(Luận văn thạc sĩ) Nghiên cứu diễn biến ngập lụt và đề xuất các giải pháp giảm thiểu thiệt hại do vỡ đập, xả lũ hồ Đồng Mỏ thích ứng với điều kiện biến đổi khí hậu

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
TR
NG
I H C TH Y L I

V TRUNG H I

NGHIÊN C U DI N BI N NG P L T VÀ
XU T CÁC
GI I PHÁP GI M THI U THI T H I DO V
P, X L
H
NG M , HUY N TAM
O, T NH V NH PHÚC
THÍCH NG V I I U KI N BI N
I KHÍ H U

LU N V N TH C S

HÀ N I, N M 2018


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
TR
NG
I H C TH Y L I

V TRUNG H I

NGHIÊN C U DI N BI N NG P L T VÀ
XU T CÁC
GI I PHÁP GI M THI U THI T H I DO V
P, X L
H
NG M , HUY N TAM
O, T NH V NH PHÚC
THÍCH NG V I I U KI N BI N
I KHÍ H U

Chuyên ngành:
Mã s :

NG

IH

NG D N KHOA H C

1. TS. H Vi t C

ng

2. PGS.TS. Ngô Lê Long

HÀ N I, N M 2018


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t qu

nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k m t
ngu n nào và d
đ

i b t k hình th c nào. Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u có) đã

c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi lu n v n

V Trung H i

i


L IC M
Tr

N

c tiên, tôi xin g i l i c m n đ n t t c quý th y cơ đã gi ng d y trong ch

trình Cao h c – chuyên ngành Th y v n h c – Khóa 23, c ng nh phịng
i h c đã t o đi u ki n v ch t l

ng

ào t o Sau

ng giáo d c c ng nh truy n đ t cho tôi nh ng

ki n th c h u ích v chuyên ngành, làm c s cho tôi th c hi n lu n v n này.
Tôi xin chân thành c m n TS. H Vi t C
h

ng và PGS.TS. Ngô Lê Long đã t n tình

ng d n tơi trong th i gian th c hi n lu n v n.

Tôi c ng xin c m n quý th y cô trong H i đ ng b o v lu n v n Th c s đã đ c và
đ a ra nh ng đánh giá đ i v i cơng trình nghiên c u khoa h c c a tôi.
Cu i cùng, tôi xin g i l i bi t n sâu s c đ n gia đình, nh ng ng

i b n đã luôn t o

đi u ki n v t ch t và tinh th n cho tôi trong su t quá trình h c c ng nh th c hi n lu n
v n.
Hà N i, tháng 04 n m 2018
H c viên

V Trung H i

ii


M CL C
DANH M C CÁC HÌNH NH......................................................................................v
DANH M C B NG BI U ......................................................................................... viii
DANH M C CÁC T
M

VI T T T .................................................................................x

U .........................................................................................................................1

CH NG 1
HO C V

T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U V NG P L T DO X L
P CÁC H CH A TRONG I U KI N BI N
I KHÍ H U .........5

1.1. Các khái ni m chung v bi n đ i khí h u ............................................................5
1.1.1.

nh ngh a v B KH ....................................................................................5

1.1.2. M t s hi n t

ng c a bi n đ i khí h u ........................................................5

1.2. T ng quan v bi n đ i khí h u trên th gi i và

Vi t Nam ................................6

1.2.1. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u trên th gi i ..................................................6
1.2.2. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u

Vi t Nam ..................................................7

1.2.3. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u trên t nh V nh Phúc......................................8

1.3. Tình hình nghiên c u v di n bi n ng p l t do x l ho c v đ p h du các
cơng trình h ch a .......................................................................................................9
1.3.1. Tình hình nghiên c u ngồi n

c..................................................................9

1.3.2. Tình hình nghiên c u trong n

c ..............................................................14

1.4. Tình hình nghiên c u bi n đ i khí h u trên t nh V nh Phúc ..............................19
1.5. K t lu n ch

ng 1 ..............................................................................................20

CH NG 2
C S KHOA H C TÍNH TỐN MƠ PH NG NG P L T VÀ
ÁNH GIÁ THI T H I KHI X L KH N C P HO C X Y RA V
PH
NG M
21
2.1. Gi i thi u khu v c nghiên c u và cơng trình h
2.1.1.

ng M ...............................21

c đi m t nhiên kinh t xã h i và tình hình thiên tai, thi t h i ...............21

2.1.2. Thông tin chung v cơng trình h ch a n

c

ng M .............................31

2.2. C s khoa h c tính tốn mơ ph ng ng p l t và đánh giá thi t h i ...................35
2.2.1. Ph

ng pháp tính tốn mơ ph ng ng p l t .................................................35

2.2.2. Ph

ng pháp tính tốn và đánh giá thi t h i ...............................................36

2.3. Xây d ng các k ch b n v x l kh n c p và v đ p h
ng M trong b i c nh
bi n đ i khí h u .........................................................................................................39
2.3.1. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u trên đ a bàn t nh V nh Phúc .......................39
iii


2.3.2. Xác đ nh các k ch b n nghiên c u v B KH đ i v i h

ng M ............40

2.3.3. Xây d ng các k ch b n v x l kh n c p và s c v đ p h

ng M ...40

2.4. Xây d ng mô hình Mike Nam: tính tốn đi u ki n biên ....................................42
2.4.1. Tài li u s d ng ...........................................................................................42

2.4.2. Phân chia l u v c, xác đ nh tr ng s các tr m m a ....................................43
2.4.3. Hi u ch nh và ki m đ nh mơ hình ...............................................................45
2.5. Xây d ng mơ hình Hec Ras: mơ ph ng v đ p h ch a

ng M ...................49

2.5.1. Tài li u s d ng: ..........................................................................................50
2.5.2. Xây d ng m ng l

i th y l c ......................................................................51

2.4.3. Tính tốn mơ ph ng v đ p h

ng M ...................................................54

2.6. Xây d ng mơ hình Mike Flood: mô ph ng ng p l t khu v c h du ..................60
2.6.1. Gi i thi u mô hình Mike Flood. ..................................................................60
2.6.2. Thi t l p mơ hình Mike Flood. ....................................................................63
2.6.3. Hi u ch nh và ki m đ nh mơ hình Mike Flood. ..........................................73
2.7. K t lu n ch

ng 2 ..............................................................................................76

CH NG 3
K T QU NGHIÊN C U DI N BI N NG P L T THEO CÁC
K CH B N X L , V
PH
NG M VÀ NH H
NG GI I PHÁP
GI M THI U 77

3.1. Di n bi n ng p l t và thi t h i ng v i k ch b n x l kh n c p .......................77
3.1.1. K t qu mô ph ng ng p l t khi x l kh n c p ...........................................77
3.1.2. K t qu đánh giá m c đ ng p l t khi x l kh n c p ................................79
3.2. Di n bi n ng p l t và thi t h i theo các k ch b n tính tốn v đ p....................81
3.2.1. K ch b n v đ p chính (V 1) .....................................................................81
3.2.2. K ch b n v đ p ph s 2 (V 2).................................................................84
3.2.3. K ch b n v đ p t h p (V 3) ....................................................................88
3.3. Phân tích đánh giá m c đ ng p l t theo các k ch b n ......................................91
3.4.

nh h

ng m t s gi i pháp ng phó, gi m thi u thi t h i ..............................94

3.5. K t lu n ch

ng 3 ..............................................................................................95

K T LU N VÀ KI N NGH .......................................................................................96
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................98
PH L C ......................................................................................................................99

iv


DANH M C CÁC HÌNH NH
Hình i. B n đ v trí h ch a n
Hình 1.1.

c

ng M - T nh V nh Phúc. ....................................2
gi a v n còn đ n ngày nay ..................................10

p Gleno v i ph n v

Hình 1.2. Khu v c thung l ng đ p Kelly Barnes sau khi b s c v đ p n m 1977 ...11
Hình 1.3. Thí nghi m mơ ph ng v đ p trên mơ hình v t lý ........................................14
Hình 1.4. V trí v đ p th y đi n akrơng 3.................................................................15
Hình 1.5. V đ p h

m Hà

Hình 1.6. V đ p Mông D

ng t i Qu ng Ninh, tháng 10-2014 ...........................16

ng – Qu ng Ninh .............................................................17
ng M và khu v c dân c h l u.....................21

Hình 2.1. Hình nh v tinh v trí h
Hình 2.2. S đ các b

c th c hi n bài tốn v đ p h

Hình 2.3. B n đ hi n tr ng khu t

ng M ...............................36

i khu v c nghiên c u, t l 1/5.000 .....................37

Hình 2.4. nh v tinh khu v c nghiên c u ...................................................................37
Hình 2.5.

t s d ng nơng nghi p đ

c s hóa t

nh v tinh ...................................38

Hình 2.6. V trí dân c s hóa .......................................................................................38
Hình 2.7.

ng giao thơng s hóa...............................................................................38

Hình 2.8. V trí các đi m trích trên nh v tinh và mơ hình tốn 2 chi u .....................42
Hình 2.9. H

ng dịng ch y trong mơ hình dịng ch y 8 h

Hình 2.10. L u v c h
Hình 2.11. Chia l u v c h

ng ...................................44

ng M ..................................................................................44
ng M b ng ph

ng pháp đa giác Theisson ................45

Hình 2.12. K t qu Hi u ch nh mơ hình l u v c sơng V c Chng tr n l T7/1971 ..46
Hình 2.13. K t qu hi u ch nh mơ hình l u v c su i Thai Léc tr n l tháng 7/1971 ..47
Hình 2.14. K t qu hi u ch nh mơ hình tr m Qu ng C t n m 1971 - 1972 ..............47
Hình 2.15. K t qu hi u ch nh mơ hình l u v c sơng V c Chng tr n l T10/1978 .48
Hình 2.16. K t qu hi u ch nh mơ hình l u v c su i Thai Léc tr n l tháng 10/1978 .48
Hình 2.17. K t qu hi u ch nh mơ hình MIKE NAM tr m Qu ng C t 1973 - 1975 49
Hình 2.18. S đ th y l c h th ng h

ng M trên HEC-RAS. ...............................51

Hình 2.19. S đ thi t k đ p chính ..............................................................................52
Hình 2.20. Mơ ph ng đ p chính trong Hec – RAS .......................................................53
v


Hình 2.21. Bi u đ quan h Z-F-W h

ng M .........................................................54

Hình 2.22. Mơ t q trình hình thành v t v ...............................................................55
Hình 2.23. Cơng c tính tốn thơng s v đ p ..............................................................56
Hình 2.24. V đ p chính k ch b n V 1-1 .....................................................................57
Hình 2.25. V đ p chính k ch b n V 1-2 .....................................................................57
Hình 2.26. V đ p ph s 2 k ch b n V 2-1 ................................................................58
Hình 2.27. V đ p ph s 2 k ch b n V 2-2 ................................................................58
Hình 2.28. V đ p ph s 1 k ch b n V 3-1 ................................................................58
Hình 2.29. V đ p ph s 1 k ch b n V 3-2 ................................................................59
Hình 2.30. V đ p ph s 3 k ch b n V 3-1 ................................................................59
Hình 2.31. V đ p ph s 3 k ch b n V 3-2 ................................................................59
Hình 2.32. Các thành ph n theo ph

ng x và y ............................................................60

Hình 2.33. Các ng d ng trong k t n i tiêu chu n........................................................61
Hình 2.34. M t ng d ng trong k t n i bên ..................................................................61
Hình 2.35. M t ví d trong k t n i cơng trình ..............................................................62
Hình 2.36. M ng th y l c 1 chi u Mike 11 ..................................................................65
Hình 2.37. Các biên nh p l u d c sơng trên mơ hình ...................................................67
Hình 2.38. T o m i cơng c Mesh Generator. ..............................................................68
Hình 2.39. L a ch n h qui chi u cho mi n tính. .........................................................68
Hình 2.40. Thi t l p l

i tính tốn cho khu v c h l u h

Hình 2.41. Các giá tr cao đ đ a hình đ

ng M ...........................69

c đ a vào. ...................................................69

Hình 2.42.

a hình 2D khu v c nghiên c u ................................................................70

Hình 2.43.

a hình 3D khu v c nghiên c u ................................................................70

Hình 2.44. S ho k t n i MIKE11 và MIKE21 ...........................................................72
Hình 2.45. V trí các đi m kh o sát v t l n m 2008 ....................................................73

Hình 3.1. Di n bi n ng p l t h du h

ng M theo th i gian k ch b n XL-1...........77

Hình 3.2. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h
Hình 3.3. Di n bi n ng p l t h du h

ng M k ch b n XL-1........78

ng M theo th i gian k ch b n XL-2...........78

Hình 3.4. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h
vi

ng M k ch b n XL-2........79


Hình 3.5. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n x l kh n c p XL-1 ..........................80
Hình 3.6. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n x l kh n c p XL-2 ..........................80
Hình 3.7. Di n bi n ng p l t h du h

ng M theo th i gian k ch b n V 1-1 ........81

Hình 3.8. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h
Hình 3.9. Di n bi n ng p l t h du h

ng M k ch b n V 1-1 .....81

ng M theo th i gian k ch b n V 1-2 ........82

Hình 3.10. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h

ng M k ch b n V 1-2 ...82

Hình 3.11. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n V đ p chính V 1-1 .......................83
Hình 3.12. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n V đ p chính V 1-2 .......................84
Hình 3.13. Di n bi n ng p l t h du h

ng M theo th i gian k ch b n V 2-1 ......85

Hình 3.14. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h
Hình 3.15. Di n bi n ng p l t h du h

ng M k ch b n V 2-1 ...85

ng M theo th i gian k ch b n V 2-2 ......86

Hình 3.16. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h

ng M k ch b n V 2-2 ...86

Hình 3.17. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n V đ p ph s 2 V 2-1 ...................87
Hình 3.18. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n V đ p ph s 2 V 2-2 ...................87
Hình 3.19. Di n bi n ng p l t h du h

ng M theo th i gian k ch b n V 3-1 ......88

Hình 3.20. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h
Hình 3.21. Di n bi n ng p l t h du h

ng M k ch b n V 3-1 ...88

ng M theo th i gian k ch b n V 3-2 ......89

Hình 3.22. Di n bi n đ sâu ng p t i các v trí h du h

ng M k ch b n V 3-2 ...89

Hình 3.23. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n V đ p t h p V 3-1 ......................90
Hình 3.24. B n đ phân vùng ng p l t K ch b n V đ p t h p V 3-2 ......................91

vii


DANH M C B NG BI U
B ng 2.1. Các đ c tr ng l u v c HCN
B ng 2.2. Các tr m khí t

ng M .........................................................22

ng th y v n cùng các y u t đo, th i k đo .......................22

B ng 2.3. Các đ c tr ng nhi t đ tr m V nh Yên .........................................................23
B ng 2.4.

mt

ng đ i tr m V nh Yên ..................................................................23

B ng 2.5. T c đ gió trung bình tr m V nh Yên ...........................................................23

B ng 2.6. V n t c gió l n nh t ng v i các t n su t P% ..............................................23
B ng 2.7. L

ng b c h i trung bình tháng (Zpiche).....................................................24

B ng 2.8. L

ng b c h i trung bình tháng (Zpiche).....................................................24

B ng 2.9. Dịng ch y n m thi t k HCN

ng M ......................................................25

B ng 2.10. Phân ph i dòng ch y n m t n su t P = 86% ...............................................25
B ng 2.11. L u l

ng đ nh l ki m tra. đ nh l thi t k HCN

B ng 2.12. Quá trình l thi t k , l ki m tra c a HCN

ng M .....................26

ng M .................................26

B ng 2.13. Dòng ch y l n nh t các tháng mùa khô t i HCN

ng M .......................27

B ng 2.14. C c u di n tích, dân s theo khu v c hành chính huy n Tam

o. ..........28

B ng 2.15. S h và s lao đ ng tham gia ngành nông, lâm, th y s n .........................28
B ng 2.16. Giá tr s n xu t trên đ a bàn theo giá hi n hành ..........................................30
B ng 2.17. Ch c n ng và nhi m v ..............................................................................32
B ng 2.18. Thơng s thi t k chính c a cơng trình. ......................................................32
B ng 2.19. Bi n đ i nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1986-2005 ..............39
B ng 2.20. M c thay đ i l

ng m a n m (%) so v i th i k 1986-2005 ....................39

B ng 2.21. M c thay đ i l ng m a mùa hè, mùa đông, mùa thu, mùa xuân (%) so v i
th i k 1986-2005 .........................................................................................................39
B ng 2.22. T ng h p các k ch b n tính tốn ng p l t v i x l qua tràn (TH1) ...........41
B ng 2.23. T h p các k ch b n v đ p (V ) ...............................................................41
B ng 2.24. T ng h p các k ch b n dịng ch y tính toán v đ p, ng p l t. ...................41
B ng 2.25. V trí các đi m trích đ c tr ng ng p ...........................................................42
B ng 2.26. B ng k t qu tính tốn tr ng s m a l u v c h

ng M ........................45

B ng 2.27. K t qu tính tốn h s NASH giai đo n hi u ch nh ..................................46
viii


B ng 2.28. K t qu tính tốn h s NASH giai đo n ki m đ nh ...................................48
B ng 2.29. B ng thông s hi u ch nh mô hình .............................................................49
B ng 2.30. Quá trình l thi t k c a HCN
B ng 2.31. Quan h Z~F~W c a h

ng M ...................................................50

ng M .............................................................53

B ng 2.32. Các thông s v t v đ u vào c a mơ hình th y l c ....................................56
B ng 2.33. Tính tốn các thơng s v t v .....................................................................57
B ng 2.34. V trí k t n i trong mơ hình MIKE 11 ........................................................65
B ng 2.35. V trí các nút nh p l u khu gi a trên mơ hình ............................................67
B ng 2.36. Thơng s k t n i mơ hình MIKE FLOOD ..................................................72
B ng 2.37. K t qu hi u ch nh mô hình ........................................................................74
B ng 2.38. K t qu ki m đ nh mơ hình .........................................................................76
B ng 3.1. Th ng kê di n tích ng p theo đ sâu ng p tr
B ng 3.2.

sâu ng p và v n t c dòng ch y l n nh t t i các v trí, x l qua tràn .....79

B ng 3.3. Các tr
B ng 3.4.

ng h p x l qua tràn ..........79

ng h p v m t đ p chính.................................................................81

sâu ng p và v n t c dòng ch y l n nh t t i các v trí k ch b n V 1 ......82

B ng 3.5. Th ng kê di n tích ng p theo đ sâu ng p K ch b n v đ p chính (V 1) ...83
B ng 3.6. Các tr
B ng 3.7.

ng h p v đ p ph s 2 ...................................................................84

sâu ng p và v n t c dòng ch y l n nh t t i các v trí k ch b n V 2 ......86

B ng 3.8. Th ng kê di n tích ng p theo đ sâu ng p K ch b n v đ p ph s 2 (V 2)
.......................................................................................................................................86
B ng 3.9.

sâu ng p và v n t c dòng ch y l n nh t t i các v trí k ch b n V 3 ......89

B ng 3.10.Th ng kê di n tích ng p theo đ sâu ng p K ch b n v t h p (V 3) .......90
B ng 3.11. So sánh di n tích ng p theo đ sâu ng p tr
B ng 3.12. So sánh

sâu ng p và th i gian ng p t i các v trí, x l qua tràn ..........92

B ng 3.13. So sánh di n tích ng p theo đ sâu ng p tr
B ng 3.14. So sánh

ng h p x l qua tràn ..........92
ng h p V 1 .........................92

sâu ng p và th i gian ng p t i các v trí, V 1 ........................92

B ng 3.15. So sánh di n tích ng p theo đ sâu ng p tr

ng h p V 2 .........................93

B ng 3.16. So sánh đ sâu ng p và th i gian ng p t i các v trí, V 2 .........................93
B ng 3.17. So sánh di n tích ng p theo đ sâu ng p tr
B ng 3.18. So sánh

ng h p V 3 .........................93

sâu ng p và th i gian ng p t i các v trí, V 3 ........................94
ix


DANH M C CÁC T

VI T T T

B Tài nguyên Môi tr

BTNMT

:

UBND

:

TNHH

:

Trách nhi m h u h n

QCVN

:

Quy chu n Vi t Nam

TCXD

:

Tiêu chu n xây d ng

PCLB

:

Phòng ch ng l t bão

B KH

:

Bi n đ i khí h u

UNFCCC

:

Cơng

IPCC

:

V

:

V đ p

HCN

:

H ch a n

TVTK

:

T v n thi t k

NSNN

:

Ngân sách nhà n

N-L-TS

:

Nông lâm th y s n

CN-XD

:

Công nghi p, xây d ng

TTAT

:

Tr t t an tồn

BTCT

:

Bê tơng c t thép

ng

y ban nhân dân

c khung v bi n đ i khí h u c a Liên H p Qu c

y ban Liên chính ph v bi n đ i khí h u

c

x

c


M

U

1. Tính c p thi t c a
H ch a n
n

ct

c th

ng đ

tài
c xây d ng v i nhi u m c đích khác nhau nh : Cung c p

i cho nông nghi p, sinh ho t, phát đi n, phòng l … đem l i nhi u l i ích t t

cho các ngành kinh t - xã h i. Tuy nhiên h ch a th
ng n sông, su i b ng các đ p dâng n

ng đ

c xây d ng b ng cách

c làm cho s chênh l ch c t n

c th

ng l u

và h l u l n gây ti m n nguy c m t an tồn trong v n hành và có th gây ra th m
h a và thi t h i l n khi x y ra v đ p ho c có s c cơng trình, đe d a tr c ti p đ n an
ninh kinh t và xã h i vùng h du. Chính vì v y, vi c xây d ng b n đ ng p l t h du
và đánh giá m c đ thi t h i trong các tình hu ng x l kh n c p ho c v đ p, t đó đ
xu t các gi i pháp k thu t, các ph

ng án phòng tránh l , c u h c u n n là r t c n

thi t.
H ch a n

c

ng M có v trí t i xã

o Trù, huy n Tam

o, t nh V nh Phúc v i

t ng m c đ u t trên 382 t đ ng t ngu n v n trái phi u Chính ph do S Nông
nghi p và Phát tri n Nông thôn làm ch đ u t .

ây là cơng trình h ch a c p II có

di n tích l u v c 17,5 km2, dung tích h u ích là 5,301 tri u m3. Cơng trình có nhi m
v c pn

ct

i cho 531 ha đ t canh tác, 11,9 ha đ t nuôi tr ng th y s n, c p n

sinh ho t cho 15.000 dân đ ng th i c p n
2.650m3/ngày đêm c a các xã

c cho công nghi p và ch n nuôi v i m

o Trù, B Lý, Yên D

ng M có ngu n sinh th y l n, có kh n ng tr n
n

c

ng c a huy n Tam

c

o. H

c vào mùa m a và đi u ti t

c thu n l i ph c v s n xu t, sinh ho t cho nhân dân các xã lân c n.

C m cơng trình đ u m i h ch a

ng M đ

c thi t k g m 05 tuy n đ p dâng

(trong đó có 01 tuy n đ p chính và 4 tuy n đ p ph ), các tràn x l có cao trình
ng

ng tràn +64,70m, l u l

ng x l thi t k (t n su t 1%) là 302,94m3/s, l u l

ng

x l ki m tra (t n su t 0,2%) là 385,56 m3/s. V i dung tích h u ích là 5,301 tri u m3,
h

ng M đóng m t vai trò quan tr ng trong vi c đi u ti t c p n

cơng trình đ

c xây d ng trên th

c cho h du. Do

ng ngu n su i Thai Léc n i có đ a hình d c và cao,

1

các khu v c dân c s ng t p trung d c theo hai bên su i ngay sau tuy n đ p, vì v y
n u x y ra v đ p ho c có s c cơng trình thì thi t h i s vơ cùng l n.

Hình i. B n đ v trí h ch a n
N m 2007, Th t

c

ng M - T nh V nh Phúc.

ng Chính ph đã ban hành ngh đ nh s 72/N -CP v cơng tác

qu n lý an tồn h đ p. B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn đã ban hành thông t
s 33/2008/TT-BNN ngày 04 tháng 02 n m 2008 “H

ng d n th c hi n m t s đi u

thu c Ngh đ nh s 72/2007/N -CP ngày 07 tháng 5 n m 2007 c a Chính ph v qu n
lý an toàn đ p”. Ngày 14/10/2013, Th t
21/CT-TTg v vi c t ng c
nh ng yêu c u, phân tích

ng Chính ph đã ban hành Ch th s

ng công tác qu n lý, đ m b o an toàn h ch a n

trên cho th y vi c l a ch n đ tài “Nghiên c u di n bi n

ng p l t và đ xu t các gi i pháp gi m thi u thi t h i do v đ p, x l h
huy n Tam

c. T

ng M ,

o, t nh V nh Phúc thích ng v i đi u ki n bi n đ i khí h u” là m t

công vi c c n thi t và c p bách.
2. M c tiêu c a lu n v n
- Tính tốn và mơ ph ng di n bi n ng p l t ng v i các tình hu ng nguy hi m, kh n
c p trong tr

ng h p x l ho c khi x y ra s c v đ p h

c a bi n đ i khí h u.

2

ng M d

i tác đ ng


- Xây d ng b b n đ phân vùng ng p l t khu v c h du h

ng M , làm c s đ d

báo, c nh báo m c đ ng p l t và thi t h i có th x y ra.
nh h

ph

ng các gi i pháp gi m thi u thi t h i do ng p l t gây ra và ki n ngh các

ng án đ i phó kh n c p khi x l kh n c p ho c x y ra s c cơng trình h

M thích ng v i đi u ki n bi n đ i khí h u trong t
3.

it

ng

ng lai.

ng, ph m vi nghiên c u

-

it

ng nghiên c u: Quá trình l , v đ p, ng p l t h du do x l , v đ p H ch a

n

c

ng M , thu c đ a ph n xã

o Trù, huy n Tam

- Ph m vi nghiên c u: Vùng h du h ch a n
D

ng, xã B Lý, xã

o Trù, xã

i

c

o, t nh V nh Phúc.
ng M bao g m các xã Yên

nh c a huy n Tam

o, l u v c sơng Phó

áy, sơng Lơ t tr m V Quang đ n tr m Vi t Trì.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

a. Cách ti p c n
- Nghiên c u, phân tích đ c đi m tình hình m a - l và các tác đ ng c a bi n đ i khí
h u khu v c nghiên c u;
- Tính tốn, xác đ nh l

ng n

c, dòng ch y đ n h theo các k ch b n bi n đ i khí

h u;
- Tính tốn mơ ph ng di n bi n ng p l t vùng h du khi x l kh n c p ho c x y ra s
c v đ ph

ng M . Xác đ nh ph m vi ng p l t và đánh giá m c đ thi t h i do

ng p l t gây ra;
- Xây d ng b n đ v phân vùng ng p l t h du h

ng M t l 1/25.000 ng v i

các k ch b n tính tốn mô ph ng;
b. Ph
- Ph

ng pháp nghiên c u
ng pháp đi u tra kh o sát th c đ a, thu th p tài li u: Ti n hành đi u tra kh o sát

th c đ a, thu th p thông tin v đi u ki n t nhiên, dân sinh kinh t xã h i khu v c
nghiên c u. Thu th p các s li u, tài li u c b n v đ a hình, đ a m o, khí t
v n trên l u v c ph c v công tác nghiên c u.

3

ng, th y

- Ph

ng pháp phân tích th ng kê và x lý s li u: Ph

trong vi c phân tích, th ng kê các đ c tr ng khí t

ng pháp này đ

c s d ng

ng th y v n, dòng ch y trên l u

v c và x lý các tài li u, s li u ph c v cho q trình phân tích, tính tốn c a lu n
v n.
- Ph

ng pháp mơ hình tốn:

ng d ng các ph n m m mơ hình tốn hi n đ i nh :

MIKE NAM, MIKE 11HD, MIKE 21HD, MIKE FLOOD, MIKE GIS đ tính tốn
th y v n, th y l c và mô ph ng di n bi n ng p l t.
- Ph

ng pháp phân tích GIS: S d ng các ph n m m GIS chuyên d ng nh MapInfo,

ArcView, ArcGis đ tính tốn xác đ nh phân vùng ng p l t và xây d ng các b n đ
ng p l t.
- Ph

ng pháp chuyên gia: Tham kh o ý ki n các chuyên gia có kinh nghi m trong

tính tốn v đ p, tính tốn ng p l t, đánh giá thi t h i và xây d ng b n đ đ hoàn
thi n các k t qu nghiên c u c a lu n v n m t cách t t nh t.
5. N i dung nghiên c u
Lu n v n g m ph n m đ u, n i dung, k t lu n và ki n ngh , ph l c và tài li u tham
kh o. Bao g m 3 ch
Ch

ng:

ng 1: T ng quan các nghiên c u v ng p l t do x l ho c v đ p các h ch a

trong đi u ki n bi n đ i khí h u.
Ch

ng 2: C s khoa h c tính tốn mơ ph ng ng p l t và đánh giá thi t h i khi x l

kh n c p ho c x y ra v đ p h
Ch

ng M .

ng 3: K t qu nghiên c u di n bi n ng p l t và thi t h i theo các k ch b n x l ,

v đ ph

ng M và đ nh h

6. Các k t qu đ t đ

- Xây d ng đ

ng gi i pháp gi m thi u.

c

c b b n đ v phân vùng ng p l t h du h

ng M

ng v i các k ch

b n x l kh n c p ho c khi x y ra s c v đ p.
ph

nh h

ng các gi i pháp gi m thi u thi t h i do ng p l t gây ra và ki n ngh các

ng án đ i phó kh n c p khi x l kh n c p ho c x y ra s c cơng trình h

M thích ng v i đi u ki n bi n đ i khí h u trong t

4

ng lai.

ng

CH
NG 1 T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U V NG P L T DO X
L HO C V
P CÁC H CH A TRONG I U KI N BI N
I
KHÍ H U
1.1. Các khái ni m chung v bi n đ i khí h u
1.1.1.

nh ngh a v B KH

Cơng

c khung v bi n đ i khí h u c a Liên H p Qu c (UNFCCC) "Bi n đ i khí

h u trái đ t là s thay đ i c a h th ng khí h u g m khí quy n, thu quy n, sinh
quy n, th ch quy n hi n t i và trong t

ng lai b i các nguyên nhân t nhiên và nhân

t o".
Bi n đ i khí h u là nh ng bi n đ i trong môi tr
nh h

ng v t lý ho c sinh h c gây ra nh ng

ng có h i đáng k đ n thành ph n, kh n ng ph c h i ho c sinh s n c a các h

sinh thái t nhiên và đ

c qu n lý ho c đ n ho t đ ng c a các h th ng kinh t - xã

h i ho c đ n s c kh e và phúc l i c a con ng
1.1.2. M t s hi n t

i.

ng c a bi n đ i khí h u

1. Hi u ng nhà kính
Hi u

ng nhà kính đ

c đ nh ngh a là hi u qu gi

nhi t

t ng th p c a khí quy n

nh s h p th và phát x tr l i b c x sóng dài t m t đ t b i mây và các khí nh h i
n

c, các-bon điôxit, nit ôxit, mêtan và chlorofluorocarbon, làm gi m l

ng nhi t thốt ra

khơng trung t h th ng trái đ t, gi nhi t m t cách t nhiên, duy trì nhi t đ trái đ t cao h n
kho ng 30°C so v i khi khơng có các ch t khí đó (IPCC, 2013). Các khí nhà kính trong b u
khí quy n bao g m các khí nhà kính t nhiên và các khí phát th i do các ho t đ ng c a con

ng

i. Tuy các khí nhà kính t nhiên ch chi m m t t l r t nh , nh ng có vai trị r t quan

tr ng đ i v i s s ng trên trái đ t. Tr

c h t, các khí nhà kính khơng h p th b c x sóng

ng n c a m t tr i chi u xu ng trái đ t, nh ng h p th b c x h ng ngo i do m t đ t phát ra
và ph n x m t ph n l

ng b c x này tr l i m t đ t, qua đó h n ch l

ng b c x h ng

ngo i c a m t đ t thốt ra ngồi kho ng khơng v tr và gi cho m t đ t kh i b l nh đi quá
nhi u, nh t là v ban đêm khi khơng có b c x m t tr i chi u t i m t đ t.

2. N

c bi n dâng

5


S dâng cao m c n

c bi n do b ng tan, d n t i s ng p úng

đ o nh trên bi n. Tr

ng h p này đang là v n đ đ

v c ông Nam Á đ c bi t là t i
Theo báo cáo c a

các vùng đ t th p, các

c quan tâm nhi u nh t trên l u

ng b ng Sông MeKong, Mi n Nam Vi tNam.

y ban Liên chính ph v bi n đ i khí h u (IPCC), thì m c n

c

bi n toàn c u s dâng kho ng 0,5-1,7 m trong giai đo n 2000-2020 và 0,6-2,4 m trong
giai đo n 2020-2060.
3. L l t
L là hi n t

ng n

gi m d n, l là hi n t

c sông dâng cao trong m t kho ng th i gian nh t đ nh, sau đó
ng dịng n

c do m a l n tích lu t n i cao tràn v d d i

làm ng p l t m t khu v c ho c m t vùng tr ng, th p h n.
(Ngu n: B Tài nguyên và Môi tr

ng, K ch b n Bi n đ i khí h u và n

c bi n dâng

cho Vi t Nam n m 2016.) [1]
1.2. T ng quan v bi n đ i khí h u trên th gi i và

Vi t Nam

1.2.1. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u trên th gi i
Tóm t t các bi u hi n chính c a bi n đ i khí h u tồn c u (IPCC,2013):
- Nhi t đ trung bình tồn c u t ng kho ng 0,89°C (dao đ ng t 0,69 đ n 1,08°C)
trong th i k 1901-2012.
- Nhi t đ trung bình tồn c u có nhi u h

ng t ng nhanh đáng k t gi a th k 20

v i m c t ng kho ng 0,12°C/th p k trong th i k 1951-2012.
- Giáng th y trung bình tồn c u k t n m 1901 có xu th t ng

vùng l c đ a v đ

trung bình thu c B c bán c u.
- S ngày và s đêm l nh có xu th gi m, s ngày và s đêm nóng cùng v i hi n t

ng

n ng nóng có xu th t ng rõ r t trên quy mơ tồn c u t kho ng n m 1950. M a l n có
xu th t ng trên nhi u khu v c, nh ng l i gi m
Tóm t t xu th bi n đ i m c n

1 s ít khu v c.

c bi n quy mơ tồn c u (IPCC,2013):

6


- Giai đo n 1901-2010, m c n

c bi n trung bình tồn c u t ng kho ng 19cm v i t c

đ t ng trung bình là 1,7mm/n m.
- Trong giai đo n 1993-2010, m c n
(Ngu n: B Tài ngun và Mơi tr

c bi n trung bình toàn c u t ng 3,2mm/n m.
ng, K ch b n Bi n đ i khí h u và n

c bi n dâng

cho Vi t Nam n m 2016.) [1]
1.2.2. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u
Vi t Nam là n

c ch u nh h

d n đ n hi n t

ng n

t

Vi t Nam

ng l n c a B KH. Tình tr ng m lên c a khí quy n

c bi n dâng và m lên, kéo theo s thay đ i c a 1 lo t hi n

ng th i ti t c c đoan nh bão l , dông sét, l c t , h n hán, m a l n...Có th nói t t

c các hi n t

ng th i ti t c c đoan trên đ u có xu h

t n s và nh h
đ tm ac

ng đ n n

ng gia t ng v c

ng đ ho c

c ta. Trong đó đáng chú ý là các đ t nóng d th

ng, các

ng đ l n gây ra l l t, l quét, các đ t khô h n k t h p n ng nóng kéo

dài, các c n l c t ....
Tóm t t xu th bi n đ i khí h u

Vi t Nam

- Nhi t đ có xu th t ng

h u h t các tr m quan tr c, t ng nhanh trong nh ng th p k

g n đây. Trung bình c n

c, nhi t đ trung bình n m th i k 1958-2014 t ng kho ng

0,62°C, riêng giai đo n (1985-2014) nhi t đ t ng kho ng 0,42°C.
-L

ng m a trung bình n m có xu th gi m

h u h t các tr m phía B c, t ng

h u

h t các tr m phía Nam.
- C c tr nhi t đ t ng

h u h t các vùng, ngo i tr nhi t đ t i cao có xu th gi m

m t s tr m phía Nam.
- H n hán xu t hi n th

ng xuyên h n trong mùa khô.

- M a c c đoan gi m đáng k

vùng

ng B ng B c B , t ng m nh

Nam Trung B

và Tây Nguyên.
-S l

ng bão m nh có xu h

ng t ng.

- S ngày rét đ m, rét h i có xu th gi m nh ng xu t hi n nh ng đ t rét d th

7

ng.


- nh h

ng c a El Nino và La Nina có xu th t ng.

Tóm t t xu th bi n đ i m c n
- Theo s li u m c n
+M cn

c bi n t i Vi t Nam:

c quan tr c t i các tr m h i v n:

c t i h u h t các tr m đ u có xu h

ng t ng.

+ Tr m Phú Quý có xu th t ng m nh nh t (5,6mm/n m).
+ Tr m Hịn Ng và Cơ Tơ có xu th gi m (5,77 và 1,45mm/n m).
+ Tr m C n C và Quy Nh n không có xu th rõ r t.
+M cn

c trung bình t i t t c các tr m có xu th t ng kho ng 2,45mm/n m.

+ Giai đo n 1993-2014, m c n

c t i các tr m có xu th t ng kho ng 3,44mm/n m.

- Theo s li u v tinh giai đo n 1993-2014:
+M cn

c trung bình tồn Bi n ơng có xu th t ng (4,05±0,6mm/n m).

+M cn

c trung bình khu v c ven bi n Vi t Nam có xu th t ng (3,50±0,7mm/n m).

+M cn

c khu v c ven bi n Nam Trung B t ng m nh nh t (5,6mm).

+M cn

c khu v c ven bi n V nh B c B có m c t ng th p nh t (2,5mm/n m).

(Ngu n: B Tài nguyên và Môi tr

ng, K ch b n Bi n đ i khí h u và n

c bi n dâng

cho Vi t Nam n m 2016.) [1]
1.2.3. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u trên t nh V nh Phúc
Theo các k t qu thu đ

c t i các tr m thu c t nh V nh Phúc, các y u t khí h u có s

thay đ i bi u hi n nh sau:
- Nhi t đ :
+ Nhi t đ

tr m V nh Yên

c mùa m a, mùa khô và trung bình c n m có xu th

t ng d n, đ c bi t nhi t đ t ng m nh nh t vào mùa khô.

8


+ Trong giai đo n t 1973 đ n 2015 nhi t đ trung bình c n m t ng kho ng 0,7oC,
nhi t đ trung bình mùa m a t ng 0,35oC, đ c bi t là vào mùa khơ nhi t đ trung bình
t ng 1,05oC.
-L

ng m a:

+L

ng m a trung bình hàng n m t 1.400 đ n 1.600 mm, phân b không đ ng đ u

theo không gian và th i gian. V th i gian, m a t p trung ch y u t tháng 5 đ n tháng
10, chi m 80 % t ng l

ng m a c a c n m. L

ng m a

mi n núi th

ng l n h n

đ ng b ng và trung du, t i tr m V nh Yên (đ a hình đ ng b ng và trung du) l
trung bình c n m

là 1.574,8mm, trong khi đó t i tr m Tam

có l

ng m a là 2.838,2 mm.

+L

ng m a trung bình n m t nh V nh Phúc có xu h

m a khơng gi m đ u

t t c các tháng mà có xu h

ng m a

o ( đ a hình đ i núi)

ng gi m. Tuy nhiên, l

ng

ng gi m m nh vào mùa m a

(kho ng 20-40mm) và t ng nh vào tháng 1,2,3 trong mùa khơ (kho ng 5-10mm).
-

m:

+

mt

ng đ i trung bình n m c a th i k g n đây (1991 - 2010) có xu h

h n th i k 1971-1990 rõ r t, kho ng 3-4%. M c t ng đ
l n h n so v i các mùa còn l i.

mt

mt

ng cao

ng đ i trong mùa hè

ng đ i trung bình mùa hè th i k 1991-2010

cao h n so v i th i k 1971-1990 là 4-7%, trong khi mùa đông là 2-4%, mùa xuân là
2-4%, mùa thu 2-5%.
- B c h i:
+ Trong th i k

1993-2015, l

ng b c h i trung bình n m gi m v i t c đ

4mm/n m so v i th i k 1973-1993. M c chênh l ch v tr s l

2-

ng b c h i trung

bình n m gi a hai giai đo n là 17-162mm. [2]
1.3. Tình hình nghiên c u v di n bi n ng p l t do x l ho c v đ p
cơng trình h ch a
1.3.1. Tình hình nghiên c u ngoài n
1. M t s tr

c

ng h p v đ p

9

h du các


p Gleno, Italia

-

Gleno là con đ p nhi u t ng đ
Con đ p đ

c xây d ng trên sông Gleno

Valle di Scalve, Italia.

c xây d ng t n m 1916 đ n n m 1923 v i m c tiêu s n xu t đi n n ng.

Tuy nhiên, ch sau 40 ngày sau khi n

cđ

c ch a đ y ph n lịng h , thì m t ph n

l n c a đ p đã b v vào ngày 1/12/1923 làm 356 ng

Hình 1.1.

p Gleno v i ph n v

i thi t m ng.

gi a v n còn đ n ngày nay

Theo nh ng đi u tra, nguyên nhân d n đ n s c c a đ p Gleno ph n l n là do ch
quan. Vi c thi u kinh phí đã làm các nhà th u thay đ i thi t k và thi t k m i đã
không phù h p v i lo i móng đ

c thi cơng t tr

c.

n v thi cơng không s d ng

lo i v a, xi m ng thích h p và thi u kinh phí, thi t k đ p Gleno đã thay đ i t đ p bê
tông tr ng l c chuy n sang đ p nhi u t ng.

Ngoài ra m t s nguyên nhân khác nh : Tay ngh công nhân kém, sai ph m trong s
d ng v t li u, s thay đ i thi t k t đ p tr ng l c sang đ p đa vòm và bê tơng khơng
hồn tồn khơ khi h đ

c ch a đ y n

c.

p B n Ki u, Trung Qu c

-

ây là con đ p đ

c xây d ng trên sông Ru t nh Hà Nam, Trung Qu c, đ p đ

b ng đ t sét và cao 24,5m sau khi gia c đ

c làm

c các chuyên gia Xô Vi t đánh giá là "đ p

thép". S c vào n m 1975 đã làm con đ p này b v và gây ra thi t h i n ng n . Sau
đó nó đã đ
ng

c xây d ng l i. Trong mùa l n m 1975, đ p đã b v làm cho 175.000

i thi t m ng và h n 11 tri u ng

i khác m t nhà c a.
10


S c này c ng đã phá h y 1 ngu n n ng l
Qu c. V i công su t lên đ n 18 GW, t

ng đ

ph n ng h t nhân, nhà máy th y đi n này đ
c u s d ng vào lúc cao đi m c a c V

ng kh ng l đang cung c p cho Trung
ng 9 nhà máy nhi t đi n hay 20 lị

c xem là có kh n ng đáp ng 1/3 nhu

ng qu c Anh.

Nguyên nhân là do thi u thông tin liên l c. Liên l c gi a các h ch a trong h th ng b
c t đ t. D báo sai v l
n ng c a n

ng m a. Ch n ch trong vi c x b m t l

ng d tr th

c và do thi u d li u th y v n.

p Kelly Barnes, M

-

Kelly Barnes là đ p đ p b ng đ t
sau 1 tr n m a l n làm 39 ng

bang Georgia, M . Ngày 6/11/1977 nó đã b v

i thi t m ng và thi t h i v tài s n lên đ n 3.8 tri u

USD.
Sau 1 tr n m a r t l n kéo dài trong t tr a đ n đêm 5/11 sáng s m ngày 6/11/1977,
vào lúc 1h30, con đ p đã v

t qua gi i h n ch u đ ng và

t tn n

c v phía h

l u.

Hình 1.2. Khu v c thung l ng đ p Kelly Barnes sau khi b s c v đ p n m 1977
Theo đi u tra, nguyên nhân d n đ n s c là khi xây d ng các k s đã tính toán sai v
đ d c mái đ p. i u này đã làm thay đ i tr ng tâm và kh n ng ch u l c c a con đ p
trong đi u ki n tr i m a l n. M c dù ch là m t s c nh c ng có th làm c con đ p
b n

c cu n trơi và ngun nhân chính là do kh i đ t có kích th

trơi lúc ban đ u gây ra s c .
2. Tình hình nghiên c u v đ p

n

c ngoài

11

c 3,7x9,1m b cu n


Vi c nghiên c u c nh báo v đ p trong đi u ki n b t l i đ i v i h l u cơng trình đã
đ

c th c hi n t i các n

n

c khác, đ

c trên th gi i nh

M , Châu Âu, Trung Qu c và nhi u

c s quan tâm c a nhi u nhà nghiên c u trên th gi i và trong n

V n b n quy ph m pháp lu t đ u tiên

Châu Âu v r i ro v đ p đ

c.

c ban hành

Pháp n m 1968 sau khi đ p Malpasset b v n m 1959 làm trên 400 ng

i b ch t và

m t tích. M t trong các c quan có kinh nghi m nghiên c u v v đ p là Phịng thí
nghi m Th y l c Qu c gia Pháp.
M t mơ hình cho ch c n ng nghiên c u v đ p th
+ Mơ t v t v theo kích th
+ Tính đ

ng có 3 mơ đun c b n là:

c hình h c và phát tri n v t v theo th i gian;

ng quá trình l u l

ng ch y qua v t v ;

+ Di n toán quá trình sóng v đ p xu ng h l u.
Các mơ hình mơ ph ng v đ p có đ c đi m là s d ng các đi u ki n biên trong đ mơ
t dịng ch y t i các v trí d c theo đ
khơng áp d ng đ
Tr

ng ch y mà t i đó ph

c nh đ p tràn, thác n

ng trình Saint-Venant

c, v t v , c u c ng, đ p có c a đi u khi n.

c đây, xu th nghiên c u là các n l c xây d ng các mô hình chun nghiên c u

v v đ p. Mơ hình v đ p đ

c dùng ph bi n nh t

Hoa K là mơ hình DAMBRK

(Dam-Break Flood Forecasting Model) do Fread thi t l p (1977, 1980, 1981). Mơ hình
có 3 ch c n ng : Mô t v t v theo hình h c và theo th i gian, tính quá trình l u l
qua v t v và di n tốn q trình xu ng h l u. Mơ hình DAMBRK đã đ
đ tái t o sóng l truy n xu ng h l u gây ra b i đ p ch n n
1976.

c áp d ng

c Teton b v vào n m

p Teton là đ p đ t cao 300ft (91,1m) dài 3000ft. H u qu đã làm 11 ng

ch t, 25000 ng

ng

i

i m t nhà c a và thi t h i v t ch t kho ng 400 tri u đô la. K t qu mô

ph ng sóng v đ p b ng mơ hình DAMBRK có s phù h p t t v i s li u đo đ c kh o
sát.
Mơ hình FLDWAV là mơ hình t ng h p c a 2 mơ hình mơ hình th y l c m ng sơng
DWOPER (Dynamic Wave Operational Model) và DAMBRK có kh n ng tính sóng
v đ p, đi u khi n các c a x cơng trình h và di n tốn th y l c đ
d ng n m 1985. Mơ hình đã đ
trình Sain-Venant theo s đ

c phát tri n d a trên ph

c Fread xây

ng pháp gi i s h ph

ng

n phi tuy n có tr ng s . Mơ hình có nhi u tính n ng u

12


vi t b o đ m đ

n đ nh và các ch c n ng mơ ph ng cơng trình và h th ng sơng. Mơ

hình FLDWAV đ

c m t s T ch c, Hi p h i qu c t cơng nh n là mơ hình chính

th c trong nghiên c u l do v đ p và là c s đ so sánh khi nghiên c u ng d ng
các mơ hình khác.
Hiên nay, trên th gi i, xu t hi n xu h

ng áp d ng mô hình 2 chi u đ nghiên c u

sóng v đ p. M t trong s các mơ hình 2 chi u đ tính sóng v đ p có c s lý thuy t
ch t ch là mơ hình RBFVM-2D, mơ hình áp d ng ph
s đ gi i Osher. Mơ hình đ

c ng d ng đ i v i m t bài tốn m u có t

trong lịng d n m t đ n v chi u r ng, đ sâu th
t c th i. V i b

ng đ p

ng l u 5m, đ sâu h l u 0,3m v

c tính 0,05s, k t qu tính tốn cho th y v n t c và đ sâu h l u là

4,66m/s và 2,22m, có sai s t
hình 2 chi u khác có th
đ

ng pháp ph n t th tích và

c xây d ng t i

ng đ i nh h n 1% so v i k t qu gi i tích. M t mơ

ng d ng đ tính sóng v đ p là mơ hình BIPLAN, mơ hình

i h c Bách Khoa Lisbon d a trên c s gi i h ph

Sain-Vennant 2 chi u b ng ph

ng trình

ng pháp MacCormack-TVD. Mơ hình s d ng đi u

ki n biên trong đ mơ t sóng v đ p chuy n đ ng trong vùng đ ng b ng. Mơ hình
đ

c ng d ng cho h th ng h bao g m:

p bê tông cánh cong Funcho cao 49m, dài

165m và đ p đ t đ p Arade cao 50m, chi u dài 246m.
t c th i và toàn b , d p Arade đ

p Funcho đ

c gi thi t là v

c gi thi t là v t ng ph n và t t . K t qu tính

tốn đ sâu c a sóng v đ p h l u đ p Arade có sai s 3m so v i mơ hình DAMBRK.
M t xu h

ng nghiên c u khác là ng d ng mơ hình 1-2 chi u k t h p đ mô t v

đ p truy n xu ng vùng đ ng b ng. M t trong s các mơ hình có các ng d ng th c t
là mơ hình DHM (Diffusion Hydrodynamic Model) và Mike-Flood. Mơ hình DHM là
mơ hình sóng khuy ch tán 1D mơ ph ng dòng ch y 1 chi u trong h th ng sông và 2D
trong vùng ng p l t đ

c nghiên c u

Hoa K do T.V. Hromadka và C.C.Yen xây

d ng n m 1986. Mơ hình 1 và 2 chi u đ

c k t n i v i nhau b ng lu t cân b ng và

ch y tràn. Mô hình Mike-Flood là mơ hình c a Vi n Th y l c an M ch.
Hi n nay, do v đ p đ

c xem là m t d ng đ c bi t c a sóng l có c

ng đ m nh,

lên nhanh, xu ng nhanh nên xu th chung là các mơ hình th y đ ng l c đ

c nghiên

c u b sung mô đun mô ph ng sóng v đ p trong mơ hình t ng th . Các mơ hình th y
đ ng l c 1D có kh n ng đ

c áp d ng nghiên c u v đ p trên th gi i là NWS

13