Các phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Phương pháp và hình thức Giáo dục môi trường</b>

Việc giáo dục bảo vệ môi trường (GDBVMT) thường được tích hợp qua nội dung của một số
mơn học, trong đó có mơn Địa lí. Do đó, để việc giáo dục có hiệu quả, khơng khiên cưỡng, GV
cần căn cứ vào nội dung của các bài học cụ thể, lựa chọn một số ý trong bài viết này để giảng
dạy cho phù hợp và không làm quá tải nội dung bài.

Mục đích của việc đưa GDBVMT vào trong nhà trường thông qua các môn học là nhằm giúp HS
có được một số kiến thức phổ thơng cơ bản về môi trường (MT); biết được hiện trạng về MT,
nguyên nhân và hậu quả của hiện tượng suy giảm tài ngun, suy thối và ơ nhiễm MT. Từ đó,
hình thành ở HS có thái độ và hành vi ứng xử thân thiện, phù hợp với MT. Vì vậy, trong quá
trình dạy học, GV cần quan tâm và sử dụng một số phương pháp dạy học có nhiều khả năng thực
hiện được mục đích này. Đó là:

– Phương pháp sử dụng các phương tiện trực quan ( PP trực quan)

Trong dạy học Địa lí, việc sử dụng các phương tiện trực quan có một ý nghĩa lớn, bởi vì
HS chỉ có thể quan sát được một số các vấn đề về MT trên thực tế, còn phần lớn các vấn đề MT
ở Việt Nam và trên thế giới HS khơng có điều kiện quan sát trực tiếp, mà chỉ có thể nhận biết
được trên cơ sở các phương tiện trực quan.

Phương tiện trực quan (PTTQ) trong dạy học Địa lí khá đa dạng, song các tranh ảnh; băng,
đĩa hình có nội dung về MT giúp HS có thể dễ dàng nhận biết được những vấn đề của MT như
hiện tượng ô nhiễm khơng khí, nguồn nước ; hiện tượng xói mịn, sạt lở đất…

Bản chất của PP sử dụng tranh ảnh, băng, đĩa hình là PP hướng dẫn HS quan sát, phân tích
các hình ảnh để lĩnh hội kiến thức. Khi hướng dẫn HS quan sát, trước hết GV cần xác định mục
đích, yêu cầu quan sát ; sau đó yêu cầu HS xác định xem bức tranh/ đoạn băng đó thể hiện hiện
tượng gì, vấn đề gì và ở đâu, mơ tả hiện tượng ; cuối cùng GV gợi ý HS nêu nguyên nhân và hậu
quả của hiện tượng.

<i>Phương pháp thảo luận</i>

Bản chất của PP thảo luận là tổ chức cho HS thảo luận theo lớp hoặc nhóm về các vấn đề
MT có liên quan đến nội dung bài học. PP này tạo cho HS cơ hội trình bày ý kiến, suy nghĩ của
mình và để nghe ý kiến của các bạn trong lớp về một vấn đề nào đó. PP thảo luận thường được
sử dụng khi GV muốn biết ý kiến và kinh nghiệm của HS trước một vấn đề đặt ra. Qua thảo
luận, GV có thể đánh giá được sự hiểu biết, thái độ, cảm xúc của HS, khuyến khích HS hình
thành chính kiến có cơ sở của mình đối với vấn đề đang thảo luận.

Cũng như một số PP khác, khi sử dụng PP thảo luận, trước hết GV cần xác định rõ ràng mục
tiêu thảo luận, sau đó nêu vấn đề/ câu hỏi thảo luận.

Hình thức thảo luận có thể là thảo luận cả lớp hoặc nhóm. Nếu là thảo luận nhóm thì trước
hết phải chia nhóm, bố trí chỗ ngồi cho các nhóm; sau đó GV giao nhiệm vụ cho các nhóm., các
nhóm có thể thảo luận cùng một vấn đề hoặc mỗi nhóm thảo luận một vấn đề tuỳ thuộc vào nội
dung bài học.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Ví dụ: Các nhóm cùng thảo luận về tác động của hoạt động khai thác than đến MT hoặc một
số nhóm thảo luận về hoạt động khai thác than và vấn đề ô nhiễm nước, một số nhóm thảo luận
về hoạt động khai thác than và vấn đề ô nhiễm đất…

– Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề

Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề nhằm phát triển năng lực tư duy sáng
tạo, năng lực giải quyết vấn đề của HS.

Bản chất của PPDH phát hiện và giải quyết vấn đề là đặt ra trước HS các vấn đề nhận thức có
chứa đựng mâu thuẫn giữa cái đã biết và cái chưa biết, chuyển HS vào tình huống có vấn đề,
kích thích họ tự lực, chủ động và có nhu cầu mong muốn giải quyết vấn đề.

Mấu chôt của PPDHGQVĐ là tạo ra các tình huống có vấn đề phù hợp với trình độ nhân thức
của HS. Tình huống đặt ra nếu quá dễ hoặc q khó đều khơng đưa lại sự ham muốn giải quyết
vấn đề và vì thế nó khơng trở thành tình huống có vấn đề. Việc tạo tình huống có vấn đề kết thúc
ở chỗ vấn đề được nêu lên dưới hình thức câu hỏi nêu vấn đề.

<b> </b> Ví dụ 1 tình huống có vấn đề : Việc khai thác than ở Quảng Ninh đã làm cho Vịnh Hạ Long
bị ơ nhiễm. Vậy có nên ngừng hoạt động khai thác than để bảo vệ môi trường cho Di sản thiên
nhiên thế giới và phát triển du lịch ? Làm thế nào để vừa có thể phát triển cơng nghiệp khai thác
than, vừa bảo vệ được vịnh Hạ Long khỏi bị ô nhiễm ?

<b>– </b><i>Phương pháp tham quan, điều tra, khảo sát thực địa</i>

Phương pháp tham quan, điều tra, khảo sát thực địa không chỉ là PPDH đặc trưng của bộ mơn
Địa Lí, mà cịn là phương pháp đạt hiệu quả cao trong GDBVMT. PP này không chỉ giúp HS
kiểm nghiệm các kiến thức đã học trên lớp, mà còn phát triển kĩ năng quan sát và rèn luyện hành
vi ứng xử phù hợp với MT.

<b> </b>Việc tham quan, khảo sát thực địa giúp HS cảm nhận được sự phong phú, đa dạng, vẻ đẹp
của tự nhiên; đồng thời qua đó thấy được hiện trạng cũng như một số vấn đề của MT, nguyên
nhân và hậu quả của sự suy giảm, suy thoái và ô nhiễm MT.

Phương pháp này có thể tiến hành dưới các hình thức:

+ Tổ chức cho HS đi tham quan, học tập ở các khu bảo tồn thiên nhiên, danh lam thắng
cảnh….

+ Tổ chức cho các nhóm HS điều tra, khảo sát tình hình MT ở địa phương và viết báo cáo
( kết quả khảo sát, phương án cải thiện MT)

Việc tổ chức cho các nhóm HS điều tra, khảo sát có thể tiến hành giao cho HS thực hiện các

dự án nhỏ, phù hợp với điều kiện của nhà trường và với trình độ của HS.

– Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học, trong đó HS thực hiện một nhiệm vụ học tập
phức hợp, gắn với thực tiễn, kết hợp lí thuyết với thực hành, tự lực lập kế hoạch và thực hiện.
Hình thức làm việc chủ yếu là theo nhóm, kết quả thực hiện dự án là những sản phẩm hành động
có thể giới thiệu được

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Bước 1 : Xác định chủ đề

Mỗi nhóm có thể chọn một trong những vấn đề tiêu biểu cho MT ở địa phương như : ơ
nhiễm nước, khơng khí ; suy giảm tài nguyên khoáng sản…

Bước 2 : Xây dựng đề cương

<b>+ </b>Hiện trạng môi trường ở địa phương

<b>+ </b>Nguyên nhân và hậu quả

<b> + </b>Giải pháp khắc phục

<b> </b>Bước 3 : Xác định thời gian và phương pháp tiến hành

<b> + </b>Thời gian thực hiện dự án : 1 tuần ( hoặc 2 tuần, 1 tháng…)

+ Phương pháp tiến hành : Khảo sát thực địa ; phân tích tài liệu địa lí địa phương, các báo
cáo của cơ quan có thẩm quyền ; phỏng vấn người dân địa phương…

<b> </b>Bước 4 : Thực hiện dự án

<b>+ </b>Lựa chọn địa điểm khảo sát <b>. </b>Khảo sát thực tế, thu thập thông tin từ các nguồn tài liệu

khác nhau và phỏng vấn nhân dân về hiện trạng của MT, nguyên nhân, hậu quả và biện pháp giải
quyết.

<b>+ </b>Xử lí thơng tin và viết báo cáo

Bước 5 : Giới thiệu sản phẩm ( các bài viết, tranh ảnh , biểu đồ, bảng số liệu…)
Bước 6 : Đánh giá.

+ GV tổ chức cho HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau về kết quả làm việc của từng nhóm.

</div>

<!--links-->