Tuần 30: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH GHI NHỚ VAI TRÒ LÃNH ĐẠ0 CỦA ĐẢNG KHI DẠY HỌC VỀ GIẢI PHÓNG HOÀN TOÀN MIỀN NAM (1975), LỚP 12 THPT

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH GHI NHỚ VAI TRÒ LÃNH ĐẠ0
<b>CỦA ĐẢNG KHI DẠY HỌC VỀ GIẢI PHĨNG HỒN TỒN MIỀN NAM (1975), </b>
<b>LỚP 12 THPT</b>

<b> </b>

<b> TS. Nguyễn Mạnh Hưởng</b>

<i> Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm</i>
<i>Hà Nội</i>

<b>Hiện nay, tích hợp những thành tựu của công nghệ thông tin (CNTT) vào đổi mới</b>
phương pháp dạy học (PPDH) đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của giáo viên (GV) cả
nước, vì nó góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng giáo dục (GD). Đối với môn lịch
sử (LS), nếu giáo viên (GV) sử dụng CNTT hiệu quả kết hợp với các PPDH truyền thống
khác sẽ giúp học sinh (HS) tái hiện sự kiện LS dễ dàng, hiểu sâu và nhớ lâu kiến thức, là
biện pháp tối ưu để giáo dục (GD) và phát triển toàn diện các em. Bài viết dưới đây giới
thiệu các biện pháp cơ bản tích hợp CNTT vào GDHS ghi nhớ vai trò lãnh đạo của Đảng
khi DH về giải phóng hồn tồn miền Nam (1975), lớp 12 THPT[*].

Phải khẳng định rằng, kể từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (3/2/1930), LS
nước ta luôn gắn liền với vai trò lãnh đạo của Đảng, cùng những thắng lợi to lớn như Cách
mạng tháng Tám 1945, kháng chiến chống Pháp (1945 – 1954), chống Mĩ cứu nước (1954
– 1975),… Cho nên, việc GD thế hệ trẻ ghi nhớ vai trò lãnh đạo của Đảng thông qua các
bài học LS ở trường phổ thông phải được tiến hành thường xuyên, nhất là những nội dung
có nhiều tư liệu nghe – nhìn (tranh ảnh, bản đồ, phim tư liệu,…). Trong bài học LS này,
GV có thể tích hợp CNTT vào DH, giúp HS nắm vững kiến thức và ghi nhớ vai trò lãnh
đạo của Đảng ở những mặt sau:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Trước tiên, GV trình chiếu bức hình, nêu câu hỏi (CH) để HS quan sát, nghiên cứu
SGK và cùng trao đổi: Căn cứ vào điều kiện LS nào mà Đảng lại triệu tập Hội nghị Bộ

<i>Chính trị mở rộng đề ra kế hoạch giải phóng miền Nam? Hội nghị đã đưa ra những quyết</i>
<i>định gì? </i>

<i> </i>

Bộ Chính trị họp Hội nghị mở rộng quyết định kế hoạch giải phóng miền
<i><b>Nam</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Cuối cùng, GV yêu cầu HS nêu ý nghĩa của Hội nghị Bộ Chính trị mở rộng, rồi kết
luận: Hội nghị có ý nghĩa LS to lớn, vì đã phân tích chính xác tình hình, đề ra phương
hướng hành động đúng đắn, thể hiện quyết tâm chiến lược cao để giải phóng hồn tồn
miền Nam khi thời cơ lớn đến. Đó chính là ngọn đuốc soi đường dẫn đến cuộc Đại thắng
mùa xuân năm 1975.

<b>2. GV thiết kế lược đồ giáo khoa điện tử trên phần mềm PowerPoint để tổ chức DH</b>
về diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, qua đó giáo dục HS vai trị của
Đảng chỉ huy các chiến dịch Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng và Chiến dịch Hồ Chí Minh,
giải phóng hồn tồn miền Nam. Các lược đồ trên được sử dụng khi DH mục III.2,
SGKLS 12. Khi thiết kế các lược đồ trên phần mềm PowerPoint, GV phải dựa vào bản đồ
treo tường do Bộ GD cung cấp cho các trường phổ thông để đảm bảo tính khoa học, chính
xác (về đường biên giới, địa danh LS, các kí hiệu của lược đồ,…).

Thứ nhất, đối với Lược đồ Chiến dịch Tây Nguyên (từ ngày 4/3 đến 24/3/1975), để
tăng thêm tính sinh động, cụ thể và tạo hứng thú cho HS trong quá trình học tập, GV cần
vẽ các mũi tên tiến công của quân ta, liên kết (bằng Trigger) với một số hình ảnh: Hình
<i>Bộ Chỉ huy chiến dịch Tây Nguyên, Cuộc tiến công của quân ta vào Buôn Ma Thuột, hay</i>
<i>Cuộc tháo chạy tốn loạn của qn đội Sài Gịn</i>,…. (dùng cơng cụ Drawing để vẽ kí hiệu
cờ, mũi tiến cơng và tạo hiệu ứng Entrance /Wipe).

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i> Lược đồ Chiến dịch Tây Nguyên (từ ngày 4/3 đến 24/3/1975)</i>

Khi DH về diễn biến của chiến dịch, GV trình chiếu lược đồ, kết hợp nêu vấn đề: Vì
<i>sao ta chọn Tây Nguyên là điểm mở màn cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975?</i>
<i>Chiến dịch Tây Nguyên đã diễn ra và giành thắng lợi như thế nào? HS dựa vào SGK để</i>
trả lời, rồi GV chốt ý (Tây Nguyên là địa bàn chiến lược quan trọng ở Đông Dương,
nhưng quân địch lại mỏng và phịng bị rất sơ hở). Tiếp đó, GV tường thuật trên lược đồ,
kết hợp kích chuột linh hoạt để HS lĩnh hội kiến thức, ghi nhớ thời gian và trận mở màn
then chốt Buôn Ma Thuột, tạo cơ sở cho việc giáo dục các em về vai trò lãnh đạo của
Đảng trong chiến dịch Tây Nguyên. Tường thuật xong, GV gọi HS nêu ý nghĩa của chiến
thắng Tây Nguyên, rồi kết luận: Chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi đã chuyển cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứu nước sang giai đoạn mới, từ tiến công chiến lược phát triển thành
Tổng tiến cơng chiến lược trên tồn chiến trường miền Nam.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i> Lược đồ Chiến dịch Huế - Đà Nẵng (từ ngày 21/3 đến 29/3/1975)</i>
Trình bày diễn biến của chiến dịch trên lược đồ, GV cần cho HS thấy được vai trị
của Bộ Chính trị đã chỉ đạo quân ta nghệ thuật tác chiến chia cắt, cô lập và bao vây địch để
nhanh chóng giải phóng Huế, rồi Đà Nẵng - hai vị trí chiến lược quan trọng đối với lực
lượng Qn đồn 1 của địch (GV kích chuột vào địa danh Huế, Đà Nẵng để HS quan sát
bức hình Qn ta tiến vào giải phóng cố đơ Huế, <i>Giải phóng thành phố Đà Nẵng). Sau</i>
cùng, GV tổ chức cho HS rút ra ý nghĩa của chiến dịch này (Chiến thắng Huế - Đà Nẵng đã
làm sụp đổ hồn tồn hệ thống phịng ngự chiến lược của chính quyền Sài Gịn ở miền Trung,
xóa bỏ Qn khu 1, phá tan âm mưu co cụm về phòng thủ Sài Gịn của địch, đưa cuộc Tổng
tiến cơng và nổi dậy tiến lên một bước mới với sức mạnh áp đảo.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

miền Nam trước mùa mưa vì miền Nam có hai mùa – mùa mưa và mùa khơ rất rõ rệt. Nếu
ta tiến hành giải phóng hồn tồn miền Nam trước mùa mưa thì sẽ có nhiều điều kiện

thuận lợi khi hành quân, vận chuyển vũ khí và của cải vật chất từ Bắc vào Nam. Mặt khác,
lúc này thời cơ giải phóng miền Nam đang đến rất nhanh và cũng có thể trơi qua nhanh,
nếu chậm trễ sẽ có tội với nhân dân và lịch sử, nên cuộc Tổng tiến công và nổi dậy cần
phải nhanh hơn nữa, thần tốc hơn nữa.

Trong quá trình tường thuật diễn biến của chiến dịch trên lược đồ, GV cần linh hoạt
giữa lời nói với kích chuột để các kí hiệu xuất hiện đồng thời, nhất là hướng tiến công của
5 cánh qn tiến vào giải phóng Sài Gịn. Tại mỗi điểm tiến công giành thắng lợi của quân
ta như Phan Rang, Xuân Lộc, Dinh Độc Lập ở Sài Gòn đều có liên kết các hình ảnh, đoạn
phim tài liệu rất sinh động (bằng Trigger), GV cần khai thác triệt để, giúp HS thấy rõ cuộc
tiến cơng với khí thế “thần tốc, tạo bạo, bất ngờ, chắc thắng” của quân ta dưới sự chỉ đạo
của Bộ Chỉ huy Chiến dịch Hồ Chí Minh, Xuân 1975.

<b>3. GV hướng dẫn HS xem phim tài liệu Chiến dịch Hồ Chí Minh để các em khắc sâu</b>
kiến thức, được “trực quan sinh động” chiến dịch giải phóng Sài Gịn – Gia Định mang
tên Bác dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, trực tiếp là Bộ Chỉ huy chiến dịch Hồ Chí
Minh, Xuân 1975. Đoạn phim tài liệu trên các trường THPT đã được Bộ GD cung cấp,
GV sử dụng khi DH mục III.2, SGKLS 12 (kết hợp với sử dụng <i>Lược đồ Chiến dịch Hồ</i>
<i>Chí Minh (từ ngày 26/4 đến 30/4/1975). Đoạn phim dài khoảng 8 phút, lời bình hay, phản</i>
ánh diễn biến của chiến dịch rất sinh động, thông qua hướng tiến công của 5 cánh qn,
gồm: hướng Tây Bắc có qn đồn III, hướng Bắc có qn đồn I, hướng Tây Nam có
đồn 232, hướng Đơng có qn đồn IV và bộ đội Liên khu V, hướng Đơng Nam có qn
đồn II. Đoạn phim tài liệu kết thúc bằng sự kiện xe tăng quân ta tiến vào Dinh Độc Lập,
bắt sống toàn bộ nội các quân đội Sài Gòn, tổng thống Dương Văn Minh đầu hàng vô điều
kiện và cả nước ăn mừng chiến thắng. Đặc biệt, đoạn phim có nội dung bức Điện mật của
đồng chí Tổng bí thư Lê Duẩn điện cho Bộ chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh lúc 10h ngày
30/4/1975: “Các anh ra lệnh cho quân ta tiếp tục tiến cơng vào Sài Gịn theo kế hoạch,
<i>tiến cơng với khí thế hùng mạnh nhất, giải phóng và chiếm lĩnh tồn bộ thành phố, tước</i>
<i>vũ khí qn đội địch, giải tán chính quyền các cấp của địch”. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

GV cần lưu ý rằng, việc cho HS xem phim tài liệu không phải “xem cho vui”, mà
nên định hướng bằng CH để sau khi xem xong thì các em sẽ trả lời được và hiểu bài. Ví
dụ, trước khi cho HS xem đoạn phim này, GV yêu cầu các em tập trung theo dõi để trả lời
các câu hỏi: Hãy kể tên 5 cánh quân cùng tiến cơng giải phóng Sài Gịn trong chiến dịch
Hồ Chí Minh? Khí thế cuộc Tổng tiến cơng và nổi dậy Xn 1975 của quân dân ta như thế
nào? Tình trạng của chính quyền Sài Gịn và lực lượng cố vấn Mĩ trong những ngày cuối
cùng của tháng 4/1975? Em có nhận xét gì về sự lãnh đạo của Đảng trong chiến dịch Hồ
Chí Minh? Sau khi HS trả lời CH, GV khái quát lại và kết luận: Sự kiện LS xe tăng quân
ta tiến vào Dinh Độc Lập và Lá cờ cách mạng được cắm trên nóc Dinh Độc lập là mốc báo
hiệu sự cáo chung của Chính quyền Sài Gịn và sự tồn thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh
lịch sử. Việc tổ chức cho HS xem phim tài liệu như vậy vừa giúp các em khắc sâu kiến
thức LS, tạo hứng thú học tập, vừa có tác dụng tích cực về mặt GD và phát triển.

Khi tổ chức cho HS tìm hiểu nguyên nhân và ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống
Mĩ, cứu nước (1954 - 1975), GV cũng giúp các em hiểu rõ nguyên nhân quyết định là sự
lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh với đường lối chính trị,
quân sự độc lập, tự chủ đúng đắn, sáng tạo. Đó là đường lối tiến hành đồng thời hai chiến
lược cách mạng (xây dựng CNXH ở miền Bắc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở
miền Nam); Đảng đã thực hiện phương pháp đấu tranh linh hoạt, kết hợp giữa đấu tranh
quân sự với chính trị và ngoại giao,...

Để từng bước nâng cao chất lượng DH nói chung, GDHS qua mơn LS ở trường phổ
thơng nói riêng thì ứng dụng CNTT vào bộ môn là một hướng đi đúng đắn, song cần có sự
đồng thuận và ủng hộ tích cực từ nhiều phía, trước hết là lãnh đạo các trường THPT. Công
việc này nếu được GV áp dụng thường xuyên và hợp lí khơng chỉ giúp HS nắm vững kiến
thức, mà còn làm cho các em thêm say mê, hứng thú, u thích học tập LS, nhờ đó hiệu
quả GD cũng tốt hơn./.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

[*] Bài 23, tiết 2 “Khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội ở miền Bắc, giải phóng hồn
tồn miền Nam (1973 - 1975), chuẩn và bài 28, tiết 2 (nâng cao) có cùng chủ đề.

<b>Tài liệu tham khảo</b>

1. Công văn số 9584/BGDĐT - CNTT, ngày 7/9/2007 của Bộ GD – ĐT gửi cho các
trường Đại học, Cao đẳng, các Sở GD – ĐT về chương trình Quốc gia đưa CNTT vào giáo
dục đào tạo.

2. PGS. TS Trịnh Đình Tùng, ThS. Nguyễn Mạnh Hưởng - Sử dụng CNTT để khai thác
kênh hình trong SGKLS 12. Tạp chí GD, số 196, 2008, tr 42 – 45.

3. ThS. Nguyễn Mạnh Hưởng - Sử dụng CNTT để dạy bài “Chiến dịch Điện Biên Phủ
1954”, Lịch sử lớp 12. Tạp chí Thiết bị GD, số 50, 2009, tr 17 – 19.

</div>

<!--links-->