ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU TRèNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CễNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN HÀ NỘI

ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN CHU TRèNH BÁN
HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
CỦA CễNG TY KIỂM TOÁN VÀ KẾ TOÁN HÀ NỘI (CPA - HÀ
NỘI).
III.1. MỘT SỐ KINH NGHIỆM RÚT RA TỪ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA CPA
- HÀ NỘI.
Trải qua 4 năm hoạt động của mỡnh. CPA - Hà Nội đó gặt hỏi dược nhiều
thành cụng to lớn, ngày càng nõng cao chất lượng hoạt động của mỡnh, từng bước
cải thiện vị thế và uy tớn của mỡnh trờn thương trường, qua đú gúp đưa kiểm toỏn
Việt Nam đạt đến trỡnh độ quốc tế.
Hoạt động kiểm toỏn ở nước ta là hoạt động tương đối mới lạ phải chịu tỏc
động của cỏc mụi trường hoạt động khụng hoàn toàn thuận lợi do đú để thành cụng
trong cụng việc kinh doanh thỡ phải thực hiện cung cấp tốt dịch vụ núi chung và
dịch vụ kiểm toỏn bỏo cỏo tài chớnh núi riờng. Việc thực hiện tốt cuộc kiểm toỏn
bỏo cỏo tài chớnh là một vấn đề khú khăn thỡ để gúp phần hoàn thiện cuộc kiểm
toỏn bỏo cỏo tài chớnh cần phải hoàn thiện tốt việc kiểm toỏn chu trỡnh bỏn hàng.
Qua những kiến thức học tập ở trường Đại học KTQD, qua quỏ trỡnh thực tập và
nghiờn cứu tài liệu về chu trỡnh bỏn hàng tại Cụng ty kiểm toỏn và kế toỏn Hà Nội
em đó rỳt ra được một số bài học kinh nghiệm để gúp phần hoàn thiện kiến thức
cho mỡnh trong kiểm toỏn chu trỡnh bỏn hàng ở cỏc khõu sau.
* Giai đoạn lập kế hoạch :
- Ký kết hợp đồng : Để thu hỳt được nhiều khỏch hàng kiểm toỏn và cạnh
tranh với cỏc Cụng ty kiểm toỏn khỏc thỡ hàng năm Cụng ty cần phải thực hiện
gửi thư chào hàng tới mọi khỏch hàng để khỏch hàng cú thể hiểu biết thờm về hoạt
động do mỡnh cung cấp. Với những khỏch hàng muốn ký kết hợp đồng thỡ Cụng
ty kiểm toỏn cần phải thực hiện ký kết theo đỳng quy định hiện hành và tạo mọi
điều kiện thuận lợi cho khỏch hàng, Cụng ty cũng nờn gửi thư điện tử đến cỏc
khỏch hàng của mỡnh để tạo lập mối quan hệ tới khỏch hàng của mỡnh trong thời
gian sau này. Và cú thể Cụng ty nờn tổ chức giới thiệu dịch vụ của mỡnh cho cỏc
khỏch hàng trờn phương tiện thụng tin đại chỳng để tỡm được nhiều khỏch hàng
hơn nữa trong thời gian trước mắt và lõu dài để khụng ngừng phỏt triển Cụng ty và

cỏc dịch vụ khỏc.
- Giỏ phớ kiểm toỏn : Hoạt động kiểm toỏn ở Việt Nam do rất nhiều Cụng ty
nước ngoài và trong nước thực hiện và đang cạnh tranh nhau, để thu hỳt được
khỏch hàng của mỡnh, Cụng ty nờn giảm giỏ phớ của mỡnh bằng cỏch thiết lập
một chương trỡnh kiểm toỏn phự hợp với cỏc khỏch hàng để tiết kiệm thời gian
kiểm toỏn.
- Bố trớ nhõn viờn : Để đảm bảo đỏp ứng đầy đủ nhu cầu về cỏc dịch vụ cung
cấp cho khỏch hàng thỡ Cụng ty kiểm toỏn phải cú được đội ngũ nhõn viờn đụng
đảo cú trỡnh độ trong nhiều lĩnh vực khỏc nhau để bố trớ nhõn viờn một cỏch dễ
dàng trong mọi cuộc kiểm toỏn thỡ Cụng ty nờn tuyển dụng và đào tạo nhõn viờn
của mỡnh trong thời gian tới.
Giai đoạn thực hiện kiểm toỏn.
Để thực hiện tốt cuộc kiểm toỏn thỡ mỗi Cụng ty cần phải xõy dựng cho
mỡnh một chương trỡnh kiểm toỏn phự hợp để qua đú cú thể thu thập đầy đủ bằng
chứng cho những phỏt hiện của nhõn viờn kiểm toỏn để đảm bảo cỏc ý kiến đưa ra
là chớnh xỏc và thực hiện sao cho phớ kiểm toỏn ở mức vừa phải.
Bờn cạnh đội ngũ kiểm toỏn viờn của Cụng ty kiểm toỏn khi thực hiện cỏc
cụng việc của mỡnh cần phải tuõn thủ đầy đủ cỏc quy định. Như phải duy trỡ được
thỏi độ thận trọng, khỏch quan, độc lập bảo mật, tuõn thủ đầy đủ cỏc quy định cỏc
Nhà nước Việt Nam và cỏc chuẩn mực kiểm toỏn quốc tế được thừa nhận.
III.2. ĐÁNH GIÁ VÀ NHỮNG ĐỀ XUẤT GểP PHẦN HOÀN THIỆN KIỂM TOÁN
CHU TRèNH BÁN HÀNG VÀ THU TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH.
Hiện nay CPA - Hà Nội là một trong những tổ chức cung cấp dịch vụ kiểm
toỏn ở Việt Nam. Qua thời gian 4 năm hoạt động đó tớch lũy cho mỡnh được nhiều
kinh nghiệm làm việc quý bỏu CPA cú đội ngũ nhõn viờn là những người am hiểu
cỏc lĩnh vực tư vấn, kiểm toỏn và kế toỏn ở Việt Nam, nhiệt tỡnh trong cụng việc
và cú đội ngũ cộng tỏc viờn là những chuyờn gia trong lĩnh vực kiểm toỏn và kế
toỏn. Do đú chương trỡnh hoạt động của CPA - Hà Nội thể hiện sự hoàn chỉnh và
hiệu quả. Trong giai đoạn khảo sỏt thực tế tại CPA Hà Nội em đó học hỏi được

những kinh nghiệm và cú điều kiện so sỏnh đối chiếu với lý thuyết học tại trường.
Với những kiến thức đó được trang bị tại trường và tỡm hiểu nghiờn cứu qua sỏch
bỏo em xin được nờu ra một số nhận xột và đề xuất một vài kiến nghị hy vọng gúp
phần hoàn thiện và nõng cao chất lượng kiểm toỏn chu trỡnh bỏn hàng núi riờng và
kiểm toỏn bỏo cỏo tài chớnh núi chung.
III.2.1. Giai đoạn lập kế hoạch.
Tỡm hiểu về tỡnh hỡnh kinh doanh của khỏch hàng : ở bước này CPA Hà Nội
đó thực hiện tỡm hiểu một cỏch tổng quan dựa trờn cỏc thụng tin về tỡnh hỡnh
kinh doanh, vốn phỏp định, giấy phộp thành lập… Qua cỏch thực hiện này em thấy
được hiệu quả của cụng việc rất cao vừa thu thập được đầy đủ những thụng tin cần
thiết, vừa tốn kộm ớt chi phớ thực hiện.
Tỡm hiểu hệt hống kiểm soỏt nội bộ và đỏnh giỏ rủi ro kiểm soỏt.
- Nhận xột :
Ở bước tỡm hiểu hệ thống kiểm soỏt nội bộ kiểm toỏn viờn thực hiện thu thập
và lưu trữ những thụng tin thụng qua giấy tờ là cỏc bản sao điều lệ hợp đồng cơ
cấu tổ chức, cỏc bỏo cỏo, quy chế tài chớnh của Cụng ty chứ chưa thực hiện tổng
hợp cỏc thụng tin thu được từ cỏc giấy tờ đú dưới dạng túm tắt, chắt lọc những
thụng tin mụ tả khỏi quỏt hệ thống kiểm soỏt nội bộ và làm bằng chứng để chứng
minh cho việc kiểm toỏn viờn tỡm ra điểm mạnh và yếu trong hệ thống kiểm soỏt
nội bộ.
Đề xuất :
Theo em kiểm toỏn viờn nờn túm tắt toàn bộ những thụng tin về hệ thống
kiểm soỏt nội bộ trong từng khoản mục hay từng bộ phận dưới dạng lưu đồ hoặc
bảng tường thuật, bảng cõu hỏi về hệ thống kiểm soỏt nội bộ.
Bảng tường thuật sẽ được sử dụng nếu cơ cấu của hệ thống kiểm soỏt nội bộ
đơn giản bảng tường thuật là sự mụ tả bằng lời về hệ thống KSNB. Khi lập KTV
cần phải chỳ ý bố cục và cỏch trỡnh bày cho dễ hiểu.
Lưu đồ là những hỡnh vẽ biểu thị hệ thống KSNB bằng ký hiệu, ỏp dụng một
số ký hiệu chuẩn để mụ tả cụng việc theo từng chức năng một cỏch đơn giản, rừ
ràng đối với từng nghiệp vụ.

Bảng cõu hỏi là thể thức nghiờn cứu bằng hệ thống cõu hỏi đó được chuẩn bị
thiết kế dưới dạng cõu trả lơỡ “cú” hoặc “khụng”. Cỏc cõu trả lời khụng sẽ cho
thấy nhược điểm của hệ thống KSNB. Tuy bảng cõu hỏi khụng khỏi quỏt được rỳt
đặc thự hay quy mụ của doanh nghiệp nhưng nú sẽ hạn chế được một số yếu điểm
trờn mà Cụng ty đang thực hiện.
(Mẫu bảng cõu hỏi về hệ thống kiểm soỏt nội bộ ở biểu số 19).
Biểu số 19 : Bảng cõu hỏi về hệ thống kiểm soỏt nội bộ.
Cỏc cõu hỏi chung Cú Khụng Khụng
ỏp dụng
A : Tài khoản tiền
1) Cỏc bảng đối chiếu với ngõn hàng cú
được chuẩn bị hàng thỏng hay khụng ? Cú
được cỏn bộ tài chớnh kiểm tra khụng ?
2) Cỏc biện phỏp kiểm soỏt tiền mặt tại quỹ
cú liờn tục khụng ?
3) Cỏc khoản thu về cú được gửi vào ngõn
hàng chớnh xỏc về thời gian khụng ?
B. Cỏc khoản phải thu
1) Hệ thống kế toỏn cú hiện hữu để đảm bảo
rằng cỏc khoản phải thu cú được ghi sổ một
cỏch nhanh chúng và chớnh xỏc khụng ?
2) Những người chịu trỏch nhiệm theo dừi
cỏc khoản phải thu cú bị cấm khụng được
đảm nhận cỏc trỏch nhiệm về cụng tỏc giao
hàng và thu chi tiền khụng ?
3) Cỏc quy trỡnh hợp lý cú được ỏp dụng để
đảm bảo cỏc khoản phải thu được thu về
đỳng thời gian quy định khụng ?
4) Cú mở sổ phụ theo dừi cỏc khoản phải
thu khụng ? Cỏc khoản này cú khớp đỳng

với sổ cỏi hệ thống kế toỏn cú hiện hữu để
đảm bảo rằng cỏc khoản phải thu cú được
ghi sổ một cỏch kịp thời, chớnh xỏc. Hệ kế
toỏn cú hữu hiệu để bảo đảm rằng cỏc
khoản phải thu cú được ghi sổ một cỏch
nhanh chúng và chớnh xỏc hàng thỏng
khụng ?…
C. Doanh thu
1) Cú chữ ký của khỏch hàng trong hoỏ đơn
2) Việc đỏnh số thứ tự của cỏc hoỏ đơn,
theo dừi việc lập hoỏ đơn với thực tế phỏt
sinh cỏc nghiệp vụ cú được thực hiện khụng
?
3) Cỏc sự phõn chia trỏch nhiệm giữa người
lập hoỏ đơn và giao hàng khụng ?
4) Tất cả cỏc khoản chiết khấu, giảm giỏ và
hàng bỏn bị trả lại cú được phờ chuẩn
khụng?
* Đỏnh giỏ trọng yếu và rủi ro.
Trong khi lập kế hoạch kiểm toỏn, kiểm toỏn viờn chỉ căn cứ vào những
thụng tin về hệ thống kiểm soỏt nội bộ và tỡnh hỡnh kinh doanh của khỏch hàng
mà qua đú thực hiện đỏnh giỏ rủi ro trọng yếu của từng khoản mục.
Từ những đỏnh giỏ về rủi ro nhúm kiểm toỏn sẽ thực hiện ước lượng sơ bộ về
tớnh trọng yếu cho cỏc khoản mục.
Đối tượng kiểm toỏn Chắc chắn Cú thể khụng Chắc chắn
khụng trọng yếu trọng yếu trọng yếu
Bảng cõn đối kế toỏn < 10% 10% - 15% > 15%
Bỏo cỏo kết quả kinh
doanh
< 5% 5% - 10% >10%

Bảng này cho phộp xỏc định mức trọng yếu ở phạm vi toàn bảng khai tài
chớnh. Từ mức trọng yếu chung này kiểm toỏn viờn thực hiện phõn bổ cho cỏc
khoản mục việc phõn bổ cú thể dựa trờn mức độ rủi ro của cỏc khoản mục hoặc
quy mụ hay tớnh trọng yếu của cỏc khoản mục.
Để phõn bổ được rủi ro cho cỏc khoản mục kiểm toỏn viờn căn cứ vào cỏc chỉ
tiờu sau :
* Mụi trường kinh doanh.
- Rủi ro kinh doanh phỏt sinh từ những thay đổi cơ bản về ngành nghề kinh
doanh hay sản phẩm kinh doanh.
- Do cạnh tranh khốc liệt
- Thiộu vốn hoặc nguồn tài trợ để thay đổi sản phẩm, đổi mới cụng nghệ sản
xuất và đầu tư phỏt triển.
- Những biểu hiện phỏt sinh giữa Cụng ty với khỏch hàng.
* Ngành nghề kinh doanh :
- Rủi ro kinh doanh phỏt sinh cú thể do ảnh hưởng của cỏc cuộc khủng hoảng
tài chớnh tiền tệ hoặc do cạnh tranh gắt mỗi khi chớnh phủ cú những chớnh sỏch
mới.
Từ những đỏnh giỏ rủi ro kinh doanh, nhúm kiểm toỏn sẽ thực hiện ước lượng
sơ bộ về tớnh trọng yếu theo cỏc chỉ tiờu sau :
+ Thu nhập hoạt động trước thuế
+ Tài sản lưu động
+ Tổng tài sản
+ Nợ ngắn hạn
Khi thực hiện ước lượng sơ bộ về tớnh trọng yếu kiểm toỏn viờn sẽ căn cứ
vào thụng tin cú được thụng qua tài liệu do khỏch hàng cung cấp.
Thu thập hoạt động sản xuất kinh doanh là khoản mục cú quy mụ lớn và tớnh
đại diện cao do đú chỉ cú một thay đổi nhỏ cũng làm ảnh hưởng đến cỏc chỉ tiờu
trờn bỏo cỏo tài chớnh. Do đú nếu căn cứ vào thu nhập hoạt động sản xuất kinh
doanh thỡ cỏch xỏc định mức trọng yếu như sau :
A = Tổng số tiền của cỏc sai sút x 100%