Viêm đường hô hấp ở trẻ

VIÊM ĐƯỜNG HÔ HẤP CẤP Ở TRẺ

Nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp tính (NKHHCT) ở trẻ em là bệnh phổ biến, có tỷ
lệ mắc bệnh và tử vong cao, trẻ có thể mắc bệnh nhiều lần trong 1 năm (trung bình từ 3-5
lần) do đó ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tính mạng của trẻ, đồng thời cũng làm ảnh
hưởng không nhỏ tới công việc của người mẹ (con ốm mẹ nghỉ).
/>
Nguyên nhân
Phần lớn NKHHCT ở trẻ em là do căn nguyên virut, do đặc điểm phần lớn các loại
virut có ái lực với đường hô hấp. Khả năng lây lan của virut dễ dàng, tỷ lệ người lành
mang virut cao và khả năng miễn dịch đối với virut ngắn và yếu cho nên bệnh dễ có nguy
cơ phát triển trong một cộng đồng thành dịch và dễ bị nhiễm lại.
Những virut thường gặp gây NKHHCT ở trẻ em gồm: virut hợp bào hô hấp (RSV), virut
cúm, virut á cúm, virut sởi, Adenovirus (còn gọi là virut hạch), Rhinovirus, Enterovirus,
Cornavirus... Ở các nước đang phát triển như nước ta, căn nguyên nhiễm khuẩn vẫn đóng
vai trò quan trọng trong NKHHCT ở trẻ em, đứng đầu là: Hemophilus influenzae, liên
cầu, tụ cầu, Bordetella, Klebsiella pneumoniae, Chlamydia trachomatis...

Các yếu tố nguy cơ
Khi có các yếu tố nguy cơ dưới đây trẻ thường dễ mắc NKHHCT, khi đã mắc thì
bệnh thường nặng, có tỷ lệ tử vong cao, thời gian điều trị kéo dài.
- Trẻ sinh ra nhẹ cân (dưới 2.500g), trẻ suy dinh dưỡng;
- Trẻ không được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ;
- Ô nhiễm với khói bụi trong nhà, thuốc lá cũng là nguồn ô nhiễm không khí rất nguy
hiểm cho trẻ nhỏ;
- Thời tiết lạnh, thay đổi là điều kiện thuận lợi gây NKHHCT ở trẻ em, đặc biệt là khi
thời tiết chuyển mùa;
- Nhà chật chội, thiếu vệ sinh, đời sống kinh tế thấp, thiếu vitamin A cũng là các yếu tố
nguy cơ gây NKHHCT ở trẻ em.

Phân loại theo vị trí tổn thương

Để thuận tiện cho việc nhận biết và điều trị bệnh, các nhà chuyên môn chia
NKHHCT thành 2 loại tùy theo vị trí tổn thương. Nhiễm khuẩn hô hấp trên bao gồm các
trường hợp viêm mũi - họng, VA, viêm amidan, viêm tai giữa, ho và cảm lạnh. NKHH
trên thường gặp và diễn biến nhẹ. NKHH dưới ít gặp hơn nhưng thường là nặng bao gồm
các trường hợp viêm thanh quản, khí quản, phế quản, tiểu phế quản và phổi.

Biểu hiện bệnh
Các biểu hiện lâm sàng của NKHHCT ở trẻ em rất đa dạng và ở nhiều mức độ
khác nhau. Thông thường trẻ bắt đầu với các triệu chứng ho, sốt, chảy mũi, rồi sau đó là
thở nhanh, cánh mũi phập phồng, nặng hơn nữa là nhìn thấy lồng ngực bị rút lõm trong
khi thở vào, thở rít, tím tái. Nếu không được xử trí kịp thời trẻ có thể hôn mê, co giật...
Một đặc điểm cần lưu ý là diễn biến của trẻ từ mức độ nhẹ sang nặng rất nhanh do đó
việc đánh giá, phân loại, xác định điều trị kịp thời là rất quan trọng.


Thái độ xử trí
Điều quan trọng trong thái độ xử trí NKHHCT là lựa chọn được cách điều trị thích
hợp cho trẻ. Không phải bất cứ trường hợp NKHHCT nào cũng được chỉ định dùng thuốc
kháng sinh hay cho nhập viện điều trị nội trú. Nhưng cũng không phải vì coi nhẹ
NKHHCT mà mọi trường hợp NKHHCT đều được tự điều trị tại nhà và theo dõi qua loa.
Sau nhiều nghiên cứu, các nhà chuyên môn của Tổ chức Y tế Thế giới đã đưa ra cách
điều trị NKHHCT với các mức độ khác nhau như là một phương pháp tư duy và tiếp cận.
Một điều rất thú vị rằng "phương pháp tư duy" này lại rất phù hợp với chính sách phân
tuyến trong điều trị của ngành y tế nước ta.
- Các trường hợp trẻ chỉ có ho, chảy mũi, không thở nhanh, không có rút lõm lồng ngực,
không có các dấu hiệu nặng khác như co giật, li bì, bỏ bú... thì được nhận định là không
viêm phổi. Các biện pháp điều trị bao gồm khuyến khích sử dụng các loại thuốc ho an
toàn sẵn có như hoa hồng bạch hấp đường phèn, húng chanh hấp mật ong... dùng thuốc
hạ sốt nếu có sốt cao. Hướng dẫn cho người chăm trẻ biết cách chăm trẻ tại nhà.
- Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn mức độ vừa. Trẻ có dấu hiệu thở nhanh nhưng

chưa có các dấu hiệu nặng và biến chứng. Lúc này thuốc kháng sinh bắt đầu được sử
dụng. Chỉ cần cho trẻ uống liều thuốc đầu tiên tại các cơ sở y tế (trạm y tế, phòng khám
ngoại trú...) rồi hướng dẫn cho người chăm trẻ biết cách cho trẻ uống thuốc tại nhà và
chăm sóc trẻ. Hẹn đưa trẻ đến khám lại sau 2 ngày.
- Trường hợp nặng. Trẻ có các dấu hiệu như rút lõm lồng ngực, thở rít hay có các dấu
hiệu nặng kèm theo: li bì, co giật, bỏ bú... Đây là các trường hợp cần được cấp cứu. Cần
phải tìm mọi cách đưa trẻ đến ngay bệnh viện, các trung tâm y tế có đủ phương tiện tốt để
cấp cứu và điều trị hỗ trợ cho trẻ.

Theo Báo hoabinh