Tăng cường sự tham gia của phụ huynh vào hoạt động giáo dục ở trường mầm non thông qua dạy học theo dự án

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (532.6 KB, 9 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA PHỤ HUYNH

VÀO HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC Ở TRƯỜNG MẦM NON

THÔNG QUA DẠY HỌC THEO DỰ ÁN

Nguyễn Tuấn Vĩnh, Tạ Thị Kim Nhung, Lê Thị Nhung,
Trần Viết Nhi, Nguyễn Thị Quỳnh Anh1
Tóm tắt: Nghiên cứu được thực hiện nhằm tìm ra biện pháp tăng cường sự

tham gia của phụ huynh vào hoạt động giáo dục ở trường mầm non. Khảo
sát thực trạng trên 150 giáo viên cho thấy sự tham gia của phụ huynh khá
hạn chế. Xây dựng quy trình và thử nghiệm tổ chức một dự án học tập cho
trẻ 5 – 6 tuổi cho thấy hình thức hoạt động giáo dục này có khả năng tăng
cường sự tham gia của phụ huynh trong việc phối hợp với giáo viên để giáo
dục trẻ ở trường mầm non.

Từ khoá: Phụ huynh, hoạt động giáo dục, trường mầm non, dạy học theo

dự án.

1. Mở đầu

Giáo dục Mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc
dân Việt Nam được thực hiện với trẻ từ 3 tháng đến 6 tuổi (Quyết định số 1981/
QĐ-TTg, 2016) với mục tiêu là “giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí
tuệ, thẩm mĩ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em
vào học lớp một” (Luật Giáo dục, 2005). Để góp phần thực hiện được mục tiêu
trên, một trong những nhiệm vụ của các cơ sở GDMN là phối hợp với gia đình trẻ
em, tổ chức và cá nhân để thực hiện hoạt động (HĐ) ni dưỡng, chăm sóc và giáo
dục trẻ em (Điều lệ trường mần non, 2015). Từ đây có thể thấy, sự tham gia của gia
đình vào các hoạt động giáo dục ở trường mầm non là điều không thể thiếu nhằm

tạo nên một “hệ sinh thái” tác động nhất quán, bền vững và toàn diện đến sự phát

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

triển của trẻ. Trên thực tế, trường mần non (MN) đã có nhiều hình thức để phối hợp
với gia đình. Tuy nhiên, những hình thức này chủ yếu mang tính “hành chính” và
chưa thực sự hiệu quả. Một trong những lí do quan trọng là sự phối hợp này không
được nhà trường xác định hướng rõ ràng và có chủ đích trong từng hoạt động cụ
thể. Vì vậy, phụ huynh (PH) không nắm rõ được cả quá trình tổ chức hoạt động
cũng như vai trị cụ thể của mình trong q trình đó. Điều này địi hỏi phải đổi mới
tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường mầm non nhằm tăng cường sự tham gia
của gia đình.

Dạy học theo dự án là hình thức tổ chức hoạt động dạy học được nghiên cứu và
áp dụng từ lâu trên thế giới từ bậc mầm non đến đại học ở những mức độ khác nhau.
Bản chất của mơ hình này là lấy người học làm trung tâm, người học làm chủ toàn
bộ quá trình giáo dục và dạy học từ việc đề ra mục tiêu, nội dung, phương pháp, tiến
hành hoạt động và trình bày, đánh giá kết quả. Với các dự án học tập, quá trình học
hỏi và khám phá của trẻ không chỉ trong khuôn viên trường với sự hướng dẫn của
giáo viên, mà được mở rộng ra những khơng gian bên ngồi, với những người trợ
giúp khác. Đó chính là cơ hội để phụ huynh có thể tham gia vào việc tổ chức các dự
án học tập cho trẻ. Tuy vậy, ở Việt Nam, dạy học theo dự án mới chỉ được nghiên
cứu và ứng dụng ở bậc học phổ thông và đại học. Gần như chưa có một định hướng
nào cho việc áp dụng hình thức này ở GDMN. Vì vậy, việc nghiên cứu qui trình tổ
chức các dự án học tập cho trẻ là một việc làm cần thiết, vừa có ý nghĩa khoa học,
vừa có ý nghĩa thực tiễn, nhằm phát huy vai trò trung tâm của trẻ, đồng thời tăng
cường sự tham gia của các lực lượng giáo dục khác bên ngoài nhà trường.

2. Thực trạng sự tham gia của phụ huynh vào các hoạt động giáo dục ở 
trường mầm non

Khác với các cấp bậc học khác, ở bậc học MN, chương trình giáo dục (GD)

do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chỉ là chương trình khung với các nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mang tính “gợi ý”. Việc lựa
chọn chủ đề và cách thức tổ chức các hoạt động (HĐ) do cơ sở GDMN và giáo
viên (GV) quyết định phù hợp với trải nghiệm của trẻ và điều kiện thực tế của nhà
trường và địa phương. Trong q trình đó, sự tham gia của phụ huynh là không thể
thiếu. PH nắm rõ nhu cầu, hứng thú của trẻ, có thể cung cấp những thông tin về đặc
điểm môi trường sống và HĐ của trẻ là cơ sở xác định đề tài và nội dung hoạt động,
tham gia phối hợp tổ chức hoạt động giáo dục cùng với GV.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Phương pháp khảo sát là điều tra với công cụ với bảng hỏi được thiết kế gồm
các câu hỏi đóng với các đáp án cho sẵn biểu hiện ở 5 mức độ được qui thành điểm
tương ứng từ 1 – 5. Kiểm định độ tin cậy của bảng hỏi cho kết quả Cronbach’s
Alpha đạt 0,89. Số liệu được xử lí bằng SPSS 21.0.

Kết quả nghiên cứu thực trạng như sau:

Bảng 1. Mức độ tham gia của PH trong việc lựa chọn đề tài hoạt động

Đối tượng ĐTB ĐLC

Trẻ 2,96 1,31

GV 4,55 0,61

PH 2,43 1,06

Tổ chuyên môn 4,09 0,74

Ban Giám hiệu 3,66 0,98

Trong số các đối tượng liệt kê trên, PH cũng là đối tượng ít có cơ hội tham
gia lựa chọn đề tài HĐ trong khi chính họ là người có cơ hội hiểu rõ nhất nhu cầu,
hứng thú của trẻ. 50% GV cho rằng PH “không bao giờ” hoặc “hiếm khi” tham gia
công việc này.

Bảng 2. Mức độ tham gia của PH trong việc xác định nội dung hoạt động

Căn cứ ĐTB ĐLC

Chương trình GDMN 5,14 4,04

Chỉ đạo của cấp trên (Sở GD, Phòng GD, BGH) 4,09 0,81
Điều kiện tự nhiên, xã hội gần gũi xung quanh trẻ 4,15 0,72

Nhu cầu, hứng thú của trẻ 4,31 0,65

Mức độ nhận thức của trẻ 4,27 0,67

Gợi ý của đồng nghiệp 3,38 0,72

Gợi ý của PH 2,79 1,02

Những hiểu biết của bản thân GV 3,94 0,94

Từ bảng số liệu cho thấy “gợi ý của PH” là căn cứ ít được sử dụng nhất trong
việc xác định nội dung hoạt động giáo dục trẻ ở trường mầm non.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Bảng 3. Khó khăn của GV khi tổ chức các HĐ giáo dục

Khó khăn ĐTB ĐLC

Thời gian dành cho HĐ chưa được linh hoạt 3,12 1,07

Môi trường HĐ hạn chế 3,12 1,10

Sự hợp tác của PH cịn ít 3,40 1,04

Kiến thức về tự nhiên, xã hội của GV hạn chế 2,48 1,22

KN tổ chức HĐ của GV hạn chế 2,36 1,20

Số lượng trẻ trong lớp q đơng 3,48 1,36

Trong những khó khăn của GV khi tổ chức các hoạt động GD ở trường MN, xếp
sau khó khăn đứng đầu “số lượng trẻ trong lớp đông” (ĐTB = 3,48; ĐLC = 1,27) là
khó khăn “sự phối hợp của PH cịn ít” (ĐTB = 3,40; ĐLC = 1,0). Hầu hết PH không
rõ các HĐ giáo dục trẻ được tham gia ở trường. Họ chỉ quan tâm nhiều đến bữa ăn,
giấc ngủ của trẻ và phó thác hồn tồn điều đó cho nhà trường và giáo viên.

Từ những phân tích trên cho thấy sự tham gia của PH vào các hoạt động GD ở
trường MN còn hạn chế. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả giáo dục
tồn diện trẻ. Thực trạng này địi hỏi có sự đổi mới trong tổ chức hoạt động giáo
dục nhằm tăng cường sự tham gia của phụ huynh.

3. Dạy học theo dự án nhằm tăng cường sự tham gia của phụ huynh vào các 
hoạt động giáo dục

Dạy học (DH) theo dự án (DA) là một hình thức tổ chức HĐ khám phá cho
trẻ về một chủ đề liên quan đến thế giới xung quanh, gắn liền với thực tiễn đời sống
của trẻ. Trẻ thực hiện DA dưới sự hướng dẫn của GV dựa trên những sở thích, kinh

nghiệm, ý tưởng của mình về nhiều vấn đề trong các nhóm nhỏ hoặc đơi khi là những
vấn đề của chính bản thân chúng (Katz, L. G., & Chard, S. C., 2000).

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

cái, giao tiếp, hoạt động tình nguyện, học ở nhà, cộng tác với cộng đồng. Bốn trong
số sáu loại khóa này có thể đạt được thông qua sự tham gia của phụ huynh trong các
dự án học tập, đó là: hoạt động tình nguyện, học ở nhà, giao tiếp khi về nhà và cộng
tác với cộng đồng. Như vậy, DH theo DA tạo cơ hội cho gia đình và xã hội tham gia
vào công tác giáo dục trẻ trong một vài giai đoạn nào đó của dự án. GV cần tạo ra
cầu nối giữa nhà trường với phụ huynh, giữa trẻ với các chuyên gia và với các lực
lượng xã hội khác để hỗ trợ trẻ thực hiện tốt các dự án học tập.

3.1. Quy trình tổ chức dự án học tập

Một DA học tập ở trường mầm non có thể tổ chức theo 3 giai đoạn cơ bản sau:

Giai đoạn 1:
Bắt đầu DA

Bước 1: Chọn đề tài

Bước 2. Lập mạng kiến thức trẻ đã biết và trẻ muốn biết
Bước 3. Lập kế hoạch khám phá

Giai đoạn 2:
Triển khai dự án

Bước 1. Tổ chức cho trẻ tìm hiểu/khám phá/trải nghiệm
Bước 2. Tổ chức cho trẻ trình bày những điều đã học được
Giai đoạn 3:

Kết thúc dự án

Bước 1. Tổ chức hoạt động tổng kết
Bước 2. Đánh giá

Mỗi giai đoạn, GV đều có thể kích thích và thiết kế sự tham gia của phụ huynh
ở những mức độ khác nhau. Cụ thể như sau:

Ở giai đoạn 1, trong bước 1, để chọn được đề tài DA, GV phải xác định nhu
cầu và hứng thú của trẻ. Một trong những cách hiệu quả để thực hiện nhiệm vụ này
là trao đổi với PH về những nội dung trẻ hay thắc mắc, hay đề nghị PH giúp GV
hiểu thêm nhu cầu, hứng thú của trẻ dựa trên những định hướng có sẵn. Trong bước
3, khi cùng với trẻ lập kế hoạch khám phá, GV phải xác định những nguồn lực hỗ
trợ. Một trong những nguồn lực quan trọng là PH. GV gửi thư, gọi điện thoại hoặc
trao đổi trực tiếp với PH để xin hỗ trợ thực hiện DA. Nội dung trao đổi bao gồm:
giới thiệu khái quát về DA, tầm quan trọng của các nguồn lực hỗ trợ, những gì trẻ
có thể học từ DA, những điều kiện cần có để thực hiện DA, những yêu cầu cụ thể
về hỗ trợ từ PH (dụng cụ, đồ dùng, đồ chơi, cuộc gặp gỡ, trả lời câu hỏi, v.v... )

Ở giai đoạn 2, trẻ sẽ tiến hành khám phá thực địa, gặp gỡ các chuyên gia, v.v...
để giải quyết các nhiệm vụ đã nêu trong kế hoạch. PH sẽ hỗ trợ đưa trẻ đến thực
địa, trả lời các câu hỏi trẻ đưa ra, giúp trẻ khám phá các mẫu vật, trở thành chuyên
gia khách mời nếu phù hợp với khả năng chuyên môn của cá nhân, v.v...

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

tin tuyên truyền, v.v... Trong các HĐ này, PH hồn tồn có thể tham gia và hỗ trợ
trẻ. Bên cạnh đó, PH cũng có thể tham gia ý kiến đánh giá DA đã thực hiện.

3.2. Kết quả thử nghiệm tổ chức dựa án học tập nhằm tăng cường sự tham 
gia của phụ huynh

Thời gian và địa bàn thử nghiệm: Thử nghiệm được tiến hành trong 1 tháng tại
1 lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi tại trường mầm non Phú Hội, thành phố Huế

Nội dung thử nghiệm: Dự án “Lá cây”, triển khai thành 3 giai đoạn với các
bước cụ thể như trên. Trong đó, có thiết kế các nội dung tham gia của PH theo các
tiêu chí cụ thể. Với các hình thức như viết thư, trao đổi trực tiếp, viết email, v.v...
GV thông báo và đề nghị sự tham gia của PH ở những nội dung đã chuẩn bị.

Tiêu chí đánh giá sự tham gia của PH bao gồm:

Giai đoạn 1 1. Trao đổi, chia sẻ với trẻ về những gì trẻ quan tâm
2. Hỗ trợ tối đa đồ dùng, phương tiện hoạt động

3. Trao đổi cụ thể với giáo viên về nhu cầu, hứng thú của trẻ
4. Tham gia đề xuất kế hoạch hoạt động một cách tích cực
Giai đoạn 2 1. Trao đổi, chia sẻ với trẻ về những gì trẻ quan tâm

2. Hỗ trợ tối đa đồ dùng, phương tiện hoạt động

3. Tham gia đề xuất kế hoạch hoạt động một cách tích cực
4. Tạo điều kiện cho trẻ trải nghiệm ở ngoài lớp học

5. Phối hợp với GV và lực lượng khác để tổ chức HĐ thực địa
Giai đoạn 3 1. Trao đổi, chia sẻ với trẻ về những gì trẻ quan tâm

2. Hỗ trợ tối đa đồ dùng, phương tiện hoạt động

3. Trao đổi cụ thể với giáo viên về nhu cầu, hứng thú của trẻ
4. Tham gia đề xuất kế hoạch hoạt động một cách tích cực
5. Tham gia tổng kết hoạt động có hiệu quả

6. Đánh giá chính xác hoạt động

Công cụ đánh giá: Phiếu quan sát với đầy đủ các tiêu chí trên. Mỗi tiêu chí
được xếp loại từ thấp đến cao theo mức điểm từ 1 – 5. 3 người gồm cán bộ quản
lí trường mầm non, GV và PH của lớp không tham gia thử nghiệm sẽ quan sát và
đánh giá sự tham gia của PH trong suốt thời gian diễn ra DA.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Biểu đồ 1. Kết quả quan sát sự tham gia của phụ huynh

Từ biểu đồ có thể thấy, trong cả 3 giai đoạn của dự án, sự tham gia của phụ
huynh luôn được đánh giá ở mức cao (mức 4 và mức 5). Qua phỏng vấn, những PH
thuộc lớp thử nghiệm đều cho rằng sự tham gia của họ vào việc thực hiện DA với
trẻ là rất cần thiết. Họ đánh giá cao việc GV đã thông báo đầy đủ về DA, xác định
rõ nhiệm vụ của PH và đề nghị sự tham gia. Đặc biệt, PH rất hứng thú với việc cùng
với trẻ tìm kiếm mẫu vật để làm bộ sưu tập lá cây và hình in lá cây.

4. Kết luận

Giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội là một trong
những nguyên lí cơ bản của giáo dục Việt Nam. Sự phối hợp giữa nhà trường và
gia đình, giữa GV và PH có vai trị vơ cùng quan trọng trong việc tạo ra sự thống
nhất và bền vững cho các tác động giáo dục. Điều này có ý nghĩa đặc biệt đối với
trẻ mầm non, giai đoạn phát triển nền tảng của cuộc đời. Vì vậy, tổ chức các hoạt
động GD có sự tham gia của PH ở trường MN là một việc làm hết sức cần thiết.

Tổ chức dự án học tập (hay dạy học theo dự án) với những ưu điểm của nó có
thể tăng cường sự tham gia của PH vào các HĐ học tập của trẻ ở trường mầm non.
Kết quả thử nghiệm dù mới thực hiện trong một thời gian ngắn trên phạm vi hẹp
đã cho thấy tính khả thi của hình thức giáo dục này nhằm tạo ra sự phối hợp giáo

dục giữa trường mầm non và gia đình của trẻ. Nghiên cứu cần được thực hiện trên
phạm vi rộng hơn để khẳng định giá trị khoa học và giá trị ứng dụng.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Tài liệu tham khảo

1. Thủ tướng Chính phủ (2016). Quyết định số 1981/QĐ-TTg phê duyệt khung

cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam.

2. Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2015). Luật Giáo dục
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015). Điều lệ trường mầm non.

4. Katz, L. G., & Chard, S. C. (2000). Engaging children’s minds: The project

approach, Second Edition. Greenwood Publishing Group.

5. Helm, J. H., & Katz, L. G. (2016). Young Investigators: The project approach

in the early years, Third Edition. Teachers College Press.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

ENHANCING PARENTS’ PARTICIPATION IN

EDUCATIONAL ACTIVITIES IN KINDERGARTEN

THROUGH PROJECT - BASED LEARNING

Nguyen Tuan Vinh, Ta Thi Kim Nhung, Le Thi Nhung,
Tran Viet Nhi, Nguyen Thi Quynh Anh1
Abstract: This study aims to find out how to enhance parents’ participation in

early childhood education. A survey of over 150 teachers shows that parents’

participation was rather limited. The study developed a process of project
based learning and experimented a learning project for 5-6 year-old children.
Results of the experiment suggest that project based learning was likely
to enhance parents’ participation in collaboration with teachers to educate
children in kindergatens.

Keywords: Parents, educational activities, kindergarten, project-based

learning.

</div>