Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (301.61 KB, 2 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
Trong chương trình lớp 11 chúng ta được học phương
trình lượng giác bậc nhất theo sin và cosin dạng
sin cos
<i>a</i> <i>x</i><i>b</i> <i>x</i> <i>c</i> (*).
- Nếu <i>a</i>2<i>b</i>2 <i>c</i>2 thì PT (*) vơ nghiệm.
- Nếu <i>a</i>2<i>b</i>2<i>c</i>2 thì PT (*) có nghiệm và ta giải theo
cách chia hai vế PT (*) cho <i>a</i>2<i>b</i>2 .
Đôi khi chúng ta gặp một số dạng biến hóa của PT (*)
<i>Dạng 1</i>: <i>a</i>sin<i>u</i><i>b</i>cos<i>u</i><i>c</i>sin<i>v</i> hoặc
sin cos cos
<i>a</i> <i>u</i><i>b</i> <i>u</i> <i>c</i> <i>v</i>, với <i>a</i>2<i>b</i>2 <i>c</i>2 và <i>u v</i>, là
các biểu thức chứa biến.
<i>Dạng 2</i>: <i>a</i>sin<i>u</i><i>b</i>cos<i>u</i> <i>c</i>sin<i>v</i><i>d</i>cos<i>v</i>,
với <i>a</i>2 <i>b</i>2 <i>c</i>2<i>d</i>2 và <i>u v</i>, là các biểu thức chứa
biến.
Sau đây làm một số bài toán minh họa.
<b>Bài toán 1</b>: Giải phương trình
3 cos<i>x</i>sin<i>x</i> 4 cos 2 sin<i>x</i> <i>x</i>
<i><b>L</b><b>ờ</b><b>i gi</b><b>ả</b><b>i. </b></i>PT đã cho tương đương với
3 cos<i>x</i>sin<i>x</i> 2(sin 3<i>x</i>sin )<i>x</i>
3 cos sin 2 sin 3
3 <sub>cos</sub> 1<sub>sin</sub> <sub>sin 3</sub>
2 2
sin cos cos sin sin 3
3 3
sin sin 3
3
3 2
3 <sub>6</sub>
3 2
3 6 2
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i><sub>x</sub></i> <i><sub>k</sub></i>
<i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i>x</i>
<i></i> <i></i>
<i></i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<i></i> <i></i> <i></i>
<i></i> <i></i>
<sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub><sub></sub>
<sub></sub>
<sub> </sub> <sub></sub> <sub> </sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub> <sub> </sub>
<sub> </sub><sub></sub> <sub></sub> <sub></sub><sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
So sánh và gộp nghiệm ta có
6 2
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>, k .
Bài toán 2: Giải phương trình
sin 3<i>x</i>cos 3<i>x</i>sin<i>x</i>cos<i>x</i> 2 sin 4<i>x</i>
<i><b>L</b><b>ờ</b><b>i gi</b><b>ả</b><b>i. </b></i>Ta nhóm PT trên thành
(sin 3<i>x</i>sin )<i>x</i> (cos 3<i>x</i> cos )<i>x</i> 2 sin 4<i>x</i>
2 cos 2 sin<i>x</i> <i>x</i> 2 cos 2 cos<i>x</i> <i>x</i> 2 sin 4<i>x</i>
2 cos 2 (sin cos ) 2 2 sin 2 cos 2
2 cos 2 sin cos 2 sin 2 0
cos 2 0 2
2 4 2
sin cos 2 sin 2 0 (*)
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i></i> <i></i> <i></i>
<i></i>
<sub> </sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub> </sub> <sub></sub>
(*) sin sin 2
4
<i>x</i> <i></i> <i>x</i>
<sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub><sub></sub>
2 2 <sub>2</sub>
4 <sub>4</sub>
2
2 2
4 4 3
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i><sub>x</sub></i> <i><sub>k</sub></i>
<i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i><sub>x</sub></i>
<i></i> <i><sub></sub></i> <i><sub></sub></i>
<i></i>
<i></i> <i></i> <i></i>
<i></i> <i></i>
<sub></sub>
<sub> </sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub><sub></sub> <sub></sub><sub></sub> <sub></sub>
So sánh và gộp nghiệm ta có 2
4 3
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>, k .
<b>Bài toán 3</b>: Giải phương trình
tan 3 cot 8 sin (1)
3
<i>x</i> <i>x</i> <sub></sub><i>x</i><i></i><sub></sub><sub></sub>
<i><b>L</b><b>ờ</b><b>i gi</b><b>ả</b><b>i. </b></i>ĐK: sin 0
cos 0 2
<i>x</i> <i><sub>k</sub></i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i></i>
<sub> </sub>
, k .
sin 3 cos
(1) 4 sin 3 cos
cos sin
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
2 2
sin 3 cos
4 sin 3 cos
sin cos
sin 3 cos
sin 3 cos 4 0
sin cos
sin 3 cos 0
sin 3 cos
4 0
sin cos
sin 0
3 3
sin 3 cos 2 sin 2 0 (*)
(*) sin 2 sin
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i></i> <i></i>
<i></i>
<i></i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub><sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub> <sub></sub><sub></sub><sub> </sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
3 2
2 2
3
9 3
<i>x</i> <i>k</i>
<i>k</i>
<i>x</i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<i></i> <i></i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub> </sub>
<sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
Vậy, PT (1) có nghiệm
3
<i>x</i> <i></i><i>k</i>, 2 2
9 3
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>,
<i>k</i> .
<b>Bài toán 4</b>: Giải phương trình
1 sin 2 cos 2
2 cos cos 3 sin 1
sin cos
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i><b>L</b><b>ờ</b><b>i gi</b><b>ả</b><b>i. </b></i> ĐK: sin cos 0
4
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i></i> <i>k</i> ,
<i>k</i> . Khi đó PT
2
2 sin cos 2 cos
sin cos
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
2
2 cos <i>x</i>2 3 sin cos<i>x</i> <i>x</i>1
2 cos cos 2 3 sin 2
1 3
cos cos 2 sin 2
2 2
cos cos cos 2 sin sin 2
3 3
2 2
3
cos cos 2
3 <sub>2</sub> <sub>2</sub>
3
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i>
<i></i> <i></i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<i></i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<sub></sub> <sub> </sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub><sub></sub><sub></sub> <sub></sub><sub></sub> <sub></sub>
2
3
2
9 3
<i>x</i> <i>k</i>
<i>k</i>
<i>x</i>
<i></i>
<i></i>
<i></i> <i></i>
. Vậy, nghiệm của PT đã cho là
2
<i>x</i> <i></i> <i>k</i> <i></i>, 2
9 3
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>, k .
<b>Bài tốn 5</b>: Giải phương trình
2
2 sin 3 cos
2 4
2 cos 2 1
2 cos 2 1
<i>x</i> <i><sub>x</sub></i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<i></i>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub><sub></sub>
<sub></sub>
<i><b>L</b><b>ờ</b><b>i gi</b><b>ả</b><b>i. </b></i>ĐK: cos 2 1
2 3
<i>x</i> <i>x</i> <i></i> <i>k</i>, k .
Ta có 2 sin2 1 cos
2 4 2
<i>x</i> <i></i> <i><sub>x</sub></i> <i></i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub><sub> </sub> <sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
1 <i>sin x</i>.
Khi đó PT đã cho tương đương với
1 sin 3 cos 2 cos 2 1
2 cos 2 1
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i>
<i>x</i>
<sub></sub> <sub></sub>
2
sin 3 cos 4 cos 2 2
sin 3 cos 2 cos 4
1 3
sin cos cos 4
2 2
5 5
sin sin cos cos cos 4
6 6
5
cos cos 4
6
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i></i> <i></i>
<i></i>
<sub></sub>
<sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub><sub></sub>
5 5 2
4 2
6 18 3
5 2
4 2
6 6 5
<i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i>x</i>
<i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i>x</i>
<i></i> <i></i> <i></i>
<i></i>
<i></i> <i></i> <i></i>
<i></i>
<sub> </sub> <sub></sub> <sub> </sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub> </sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
So sánh với ĐK ta có nghiệm của PT là
5 2
18 3
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>, 2
6 5
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>, k.
<b>Bài tốn 6</b>: Giải phương trình
(1 2 sin )cos
3
(1 sin )(1 2 sin )
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i><b>L</b><b>ờ</b><b>i gi</b><b>ả</b><b>i. </b></i> ĐK:
sin 1
1
sin
2
<i>x</i>
<i>x</i>
<sub> </sub>
2
2
6
7
6
<i>x</i> <i>k</i>
<i>x</i> <i>k</i>
<i>x</i> <i>k</i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<i></i> <i><sub></sub></i>
<i></i>
<i></i>
<sub></sub>
,
<i>k</i> . Khi đó PT sin 2 sin cos<sub>2</sub> 3
1 sin 2 sin
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
cos sin 2
3
sin cos 2
cos 3 sin 3 cos 2 sin 2
1 3 3 1
cos sin cos 2 sin 2
2 2 2 2
cos cos 2
3 6
2 2 2
6 3 2
2
2 2
6 3 18 3
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i>x</i> <i>k</i>
<i>k</i>
<i>x</i> <i>x</i> <i>k</i> <i>x</i>
<i></i> <i></i>
<i></i> <i></i> <i></i>
<i></i> <i></i>
<i></i> <i></i> <i><sub></sub></i> <i></i> <i></i>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub><sub></sub> <sub></sub><sub></sub> <sub></sub><sub></sub> <sub></sub><sub></sub>
<sub></sub> <sub> </sub> <sub></sub> <sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub></sub>
<sub></sub> <sub> </sub> <sub></sub> <sub> </sub> <sub></sub>
So sánh với ĐK ta có nghiệm của PT là
2
18 3
<i>k</i>
<i>x</i> <i></i> <i></i>, k .
<b>BÀI TẬP </b>
Giải các phương trình sau:
1) 2 cos 3 cos 2<i>x</i> <i>x</i>3 cos<i>x</i> 3 sin 5<i>x</i> 0.
2) cot<i>x</i> 1 16 2 cos cos 2 cos 4<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i>.
3) 2 cos 6<i>x</i>2 cos 4<i>x</i> 3 cos 2<i>x</i> sin 2<i>x</i> 3.
4) 2 cos2 3 sin 2 1 4 cos 2 cos
6
<i>x</i> <i>x</i> <i>x</i> <sub></sub><i>x</i><i></i><sub></sub><sub></sub>
.
5) cos<i>x</i>sin 3<i>x</i> 2(cos<i>x</i>sin )sin 4<i>x</i> <i>x</i>.
6) 4 sin<i>x</i>2(cos<i>x</i>tan sin )<i>x</i> <i>x</i> 2 6 tan<i>x</i>.
7) 3 cos 2 (2 sin2 1) 2 cos sin 3 3
4 4
<i>x</i> <i>x</i> <sub></sub><sub></sub><i>x</i><i></i><sub></sub><sub></sub> <sub></sub><sub></sub> <i>x</i> <i></i><sub></sub><sub></sub>