Skkn vận dụng phương pháp trò chơi trong giờ học ngữ văn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học theo định hướng tiếp cận năng lực học sinh ở trường thcs

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HƢNG YÊN
TRƢỜNG THCS TRUNG NGHĨA
------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG DẠY VÀ HỌC
THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở TRƢỜNG THCS

Lĩnh vực:

Ngữ văn

Tên tác giả: Nguyễn Thị Ngọc Huệ
Chức vụ:

Giáo viên

Tài liệu đính kèm: Khơng

NĂM HỌC: 2018 - 2019


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

PHẦN I: LÝ LỊCH
Họ và tên: Nguyễn Thị Ngọc Huệ
Chức vụ : Giáo viên
Đơn vị công tác: Trƣờng THCS Trung Nghĩa – Thành phố Hƣng Yên

Tên SKKN: VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC
NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH
HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

2


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

PHẦN II: NỘI DUNG
PHẦN MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nâng cao chất lƣợng giáo dục phổ thông hiện nay là vấn đề quan tâm hàng đầu
của ngành và xã hội. Chất lƣợng giáo dục Trung học cơ sở phụ thuộc vào nhiều yếu
tố, trong đó rất quan trọng là yếu tố giảng dạy.
Nâng cao chất lƣợng trong dạy và học là những quan tâm hàng đầu khơng chỉ
trong ngành giáo dục nói riêng mà cả xã hội nói chung. Chính vì vậy, bản thân của
mỗi giáo viên công tác trong ngành giáo dục đều quan tâm và mong muốn chất lƣợng
giáo dục ngày càng phát triển, ngày càng đạt đƣợc những kết quả tốt nhất.
Hoà chung với xu thế phát triển của xã hội mới, sự phát triển vƣợt bậc của xã
hội loài ngƣời, trong những năm gần đây, sự đổi mới cả hệ thống giáo dục về quản lí
cũng nhƣ đổi mới phƣơng pháp dạy và học dẫn đến ngành giáo dục đã đạt đƣợc
những kết quả tốt; nhƣng yêu cầu của xã hội ngày càng cao hơn, do đó việc đổi mới
về quản lí và đổi mới về phƣơng pháp dạy - học ngày càng cần chú trọng hơn.
Đối với xã hội phát triển nhƣ hiện nay, đòi hỏi chất lƣợng giáo dục phát triển để
làm sao đào tạo nên một thế hệ học sinh có đủ trình độ, đạo đức để phục vụ cho xã
hội. Bộ giáo dục và đào tạo đã tổ chức các chƣơng trình hành động: “chống các tiêu

cực trong thi cử và chống bệnh thành tích trong giáo dục, khơng để học sinh ngồi
nhầm lớp”, “xây dựng trƣờng học thân thiện, học sinh tích cực”… Tất cả những
chƣơng trình hành động đó với mục đích là đƣa chất lƣợng giáo dục ngày càng phát
triển, sánh vai với cƣờng quốc năm châu.
Trong mỗi trƣờng THCS hiện nay, bên cạnh mặt tốt là có nhiều học sinh ln
nổ lực hết mình trong học tập và đã đạt đƣợc những kết quả tốt bên cạnh đó cịn có
những học sinh lơ là trong học tập dẫn đến kết quả không cao. Với thực trạng nhƣ
vậy, mỗi trƣờng THCS đều đặt ra cho mình nhiều chƣơng trình, phƣơng pháp hành
động, cách thức quản lí để chất lƣợng giáo dục đạt đƣợc một cách tốt nhất.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

3


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Để nâng cao chất lƣợng dạy và học thì việc đổi mới phƣơng pháp dạy học luôn
là nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục nhằm phát huy tối đa tính tích cực, chủ
động và sáng tạo của học sinh. Một trong số những biện pháp để đạt đƣợc mục đích
trên đó là sử dụng trị chơi.Trị chơi vừa là một hoạt động giải trí vừa là một phƣơng
pháp giáo dục: giáo dục bằng trò chơi - một phƣơng pháp đã đƣợc nhiều nền giáo dục
tiên tiến trên thế giới vận dụng. Lồng ghép trị chơi trong dạy và học mơn Ngữ văn,
kết hợp với những phƣơng pháp dạy học khác sẽ có ý nghĩa tích cực đối với u cầu
đổi mới hiện nay.
Đối với học sinh trung học cơ sở thì hoạt động vui chơi là nhu cầu khơng thể
thiếu và nói giữ vai trị quan trọng đối với các em. Nếu giáo viên biết tổ chức cho học
sinh chơi một cách hợp lí, khoa học trong giờ học sẽ mang lại hiệu quả giáo dục cao.
Chính vì vậy việc vận dụng trị chơi trong giờ học mơn văn ở THCS sẽ làm thay đổi
khơng khí căng thẳng trong các giờ học, tăng thêm hứng thú cho ngƣời học, học sinh

sẽ chú ý hơn, chủ động hơn trong chuẩn bị, mạnh dạn hơn trong đề xuất ý kiến của
mình, phát huy tƣ duy sáng tạo,… Hứng thú và chủ động trong học tập là sự khởi đầu
tốt cho việc nắm bắt kiến thức, hình thành kĩ năng và phát triển nhân cách ở học sinh
qua bộ môn Văn.
Qua nhiều năm dạy học, đƣợc giảng dạy hầu hết các lớp bậc THCS tôi luôn
mong muốn làm thế nào để học sinh của mình năng động sáng tạo hơn, hứng thú
trong học tập, giờ học bớt căng thẳng, bớt áp lực, làm sao để các em có cảm giác “mỗi
ngày đến trường là một ngày vui”, để rồi thông qua mỗi giờ học Văn các em đƣợc
sống trong khơng khí cổ xƣa qua các truyền thuyết; nghẹn ngào thổn thức cùng nỗi
đau của Kiều trong "Truyện Kiều”; khắc khoải với giấc mơ khao khát hạnh phúc của
Vũ Nƣơng (trong Chuyện ngƣời con gái Nam Xƣơng ); thả mình trong tiếng cƣời trào
phúng sâu cay của các truyện cƣời “ Lợn cƣới ,áo mới”, “ Thầy bói xem voi”...
Thơng qua thực tế giảng dạy, dự giờ học hỏi ở đồng nghiệp cộng với các đợt
tập huấn chuyên môn bản thân tôi mạnh dạn áp dụng tổ chức một số trò chơi trong giờ
dạy mơn Văn trong nhiều năm học và thấy khơng khí của mỗi tiết học sôi nổi hẳn lên
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

4


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

đến giờ học các em khơng cịn cảm thấy căng thẳng mà rất háo hức mong đợi, học
sinh trong lớp hoạt động tích cực và đồng đều, các em mạnh dạn trình bày ý kiến, nêu
thắc mắc,…từ đó các em tự chiếm lĩnh kiến thức và ghi nhớ một cách bền vững hơn
do đó mà kết quả học tập cũng đƣợc nâng cao. Vì vậy, tơi chọn và nghiên cứu đề tài:
“Vận dụng phương pháp trò chơi trong giờ học Ngữ văn nhằm nâng cao chất lượng
dạy và học theo định hướng tiếp cận năng lực học sinh ở Trường THCS”, rất mong
nhận đƣợc sự góp ý của các cấp lãnh đạo, Ban giám hiệu, tổ chuyên môn để đề tài

phát huy hiệu quả cao hơn.
1. Thực trạng:
Trong thời gian qua một sự kiện giáo dục đƣợc giáo viên toàn ngành nói chung
và giáo viên dạy Văn nói riêng rất quan tâm đó là ngày Hội thảo Khoa học Quốc gia
dạy và học môn Ngữ văn ở trƣờng phổ thông Việt Nam (trong 2 ngày 5-6/1/2013, tại
Hội trƣờng Trƣờng đại học sƣ phạm Huế). Tại hội thảo khi bàn về việc tìm phƣơng
pháp đổi mới cho mơn Văn trong giai đoạn tới có viết: “Dạy học Ngữ văn cần tập
trung hình thành cho học sinh phương pháp học và phương pháp đọc. Phương pháp
dạy học phải tạo cho học sinh tính hiếu kỳ, tò mò và sự đam mê để họ tự đi tìm và lý
giải. qua đó mà hình thành năng lực. Không nhồi nhét kiến thức, không bắt nhớ máy
móc, cần biết quên cái cụ thể, chi tiết; chỉ nhớ cách làm, cách xử lý vấn đề… giúp học
sinh tự học, tự khám phá, tự kích thích sáng tạo. Giờ văn học trước hết hãy giúp học
sinh niềm yêu thích, say mê văn chương, mong muốn tìm tịi, tìm hiểu cái hay, cái đẹp
của thế giới nghệ thuật rồi sau đó mới là những u cầu khác”
Khơng những vậy hiện nay chúng ta đang tiến hành đổi mới phƣơng pháp dạy
học theo định hƣớng tiếp cận năng lực học sinh. Việc đổi mới phƣơng pháp dạy học
đòi hỏi những điều kiện thích hợp về phƣơng tiện, cơ sở vật chất và tổ chức dạy học,
điều kiện về tổ chức, quản lý. Ngồi ra, phƣơng pháp dạy học cịn mang tính chủ
quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần xác định những phƣơng
hƣớng riêng để cải tiến phƣơng pháp dạy học và kinh nghiệm của cá nhân.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

5


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh tồn cầu hố đặt ra những u cầu

mới đối với ngƣời lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo
dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định hƣớng cơ bản của
việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, xa rời
thực tiễn sang một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát
huy tính chủ động, sáng tạo của ngƣời học. Định hƣớng quan trọng trong đổi mới
PPDH là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực hành động,
năng lực cộng tác làm việc của ngƣời học. Đó cũng là những xu hƣớng quốc tế trong
cải cách PPDH ở nhà trƣờng phổ thơng.
Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phƣơng pháp dạy và học theo
hƣớng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ
năng của ngƣời học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để ngƣời học tự cập
nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp
sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa,
nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng cơng nghệ thông tin và truyền thông trong
dạy và học”. Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, tồn diện GD&ĐT theo
Nghị quyết số 29-NQ/TW, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới phƣơng
pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học và một số biện pháp đổi
mới phƣơng pháp dạy học theo hƣớng này.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học đang thực hiện bƣớc chuyển từ chƣơng trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của ngƣời học, nghĩa là từ chỗ quan
tâm đến việc HS học đƣợc cái gì đến chỗ quan tâm HS vận dụng đƣợc cái gì qua việc
học. Để đảm bảo đƣợc điều đó, phải thực hiện chuyển từ phƣơng pháp dạy học theo
lối "truyền thụ một chiều" sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ
năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Tăng cƣờng việc học tập trong nhóm, đổi
mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hƣớng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

6

VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ
của các môn học chuyên môn cần bổ sung các chủ đề học tập tích hợp liên mơn nhằm
phát triển năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp.
Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của ngƣời học, hình thành và phát
triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thơng tin...),
trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tƣ duy. Có thể
chọn lựa một cách linh hoạt các phƣơng pháp chung và phƣơng pháp đặc thù của môn
học để thực hiện. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phƣơng pháp nào cũng phải đảm bảo
đƣợc ngun tắc “Học sinh tự mình hồn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức,
hƣớng dẫn của giáo viên”.
Việc sử dụng phƣơng pháp dạy học gắn chặt với các hình thức tổ chức dạy học.
Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tƣợng và điều kiện cụ thể mà có những hình thức tổ
chức thích hợp nhƣ học cá nhân, học nhóm; học trong lớp, học ở ngồi lớp... Cần
chuẩn bị tốt về phƣơng pháp đối với các giờ thực hành để đảm bảo yêu cầu rèn luyện
kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, nâng cao hứng thú cho ngƣời
học.
Cần sử dụng đủ và hiệu quả các thiết bị dạy học môn học tối thiểu đã quy định.
Có thể sử dụng các đồ dùng dạy học tự làm nếu xét thấy cần thiết với nội dung học và
phù hợp với đối tƣợng học sinh. Tích cực vận dụng công nghệ thông tin trong dạy
học.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

7

VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

HS lớp 7A (Năm học 2017-2018) sử dụng công nghệ thông tin
trong tiết báo cáo hoạt động trải nghiệm sáng tạo: Nếu em là hiệu trưởng
Việc đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực thể
hiện qua bốn đặc trƣng cơ bản sau:
Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học sinh
tự khám phá những điều chƣa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri thức đƣợc
sắp đặt sẵn. Giáo viên là ngƣời tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành các hoạt động
học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các tình
huống học tập hoặc tình huống thực tiễn...
Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khai thác sách giáo khoa và các tài
liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tịi và phát
hiện kiến thức mới... Định hƣớng cho học sinh cách tƣ duy nhƣ phân tích, tổng hợp,
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

8


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

đặc biệt hoá, khái quát hoá, tƣơng tự, quy lạ về quen… để dần hình thành và phát
triển tiềm năng sáng tạo.
Ba, tăng cƣờng phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở thành
môi trƣờng giao tiếp GV - HS và HS - HS nhằm vận dụng sự hiểu biết và kinh
nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm vụ học tập chung.
Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt tiến

trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập (đánh giá lớp học). Chú trọng phát
triển kỹ năng tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều hình thức nhƣ
theo lời giải/đáp án mẫu, theo hƣớng dẫn, hoặc tự xác định tiêu chí để có thể phê
phán, tìm đƣợc nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học khơng có nghĩa là loại bỏ các phƣơng pháp dạy
học truyền thống nhƣ thuyết trình, đàm thoại, luyện tập mà cần bắt đầu bằng việc cải
tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhƣợc điểm của chúng. Để nâng cao hiệu quả
của các phƣơng pháp dạy học này ngƣời giáo viên trƣớc hết cần nắm vững những yêu
cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật của chúng trong việc chuẩn bị cũng nhƣ tiến
hành bài lên lớp, kỹ thuật đặt các câu hỏi và xử lý các câu trả lời trong đàm thoại, hay
kỹ thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy nhiên, các phƣơng pháp dạy học truyền thống
có những hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh các phƣơng pháp dạy học truyền thống cần
kết hợp sử dụng các phƣơng pháp dạy học mới, có thể tăng cƣờng tính tích cực nhận
thức của học sinh trong thuyết trình, đàm thoại theo quan điểm dạy học giải quyết vấn
đề.
Việc phối hợp đa dạng các phƣơng pháp và hình thức dạy học trong tồn bộ
q trình dạy học là phƣơng hƣớng quan trọng để phát huy tính tích cực và nâng cao
chất lƣợng dạy học. Dạy học tồn lớp, dạy học nhóm, nhóm đơi và dạy học cá thể là
những hình thức xã hội của dạy học cần kết hợp với nhau, mỗi một hình thức có
những chức năng riêng. Tình trạng độc tơn của dạy học tồn lớp và sự lạm dụng
phƣơng pháp thuyết trình cần đƣợc khắc phục, đặc biệt thơng qua làm việc nhóm.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

9


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Trong thực tiễn dạy học ở trƣờng trung học hiện nay, nhiều giáo viên đã cải
tiến bài lên lớp theo hƣớng kết hợp thuyết trình của giáo viên với hình thức làm việc
nhóm, góp phần tích cực hố hoạt động nhận thức của học sinh. Tuy nhiên hình thức
làm việc nhóm rất đa dạng, không chỉ giới hạn ở việc giải quyết các nhiệm vụ học tập
nhỏ xen kẽ trong bài thuyết trình, mà cịn có những hình thức làm việc nhóm giải
quyết những nhiệm vụ phức hợp, có thể chiếm một hoặc nhiều tiết học, sử dụng
những phƣơng pháp chuyên biệt nhƣ phƣơng pháp đóng vai, nghiên cứu trƣờng hợp,
dự án. Mặt khác, việc bổ sung dạy học toàn lớp bằng làm việc nhóm xen kẽ trong một
tiết học mới chỉ cho thấy rõ việc tích cực hố “bên ngồi” của học sinh. Muốn đảm
bảo việc tích cực hố “bên trong” cần chú ý đến mặt bên trong của phƣơng pháp dạy
học, vận dụng dạy học giải quyết vấn đề và các phƣơng pháp dạy học tích cực khác.
Dạy học giải quyết vấn đề (dạy học nêu vấn đề, dạy học nhận biết và giải quyết
vấn đề) là quan điểm dạy học nhằm phát triển năng lực tƣ duy, khả năng nhận biết và
giải quyết vấn đề. Học đƣợc đặt trong một tình huống có vấn đề, đó là tình huống
chứa đựng mâu thuẫn nhận thức, thông qua việc giải quyết vấn đề, giúp học sinh lĩnh
hội tri thức, kỹ năng và phƣơng pháp nhận thức. Dạy học giải quyết vấn đề là con
đƣờng cơ bản để phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh, có thể áp dụng trong
nhiều hình thức dạy học với những mức độ tự lực khác nhau của học sinh. Các tình
huống có vấn đề là những tình huống khoa học chun mơn, cũng có thể là những
tình huống gắn với thực tiễn. Trong thực tiễn dạy học hiện nay, dạy học giải quyết
vấn đề thƣờng chú ý đến những vấn đề khoa học chun mơn mà ít chú ý hơn đến các
vấn đề gắn với thực tiễn. Tuy nhiên nếu chỉ chú trọng việc giải quyết các vấn đề nhận
thức trong khoa học chun mơn thì học sinh vẫn chƣa đƣợc chuẩn bị tốt cho việc giải
quyết các tình huống thực tiễn. Vì vậy bên cạnh dạy học giải quyết vấn đề, lý luận dạy
học còn xây dựng quan điểm dạy học theo tình huống.
Dạy học theo tình huống là một quan điểm dạy học, trong đó việc dạy học đƣợc
tổ chức theo một chủ đề phức hợp gắn với các tình huống thực tiễn cuộc sống và nghề
nghiệp. Quá trình học tập đƣợc tổ chức trong một môi trƣờng học tập tạo điều kiện
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

10


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

cho học sinh kiến tạo tri thức theo cá nhân và trong mối tƣơng tác xã hội của việc học
tập. Các chủ đề dạy học phức hợp là những chủ đề có nội dung liên quan đến nhiều
mơn học hoặc lĩnh vực tri thức khác nhau, gắn với thực tiễn. Trong nhà trƣờng, các
môn học đƣợc phân theo các môn khoa học chun mơn, cịn cuộc sống thì ln diễn
ra trong những mối quan hệ phức hợp. Vì vậy sử dụng các chủ đề dạy học phức hợp
góp phần khắc phục tình trạng xa rời thực tiễn của các mơn khoa học chuyên môn, rèn
luyện cho học sinh năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp, liên môn. Phƣơng pháp
nghiên cứu trƣờng hợp là một phƣơng pháp dạy học điển hình của dạy học theo tình
huống, trong đó học sinh tự lực giải quyết một tình huống điển hình, gắn với thực tiễn
thơng qua làm việc nhóm. Vận dụng dạy học theo các tình huống gắn với thực tiễn là
con đƣờng quan trọng để gắn việc đào tạo trong nhà trƣờng với thực tiễn đời sống,
góp phần khắc phục tình trạng giáo dục hàn lâm, xa rời thực tiễn hiện nay của nhà
trƣờng phổ thơng. Tuy nhiên, nếu các tình huống đƣợc đƣa vào dạy học là những tình
huống mơ phỏng lại, thì chƣa phải tình huống thực. Nếu chỉ giải quyết các vấn đề
trong phịng học lý thuyết thì học sinh cũng chƣa có hoạt động thực tiễn thực sự, chƣa
có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành.
Dạy học định hƣớng hành động là quan điểm dạy học nhằm làm cho hoạt động
trí óc và hoạt động chân tay kết hợp chặt chẽ với nhau. Trong quá trình học tập, học
sinh thực hiện các nhiệm vụ học tập và hồn thành các sản phẩm hành động, có sự kết
hợp linh hoạt giữa hoạt động trí tuệ và hoạt động tay chân. Đây là một quan điểm dạy
học tích cực hố và tiếp cận tồn thể. Vận dụng dạy học định hƣớng hành động có ý
nghĩa quan trong cho việc thực hiện nguyên lý giáo dục kết hợp lý thuyết với thực
tiễn, tƣ duy và hành động, nhà trƣờng và xã hội. Dạy học theo dự án là một hình thức
điển hình của dạy học định hƣớng hành động, trong đó học sinh tự lực thực hiện trong

nhóm một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với các vấn đề thực tiễn, kết hợp lý thuyết
và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể cơng bố. Trong dạy học theo dự án có thể
vận dụng nhiều lý thuyết và quan điểm dạy học hiện đại nhƣ lý thuyết kiến tạo, dạy

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

11


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

học định hƣớng học sinh, dạy học hợp tác, dạy học tích hợp, dạy học khám phá, sáng
tạo, dạy học theo tình huống và dạy học định hƣớng hành động.
Tăng cƣờng sử dụng phƣơng tiện dạy học và công nghệ thông tin hợp lý hỗ trợ
dạy học. Phƣơng tiện dạy học có vai trị quan trọng trong việc đổi mới phƣơng pháp
dạy học, nhằm tăng cƣờng tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học.
Hiện nay, việc trang bị các phƣơng tiện dạy học mới cho các trƣờng phổ thông từng
bƣớc đƣợc tăng cƣờng. Tuy nhiên các phƣơng tiện dạy học tự làm của giáo viên ln
có ý nghĩa quan trọng, cần đƣợc phát huy. Đa phƣơng tiện và công nghệ thông tin vừa
là nội dung dạy học vừa là phƣơng tiện dạy học trong dạy học hiện đại. Bên cạnh việc
sử dụng đa phƣơng tiện nhƣ một phƣơng tiện trình diễn, cần tăng cƣờng sử dụng các
phần mềm dạy học cũng nhƣ các phƣơng pháp dạy học sử dụng mạng điện tử (ELearning), mạng trƣờng học kết nối.
Sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo. Kỹ thuật dạy
học là những cách thức hành động của của giáo viên và học sinh trong các tình huống
hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học. Các kỹ thuật dạy học
là những đơn vị nhỏ nhất của phƣơng pháp dạy học. Có những kỹ thuật dạy học
chung, có những kỹ thuật đặc thù của từng phƣơng pháp dạy học, ví dụ kỹ thuật đặt
câu hỏi trong đàm thoại. Ngày nay ngƣời ta chú trọng phát triển và sử dụng các kỹ
thuật dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của ngƣời học nhƣ “động não”, “tia

chớp”, “bể cá”, bản đồ tƣ duy...
Chú trọng các phƣơng pháp dạy học đặc thù bộ mơn. Phƣơng pháp dạy học có
mối quan hệ biện chứng với nội dung dạy học, việc sử dụng các phƣơng pháp dạy học
đặc thù có vai trị quan trọng trong dạy học bộ môn. Các phƣơng pháp dạy học đặc
thù bộ môn đƣợc xây dựng trên cơ sở lý luận dạy học bộ mơn. Ví dụ: Trị chơi là một
phƣơng pháp dạy học đặc thù quan trọng của các môn khoa học xã hội; các phƣơng
pháp dạy học nhƣ trình diễn vật phẩm kỹ thuật, làm mẫu thao tác, phân tích sản phẩm
kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật, lắp ráp mơ hình, các dự án là những phƣơng pháp chủ lực

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

12


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

trong dạy học kỹ thuật; phƣơng pháp “Bàn tay nặn bột” đem lại hiệu quả cao trong
việc dạy học các môn khoa học...
Bồi dƣỡng phƣơng pháp học tập tích cực cho học sinh. Phƣơng pháp học tập
một cách tự lực đóng vai trị quan trọng trong việc tích cực hố, phát huy tính sáng tạo
của học sinh. Có những phƣơng pháp nhận thức chung nhƣ phƣơng pháp thu thập, xử
lý, đánh giá thông tin, phƣơng pháp tổ chức làm việc, phƣơng pháp làm việc nhóm, có
những phƣơng pháp học tập chuyên biệt của từng bộ mơn. Bằng nhiều hình thức khác
nhau, cần luyện tập cho học sinh các phƣơng pháp học tập chung và các phƣơng pháp
học tập trong bộ môn.
Trƣớc u cầu đó địi hỏi ngƣời giáo viên dạy Văn khơng chỉ nỗ lực học tập để
nâng cao trình độ chun mơn mà cịn phải cần nỗ lực trau dồi củng cố thƣờng xuyên
về kiến thức khoa học khác cũng nhƣ các phƣơng pháp, hình thức dạy học hiện đại
vào trong q trình dạy học. Nếu thầy cơ giáo giỏi chun mơn và có tâm huyết với

nghề, thì tất nhiên sẽ biết cách khơi gợi tạo ra sự hứng thú và cuốn hút học sinh hăng
say học tập và thích phát biểu ý kiến trong lớp để xây dựng bài học.
Năm học 2017- 2018 tôi đƣợc phân công giảng dạy lớp 7A; trong những giờ
dạy của bản thân cũng nhƣ qua những lần dự giờ đồng nghiệp tôi nhận thấy một điều
rằng hiện nay đang xuất hiện một thực trạng học sinh ngày càng thụ động không chịu
phát biểu xây dựng bài. Nhiều lần thầy cô giáo đặt câu hỏi, dù chỉ là những câu hỏi
trong sách giáo khoa nhƣng hỏi đi hỏi lại 2, 3 lƣợt nhƣng các em vẫn ngồi im thin
thít, và chính thầy cơ là ngƣời phải trả lời câu hỏi do mình đặt ra, những tình huống
nhƣ vậy thƣờng gây tâm lí ức chế cho thầy cơ rất nhiều, thậm chí chán nản, khơng
tha thiết với cơng việc của mình.
Theo kết quả khảo sát đầu năm (ngày 29/8/2017) học sinh lớp 7A mà tôi trực
tiếp giảng dạy về việc em có hay phát biểu trong giờ học Văn hay không, kết quả thu
đƣợc nhƣ sau:

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

13


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Số học sinh khảo sát

Phát biểu

Có phát biểu nhƣng

Khơng

nhiều

khơng nhiều

phát biểu

Lớp 7A – Sĩ số: 34

3/34

15/34

16/34

%

8,8%

44,1%

47,1%

Từ kết quả trên ta thấy tình trạng lớp học tƣơng đối trầm, tỷ lệ phát biểu ít
chiếm tới 44,1%, rồi đến tỷ lệ những học sinh chƣa bao giờ phát biểu khá cao 47,1%,
còn lại lƣợng học sinh hăng hái phát biểu không đáng kể chỉ 8,8%.
Nguyên nhân gây nên hiện tƣợng học sinh thụ động trong giờ học Văn bắt
nguồn từ tâm lý chung của học sinh sợ bị chê cƣời khi phát biểu sai, chƣa tự tin vào
năng lực của mình, ngại ngùng, rụt rè khi đứng lên trả lời trƣớc đám đông nhất là các
bạn nữ; do các em lƣời học, không chịu, hoặc rất ít chuẩn bị bài trƣớc ở nhà mà có
thói quen đợi đến lớp chờ thầy cơ giảng rồi chép vào vở; chƣa hiểu rõ tác dụng của

việc phát biểu xây dựng bài; do khơng khí các giờ văn trên lớp nhiều tiết còn tẻ nhạt,
thiếu hấp dẫn...
Nếu tình trạng lãnh đạm, thụ động, ít hoặc khơng phát biểu trong giờ học của
học sinh phổ thơng nói chung và giờ học Văn nói riêng kéo dài thì khơng chỉ ảnh
hƣởng đến chất lƣợng dạy và học trong hiện tại mà cịn có tác động tiêu cực sau này.
Điều đó sẽ tạo ra những thế hệ ngƣời lao động, đội ngũ trí thức kém năng động ln
nhút nhát, e dè, sợ sệt khi phát biểu trƣớc đám đông, thiếu bản lĩnh, tự tin trong giao
tiếp, khơng dám nói lên sự thật, chống lại cái sai trái..
Những ai đã từng cắp sách đến trƣờng và yêu quý môn Văn đều nhận thấy
những chức năng đặc thù của văn học trong việc bồi đắp tâm hồn, hình thành nhân
cách học sinh.Văn học trang bị những cảm xúc nhân văn, giúp con ngƣời hƣớng tới
Chân - Thiện - Mỹ. Nhờ có Văn học mà đời sống tinh thần của con ngƣời ngày càng
giàu có, phong phú, tinh tế hơn. Tâm hồn trở nên bớt chai sạn, thờ ơ, bàng quan trƣớc
những số phận, cảnh đời diễn ra xung quanh mình hàng ngày, trƣớc thiên nhiên và tạo
vật. Điều này càng quan trọng khi chúng ta đang sống trong guồng quay hối hả của
cuộc sống hiện đại. Văn học bồi đắp cho học sinh lòng yêu nƣớc, thái độ trân trọng
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

14


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

truyền thống, và ngơn ngữ mẹ đẻ. Mơn Ngữ văn cịn có vai trị quan trọng trong việc
rèn luyện khả năng sử dụng ngôn ngữ, diễn đạt, cách thức tạo lập các loại văn bản
phục vụ cho quá trình giao tiếp trên mọi lĩnh vực của mỗi ngƣời trong cuộc
sống...Mặc dầu có vị trí, chức năng quan trọng đặc biệt nhƣ vậy nhƣng hiện nay đang
xuất hiện tình trạng nhiều học sinh không mấy hứng thú khi học môn học này .
Cũng với lớp 7A trên với câu hỏi “Em có hứng thú khi đến giờ học môn Văn

hay không?”, kết quả thu đƣợc nhƣ sau: (khảo sát ngày 29/08/2017)
Lớp khảo sát

Hứng thú với giờ học

Không hứng thú với giờ học

Lớp 7A – Sĩ số 34

14/34

20/34

Tỉ lệ %

41,2%

58,8%

Kết quả trên cho thấy số học sinh yêu thích giờ học Văn rất ít chƣa đến một nửa
(41,2%) còn lại tới 58,8% là các em khơng thích giờ học Văn điều đó cũng có nghĩa
là các em khơng u thích mơn Văn điều này không chỉ gây bi quan đối với dƣ luận
xã hội mà còn tác động tiêu cực đến ngƣời dạy. Nhiều thầy cơ giáo dạy Văn đã xuất
hiện tâm lí chán nản, bng xi, khơng có động lực để trau dồi chuyên môn, tạo sức
ỳ lớn trong tƣ duy đổi mới, cải tiến phƣơng pháp giảng dạy.
Nguyên nhân học sinh không hứng thú với giờ học Văn do cơ sở vật chất, tài
liệu minh hoạ, đồ dùng dạy học để phục vụ giảng dạy và bổ sung kiến thức cho học
tập mơn văn cịn nghèo nàn, đơn điệu; Do kiến thức quá nhiều, quá nặng dẫn đến các
em mệt mỏi, giảm hứng thú; do nhận thức không đầy đủ, lệch lạc, thực dụng của một
số không nhỏ học sinh và cha mẹ học sinh hiện nay đối với vị trí, tầm quan trọng của

môn văn đối với mỗi con ngƣời trong suốt cả cuộc đời; Do phƣơng pháp dạy của một
số thầy cơ giáo chƣa thu hút đƣợc học trị u thích đối với bộ mơn của mình giảng
dạy. Thực tế cho thấy phƣơng pháp giảng dạy của một bộ phận giáo viên Văn còn
bộc lộ nhiều hạn chế, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy mơn
Văn chƣa thực sự phổ biến, bên cạnh đó trong mỗi tiết học vẫn cịn tình trạng “đọcchép” và “chiếu-chép” dẫn đến sự nhàm chán ở học sinh, nhiều giáo viên còn sa vào
“độc thoại”, “độc diễn” trên bục giảng do bài dài nên giáo viên cố gắng làm sao để
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

15


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

truyền đạt đủ, kịp kiến thức cho các em mà ngại tìm tịi đổi mới vận dụng phƣơng
pháp, hình thức dạy học mới nhƣ sử dụng các phƣơng tiện dạy học, các biện pháp hỗ
trợ nhƣ: thảo luận nhóm, nêu tình huống có vấn đề, sử dụng tƣ liệu, hình ảnh hay
chiếu phim văn học, vận dụng trò chơi vào tiết học lại càng hiếm hoi hơn. Hoặc có sử
dụng trị chơi thì cũng ở mức gƣợng ép, miễn cƣỡng dẫn đến một số giờ học văn trở
nên đơn điệu, căng thẳng dẫn đến việc nhận thức của học sinh bị hạn chế.
Tình trạng học sinh khơng hứng thú với giờ học Văn nếu kéo dài không chỉ ảnh
hƣởng đến kết quả dạy và học mà sâu xa hơn dẫn đến sự khuyết hãm về tri thức khoa
học nhân văn của thế hệ trẻ đƣợc đào tạo trong nhà trƣờng. Đây sẽ là một thiếu hụt
không bù đắp nổi, làm yếu đi nguồn nhân lực của đất nƣớc trong thực tế đào tạo
nguồn nhân lực hiện nay.
Trƣớc tình hình đó thiết nghĩ để nâng cao chất lƣợng giảng dạy và học môn
Văn là do nhiều yếu tố quyết định, chi phối: chƣơng trình, sách giáo khoa, giáo án,
phƣơng pháp giảng dạy của giáo viên, ý thức, thái độ học tập của học trị. Trong đó,
đổi mới phƣơng pháp dạy học đóng vai trị then chốt. Có thể khẳng định, đổi mới
phƣơng pháp giảng dạy đang trở thành yêu cầu cấp thiết hiện nay. Ngƣời giáo viên

dạy Văn cần khôi phục động lực học tập, khơi dậy niềm say mê, tình yêu Văn học của
học sinh, phát huy tính năng động, gây hứng thú với học sinh bằng những giờ dạy
thực sự hấp dẫn, lôi cuốn bởi lẽ nhƣ William Arthur Ward, một nhà giáo dục lỗi lạc
của nƣớc Mỹ đã từng nói : “Chỉ nói thơi là thầy giáo xồng. Giảng giải là thầy giáo
tốt. Minh hoạ biểu diễn là thầy giáo giỏi. Gây hứng thú trong học tập là thầy giáo vĩ
đại.” điều đó cho thấy việc gây hứng thú đối với học sinh trong giờ học vô cùng quan
trọng vì trên thực tế lớp tơi đƣợc phân cơng giảng dạy học sinh có học lực trung bình,
khá là chủ yếu. Vậy nên nếu nhƣ giờ học khơng có sự thu hút đối với các em thì chắc
chắn tiết học sẽ trở nên nhàm chán, khô khan. “Học mà chơi, chơi mà học” thì ai giáo
viên nào cũng biết nhƣng biết cách tổ chức các hoạt động giúp học sinh học- chơi,
chơi - học thì khơng nhiều giáo viên làm đƣợc.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

16


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

2. Ý nghĩa, tác dụng của phƣơng pháp mới:
Vấn đề tích cực hóa học tập của học sinh trong dạy học nói chung mơn Ngữ
Văn nói riêng có tầm quan trọng đặc biệt, việc làm này có tác dụng thúc đẩy sự phát
triển trí tuệ cho học sinh, kích thích tƣ duy của các em, phát huy tính năng động, nâng
cao hứng thú học tập cho bộ môn. Trong số những biện pháp dạy học tích cực hóa, sử
dụng trị chơi đƣợc xem là một trong những phƣơng pháp dạy học hiệu quả, nhằm tạo
ra quá trình tƣơng tác, thu hút, động viên học sinh tham gia hợp tác để nâng cao tính
tự giác tạo cơ hội cho các em thực hành vận dụng những kinh nghiệm, những tri thức
đã học để góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học môn Văn.
Kết quả thực nghiệm cho phép khẳng định việc sử dụng trị chơi trong dạy học

mơn Ngữ văn giúp cho học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập, làm cho
học sinh hứng thú với môn học và các em thực sự trở thành chủ thể của hoạt động
học, kết quả học tập của các em dần đƣợc nâng cao đã chứng minh đƣợc tính đúng
đắn của những giải pháp mà đề tài đặt ra.
Qua quá trình áp dụng những trò chơi vào các tiết dạy học Ngữ văn ở THCS,
tơi nhận thấy rằng: Trị chơi là một hoạt động bổ trợ cho việc dạy Ngữ văn. Hoạt động
này thiên về chơi nên nó xố đi sự nặng nề. Học sinh đƣợc tiếp nhận nhiều kiến thức,
kỹ năng qua những hoạt động dễ dàng, gây hứng thú. Chính vì lẽ đó mà những học
sinh đã đƣợc học qua những tiết dạy có áp dụng trị chơi khơng chỉ có cơ hội tìm hiểu,
ơn tập kiến thức mà còn thể nghiệm hành vi, rèn luyện kỹ năng, sự tƣ duy, phản ứng
nhanh. Các em đƣợc rèn khả năng quyết định lựa chọn các phƣơng án đúng, cách giải
quyết tình huống hợp lí. Đây là bài học thực tế trƣớc khi học sinh rút ra kết luận, lý
thuyết trừu tƣợng. Trò chơi cũng là biện pháp tăng cƣờng sự phấn đấu tích cực trong
từng cá nhân hoặc trong nhóm học sinh. Tổ chức trị chơi theo nhóm cịn giúp tăng
cƣờng hoạt động làm việc nhóm, từ đó phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh.
Nhƣ vậy so với thời điểm mà tôi chƣa áp dụng phƣơng pháp tổ chức trị chơi
trong giảng dạy mơn Ngữ văn, tơi nhận thấy rằng: Nếu nhƣ trƣớc đây các em học sinh
ngại học hoặc sợ khi đến giờ Ngữ văn thì nay các em cảm thấy hứng thú khi đón nhận
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

17


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

nó. Đó là kết quả mà tơi khơng thể mong đợi hơn vẻ rất lo ngại mỗi khi đến tiết Ngữ
văn thì bây giờ các em rất hồ hởi, phấn khởi và mong đợi đến giờ học Ngữ Văn. Bởi
lẽ, từ sự thích thú, u mến mơn học này đã giúp các em chăm chỉ học tập và kết quả
học tập ngày càng tốt hơn. Cụ thể nhƣ trong năm học 2016-2017, kết quả xếp loại

học lực môn Ngữ văn vào cuối năm của học sinh lớp 6A trƣờng THCS Trung Nghĩa:
Tổng số

Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

34
Tỉ lệ %
Đến năm học 2017 – 2018 khi tơi dạy lớp 7A và áp dụng phƣơng pháp trị chơi
trong giảng dạy môn Ngữ Văn kết quả cụ thể nhƣ sau:
Tổng số

Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

34

Tỉ lệ %
Trong năm học 2018-2019 tôi đƣợc phân công giảng dạy lớp 8A. Tôi vẫn tiếp
tục áp dụng phƣơng pháp trị chơi trong giảng dạy mơn Ngữ văn kết quả cụ thể mơn
Ngữ văn Học kì I năm học 2018-2019 nhƣ sau:
Tổng số

Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

34

21

13

0

0

0

Tỉ lệ %

61.8%

31.2%

0

0

0

So sánh với kết quả của học sinh năm học trƣớc, tôi nhận thấy rằng việc học tập
của học sinh có sự tiến bộ rõ rệt. Nhiều em trƣớc đây học còn trung bình hoặc yếu thì
nay có sự tiến bộ rất nhiều. Kết quả này đã đƣợc nhà trƣờng, đồng nghiệp cũng nhƣ
các bậc phụ huynh học sinh ghi nhận và tỏ ra rất hài lòng.
Khả năng ứng dụng của đề tài: Thực tế đa số học sinh thích tham gia tổ chức
trò chơi trong giờ học Văn đều đƣợc chia sẻ, bày tỏ quan điểm, tranh luận cùng thầy
cô, bạn bè. Bài học vận dụng đƣợc vốn hiểu biết và kinh nghiệm của mỗi học sinh
chứ không phải chỉ dựa trên vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của giáo viên.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

18


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

3. Phạm vi nghiên cứu:
Cùng với các đồng chí trong tổ Khoa học xã hội theo dõi, thống kê chất lƣợng
bộ môn các năm trƣớc và đƣa ra các giải pháp phù hợp trong giai đoạn mới. Đề tài
đƣợc tiến hành từ năm học 2017 - 2018 cho đến hết HKI năm học 2018 - 2019 tại

Trƣờng THCS Trung Nghĩa – TP Hƣng Yên – Tỉnh Hƣng Yên
II. CÁC PHƢƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1 Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài
a. Cơ sở lý luận
Hiến pháp nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Điều 35 Hiến pháp năm
1992 có ghi: "Giáo dục là quốc sách hàng đầu, nhà nước phát triển giáo dục nhằm
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài".
Điều 3, Chƣơng I Luật giáo dục năm 2005 có ghi: "Hoạt động giáo dục phải
được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với Lao động sản
xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình
và giáo dục xã hội".
Thơng tƣ số 12/2011/QĐ-BGD&ĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trƣởng Bộ
GD&ĐT về việc ban hành Điều lệ trƣờng trung học, quy định ở Điều 16:
“Cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung học được tổ chức
thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm mơn học hoặc nhóm các hoạt động ở từng
cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chun mơn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự
quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của
tổ chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học”
Theo Thông tƣ số 12/2009/TT-BGDĐT ngày 12/5/2009 về việc ban hành quy
định tiêu chuẩn đánh giá chất lƣợng giáo dục trƣờng THCS và Quy định về tiêu chuẩn
đánh giá chất lƣợng trƣờng THPT ban hành theo Quyết định số 80/2008/QĐBGD&ĐT ngày 30/12/2008 của Bộ trƣởng Bộ GD&ĐT, TCM của nhà trƣờng đƣợc
đánh giá hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

19


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Xuất phát từ những cơ sở nêu trên, để đáp ứng yêu cầu, mục tiêu giáo dục và
đào tạo trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, việc nâng cao chất lƣợng giáo dục trong
trƣờng trung học phổ thông cả nƣớc nói chung và trƣờng THCS Trung Nghĩa nói
riêng là một nhu cầu cấp thiết. Đặc biệt trong tình hình đổi mới căn bản và toàn diện
giáo dục hiện nay.
Trong Luật Giáo dục điều 24.2 đã ghi: “ Phương pháp giáo dục phổ thơng phải
phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc điểm
của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo
nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm,
đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy
và học là hƣớng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động
của học sinh.
Căn cứ vào mục tiêu trên cùng với việc dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của lứa
tuổi học sinh THPT: ham tìm hiểu, tiếp cận, thích cái mới lạ nhƣng lại chóng chán.
Do đó việc sử dụng các trò chơi học tập trong giờ học Ngữ văn là hết sức cần thiết và
có ích. Trị chơi có tác dụng giúp học sinh:
+ Tăng cƣờng khả năng chú ý nắm bắt nội dung bài học phát huy tính năng
động của các em.
+ Nâng cao hứng thú cho ngƣời học, góp phần làm giảm mệt mỏi, căng thẳng
trong học tập của học sinh. Phát triển tính độc lập, ham hiểu biết và khả năng suy
luận.
+ Tăng cƣờng khả năng thực hành, vận dụng các kiến thức đã học.
+ Tăng cƣờng khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học sinh, và giữa học sinh
với nhau, giúp học sinh rèn luyện các khả năng ứng xử, giao tiếp.
+ Thu hút cả lớp theo dõi tham gia các hoạt động.
Khi chơi, các em tƣởng tƣợng, suy ngẫm, thử nghiệm, lập luận để đạt kết quả
mà khơng nghĩ là mình đang học. Kiến thức cung cấp trong giờ ngữ văn sẽ đƣợc giảm
nhẹ, quá trình học tập diễn ra một cách tự nhiên hơn, hấp dẫn hơn.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

20


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Trò chơi là phƣơng tiện có ý nghĩa trong việc góp phần thực hiện đổi mới
phƣơng pháp dạy học, nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo và gây hứng thú trong
giờ học của học sinh. Ngồi ra thơng qua hoạt động trò chơi còn giúp các em phát
triển đƣợc nhiều phẩm chất đạo đức nhƣ tình đồn kết, thân ái, lòng trung thực, tinh
thần cộng đồng trách nhiệm. Do vậy quan điểm “Thông qua hoạt động vui chơi để
tiến hành hoạt động học tập” là phù hợp với từng lứa tuổi, từng môn học đặc biệt là
đối với môn Văn.
Nhƣ chúng ta đã biết, ngày 24/01/2002, Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã
ký và cho ban hành Quyết định số 03/2002/QĐ-BGD&ĐT. Môn Ngữ văn đƣợc triển
khai dạy học theo nguyên tắc tích hợp (Văn học - Tiếng Việt - Tập làm văn) nhằm
phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh. Trong những năm gần đây, vấn đề này
lại càng đƣợc chú trọng. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 của BCH TW Đảng khoá VIII
nêu rõ: “Đổi mới phƣơng pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều
rèn luyện thành nếp tƣ duy sáng tạo của ngƣời học”, “phƣơng pháp giáo dục phải phát
huy tính tích cực tự giác, chủ động, sáng tạo của ngƣời học, bồi dƣỡng lòng say mê
học tập và ý chí vƣơn lên”.
b. Cơ sở thực tiễn
Giáo viên tuy có ý thức đổi mới phƣơng pháp dạy học nhƣng nhìn chung
vẫn cịn chịu nhiều ảnh hƣởng của phƣơng pháp dạy học trƣớc đây. Điều này gây tác
động không nhỏ đến việc tiếp nhận tri thức một cách thụ động của học sinh. Học sinh
nhƣ trở thành một cỗ máy tiếp nhận chứ không chủ động, sáng tạo. Trong khi việc
dạy Ngữ văn có hiệu quả lại địi hỏi cao. Dạy văn khơng chỉ là truyền thụ kiến thức
mà cịn phải hay, phải lôi cuốn học sinh, làm cho học sinh thích thú, say mê học tập.

Đây là mơn học kết tinh nhiều giá trị văn hoá của dân tộc cũng nhƣ của nhân loại, là
mơn học có ý nghĩa trong việc hình thành phát triển nhân cách cho học sinh và rèn
luyện những kỹ năng cơ bản cần thiết cho các em. Mặt khác đây là môn học nghệ
thuật kích thích trí tƣởng tƣợng bay bổng, sáng tạo của các em học sinh. Điều này lại
làm cho việc giảng dạy mơn Ngữ văn càng khó hơn.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

21


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

Trong những năm gần đây, tình hình học sinh trong nhà trƣờng có sự biến đổi
theo chiều hƣớng tiêu cực, với tình trạng học sinh chây lƣời trong việc học các mơn,
trong đó có bộ mơn Ngữ văn. Tình trạng học sinh cịn lƣời học mơn ngữ văn cũng có
ngun nhân từ giáo viên chƣa gây đƣợc sự hứng thú trong các tiết dạy của mình.
Chính vì lẽ đó, kết quả cuối cùng mà học sinh đạt đƣợc là chƣa cao.
Trƣớc thực trạng đó, tơi rất băn khoăn và trăn trở là làm sao cho học sinh của
mình học tập tiến bộ môn Ngữ văn hơn? Làm sao cho các em u thích mơn học này
hơn? Để giải quyết đƣợc điều này, tơi đã phân tích, nghiên cứu và sáng tạo trong việc
vận dụng phƣơng pháp vào giảng dạy, tạo cho mỗi tiết dạy Ngữ văn trở thành những
tiết học mà học sinh mong đợi.
Trong những năm giảng dạy vừa qua, tôi cũng đã tiến hành áp dụng một số
phƣơng pháp vào việc giảng dạy bộ mơn Ngữ văn trong đó việc tổ chức hoạt động
nhóm và vận dụng trị chơi trong dạy học đã đạt đƣợc kết quả nhƣ mong đợi. Đó là
học sinh càng u thích mơn học này hơn và kết quả học tập càng cao hơn.
2. Các phƣơng pháp tiến hành và thời gian tạo giải pháp.
a. Các phương pháp tiến hành.
- Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu dựa vào các Văn kiện, các Chỉ

thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc, Bộ giáo dục về chỉ đạo dạy học ở trƣờng trung
học phổ thông.
- Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, điều tra, tổng kết kinh nghiệm
dạy học và qua kinh nghiệm dạy học của bản thân; Thông qua trao đổi, thảo luận với
các bạn bè đồng nghiệp và học hỏi kinh nghiệm dạy học của các đồng chí giáo viên
trong và ngồi nhà trƣờng.
- Phƣơng pháp hỗ trợ: Thống kê số liệu, phân tích số liệu, dựa vào bảng biểu,
sơ đồ.
b. Thời gian tạo ra giải pháp.
Trong các năm từ năm học 2017 - 2018 đến HKI năm học 2018 - 2019 tại
Trƣờng THCS Trung Nghĩa- thành phố Hƣng Yên.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

22


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

PHẦN NỘI DUNG
I. MỤC TIÊU.
- Xác định cơ sở khoa học của việc nâng cao chất lƣợng dạy học môn Ngữ
Văn ở trƣờng THCS Trung Nghĩa – Thành phố Hƣng Yên.
- Đánh giá thực trạng chất lƣợng giáo dục của môn Ngữ văn trƣờng THCS
Trung Nghĩa – Thành phố Hƣng Yên.
- Đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lƣợng bộ môn Ngữ Văn ở trƣờng
THCS Trung Nghĩa – Thành phố Hƣng Yên.
- Áp dụng sáng kiến vào thực tiễn nhằm tạo cho học sinh tâm lí thoải mái
khi học tập, có hứng thú, ham thích học tập mơn ngữ văn. Từ đó nâng cao chất
lƣợng dạy và học mơn ngữ văn.

II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP CỦA SÁNG KIẾN
1. Thuyết minh tính mới
Dƣới đây là một số giải pháp trong quá trình lập kế hoạch, xây dựng phƣơng án
và tiên hành và triển khai sáng kiến kinh nghiệm của bản thân tôi tại trƣờng THCS
Trung Nghĩa.
1.1. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
Từ thực trạng học tập môn Ngữ văn chƣa đạt hiệu quả cao, tôi đã tiến hành
phƣơng pháp tổ chức trị chơi trong q trình giảng dạy. Để trị chơi đạt hiệu quả cần
có sự chuẩn bị của cả giáo viên và học sinh.
a. Giáo viên
- Chuẩn bị trước giờ học:
+ Giáo viên phải nghiên cứu kỹ tiết dạy để từ đó có định hƣớng lựa chọn các
hình thức tổ chức hoạt động trị chơi cho thích hợp.
+ Có những quy định rõ về hình thức, số ngƣời chơi, luật chơi....
+ Thiết kế trò chơi trên powerpoint hoặc trên bảng phụ, giấy A0....
+ Dự kiến thời gian tổ chức trò chơi
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

23


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

+ Những lƣu ý đối với học sinh khi chơi
- Quy trình thực hiện trên lớp
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trị chơi.
Bước 2: Hƣớng dẫn chơi.
Bƣớc này bao gồm những việc làm sau:
- Tổ chức ngƣời tham gia trò chơi: Số ngƣời tham gia, số đội tham gia (mấy đội

chơi), quản trò, trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi (chuông giành quyền trả lời, thẻ…)
- Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của ngƣời chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi,
những điều ngƣời chơi không đƣợc làm…
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi, các giải của cuộc chơi (nếu có)
Bước 3: Thực hiện trò chơi
Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi.
Bƣớc này bao gồm những việc làm sau:
- Giáo viên hoặc trọng tài là HS nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng
cá nhân/ đội, những việc làm chƣa tốt của các cá nhân/ đội để rút kinh nghiệm.
- Trọng tài công bố kết quả chơi của từng cá nhân/ đội và trao phần thƣởng cho
cá nhân/ đội đoạt giải.
- Một số học sinh nêu kiến thức, kỹ năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện.
- Một số điều cần lưu ý
Sử dụng trò chơi trong học tập là phƣơng pháp có thể vận dụng để dạy học Ngữ
văn ở tất cả các phân môn Văn – Tiếng Việt – Tập làm văn. Dùng để khởi động, để
củng cố hoặc thậm chí là hình thành kiến thức mới. Khi sử dụng phƣơng pháp này,
GV cần chú ý một số điểm sau:
- Lựa chọn hoặc tự thiết kế trị chơi đảm bảo những u cầu:
+ Mục đích của trò chơi phải thể hiện mục tiêu của bài học hoặc một phần của
bài học.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

24


VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP TRÕ CHƠI TRONG GIỜ HỌC NGỮ VĂN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG
DẠY VÀ HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG TIẾP CẬN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƢỜNG THCS

+ Hình thức chơi đa dạng giúp HS đƣợc thay đổi các hoạt động học tập trên
lớp, giúp HS phối hợp các hoạt động trí tuệ với các hoạt động vận động.
+ Luật chơi đơn giản để HS dễ nhớ, dễ thực hiện. Cần đƣa ra các cách chơi có
nhiều HS tham gia để tăng cƣờng kỹ năng học tập hợp tác.
+ Các dụng cụ chơi cần đơn giản, dễ làm hoặc dễ tìm kiếm tại chỗ
- Chọn quản trị chơi có năng lực phù hợp với u cầu của trị chơi.
- Tổ chức chơi vào thời gian thích hợp của bài học để vừa làm cho học sinh hứng thú
học tập vừa hƣớng cho học sinh tiếp tục tập trung các nội dung khác của bài học một
cách có hiệu quả.
b. Học sinh
- Học sinh: Nắm chắc thể lệ trò chơi do giáo viên đƣa ra để tuân thủ thực hiện
một cách nghiêm ngặt và đúng quy tắc. Nếu là trị chơi mang tính chất tập thể thì địi
hỏi mỗi thành viên phải có tinh thần trách nhiệm và ý thức cao khi tham gia chơi.
1.2.Áp dụng một số trò chơi trong dạy học
Có rất nhiều trị chơi mà GV có thể áp dụng vào q trình dạy học. Nhƣng qua
q trình áp dụng vào thực tế tơi thấy những trị chơi sau GV dễ chuẩn bị, HS nhiệt
tình chơi. Thơng qua các trị chơi này góp phần hình thành kiến thức mới hoặc kiểm
tra lại những kiến thức và mà học đã học.
1.2.1. Trò chơi điền bảng (hoạt động nhóm):
* Đặc điểm:
Trị chơi này dùng trong những giờ ơn tập. Thay bằng việc cho học sinh lập
bảng thống kê kiến thức bình thƣờng, ta có thể làm thành những thẻ (tờ phiếu) kiến
thức, sau đó phát cho nhóm và yêu cầu các nhóm học sinh dùng thẻ này để điền vào ô
trống trên bảng thống kê. Mục tiêu cuối cùng là giúp học sinh thống kê đƣợc kiến
thức. Cách này nhẹ nhàng mà huy động đƣợc sự tham gia của cả lớp.
* Chuẩn bị: Giáo viên làm một bảng tổng kết trong đó chỉ có đề mục và các tiêu chí
thống kê. Phần nội dung các ơ trong bảng sẽ đƣợc chuyển thành các thẻ, các thẻ này
phát cho các nhóm.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Huệ - Trường THCS Trung Nghĩa- TP Hưng Yên

25