skkn vai trò của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa bạo lực học đường ở trường THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH

---------------------

Sáng kiến kinh nghiệm:

Vai trị của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp
góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa bạo lực học đường
ở trường THPT

Năm học: 2019 – 2020

MỤC LỤC

Trang


Phần I: Mở đầu………………………………………………..……………...

2

1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………………….

2

2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………

2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………………..

3

4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu....................……………….…………….

3

5. Phạm vi nghiên cứu …………….…………………………………………..

3

6. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………….

3

7. Giả thuyết khoa học………………………………………………………….

4

8. Đóng góp của đề …………………………………………………………….

4

Phần II: Nội dung………………..…………………………………………...

5

1. Cơ sở khoa học………………………………………………………………

5

1.1. Cơ sở lý luận……………………………………………………………….

5

1.2. Cơ sở thực tiễn…………………………………………………………….

7
10

1.3. Nguyên nhân của hiện tượng bạo lực học đường hiện nay…….…………
1. 4. Hậu quả của bạo lực học đường………..………………………………………..

11

2. Vai trò của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp góp phần nâng
cao hiệu quả phịng ngừa BLHĐ ở trường THPT…………………………………..

12

2.1. Tổ tư vấn với vai trò tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh là giải pháp có
tính bền vững, lâu dài trong cơng tác phịng chống bạo lực học đường…………

12

2.2. Tổ tư vấn tâm lý với vai trị phối hợp với gia đình học sinh………………...

19

2.3. Tổ tư vấn với vai trò tham vấn nhà trường và phối hợp với các tổ chức, cá nhân
trong nhà trường trong việc phòng ngừa bạo lực học đường………………………..

19

2.4. Tổ tư vấn với vai trò đầu tàu trong tổ chức các hoạt động, nhất là các hoạt
động vui chơi………………………………………………………………………..

20

20

21

2.5. Tổ tư vấn với vai trò là nhà tâm lý học……………………………………….

23

3. Kết quả đạt được ………………………………………………………………...

2
2


Phần III: Kết luận và kiến nghị đề xuất……………………………………..…

1. Kết Luận ……………………………………………………………………
2. Kiến nghị đề xuất……………………………………………………………
Phần I: Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây vấn đề bạo lực học đường đang được dư luận rất quan tâm
và được coi là một hiện tượng xã hội đã đến mức nguy hiểm và nghiêm trọng. Có rất nhiều

cuộc hội thảo chuyên đề về phòng chống bạo lực trong trường học để đưa ra những biện
pháp nhằm giải quyết hiện tượng bạo lực trong học sinh. Năm học 2019 – 2020, Bộ Giáo
dục xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách nhất cần thực hiện và
Bộ đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn ngành giáo dục vào ngày 17/04/2019 để quán triệt
sâu sắc về vấn đề an tồn trường học và phịng chống bạo lực học đường. Có ý kiến cho
rằng “Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn tới hiện tượng trên đó chính là tình trạng
nặng về dạy chữ, nhẹ về dạy người làm giảm hiệu quả của việc giáo dục đạo đức, lối sống
cho học sinh, chưa quan tâm đầy đủ và huy động các nguồn lực cần thiết cho công tác giáo
dục đạo đức học sinh”. Việc giáo dục đạo đức, nhân cách, kỹ năng sống cho học sinh là việc
làm thường xuyên và cần phải thực hiện bằng nhiều kênh khác nhau. Tuy nhiên, trong nhà
trường vấn đề tu dưỡng đạo đức cho học sinh là trách nhiệm của các thầy cơ giáo, khơng
thể phủ nhận vai trị của tổ chức Đoàn thanh niên và đặc biệt vai trị của tổ tư vấn tâm lý
trong việc hình thành nhân cách của học sinh. Với thực trạng bạo lực học đường hiện nay,
nhà trường cần phải làm gì để ngăn chặn và giúp học sinh phát triển nhân cách trở thành
những con người lao động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm chủ đất nước.
Từ những thực trạng trên, cùng với thực tế bản thân đã trải nghiệm qua lớp bồi dưỡng
nghiệp vụ công tác tư vấn Tâm lý do sở giáo dục đào tạo triển khai đồng thời tiến hành ứng
dụng một cách có hiệu quả trong cơng tác tư vấn tâm lý tại đơn vị năm học qua tơi chọn đề
tài: “Vai trị của tư vấn học đường trong việc tìm ra một s ố gi ải pháp góp ph ần nâng
cao hiệu quả phịng ngừa bạo lực học đường ở trường THPT ” làm đề tài nghiên cứu
của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài nhằm phục vụ cho quá trình giáo dục nhân cách và định hướng phát
triển năng lực, phẩm chất HS, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước, sự phát triển

3
3


của thực tiễn; cung cấp một số giải pháp, cách làm hay cho các đồng nghiệp tham khảo về vai

trò của công tác tư vấn tâm lý trong trường học trong phòng chống bạo lực học đường
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Chỉ ra cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài cần nghiên cứu. Làm rõ một số giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho
HS. Đánh giá kết quả những năng lực, phẩm chất, kỹ năng sống HS đạt được thơng qua các
mơ hình, diễn đàn, hoạt động của tư vấn tâm lý đã thực hiện.
4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể
Các mô hình, chương trình hoạt động tư vấn tâm lý trong trường học thực hiện Nghị
quyết 29 –NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI; chỉ thị 2268/CT-BGDĐT
ngày 08/8/2019 của Bộ giáo dục và đào tạo, công văn số 1324/SGDĐT - CTTT ngày
08/9/2018 của Sở GD&ĐT Hà Tĩnh về việc hướng dẫn cơng tác tư vấn tâm lí cho học sinh
trường phổ thông từ năm học 2018 – 2019.
4.2. Đối tượng
Quá trình tổ chức các diễn đàn, câu lạc bộ, mơ hình hoạt động tư vấn tâm lý theo
hướng rèn luyện kỹ năng cho HS trường THPT nơi tôi công tác.
5. Phạm vi nghiên cứu
Trong đề tài này chúng tôi chỉ dừng lại nghiên cứu việc phát triển phẩm chất, năng lực
và rèn luyện kỹ năng cho HS tại trường THPT tôi đang công tác ở tỉnh Hà Tĩnh thơng qua tổ
chức các buổi nói chuyện chun đề, ngoại khóa, mơ hình, giải pháp…
6. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu các văn bản và chỉ thị của Đảng, nhà nước, bộ, sở ban ngành có liên quan
đến đề tài.
Phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp điều tra khảo sát; phương pháp quan
sát; phương pháp sưu tầm; phương pháp so sánh; phương pháp khái qt hóa.
Sử dụng tốn thống kê để xử lí số liệu thực nghiệm sư phạm

4
4

7. Giả thuyết khoa học
Tư vấn tâm lý cho học sinh trung học phổ thông với một số giải pháp mới, mơ hình hoạt
động đáp ứng u cầu về phát triển phẩm chất, năng lực và kĩ năng cho học sinh trong thời
đại mới đặc biệt là phòng chống bạo lực học đường.
8. Đóng góp mới của đề tài
8.1. Về mặt lí luận
Đề tài đã đề xuất và tiếp cận một số giải pháp mới và cách làm mang lại hiệu quả trong
cơng tác tư vấn tâm lý nhằm phịng chống bạo lực học đường ở trường THPT
8.2. Về mặt thực tiễn
Thực hiện tốt công tác tư vấn tâm lý học đường có vai trị hết sức quan trọng trong
việc duy trì và ổn định tình trạng tâm lý của học sinh, giúp các em tư duy, suy nghĩ và nhìn
nhận vấn đề xung quanh một cách đúng đắn. Nếu làm tốt công tác tư vấn học đường sẽ hạn
chế tình trạng bạo lực học đường, học sinh hư hỏng, quậy phá, bỏ học, trầm cảm..... ngăn
chặn kịp thời tình trạng bạo lực học đường đã và đang gây ra nỗi lo của phụ huynh, học sinh
và toàn xã hội; giúp học sinh định hướng tâm lý, tư tưởng, hình thành nhân cách đúng đắn và
trở thành công dân tốt cho xã hội.
Đưa ra được các giải pháp tổ chức, quản lý các chương trình, mơ hình hoạt động tư
vấn tâm lý mang tính đổi mới, sáng tạo nhằm phát triển năng lực, phẩm chất và rèn luyện kỹ
năng cho HS góp phần phịng chống bạo lực học đường

Phần II: Nội dung

5
5


1. Cơ sở khoa học

1.1.

Cơ sở lý luận
1.1.1. Một số khái niệm
a. Tư vấn tâm lý học đường (School Counseling - tư vấn học đường – TVHĐ) là một tiến
trình giúp đỡ sinh viên học sinh, các vị phụ huynh hoặc thầy cơ giáo, tự tìm hiểu mình, biết
được những đặc điểm tính cách, những năng lực tiềm ẩn và những hành vi của họ đã ảnh
hưởng đến những người khác như thế nào. Đồng thời giúp họ chọn cách giải quyết vấn đề tối
ưu trong chiến lược định hướng phát triển của những người này khi có nhu cầu. Tư vấn viên
trường học được đánh giá chuyên nghiệp hay không qua mối quan hệ tư vấn tâm lý mà nhà tư
vấn tạo được với học sinh, phụ huynh và q thầy cơ trong nhà trường, từ đó góp phần làm
tốt hoạt động giáo dục học sinh và mối quan hệ giữa ba mơi trường giáo dục gia đình học
đường và xã hội .
b. Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo lý,
xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra trong
phạm vi trường học.
Bạo lực học đường bao gồm các hành vi bạo lực về thể chất, gồm đánh nhau giữa các học
sinh hoặc các hình phạt thể chất của nhà trường; bạo lực tinh thần, bao gồm cả việc tấn cơng
bằng lời nói; bạo lực tình dục, bao gồm hiếp dâm và quấy rối tình dục; các dạng bắt nạt bạn
học; và mang vũ khí đến trường.
1.1.2. Các dấu hiệu nhận biết bạo lực học đường
Bạo lực học đường được biểu hiện dưới nhiều góc độ khác nhau. Bạo lực về thể chất,
vật chất, tinh thần, ngôn ngữ, xâm hại tình dục giữa học sinh, nhóm học sinh trong và ngoài
trường với nhau, giữa giáo viên với giáo viên hay giữa thầy cô, nhân viên nhà trường với học
sinh và ngược lại.
Nạn nhân bị bạo lực học đường thường có xu hướng giữ im lặng vì bị đe dọa, lo lắng
tiếp tục bị đánh. Sau khi nghiên cứu nhiều nguồn tài liệu, kết hợp với thực tiễn làm công tác
tư vấn tâm lý tôi liệt kê những dấu hiệu nhận biết trẻ đang là nạn nhân của bạo lực học đường
như sau:
a. Tâm lý bất thường

6

6


Nếu bố mẹ để ý thấy con càng ngày càng thích tách biệt với mọi người, khơng thích
giao du, tiếp xúc với ai, không muốn tham gia các hoạt động chung của gia đình, thì đây cũng
là dấu hiệu nghi ngờ con có thể bị bạn bạo hành.
b. Xuất hiện vết thương trên người
Khi con đi học về, ngoài hỏi về việc học hành và điểm số của con, bố mẹ cũng nên
quan sát trên người con có xuất hiện vết thương nào khơng, quần áo có dấu hiệu bị rách, cắt
hay khơng. Ngồi ra những vật dụng của con có bị làm hỏng, bị mất hay khơng. Khi con
thường xuyên kêu ca rằng con bị đau đầu, đau bụng hoặc gặp các vấn đề về sức khỏe khác,
hãy cho con đi khám ngay vì rất có thể con đã là nạn nhân của bạo lực học đường trong một
thời gian dài mà bố mẹ không hề hay biết.
c. Sợ hãi mạng xã hội
Ngày nay, việc bắt nạt không chỉ diễn ra ở ngồi đời thực mà cịn trên mạng xã hội,
biểu hiện bằng những lời lẽ xúc phạm, chế giễu hay nhục mạ. Tất nhiên, tôn trọng quyền
riêng tư là điều tốt, nhưng cha mẹ cũng không nên quá thờ ơ với cuộc sống của những người
trẻ trên mạng xã hội để có thể phát hiện những mối nguy cơ tiềm ẩn một cách nhanh nhất.
d. Đồ dùng học tập bị mất hoặc làm hỏng
Đây cũng là chuyện bình thường khi đi học. Nếu tần suất diễn ra việc này quá thường
xuyên, cộng thêm thái độ mập mờ của đứa trẻ khi được hỏi thì khơng hề bình thường chút
nào.
e. Bỗng nhiên mất bạn bè và lảng tránh xã hội
Nếu một đứa trẻ hòa đồng bỗng nhiên chỉ ru rú trong nhà, khơng cịn đi chơi hay thậm
chí nhắc đến bạn bè như trước, rất có thể là một "báo động đỏ" mà phụ huynh cần để tâm.
g. Có hành vi tự hủy hoại bản thân
Trốn khỏi nhà, tự làm bản thân bị thương hay thậm chí là đề cập đến việc tự sát có thể
là những dấu hiệu của một đứa trẻ đang bị bắt nạt mà những người xung quanh khơng bao
giờ nên bỏ qua.
h. Khó ngủ, thường xuyên gặp ác mộng

Việc một đứa trẻ thức khuya vào buổi tối có thể là do mải mê lướt mạng xã hội hoặc
giải quyết bài tập về nhà. Tuy nhiên, nếu chúng thực sự gặp vấn đề về giấc ngủ, người hay
mệt mỏi, rất có thể là do áp lực, căng thẳng từ việc bị bắt nạt.
i. Thường xuyên giả bệnh

7
7


Với nhiều đứa trẻ nghịch ngợm, việc giả bệnh để được nghỉ ở nhà xem phim hoặc chơi
điện tử là chuyện không hiếm. Tuy nhiên, những cơn đau đầu, đau bụng hay ốm giả thường
xuyên có thể cho thấy một đứa trẻ đang cảm thấy lo lắng, sợ hãi khi đến trường nên tìm cách
trốn tránh.

1.2.

Cơ sở thực tiễn

1.2.1. Tình trạng bạo lực học đường hiện nay
Theo báo cáo của Liên Hợp quốc, mỗi năm trên thế giới có khoảng 6 triệu em trai và 4
triệu em gái trực tiếp liên quan đến bạo lực học đường và con số này đang ngày một tăng cao
trên khắp cả nước ở tất cả những lớp học và cấp học khác nhau.
Theo báo cáo sơ bộ khoảng tháng 5/2018 của các cơ quan cơng an tại 63 tỉnh thành
trên cả nước thì từ năm 2010 đến nay đã có hơn 7.000 học sinh tham gia vào các sự việc đánh
nhau, lôi kéo dọa đánh bạn và bị kỷ luật.
Theo số liệu từ Bộ GD&ĐT, trong một năm học, mỗi ngày xảy ra 5 vụ việc học sinh
đánh nhau ở trong và ngoài trường học. Cũng theo thống kê của Bộ GD&ĐT, cứ khoảng trên
5.200 học sinh (HS) thì có một vụ đánh nhau; cứ hơn 11.000 HS thì có một em bị buộc thơi
học vì đánh nhau; cứ 9 trường thì có một trường có học sinh đánh nhau.
Tại Hà Tĩnh, bạo lực học đường cũng đã xảy ra nhiều vụ việc học sinh đánh nhau gây

nhiều lo lắng cho phụ huynh học sinh. Tháng 6/2018, một nhóm học sinh tụ tập ở khu vực
căn nhà gỗ của người dân để hoang thuộc địa phận xóm 4, xã Phúc Đồng, Hương Khê (Hà
Tĩnh), sau đó dùng dao, ống típ, gậy, đuổi đánh một số học sinh Trường THPT Hàm Nghi.
Trước đó khơng lâu, do mâu thuẫn từ trước trên Facebook, hai nữ sinh một trường THPT
tại huyện Đức Thọ đã đánh một nữ sinh cùng trường. Video vụ học sinh đánh nhau này được
tung lên mạng xã hội đã khiến học sinh khơng khỏi bức xúc vì vấn nạn bạo lực học đường.
Sáng ngày 10/4/2019, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng giao nhiệm vụ cho ngành
công an tăng cường phối hợp với Sở GD&ĐT, các địa phương, kịp thời phối hợp xử lý
nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật và bạo lực học đường trong thanh thiếu niên, học
sinh.
Đáng nói, những sự vụ bạo lực học đường xảy ra không chỉ ở các học sinh nam mà thực
tế lại có nhiều vụ học sinh nữ đánh nhau hội đồng hậu quả rất nghiêm trọng. Lý do rất vu vơ
như “nhìn đểu”, xinh hơn bạn, người mới đến, học giỏi, không giúp đỡ bạn làm bài… Cách
xử lý thì bằng đủ vật dụng từ giày dép, guốc, cặp sách, ghế ngồi, dây lưng,…Điều lo ngại hơn
cả là sự thờ ơ của các em, khi chỉ xúm xùm vào quay phim và chụp ảnh bạn tung lên mạng.

8
8


1.2.2. Số liệu điều tra về bạo lực học đường
Khảo sát một số trường phổ thông trên địa bàn tôi đang công tác cho thấy một số đặc
điểm của về tình trạng BLHĐ như sau:
a. Về độ tuổi đối tượng tham gia BLHĐ
Độ tuổi đối tượng tham gia đánh nhau từ 06 -10 tuổi chiếm 07%; từ 11- 14 tuổi chiếm
45%; từ 15 - 18 tuổi chiếm 48%. Như vậy, đối tượng tham gia đánh nhau phần lớn học sinh
cuối cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. Đây là lứa tưổi mà sinh lý các em có nhiều
biến đổi, suy nghĩ bồng bột, thích tự mình giải quyết các mâu thuẫn, dễ bị bạn bè rủ rê lơi
kéo.
b. Về hình thức tổ chức

Trước đây bạo lực học đường chỉ xảy ra bình thường với các hình thức đơn giản như
các hành động chửi bới hay xúc phạm lăng mạ, xỉ nhục hoặc chà đạp nhân phẩm, làm tổn
thương về mặt tinh thần con người bằng những lời nói. Đa số các vụ đánh nhau đều có tổ
chức nhóm (đánh hội đồng). Một số em trong nhóm cịn sử dụng điện thoại di động để ghi
hình vụ hành hung, sau đó đăng tải lên mạng Internet để làm nhục nạn nhân và để khoe thành
tích của mình. Điều này cho thấy, BLHĐ không chỉ là chuyện của mỗi học sinh, mà có tính
chất lây lan theo nhóm bạn, đa số học sinh coi sự việc đánh nhau bình thường.
c. Về công cụ phương tiện sử dụng trong BLHĐ
Trước đây, BLHĐ thường sử dụng công cụ đánh đập tra tấn trực tiếp lên thân thể khiến
sức khỏe bị tổn hại qua các hành động: Đấm, đá hoặc gậy gộc. Nhưng BLHĐ hiện nay lại táo
bạo hơn nhiều với những hung khí như dao, kéo khiến khả năng thương tích lớn hơn gây ra
xây xát, chảy máu, tinh thần hoảng loạn, chấn động tâm lý…
d. Về giới tính
Nam giới chiếm 74%; Nữ giới chiếm 36%. Có khoảng hơn một nửa số em nữ khi được
hỏi về vấn đề này thì thừa nhận là đã từng có hành vi đánh nhau với các bạn khác ở các mức
độ khác nhau.
e. Về hậu quả

9
9


Trong số các vụ BLHĐ đã từng có hành vi hành hung người khác, hậu quả của vụ bạo
lực thường gây nên tổn thương về tinh thần và thể chất, làm mất thiện cảm của mọi người đối
với các em. Có gần 1/4 cho rằng, hành vi bạo lực khơng gây ra hậu quả gì.
Các vụ liên quan đến BLHĐ xẩy ra nhiều lú do khác nhau như: Không ưa nên đánh (24%); bị
khiêu khích nên đánh (16%); đánh vì lý do tình cảm (13,3%); Người khác nhờ đánh (20%) và
chẳng có lý do gì cũng đánh (12%).
Trước tình hình BLHĐ gây quan ngại trong đời sống xã hội, các bậc pphuj huynh có
những cách bày tỏ thái độ khác nhau. Phần lớn phụ huynh hành động bằng cách “quát mắng

và xử lý nóng như đánh, tát, quát mắng nhằm răn đe và có khơng quan tâm đến hành vi đánh
nhau của con. trường hợp cha mẹ khuyên bảo nhẹ nhàng như yêu cầu phải “xin lỗi bạn” còn
ở mức hạn chế.
Trước thực trạng BLHĐ như hiện nay, một số giáo viên chủ nhiệm lớp khi được hỏi về
vấn đề này thì biện hộ cho rằng, chỉ quản lý về mặt sĩ số, học tập, vấn đề đạo đức, lối sống
thuộc về giáo viên dạy Giáo dục Công dân và cha mẹ học sinh. Mộ số giáo viên khác lại có
quan điểm họ chỉ đảm nhiệm việc truyền đạt nội dung kiến thức cho học sinh là chính, việc
nắm tư tưởng, giáo dục tình cảm của học sinh thuộc về giáo viên chủ nhiệm lớp.
1.3. Nguyên nhân của hiện tượng bạo lực học đường hiện nay
1.3.1. Nguyên nhân từ học sinh
Những học sinh có biến chứng tâm lý khác thường như bị tăng động, tâm thần nhẹ,
có nhịp tim chậm, tỉ lệ lưu thơng máu khơng đều, dễ bị kích động và thích các yếu tố kích
động. Những học sinh có IQ thấp, khuyết tật khả năng xử lý thơng tin trí lực giảm sút, học
lực kém, thất bại trong chuyện học hành, kiềm chế kém, dễ căng thẳng về xúc cảm có thái độ
bất cẩn và hiếu thắng, thái độ chống đối mọi người xung quanh, thích hành vi bạo lực. Học
sinh có tiền sử sử dụng ma túy đá, rượu, thuốc lá hay các chất kích thích…
Bạo lực học đường hiện nay dễ xảy ra ở học sinh lứa tuổi dậy thì khiến các em phát
triển mạnh về thể chất, hưng phấn cao, khả năng kiềm chế kém, cái tôi cá nhân cao nên sẽ
không chịu khuất phục ai, dễ dàng ra tay xử lý bạn khi không vừa ý.
Ngun nhân thì có nhiều nhưng cơ bản nhất là bản thân mỗi người chưa kìm nén được cảm
xúc nhất thời của mình kéo theo dây chuyền làm ảnh hưởng chung đến ngành giáo dục. Từ
học sinh đánh hội đồng nhau, học sinh bóp cổ cơ giáo, thầy giáo bị đánh gãy xương mũi cho
đến các sự vụ nghiêm trọng khác.

10
10


1.3.2. Nguyên nhân gia đình
Do sự giáo dục chưa sâu sát của cha mẹ, xã hội xô bồ phụ huynh lại ít quan tâm tới

con cái, cha mẹ thường nặng lời quát tháo con, xả stress bằng bạo hành gia đình. Trẻ em dễ
học theo tính xấu của người lớn, khi đang trong giai đoạn hình thành nhân cách thì chỉ cần
một tác động xấu từ gia đình và xã hội cũng có thể gây ra các tổn thương khó chữa lành, từ
đó hình thành nhân cách méo mó về giá trị sống. Sự ảnh hưởng của môi trường gia đình đối
với mỗi cá nhân là vơ cùng lớn, gia đình bất hịa, ly dị, anh em đâm chém nhau là tấm gương
khơng tốt cho con cái, từ đó khiến các em lớn lên trong sợ hãi và dẫn tới trầm cảm, có hành
động ngơng cuồng, quậy phá, hư hỏng,… Gia đình được coi là ngun nhân chính gây ra bạo
lực học đường ở Việt Nam.
1.3.3. Nguyên nhân trong nhà trường
Nhà trường hiện nay coi trọng thành tích hơn là giáo dục nhân cách, nhà trường quá
chú trọng việc nhồi nhét kiến thức mà quên đi việc “Tôn sư trọng đạo”, “Tiên học lễ hậu học
văn” . Không những thế, kỷ cương nề nếp cũng lỏng lẻo, nhiều thầy cô khơng cịn là tấm
gương cho học sinh noi theo dẫn tới tình trạng học sinh mất phương hướng, hành động sai
trái.
Nhà trường ít quan tâm đến học sinh, giáo viên chủ nhiệm cũng khơng có nhiều thời
gian để quan tâm đến mỗi cá nhân nên bạo lực học đường ngày càng diễn ra một nhiều.
Những em học sinh cá biệt cũng bị giáo viên và bạn bè xung quanh kì thị nên các em càng trở
nên bất mãn và buông xi chuyện học hành lao theo các trị chơi vơ bổ. Đây cũng được xem
là nguyên nhân cơ bản nhất tạo nên thực trạng bạo lực học đường hiện nay.
1.3.4. Nguyên nhân xã hội
Nguyên nhân xã hội chính là do ảnh hưởng từ những môi trường xung quanh như bạo
lực phim ảnh, sách báo, game, đồ chơi có tính bạo lực trên mạng xã hội. Mạng Internet có tới
77% là trị chơi là đánh nhau, giết người, mang tính bạo lực cao các em không tránh được
những ảnh hưởng xấu của các hình ảnh bạo lực. Tuổi trẻ thường có tính bắt chước và thử
nghiệm việc các em làm theo những hình ảnh, hình tượng đó là hồn tồn dể hiểu.
Các ấn phẩm báo chí, sách, truyện tranh, video clip, hình ảnh mang tính bạo lực cũng góp
phần hình thành nhu cầu bạo lực của trẻ em Việt Nam.
1. 4. Hậu quả của bạo lực học đường
Tại Việt Nam, bạo lực học đường đã trở thành mối quan tâm của rất nhiều gia đình,
các nhà trường và là nỗi trăn trở của toàn xã hội bởi hậu quả nghiêm trọng mà nó gây ra. Sau

đây tơi xét bạo hậu quả của BLHĐ ảnh hưởng đến các đối tượng sau

11
11


1.4.1. Ảnh hưởng đến bản thân học sinh
Cả nạn nhân lẫn kẻ thực hiện hành vi bạo lực đều có hậu quả khơng hay. Trong nhiều vụ
bạo lực được nói tới, khơng ít những vụ bạo lực đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt
thể xác. Nhẹ nhàng có thể là những vết bầm tím nhưng cũng có thể là những thương tích nặng
phải vào bệnh viện điều trị. Tồi tệ hơn khi khơng ít vụ bạo lực đã cướp đi sinh mạng của những
học sinh vô tội để lại sự thiệt thịi, đau đớn khơng chỉ về mặt thể xác mà cả tinh thần cho học
sinh và gia đình.
Những đứa trẻ bị bạo lực, nhất là bạo lực về tinh thần, bạo lực ngôn ngữ thường cảm
thấy bị tổn thương, chán nản, lo âu, cô đơn, suy sụp… Sự sợ hãi hoặc nỗi ám ảnh làm thế nào
để đối phó những kẻ bắt nạt có thể khiến trẻ bị stress. Thậm chí, tình trạng này có thể kéo dài
suốt cuộc đời. Các em khơng dám ra ngồi chơi hoặc đến trường, không thể tập trung vào học
hành.
Nghiêm trọng hơn là hậu quả của những hành vi bạo lực tình dục. Khơng chỉ tổn thương
về thể chất, mà tổn thương tinh thần cũng rất khó khắc phục. Khủng hoảng tâm lý, suy sụp tinh
thần, hoảng loạn, có xu hướng muốn tự tử, nhận thức lệch lạc về giới tính, ác cảm về vấn đề
tình bạn – tình u hay nhận thức sai lầm về cuộc sống, muốn trả thù đời hoặc đi tìm sự quên
lãng trong những tệ nạn khác là hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tổn hại từ bạo lực tình dục ảnh
hưởng lâu dài, dai dẳng, mà khi tuổi cịn nhỏ, các em chưa hình dung được hết. Đến khi lập gia
đình, trưởng thành thì nỗi ám ảnh này vẫn đeo bám, gây bất hạnh cho cuộc sống của nạn nhân.
Những hậu quả mà bạo lực học đường gây ra kể cả thể xác hay tinh thần cũng đều trực
tiếp ảnh hưởng đến công việc học tập cũng như tương lai của học sinh nếu không được can
thiệp kịp thời. Với những ảnh hưởng về mặt sức khỏe cùng với tâm lý lo lắng, căng thẳng, sợ
hãi, học sinh không thể học tập với kết quả tốt nhất có thể. Thậm chí, sự căng thẳng quá mức
về mặt tâm lý có thể buộc học sinh kết thúc việc học của mình, hoặc cũng có thể vì gây ra

hành vi bạo lực mà học sinh phải nhận kỷ luật đuổi học. Từ đó, tương lai của các em rẽ sang
một bước ngoặt khác không mấy khả quan. Đặc biệt, những đứa trẻ có hành vi bạo lực, lạm
dụng quyền hành từ khi còn nhỏ, khi lớn lên có thể mắc phải những hành vi tội ác nhiều hơn
những đứa trẻ khác. Trẻ em liên lụy vào hành vi bạo lực dù ở vai trò này hay vai trị kia cũng
đều có nguy cơ lạm dụng rượu, thuốc lá, và các loại ma túy.
1.4.2. Ảnh hưởng đến gia đình

12
12


Những hành vi bạo lực học đường của học sinh sẽ khơng thể làm cho các bậc phụ
huynh vừa lịng. Nếu con đánh nhau với bạn, bị nhà trường xử phạt, bị cha mẹ nạn nhân lên
tiếng thì cách xử lý phổ biến nhất được các bậc cha mẹ lựa chọn là chửi mắng, trách móc,
thậm chí là đánh đập con mình. Điều đó đồng nghĩa với việc họ gieo thêm vào đứa con của
mình nỗi bực tức và làm nảy sinh mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái. Khơng khí gia đình sẽ
trở nên căng thẳng hơn nếu như cha mẹ cứ đổ lỗi cho nhau về việc quản lý và giáo dục con.
Không ai chịu nhận lỗi về mình, vợ chồng nảy sinh mâu thuẫn với nhau chỉ vì con cái. Khơng
những thế nếu những hành vi bạo lực của học sinh để lại hậu quả nghiêm trọng về mặt thể
xác thì gia đình phải mất thêm một khoản tài chính lớn để giải quyết hậu quả. Đó là chưa kể,
gần đây có những vụ bạo lực học đường đã dẫn tới những cái chết thương tâm của những em
học sinh vơ tội. Nỗi đau đó đối với bất cứ gia đình nào cũng khơng thể bù đắp được. Trước
thực trạng bạo lực học đường trở nên nghiêm trọng thì sự lo lắng của các bậc phụ huynh càng
được đẩy lên cao. Không chỉ lo lắng cho việc học mà cịn lo lắng cho sự an tồn của con cái,
lo lắng cho tương lai và cả tính mạng của con mình.
1.4.3. Ảnh hưởng đến nhà trường
Hành vi bạo lực không chỉ tác động xấu đến nạn nhân mà cịn khiến khơng khí trường
học trở nên nặng nề, căng thẳng với nỗi sợ hãi, bất an luôn bao trùm. Người lớn, cả thầy cơ
lẫn cha mẹ, có khi khơng hay biết, có khi xem đó như là một phần tự nhiên của tuổi mới lớn
nên để các em tự giải quyết (trừ khi những hành vi này đi đến thái quá) mà không biết rằng

những hành vi bạo lực được lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ gây ra những tổn thương thể chất hoặc
tâm lý cho nạn nhân, và gây ảnh hưởng xấu đến môi trường học tập chung vì các em học sinh
khơng cảm nhận được sự an tồn ngay trong chính ngơi trường của mình. Đã có khơng ít học
sinh từ chối đến trường vì sợ bị bạn bè trêu chọc, đánh đập. Điều đó cho thấy mơi trường nhà
trường khơng cịn tính lành mạnh, sự hấp dẫn và là nỗi sợ hãi của học sinh.
Ngoài ra, những hành vi bạo lực học đường của học sinh sẽ làm ảnh hưởng đến thành
tích thi đua của lớp, của trường và ảnh hưởng đến danh tiếng của nhà trường cũng như các
thầy cô. Cũng không quên nói tới những hành vi bạo lực của giáo viên làm cho môi trường
giáo dục ở nhà trường mất đi tính quy phạm, uy tín, danh dự người giáo viên bị hạ thấp và tất
nhiên hiệu quả dạy học sẽ khơng thể đạt được như mong đợi. Đó là chưa kể, những hành vi
bạo lực của giáo viên có thể làm cho học sinh có cảm giác lo lắng và sợ hãi khi đến tiết học
của mình.

13
13


1.4.4. Ảnh hưởng đến xã hội
Xã hội Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc của nền văn hóa Nho giáo với những lễ nghi,
phép tắc và chuẩn mực đạo đức. Chính nhờ những lễ nghi, phép tắc đó mà xã hội ln được
ổn dịnh. Những nét văn hóa ấy đã ăn sâu vào trong tâm thức của mỗi người dân Việt với sự
tôn trọng lễ nghĩa giữa cha con, anh em, thầy trò, bằng hữu. Thế nhưng, kể từ khi đất nước
chuyển hướng theo cơ chế kinh tế thị trường, cùng với đó là xu thế tồn cầu hóa, đất nước mở
cửa hội nhập thì những nét văn hóa truyền thống đã dần thay đổi. Những chuẩn mực đạo đức
quý giá ấy đã dần bị phai nhạt, thay vào đó là những nét văn hóa hiện đại, lai căng. Sự tiếp
biến văn hóa là điều khơng thể tránh khỏi, thế nhưng để những nét văn hóa khơng phù hợp du
nhập vào và làm lu mờ những nét văn hóa truyền thống tốt đẹp là những điều khơng nên. Giờ
đây, có những học trị ngang nhiên cãi lại thầy, thậm chí đánh thầy ngay trên bục giảng đến
mức ngất xỉu; bạn bè đánh đấm, đâm chém nhau xảy ra khá thường xuyên. Chính những hành
động ấy đã càng làm lu mờ những nét văn hóa truyền thống của xã hội, thể hiện một sự suy

đồi về mặt đạo đức và sự sai lệch về mặt hành vi một cách đáng báo động.
Cùng với những ảnh hưởng tới văn hóa truyền thống của xã hội thì hành vi bạo lực
chốn học đường cũng đã là một phần không nhỏ làm mất trật tự xã hội. Những vụ bạo lực học
đường không chỉ xảy ra trong khuôn viên nhà trường mà phần lớn cịn xảy ra ở bên ngồi nhà
trường. Những vụ bạo lực học đường có thể là giữa một học sinh với một học sinh những
cũng có thể là những hành vi “đánh hội đồng” và cả những vụ bạo lực học đường có sự tham
gia của những người ngồi, vì thế sự mất trật tự xã hội mà nó gây ra không phải là nhỏ. Một
khi những vụ bạo lực học đường diễn ra thì nó đã làm cho mơi trường xã hội khơng cịn tính
lành mạnh, nếu khơng có những biện pháp ngăn chặn thì sự “ơ nhiễm mơi trường xã hội” này
sẽ ngày càng lan rộng và ảnh hưởng đến đời sống, văn hóa xã hội của cả một quốc gia.
Có thể thấy rằng hậu quả của hành vi bạo lực học đường đang ngày càng hiển hiện
trong đời sống tâm lý của học sinh, của gia đình, của nhà trường và xã hội, nó là hồi chng
cảnh báo cho những ai thực sự quan tâm đến thế hệ trẻ và tương lai của đất nước, sẽ còn tốn
nhiều thời gian, công sức, của cải để chúng ta giải quyết vấn nạn bạo lực học đường. Tuy
nhiên, để làm được điều đó cần phải có nhận thức đúng đắn về vấn đề bạo lực học đường,
một quyết tâm cao độ đánh tan vấn nạn bạo lực học đường, của toàn ngành giáo dục, của các
cấp liên ngành, của các lực lượng liên quan, của gia đình, nhà trường, của giáo viên và học
sinh.

14
14


2. Vai trò của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp góp phần nâng cao
hiệu quả phòng ngừa BLHĐ ở trường THPT
2.1. Tổ tư vấn với vai trò tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh là giải pháp có
tính bền vững, lâu dài trong cơng tác phịng chống bạo lực học đường
Bắt nguồn từ những sự việc hết sức đơn giản, chỉ cần có một chuyện xích mích nhỏ, va
chạm nhỏ với nhau trong lớp hay đơn thuần bắt nguồn từ cái nhìn bị coi là khiêu khích, bị
bạn nói xấu, tẩy chay, ức hiếp…nhưng cũng có thể dẫn đến bạo lực học đường. Có nhiều

nguyên nhân làm cho các em - chủ thể gây ra bạo lực học đường- có những hành vi bạo lực
sai trái dẫn đến tình trạng này nhưng nguyên nhân sâu xa vẫn là do nhận thức về pháp luật,
về giá trị đạo đức, kỹ năng sống của các em cịn hạn chế. Tổ tư vấn có trách nhiệm phối hợp
với nhà trường, tổ chức đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục để hình
thành nhận thức và hành vi đúng đắn cho các em.
Ngay đầu năm học, hiệu trưởng ra quyết định thành lập ban chỉ đạo phòng chống bạo lực
học đường do hiệu trưởng làm trưởng ban, phó hiệu trưởng, bí thư Đồn, giáo viên chủ nhiệm
và ban đại diện cha mẹ học sinh làm thành viên. Thành lập tổ tư vấn tâm lý cho học sinh do
Hiệu trưởng làm trưởng ban, Bí thư đồn làm phó ban, giáo viên có nghiệp vụ về tư vấn tâm
lý và các giáo viên có kinh nhiệm làm ủy viên. Phân công trách nhiệm cụ thể cho từng thành
viên, xây dựng kế hoạch hoạt động, quy chế, nội dung làm việc cụ thể, cơ chế phối hợp qua
từng vụ việc, có tổ chức họp đánh giá rút kinh nghiệm định kỳ hàng tháng, sơ tổng kết, rút
kinh nghiệm học kỳ và cả năm.
Công tác giáo dục đạo đức học sinh được tổ chức tập trung một ngày trước khi vào năm
học do hiệu trưởng chủ trì với thành phần tham dự là tất cả học sinh và hội đồng sư phạm và
được quán triệt thảo luận một buổi tại lớp, nhắc lại trong các buổi họp liên tịch, họp hội đồng
đặc biệt là sinh hoạt một cách thường xuyên vào các tiết sinh hoạt đầu tuần, sinh hoạt chủ
nhiệm. Do đặc điểm tâm lý các em cịn nhỏ, hiểu chưa tới hoặc chóng qn nên ban giám
hiệu lựa chọn phương pháp “ mưa dầm thấm lâu” tức là thường xuyên bồi dưỡng, giáo dục,
tác động để nâng cao dần nhận thức, giúp các em điều chỉnh hành vi theo định hướng mà mục
tiêu giáo dục đặt ra.
Nội dung giáo dục đạo đức phải thật sự phong phú để hình thành những cảm xúc đạo đức
về tình bạn cho các em.Trước hết và quan trọng nhất là giáo dục về lịng nhân ái, tình đồn
kết bạn bè trong lớp, trong trường, mở rộng ra là tình cảm với tất cả bạn bè cùng trang lứa ở

15
15


trường bạn hay cộng đồng dân cư. Các em phải có tình u thương đùm bọc giúp đỡ lẫn nhau

nhất là khi bạn gặp khó khăn hoạn nạn. Trong mọi hoạt động, phải luôn thân thiện, sẵn sàng
thông cảm, tha thứ những khuyết điểm mà bạn mắc phải. Phải xây dựng tình bạn trong sáng,
đẹp đẽ vượt qua những giá trị vật chất tầm thường, phải lưu giữ những kỷ niệm hồn nhiên,
ngây thơ, đẹp nhất của tuổi học trò…
Bên cạnh việc rèn luyện đạo đức, phấn đấu học tốt, vâng lới thầy cơ, cha mẹ, các em cịn
phải có những kỹ năng sống nhất là kỹ năng ứng xử trước tất cả các tình huống, kỹ năng xây
dựng lối sống lành mạnh trong sáng để không làm nảy sinh bạo lực học đường. BGH, Đoàn
thanh niên và tổ tư vấn cần chú trọng nội dung này và tổ chức giáo dục rèn luyện cho các em
một cách thường xuyên.
Trước hết nhà trường chú trọng rèn luyện các kỹ năng cần thiết như:
+ Rèn luyện cho các em kỹ năng nhận thức: thông qua hệ thống các bài học, các nội
dung giáo dục giúp các em biết quý trọng và yêu thương những người thân trong gia đình,
trọng tình bạn, q thầy cơ giáo; sống khơng ích kỉ, biết tha thứ khi bạn có lỗi; biết xin lỗi khi
mình phạm lỗi; không quá chú trọng đến điều xấu của người khác; nhìn nhận cái đẹp, cái tốt
của bạn; đặc biệt là biết cách làm hòa cũng như biết hòa giải khi các bạn cùng lớp có vấn đề.
+ Rèn luyện cho các em các kỹ năng xã hội: kỹ năng lăng nghe, tơn trọng người khác,
làm việc nhóm, kỹ năng nói cho người khác hiểu mình, nhận biết được cảm xúc của bạn hoặc
của người khác.
+ Hình thành cho các em những kỹ năng kiểm soát bản thân: Với kỹ năng này giáo viên
cần giúp cho học sinh làm chủ được chính mình, chế ngự stress, biết làm chủ cảm xúc hoặc
tình cảm, biết tự mình quyết định đúng cho dù là việc nhỏ. Kỹ năng này hiện nay học sinh bị
hụt hẫng và nó là ngun nhân chính dẫn đến bạo lực học đường do học sinh hạn chế về kỹ
năng sống. Ngoài ra giáo viên cần quan tâm đến việc rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian giải
trí lành mạnh một điều khơng thể thiếu được đối với học sinh trong thời đại tin học giúp các
em hạn chế thời gian tiếp xúc với bạo lực qua phim ảnh, internet…
+ Rèn luyện kỹ năng tự vệ: Giúp các em có ý thức bảo vệ mình như biết cách phịng
thân để khơng bị bắt nạt trong mọi trường hợp, tránh xa bạo lực người lớn để không bị ảnh
hưởng…
Ngoài ra, nhà trường cần trang bị cho các em kỹ năng ứng xử chỗ đông người:

16
16


+ Khi gặp trường hợp đánh nhau ngoài đường phố thì phải biết gọi cho 113, có người
cần cấp cứu thì gọi 115…
+ Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn: Khi có mâu thuẫn lựa chọn giải pháp an tồn, đảm bảo
sức khỏe bản thân.
+ Kỹ năng thương lượng hay từ chối: Thương lượng khi có mâu thuẫn, nhận lời, từ chối
như thế nào trước việc mời mọc, rủ rê…
+ Kỹ năng thể hiện sự cảm thông: Cảm thông trước thái độ sai trái của người khác, cảm
thơng vì nhận thức được hoàn cảnh hiện tại của họ, sống bao dung độ lượng.
+ Kỹ năng hợp tác tìm kiếm sự hỗ trợ giúp đỡ: Nếu gặp khó khăn cầu cứu sự giúp đỡ
như thế nào cho đúng, cho hợp lý theo quy định của pháp luật…, có hành động thấu tình đạt
lý đạt tới giá trị nhân văn cao.
BGH trực tiếp giáo dục rèn luyện các kỹ năng cơ bản cho các em qua sinh hoạt đầu tuần.
Tổ chức tập huấn để giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn nâng cao kiến thức kinh nghiệm
để giáo dục rèn luyện các em. Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn giáo dục rèn
luyện ở mọi nơi mọi lúc, mọi tình huống nhất là các tình huống dễ làm hoặc đã làm nảy sinh
bạo lực; tổ chức giáo dục rèn luyện tích hợp qua từng nội dung bài dạy, qua sinh hoạt câu lạc
bộ.
Ngoài ra, Tổ tư vấn phối hợp với đồn trường tổ chức những cuộc thi tìm hiểu phòng
chống bạo lực học đường. Hiệu quả mang lại từ các cuộc thi rất cao, học sinh nhận thức được
nhiều vấn đề từ bạo lực học đường, sai đúng tốt xấu; có được nhiều kỹ năng cần thiết để hạn
chế, tránh xa.
+ Nhà trường tổ chức thi tìm hiểu trong tiết sinh hoạt đầu tuần 100% học sinh tham gia
dưới hình thức trả lời câu hỏi và giải quyết các tình huống. Một số câu hỏi và bài tập mà
trường đã tiến hành cho các em thi:
1. Bạo lực học đường là gì? Chủ thể chính gây ra bạo lực học đường là ai?
2. Những biểu hiện nào gọi là bạo lực học đường?

3. Hiệu quả của bạo lực học đường?
4. Em có suy nghĩ gì trước tình hình bạo lực học đường xảy ra như hiện nay?

17
17


5. Gây ra bạo lực học đường sẽ bị nhà trường xử lý bằng cách hình thức kỷ luật nào?
6. Tổ chức đánh bạn gây mất trật tự nơi công cộng, xâm phạm thân thể người khác sẽ
bị pháp luật xử lý như thế nào?
7. Vào giờ ra chơi, tại sân trường, có 1 bạn học sinh B đến gây sự với học sinh A còn
chửi A nữa. nếu là A em làm gì khi gặp tình huống này?
8. Thấy hai bạn đang đánh nhau trong 15 phút đầu giờ, nếu giáo viên chủ nhiệm chưa
đến lớp em sẽ làm gì?
9. Đang đi trên đường, đột nhiên có một người lạ chặn xe em lại. Biết người đó có ý
định hành hung mình, em phải làm gì?
10. Nam thường xuyên bị một bạn trong lớp bắt nạt, đùa giỡn trịch thượng, hay đánh
mạnh vào người gây đau đớn. Bạn ấy cịn hăm nếu nói với thầy cơ thì bạn ấy không tha. Nam
không báo với thầy cô mà gọi anh ruột mình chặn đánh bạn ấy trước. Theo em hành vi của
Nam có phải là bạo lực học đường hay không? Nếu là Nam em sẽ xử sự như thế nào cho
đúng?
Các tình huống dẫn đến bạo lực xảy ra trong đơn vị được BGH hiệu giới thiệu, yêu cầu
học sinh nêu phương pháp giải quyết, qua đó nâng cao nhận thức đúng về bạo lực học đường
và rèn luyện kỹ năng đúng của các em khi quyết tình huống. Các phương pháp giáo dục của
nhà trường vừa nhẹ nhàng, vừa sâu sắc, vừa thực tế lại có tính hiệu quả cao, đem lại nhiều sự
hứng thú cho học sinh.
Để sự giáo dục có chiều sâu hơn nhà trường tạo điều kiện để tất cả học sinh có cơ hội
thể hiện thái độ của mình trước vấn nạn bạo lực bằng hình thức tổ chức thi viết bài tự
luận, thi truyền thơng. Mục đích là hình thành nhận thức đúng, đưa nó vào sâu thẳm tâm
hồn, tình cảm các em, biến những giá trị đạo đức tốt đẹp thành những hành vi thân thiện,

nhân ái.
2.2. Tổ tư vấn tâm lý với vai trị phối hợp với gia đình học sinh
Tổ tư vấn cần phối hợp với gia đình trong việc nhìn nhận lại cách giáo dục con trẻ của
một số gia đình. Lâu nay chúng ta chỉ chú trọng đến kết quả học hành của con cái mà xem
nhẹ việc các em nghĩ gì cần gì xử sự như thế nào với bạn bè. Thay vì để con cái có cuộc sống
vật chất đầy đủ cha mẹ hãy là những người bạn đồng hành trong cả chặng đường làm người

18
18


của con cái, không nên tạo cho con cái một cái vỏ bọc quá cứng nhắc sẽ gây lên tâm lý, ỷ lại,
dựa dẫm, chơi bời và hưởng thụ. Cần có thái độ phê phán lên án những hành vi thơ bạo và
phải có những biện pháp xử lí có tính chất răn đe, để làm gương cho người khác.
Tổ tư vấn cũng có thể bồi dưỡng thêm để cha mẹ có thêm kiến thức về pháp luật từ đó
có định hướng quản lý giáo dục tốt con cái, có phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho các
em tại gia đình, lựa chọn phương pháp giáo dục thích hợp khi con sai trái, thường xuyên quan
tâm uốn nắn những lệch lạc của các em, sẵn sàng phối hợp với nhà trường và xã hội trong
giáo dục con em…
2.3. Tổ tư vấn với vai trò tham vấn nhà trường và phối hợp với các tổ chức, cá nhân
trong nhà trường trong việc phòng ngừa bạo lực học đường
Tổ tư vấn cần tham mưu với Ban giám hiệu trong việc đưa ra kế hoạch, biện pháp phù
hợp cho việc ngăn ngừa BLHĐ, phối kết hợp chặt chẽ với giáo Giáo viên chủ nhiệm để chủ
động nắm chắc tình hình diễn biến tư tưởng của học sinh, không để các hành vi tiêu cực, bạo
lực xảy ra. Với phương châm hành động “phịng” là chính, cùng với dạy học, nhà trường cần
chú trọng coi trọng việc dạy các môn học giáo dục công dân, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống,
xây dựng môi trường sư phạm thân thiện, trang bị nhận thức đúng đắn cho học sinh để các
em có hành động đẹp và biết yêu thương nhau.
Đối với giáo dục phổ thơng, người giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trị quan trọng, trụ
cột trong việc giáo dục học sinh. Giáo viên chủ nhiệm như là một đại diện của hiệu trưởng

trong lớp mình phụ trách. Giáo viên chủ nhiệm là linh hồn của lớp học, là người cố vấn đáng
tin cậy dẫn dắt định hướng, giúp học sinh biết vươn lên tự hoàn thiện và phát triển nhân cách.
Giáo viên chủ nhiệm là tấm gương đạo đức ảnh hưởng trực tiếp đến nhân cách học sinh, là
cầu nối giữa học sinh với các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà trường, là người tổ chức phối
hợp các lực lượng giáo dục.
Tổ tư vấn cần phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm trong việc chuẩn bị nội dung,
hình thức cho các tiết sinh hoạt 15 phút và sinh hoạt cuối tuần. Nội dung công tác của giáo
viên chủ nhiệm rất đa dạng phong phú, trong đó cơng tác giáo dục đạo đức học sinh là công
tác quan trọng nhất. Ngoài các tiết dạy theo quy định giáo viên chủ nhiệm phải có mặt ở lớp
trong tất cả các sinh hoạt 15 phút đầu giờ, các tiết giáo dục ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt cuối
tuần, tham gia tất cả các hoạt động, phong trào, sinh hoạt chủ điểm do nhà trường tổ chức.

19
19


Nhiệm vụ chính là xây dựng tập thể học sinh lớp phát triển trong mơi trường học tập thân
thiện đồn kết.
- Tìm hiểu kỹ từng đối tượng học sinh, nắm chắc hoàn cảnh từng em.
- Thường xuyên giáo dục đạo đức rèn kỹ năng sống cho các em.
- Quản lý lớp sâu sát theo dõi diễn biến đạo đức từng em, nắm chắc đời sống tinh thần của
từng em, lắng nghe ý kiến các em kịp thời phát hiện mâu thuẫn giữa các em có biện pháp
quan tâm, quản lý giáo dục học sinh cá biệt, sa sút về đạo đức, xử lý kịp thời có hiệu quả các
vụ xảy ra tại lớp khơng để xảy ra tình trạng học sinh đánh nhau trong lớp hoặc ngoài cổng
trường.
- Sống gương mẫu bằng nhân cách, độ lượng bằng tấm lòng để học sinh noi theo.
- Xử lý học sinh phải thấu tình đạt lý, phối kết hợp giữa nhà trường và gia đình phải
thường xuyên, chặt chẽ. Thực hiện quy trình xét kỷ luật học sinh phải đúng Điều lệ, lưu trữ
hồ sơ đầy đủ, phản ánh kịp thời những khó khăn vướng mắc mà giáo viên chủ nhiệm không
giải quyết được đề BGH giải quyết.

Trong năm học 2018 - 2019 tổ tư vấn tâm lý trường tôi đã tổ chức tuyên truyền giáo
dục phòng chống bạo lực học đường trong các buổi sinh hoạt 15 phút đầu giờ, thông qua việc
chủ động xây dựng chương trình hành động, phối hợp với đoàn trường, nhà trường trong việc
ngăn chặn bạo lực học đường (Xem Phụ lục 2).
2.4. Tổ tư vấn với vai trò đầu tàu trong tổ chức các hoạt động, nhất là các hoạt động
vui chơi
Tổ chức các trò chơi giải trí lành mạnh bổ ích ngay trong nhà trường để thu hút học sinh vào
quỹ đạo giáo dục nhằm hạn chế tình trạng bạo lực trong nhà trường.
Các em được vui chơi, giảm căng thẳng, có điều kiện chia sẻ tâm sự nguyện vọng tình
cảm để thắt chặt tình thân ái, đồn kết với bạn bè xóa tan suy nghĩ tiêu cực làm giảm nạn bạo
lực học đường.
Bên cạnh hoạt động chính là dạy và học tổ tư vấn đã chủ trì nhiều hoạt động khác tác động
tốt đến tư tưởng tình cảm hình thành cảm xúc thân thiện đồn kết thân ái với bạn bè và hình
thành kỹ năng sống cần thiết cho các em, như tổ chức các buổi sinh hoạt dưới cờ theo chủ đề,
tổ chức các câu lạc bộ (Bóng đá, cầu long, nhạc, nhảy….)

20
20


2.5. Tổ tư vấn với vai trò là nhà tâm lý học
Vai trò quan trong nhất của tổ tư vấn là tạo điều kiện cho học sinh được bày tỏ suy nghĩ,
trao đổi tâm tư tình cảm và giải tỏa những thắc mắc trong cuộc sống, trong học tập, trong
quan hệ bạn bè, thầy trò hoặc những vấn đề về tâm lý, giới tính, sức khỏe sinh sản vị thành
niên....Định hướng cho học sinh tự nhận thức được bản thân và có khả năng ứng phó tích cực
trước những khó khăn, thử thách trong cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình,
bè bạn và xã hội, sống tích cực, chủ động, an tồn, hài hịa và lành mạnh. Giúp giải quyết
những khó khăn học sinh, cha mẹ học sinh gặp phải trong quá trình học tập và sinh hoạt. Hỗ
trợ và can thiệp đối với những học sinh đang gặp phải những khó khăn trong đời sống tâm lý
để chủ động ngăn ngừa một cách có hiệu quả và kịp thời những tác động tiêu cực gây bất ổn

ảnh hưởng đến học tập và đời sống sinh hoạt hằng ngày của học sinh. Giúp định hướng cho
học sinh việc lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Tham mưu với Ban lãnh đạo các đoàn thể
trên cơ sở thu thập những ý kiến đóng góp tích cực của học sinh, phụ huynh và giáo viên
nhằm góp phần thúc đẩy nhà trường phát triển toàn diện và bền vững.
Trong năm học vừa qua bằng nhiều hình thức tư vấn khác nhau như tư vấn tâm lý trực
tiếp: giáo viên tư vấn – cá nhân học sinh, Tổ chức buổi sinh hoạt các chuyên đề về tâm lý, kỹ
năng sống, tư vấn qua Email, facebook, hịm thư…, chúng tơi đã giúp được rất nhiều học sinh
nahf trường vượt qua được khó khăn của bản thân để ổn định tinh thần, tâm lý cho học tập
đạt hiệu quả tốt nhất.
3. Kết quả thực hiện
Trong năm học 2018 – 2019 chúng tôi đã tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp khác
nhau trong cơng tác ngăn ngừa, phịng chống bạo lực học đường của nhà trường đem lại
những kết quả khả quan. Nhận thức của học sinh về tác hại của bạo lực học đường được nâng
lên rõ rệt, kỹ năng sống của các em được nâng cao hơn, tình trạng bạo lực học đường đã giảm
hẳn, tính chất mức độ từng vụ việc khơng phức tạp, nhà trường kiểm sốt hồn toàn các vụ
bạo lực xảy ra trong nhà trường, sự phối kết hợp giữa nhà trường gia đình và xã hội trong
giáo dục các em nhịp nhàng, uyển chuyển và hiệu quả cao hơn.

Nội dung giáo dục BLHĐ/
các vụ BL
Nhận thức của học sinh về
bạo lực học đường

Năm học
2017 - 2018
85%

Năm học
2018 - 2019
99%

Nhận xét
Cao hơn, đúng
đắn hơn.

21
21


Kỹ năng sống của học sinh
Số học sinh cịn xích mích
nhau trong nhà trường
Số vụ học sinh mâu thuẫn,
va chạm nhau trong lớp
Học sinh mâu thuẫn va chạm
nhau trong sân trường
Học sinh mâu thuẫn va chạm
nhau trước cổng trường.
Học sinh gọi người ngoài
chặn đường bạn.

89%

98%

Được nâng lên.

16

6

Giảm

8

2

Giảm

5

0

Giảm

4

0

Giảm

3

0

Giảm

22
22

Phần III: Kết luận, kiến nghị đề xuất

1. Kết luận
Từ năm học 2018 – 2019, ngành giáo dục đã có thêm chủ đề mới là “nói khơng
với hành vi bạo lực”, thế nhưng BLHĐ vẫn bùng phát và tiếp diễn trở thành vấn
nạn. Giáo dục đạo đức học sinh, rèn luyện kỹ năng sống cho các em là giải pháp bền vững và
căn bản nhất nhằm hạn chế đền mức thấp nhất nạn bạo lực xảy ra trong nhà trường hiện nay.
Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp quản lý giáo dục các em, có vai trị quan trọng nhất
trong việc ngăn chặn, phòng chống bạo lực học đường. Việc bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm,
tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên hoàn thành nhiệm vụ là rất cần thiết. Để ngăn ngừa và
từng bước đẩy lùi cần phải có hệ thống giải pháp đồng bộ
khoa học từ ngành giáo dục và xã hội. Để giải quyết dứt điểm vấn nạn này cần phải
có sự phối hợp chặt chẽ giữa ba bên: gia đình, nhà trường và xã hội với cầu nối là tổ tư vấn
tâm lý trong trường học để giáo dục cho các em học sinh phát triển toàn diện cả tài lẫn đức,
xây dựng cho các em hoàn thiện cơ bản những giá trị cơ bản của con người Việt Nam trong
thời kì CNH, HĐH, phát triển kinh tế tri thức.
2. Một số kiến nghị đề xuất
2.1. Đối với Sở GD – ĐT Hà Tĩnh
Xây dựng mục tiêu giáo dục toàn diện phù hợp với từng địa phương, từng cấp học.
Quan tâm nhiều hơn nữa lĩnh vực tư vấn tâm lý học đường, nhằm phát huy tốt vai trò của tổ
tư vấn tâm lý và cán bộ tư vấn tâm lý vừa được sở đào tạo trong việc giáo dục đạo đức, nhân
cách học sinh.
2.1. Đối với nhà trường
Trước hết, cần phải có giải pháp đồng bộ giữa gia đình, Nhà trường và cả xã hội để
giải quyết triệt để BLHĐ.
Nhà trường cần phải có phòng tư vấn học đường tạo điều kiện và niềm tin cho
học sinh, để học sinh chia sẻ những vướng mắc gặp phải trong cuộc sống và giúp
các em giải quyết hợp lý các tình huống khó khăn. Trong thời buổi kinh tế thị trường
và bùng nổ thông tin như hiện nay, tâm sinh lí của học sinh phát triển rất nhanh theo

xu hướng chung của xã hội. Tâm sinh lí phát triển nhưng khơng phải lúc nào các em
cũng có đủ kiến thức và kinh nghiệm để giải quyết những tình huống trong cuộc
sống. Với chức năng của mình, văn phòng tư vấn học đường sẽ hỗ trợ cho các em

23
23


trong các hoạt động học tập cũng như tư vấn tâm lí và những kĩ năng sống cần thiết
phù hợp cho từng lứa tuổi.
Nhà trường cần tạo điều kiện cho tổ Tư vấn tâm lý hoạt động theo đúng chức trách,
nhiệm vụ của mình, nhằm góp phần vào giáo dục toàn diện học sinh.
2.2. Đối với giáo viên
Giáo viên cần điều chỉnh phương pháp tổ chức hoạt động dạy học, lồng ghép nội dung
giáo dục đạo đức vào tiết dạy, đây là điều kiện đặc biệt quan trọng xây dựng trường học an
tồn, tích cực, thân thiện.
Có rất nhiều thách thức do khó khăn về đời sống, áp lực cơng việc, nhưng muốn học
sinh tiến bộ, trở thành những công dân tử tế của ngày mai, nhà giáo phải tự học, cập nhật kiến
thức, thêm vốn sống, kỹ năng để thay đổi phương pháp, làm chủ thiết bị công nghệ. Có như
thế, hoạt động giáo dục ln mang đến sự năng động, tự tin, thoải mái cho học sinh.
Trên đây là một số nguyên nhân, giải pháp thể hiện vai trị của tổ tư vấn học đường
trong cơng tác tun truyền giáo dục phịng chống tình trạng “bạo lực học đường”. Q trình
thực hiện đề tài chắc hẳn khơng thể tránh được những sai sót, tơi rất mong được sự đóng góp
ý kiến quý đồng nghiệp để đề tài được hồn thiện và có nhiều ý nghĩa thực tiễn trong công tác
dạy học. .

24
24

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Cẩm nang xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực - Nhà xuất bản giáo dục
Việt Nam- PGS.TS. Đặng Quốc Bảo- TS.Nguyễn Thị Bẩy- ThS. Bùi Ngọc Diệp-ThS. Bùi
Đức Thiệp-TS Ngô Thị Tuyên.
2. Tuyên truyền giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh và Pháp luật phòng tránh bạo lực học
đường; ma túy, mại dâm; Vệ sinh an tồn thực phẩm; Phịng chống dịch bệnh truyền nhiễm
trong cơ sở giáo dục – NGND.TS.Đặng Huỳnh Mai và Phạm Văn Tây – Nxb Đại học sư
phạm.
3. Kỉ yếu hội thảo công tác giáo viên chủ nhiệm ở trường phổ thông – Bộ giáo dục và Đào
tạo.
4. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương về đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Hà Nội.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo, (2011), Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học
phổ thông và trường phổ thơng có nhiều cấp học, Hà Nội.
6. Chương trình giáo dục phổ thơng Chương trình tổng thể (2017) - Bộ Giáo dục và Đào
tạo, Hà Nội.

25
25