ở một tỷ lệ cân đối nhất
định. Nói một cách khác, cơ cấu kinh tế luôn luôn vận động và phát triển gắn
7


liền với sự phát triển của các yếu tố lực lượng sản xuất và phân công lao động,
chuyển dịch biến đổi, điều chỉnh từ thấp đến cao, từ những cái đơn giản đến
phức tạp sao cho phù hợp với biến đổi của khoa học và công nghệ.
Cơ cấu kinh tế cịn có tính lịch sử để đảm bảo các mối quan hệ cân đối,
đồng bộ giữa các bộ phận kinh tế nằm trong cái tổng thể được gắn bó với nhau.
Mặt khác chúng ta cần hiểu rõ, cơ cấu kinh tế khơng phải cái gì đó cố định mà
nó ẩn chứa nhiều sự biến đổi, điều chỉnh và được chuyển dịch theo sự biến đổi
của các điều kiện kinh tế và của cơng nghệ khoa học.
Đối với hình thức, cơ cấu kinh tế có những đặt tính, tỷ lệ và số lượng của
các bộ phận riêng lẻ trong nền kinh tế, tuy nhiên bản chất cơ cấu kinh tế biến
động và phát triển không ngừng giữa các yếu tố trong nền kinh tế của những
mối liên hệ giữa chúng. Điều này có nghĩa các mối quan hệ kinh tế về định tính,
cũng như định lượng khơng phải là những biến ngẫu nhiên của cơ cấu kinh tế
mà nằm trong khuôn khổ quy định của các yếu tơ cấu thành. Vì vậy, ở bất kỳ
mối quan hệ tỷ lệ nào của các yếu tố cấu thành cũng phải phản ảnh cơ cấu kinh
tế, nhưng chỉ quan hệ tỷ lệ biểu đạt sự vận động và các mối quan hệ kinh tế
khách quan của nền kinh tế mới để trở thành cơ cấu kinh tế hợp lý. Như vậy, từ

những góc độ khác nhau, việc phân tích vị trí, vai trị, các bộ phận cấu thành cơ
cấu kinh tế sẽ giúp chúng ta định hướng và hiểu rõ hơn quá trình chuyển dịch cơ
cấu kinh tế từ đó hoạch định ra những chủ trương, đường lối nhằm thúc đẩy nền
kinh tế phát triển mạnh mẽ trong q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.
1.1.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế là: “Quá trình biến đổi cơ cấu kinh tế từ dạng
này sang dạng khác phù hợp với sự phát triển của phân công lao động xã hội,
sự phát triển của lực lượng sản xuất và các nhu cầu phát triển khác của xã hội”
(Trần Văn thọ, 2005, tr 25). Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế phải dựa trên
những tiến bộ khoa học kỹ thuật biến cái cũ lạc hậu chưa phù hợp để xuây dựng
8


cơ cấu kinh tế mới tiên tiến hoàn thiện hơn. Nhìn chung, chuyển dịch cơ cấu
kinh tế có vị trí, vai trò anh hưởng, tác động rất lớn đến mục tiêu phát triển kinh
tế, tạo cơng ăn việc làm, xóa dói giảm nghèo, phát huy tốt các nguồn lực. Góp
phần thực hiện thành cơng sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Điều chỉnh cơ cấu là: “Q trình chuyển dịch cơ cấu trên cơ sở thay đổi
một số mặt một số yếu tố của cơ cấu, làm cho nó thích ứng với điều kiện khách
quan từng thời kỳ, không tạo ra sự thay đổi đột biến, tức thời” (Nguyễn Chí
Định, 2001, tr 10). Điều chỉnh cơ cấu kinh tế là phải nhằm có sự thay đổi chuỗi
giá trị tồn cầu, phân cơng lao động tồn cầu. Muốn làm được điều này, điều
chỉnh cơ cấu kinh tế cần phải gắn chặt với điều chỉnh lại cơ cấu thị trường.Trên
thực tế cho thấy quá trình điều chỉnh cơ cấu kinh tế sẽ xuất hiện một số ngành
mới, hoặc cũng mất đi một số ngành , tức là sẽ có sự thay đổi về lượng và chất.
Hay tăng tưởng về vĩ mơ, vi mơ từ đó làm thay đổi cơ cấu kinh tế.
Cải tổ cơ cấu là: “Quá trình chuyển dịch mang tính thay đổi về mặt bản
chất so với thực trạng cơ cấu ban đầu, nhằm tạo ra sự đột biến” (Hà Thị Thu
Trang, 2015, tr 12). Q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa chiến lược về phát
triển kinh tế của mỗi quốc gia, không giới hạn ở phạm vi quốc gia đó, mà cịn

tác động đến rất nhiều quốc gia. Vì vậy, cải tổ kinh tế quốc mỗi quốc gia phụ
thuộc vào những khả năng cạnh tranh và có nhiều chỗ đứng vững chắc trên thị
trường trong nước và ngồi nước, đồng thời cũng cần thích nghi, ứng biến, linh
hoạt với các biến động mà thị trường mang lại.
1.1.3. Một số mơ hình lý thuyết chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Các mơ hình lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu kinh tế được tác giả tổng
hợp trong sơ đồ 1.1 dưới đây. Mơ hình lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu kinh tế
bao gồm ba mơ hình cơ bản: (1) Mơ hình Rostow, (2) Mơ hình kinh tế nhị
ngun, (3) mơ hình cơ cấu kinh tế theo lý thuyết chuyên ngành, (4) Lý thuyết
về chuyển dịch cơ cấu (của Moise Syrquin)
9


Sơ đồ 1.1. Các mơ hình lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu kinh tế
(Nguồn: Tác giả tổng hợp)
1.1.3.1. Lý thuyết các giai đoạn phát triển kinh tế của Rostow
Lý thuyết các giai đoạn phát triển kinh tế Rostow được tác giả tổng hợp
theo mơ hình sau đây:

Sơ đồ 1.2. Mơ hình phát triển kinh tế Rotsow
(Nguồn: tác giả tổng hợp)
10


Rostow cho rằng sự phát triển kinh tế của bất cứ một quốc gai nào trên thế
giới hiện nay cũng điều trải qua năm giai đoạn như: xã hội truyền thống – chuẩn
bị cất cánh – cất cánh – tưởng thành và cuối cùng là tiêu dùng cao. Năm đặt
điểm này được Rostow đưa ra như sau:
-Giai đoạn 1: Xã hội truyền thống
Trong giai đoạn 1, nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn với kiến thức canh tác

truyền thống, dân cư chủ yếu sống ở nơng thơn, khơng khuyến khích hay chấp
nhận các ý tưởng mới; không đầu tư cho nghiên cứu và phát triển. Giai đoạn 1
biểu hiện một xã hội cực kỳ bảo thủ, mức độ tích lũy thấp, ít vốn tài chính, sử
dụng tiền mặt là chủ yếu, ít hoặc khơng có đầu tư. Cơ sở hạ tầng bao gồm
đường xá, hệ thống thông tin ở mức rất thấp. Tổ chức chính phủ kém thể hiện
qua việc các nguồn lực sử dụng khơng hiệu quả. Trình độ giáo dục thấp. Quốc
gia dễ tổn thương bởi các thảm họa thiên nhiên và tầm nhìn quốc gia thấp.
-Giai đoạn 2: Chuẩn bị cất cánh
Trong giai đoạn 2, xã hội đã hình thành các nền tảng phát triển mức đơn
giản, đang nỗ lực hiện đại hóa nơng nghiệp. Quốc gia phụ thuộc vào các tài
nguyên tự nhiên để phát triển các nền công nghiệp non trẻ, rất phụ thuộc vào
nhập khẩu. Các thị trường chưa được phân khúc rõ ràng. Đất nước phát triển
dựa vào vốn. Nền kinh tế không ổn định. Chính phủ cố gắng thu hút đầu tư và
sự trợ giúp từ nước ngoài. Trong giai đoạn này, phân bổ các nguồn lực khơng
thực sự hiệu quả, rất ít các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
-Giai đoạn 3: Cất cánh
Trong giai đoạn 3, tỷ trọng cho đầu tư ngày càng cao hơn là động lực cho
nền kinh tế. Đất nước được hỗ trợ bởi các quỹ đầu tư, giáo dục tư vấn từ nước
ngoài,.. Việc làm và thu nhập tăng trưởng cao bắt đầu tăng trưởng tiêu dùng, có
sự chuyển dịch lao động từ nông thôn ra thành thị nơi có những cơ hội việc làm
tốt hơn. Giáo dục được đặc biệt coi trọng. Cơ sơ hạ tầng phát triển thúc đẩy giao
thương. Các nhà sản xuất nước ngoài xâm nhập; bắt đầu với vai trị gia cơng
(OEM) các sản phẩm. Tiền lương, việc làm tăng trưởng khiến mức sống được
nâng cao. Lực lượng lao động phát triển tiến dần tới các tiêu chuẩn quốc tế.
11