Vai trò của các tổ chức chính trị xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở nước ta hiện nay TT

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN VĂN TẶNG

VAI TRÒ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ
TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

Chuyên ngành: CNDVBC&CNDVLS
Mã số: 9229002

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI – 2021


Cơng trình được hồn thành tại: HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS,TS Ngô Ngọc Thắng
2. TS. Vũ Văn Hậu

Phản biện 1: GS,TS Trần Văn Phòng

Phản biện 2: TS. Trần Anh Tuấn

Phản biện 3: GS,TS Dương Xuân Ngọc

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện
họp tại Học viện Khoa học xã hội

(Vào hồi
giờ
phút, ngày
tháng năm 2021)

Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
1. Thư viện Quốc gia
2. Thư viện Học viện Khoa học xã hội


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xây dựng nơng thôn mới không chỉ là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị mà
cịn là trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của người dân, địi hỏi nơng dân phải tích cực,
chủ động tham gia với vai trị là chủ thể của q trình xây dựng nơng thơn mới. Với sự
chung sức, chung lòng, nhân dân cả nước đã cùng “dồn sức” xây dựng nông thôn mới.
Bộ mặt của nông thơn Việt Nam đã thay đổi tồn diện. Có được kết quả này, phải kể đến
sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, trong đó các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương
đến cơ sở, đã phát huy tốt vai trị của mình trong các hoạt động: Giám sát, phản biện xã
hội đối với chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và địa phương về xây dựng
nông thôn mới; quy hoạch, xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn; tuyên truyền, vận động
nhân dân xây dựng nông thôn mới; huy động các nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng kinh
tế - xã hội; hỗ trợ phát triển kinh tế, tổ chức mơ hình sản xuất; xây dựng cơ sở văn hóa,
xã hội và bảo vệ môi trường; bảo đảm an ninh, trật tự và an tồn xã hội nơng thơn... Tuy
nhiên, xây dựng nơng thơn mới giai đoạn 2010-2020, vai trị hoạt động của các tổ chức
chính trị - xã hội cấp xã chưa thực sự mang lại hiệu quả cao, vẫn còn mang tính hình thức
chạy theo phong trào, chưa đáp ứng được kỳ vọng như mong đợi của người dân, trong
hoạt động của mình đơi khi cịn có tư tưởng ỷ lại, trơng chờ vào sự phân cơng của chính
quyền; xu hướng hành chính hố về mặt tổ chức và hoạt động cịn diễn ra, do đó khả
năng thu hút, tập hợp hội viên và người dân tham gia còn hạn chế. Hoạt động của các tổ

chức chính trị - xã hội cấp xã trong q trình xây dựng nơng thơn mới chỉ dừng lại ở việc
tuyên truyền, vận động là chủ yếu. Nội dung và phương thức hoạt động đôi khi cịn chưa
thực sự gắn với nội dung tiêu chí về xã nông thôn mới và điều kiện cụ thể ở từng địa
phương. Một bộ phận cán bộ công tác trong các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã cũng
như hội viên và người dân nơng thơn cịn chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trị của của
mình trong xây dựng nơng thơn mới.
Trong xây dựng nơng thơn mới, tùy theo mục đích, nội dung, quy mô, nguồn lực
và hoạt động theo vùng, khu vực khác nhau, mà mỗi tổ chức chính trị - xã hội cấp xã có
những đóng góp cụ thể nhất định vào thành quả xây dựng nông thôn mới ở mức độ khác
nhau. Trong chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 2020, đã đặt ra tồn diện các tiêu chí về quy hoạch, hạ tầng kinh tế - xã hội, kinh tế và tổ
chức sản xuất, văn hóa - xã hội - mơi trường và hệ thống chính trị. Trong đó, có một số
tiêu chí quan trọng trên thực tế những năm gần đây các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
đã tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt và đạt được những kết quả nhất định,
1


hồn thành sớm trong q trình xây dựng nơng thơn mới. Tuy nhiên, vai trị của các tổ
chức chính trị - xã hội cấp xã đã được phát huy ở nhóm nội dung nào trong bộ tiêu chí
quốc gia về xã nông thôn mới, kỳ vọng mà người dân nông thơn mong đợi ở các tổ chức
chính trị - xã hội cấp xã là gì. Xây dựng nơng thơn mới là xây dựng xã hội nông thôn mới
khác về chất so với xã hội nơng thơn. Đó chính là q trình vận động, phát triển của xã
hội nơng thơn, nơng thôn từ truyền thống sang nông thôn hiện đại, thay đổi như thế nào
về mặt cấu trúc từ ý thức xã hội đến tồn tại xã hội, từ cơ sở hạ tầng đến kiến trúc thượng
tầng. Sự thay đổi đó có vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là các tổ chức chính
trị - xã hội cấp xã. Trong hệ thống chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội với tư cách là
một bộ phận cấu thành kiến trúc thượng tầng, vai trò hoạt động của nó được thể hiện như
thế nào, thơng qua khảo sát 5 nội dung và tiêu chí của chương trình xây dựng nơng thơn
mới. Đây là những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết trên cả phương diện lý luận lẫn thực
tiễn trong xây dựng nông thôn mới.
Hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã ln theo kế hoạch của chính

quyền xã và chịu sự lãnh đạo của tổ chức Đảng, với những hình thức cũng như phạm vi
hoạt động của mình ngày càng được khẳng định trong việc góp phần quan trọng trong
chương trình xây dựng nơng thơn mới. Mặc dù vậy, việc nghiên cứu vai trị của các tổ
chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thơn mới chưa được quan tâm đúng
mức. Vai trị trong việc triển khai 5 nhóm nội dung và 19 tiêu chí xây dựng nơng thơn
mới như thế nào, trong khi đó chức năng chủ yếu của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
là đại diện, bảo vệ lợi ích cho hội viên, đồn viên; chức năng vận động, tuyên truyền;
chức năng giám sát xã hội. Mặt khác, cịn ít các nghiên cứu đánh giá đúng vai trị, cũng
như những đóng góp to lớn của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã hiện nay, đặc biệt là
việc đánh giá, phân tích thực trạng, đề xuất phương hướng và đưa ra giải pháp nhằm phát
huy tốt vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nơng thơn mới. Vì
vậy, triển khai nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống về vai trị của các tổ chức chính
trị - xã hội cấp xã không chỉ cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc quản lý phát
triển xã hội ở nơng thơn, mà cịn bổ sung cơ sở vững chắc cho việc tổng kết chương trình
xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 và giai đoạn tiếp theo, hướng đến xây
dựng nông thôn mới bền vững trên các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, mơi
trường, an ninh trật tự và an tồn xã hội nông thôn. Xuất phát từ những lý do trên, tôi
chọn vấn đề “Vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn
mới ở nước ta hiện nay” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ Triết học.

2


2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về vai trị của các tổ chức chính trị - xã
hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới, chỉ ra những hạn chế, bất cập, nguyên nhân; từ đó
đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã
hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về nơng thơn, nơng thơn mới và vai trị của các tổ chức
chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nơng thơn mới.
- Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã trong xây dựng nơng thơn mới.
- Phân tích, đánh giá thực trạng vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
trong xây dựng nông thôn mới.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trò của các tổ chức chính
trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới hiện nay và giai đoạn tiếp theo.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án nghiên cứu vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội ở xã trong xây dựng
nông thôn mới ở nước ta hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung nghiên cứu: Xã, phường, thị trấn là cấp cơ sở trong hệ thống chính
quyền bốn cấp ở nước ta theo quy định của pháp luật. Xây dựng nông thôn mới chủ yếu
diễn ra trên địa bàn xã, gắn với nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Nơi đây, hoạt động
của Cơng đồn khơng trực tiếp gắn với xây dựng nơng thơn mới, nên Cơng đồn ở xã
khơng nằm trong đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận án. Do đó, luận án chỉ tập trung
nghiên cứu vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội ở xã trong xây dựng nông thôn mới,
Mặt trận Tổ quốc và thành viên của Mặt trận Tổ quốc là các tổ chức chính trị - xã hội,
gồm: Hội Cựu chiến binh, Hội Nơng dân, Hội Phụ nữ, Đồn Thanh niên.
- Thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã trong hoạt động triển khai 5 nhóm nội dung và 19 tiêu xây dựng nông thôn mới từ
năm 2010 đến 2020, đề xuất phương hướng và giáp pháp đến năm 2025.
- Địa điểm khảo sát: Nông thôn là một địa bàn rất rộng, do vậy, trong khuôn khổ
hạn chế, luận án chọn 12 xã thuộc các tỉnh Vĩnh Phúc, Nghệ An và thành phố Hà Nội làm
địa bàn khảo sát.
3

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Phương pháp luận
Luận án được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy
vật lịch sử triết học Mác – Lênin để nâng cao năng lực tư duy biện chứng trong quá trình
nghiên cứu lý luận và thực tiễn về sự vận động và phát triển của xã hội nông thôn, từ
nông thôn truyền thống chuyển sang nông thôn mới, thấy được cấu trúc hoạt động theo
chiều ngang và chiều dọc của các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị ở
nước ta trong q trình xây dựng nơng thơn mới. Đồng thời vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước về vai trị của các tổ chức chính trị
- xã hội trong xây dựng nông thôn mới.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, được sử dụng trong chương 1 và chương 2
nhằm tổng hợp và phân tích các nguồn tài liệu liên quan đến luận án, bao gồm hệ thống
các văn bản pháp quy, các văn kiện của Đảng, chính sách của Nhà nước, các cơng trình
nghiên cứu khoa học được xuất bản thành sách tham khảo, chun khảo, cơng bố trên tạp
chí, trên mạng internet, các báo cáo liên quan đến nội dung nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu hệ thống và phương pháp cấu trúc chức năng được sử
dụng trong chương 2, chương 3 nhằm vạch ra cấu trúc, chức năng, quá trình vận động và
phát triển với tính cách là một hệ thống chính trị được phân thành bốn cấp từ Trung ương
xuống cơ sở, từ đó phân tích để xác định rõ các bộ phận cấu thành hệ thống, đánh giá vai
trò của các bộ phận cấu thành hệ thống trong xây dựng nông thôn mới thông qua nghiên
cứu kết hợp cả trạng thái lịch đại, đồng đại trong sự phát triển của xã hội nông thôn, từ
nông thôn truyền thống sang nông thơn mới.
- Phương pháp phân tích chính sách được sử dụng trong chương 3 và chương 4
nhằm điều tra, khảo sát về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã để đề xuất
phương hướng và giải pháp phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
trong xây dựng nơng thôn mới ở nước ta đến năm 2025.
- Phương pháp logic và phương pháp lịch sử, được sử dụng trong tồn bộ q trình
triển khai luận án nhằm phân tích quá trình thay đổi nhận thức, tư duy của cán bộ và
người dân, cũng như những nhân tố tác động đến vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội

cấp xã trong q trình xây dựng nơng thơn mới để đưa ra các giải pháp phù hợp.
- Phương pháp tích hợp liên ngành, được sử dụng nhằm phản ánh đối tượng
nghiên cứu một cách toàn diện, sâu sắc và khoa học.

4


- Phương pháp điều tra xã hội học, được sử dụng trong chương 3, theo đó tác giả
tiến hành chọn mẫu điều tra ngẫu nhiên trên địa bàn nghiên cứu và phỏng vấn trực tiếp
cán bộ đang công tác ở xã và người dân bằng bảng hỏi đã được chuẩn bị và in sẵn. Thu
thập thông tin sơ cấp 600 phiếu, trong đó 300 phiếu cho cán bộ, 300 phiếu cho người dân.
Mỗi tỉnh chọn 02 huyện, mỗi huyện chọn 02 xã, mỗi xã khảo sát 25 phiếu người dân và
25 phiếu cán bộ cơng tác tại xã, thơn, xóm. Mục tiêu của hoạt động khảo sát thực địa
nhằm thu thập đầy đủ, tồn diện và chính xác mức độ đánh giá của cán bộ và người dân
về vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới.
- Việc xử lý số liệu điều tra, khảo sát được thực hiện bằng các cơng cụ thống kê
mơ tả, thống kê phân tích trên phần mềm SPSS phục vụ cho việc đánh giá vai trị của các
tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở chương 3.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Luận án tiếp cận dưới góc độ triết học để làm rõ cấu trúc về vai trò của các tổ
chức chính trị - xã hội trong mối quan hệ với hệ thống chính trị nói chung, cấp xã nói
riêng gắn với chương trình xây dựng nơng thơn mới.
- Luận án đã phân tích, đánh giá vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
đối với quá trình vận động của xã hội nơng thơn, đó là sự thay đổi về lượng, chất từ xã
hội nông thôn truyền thống sang nông thôn mới.
- Đề xuất quan điểm về khái niệm, nội dung và tiêu chí xây dựng nông thôn mới
giai đoạn 2021-2025.
- Kết quả điều tra, khảo sát của luận án về vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã gắn liền với nội dung và tiêu chí xây dựng nơng thơn mới, từ đó chỉ rõ vai trị của
các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị cấp xã đối với q trình xây dựng

nơng thơn mới.
- Luận án đề xuất những giải pháp mang tính kiến nghị có giá trị lý luận và thực
tiễn về phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông
thôn mới ở nước ta giai đoạn 2021-2025.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Luận án cung cấp luận cứ khoa học cho đổi mới nội dung và phương thức hoạt
động, cũng như bổ sung, hồn thiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về vai
trò của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới.
- Luận án đánh giá đúng thực trạng, những vấn đề đặt ra, kết quả đạt được cũng như
hạn chế và nguyên nhân, đưa ra các giải pháp nhằm phát huy vai trò của các tổ chức chính trị
- xã hội cấp xã trong thực hiện 5 nhóm nội dung, 19 tiêu chí xây dựng nơng thôn mới.
5


- Kết quả nghiên cứu có thể là nguồn tài liệu tham khảo tốt cho các nghiên cứu tiếp
theo về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã, về xây dựng nông thôn mới.
7. Kết cấu của luận án
Nội dung luận án được kết cấu thành 4 chương, 10 tiết.
NỘI DUNG
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN
CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1.1.1. Nhóm cơng trình nghiên cứu về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội
ở nước ta trong tình hình hiện nay
Các nghiên cứu đã nêu khái quát những vấn đề về đổi mới tổ chức và hoạt động;
quan hệ theo cấu trúc, chức năng giữa các tổ chức với hệ thống chính trị; đóng góp về
hoạt động; vai trị trong việc đảm bảo an sinh xã hội; vai trò trong việc hoạch đinh chính
sách của các tổ chức chính trị - xã hội....Nghiên cứu vấn đề trên có các cơng trình, như:

“Vai trị của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay”; “Vai trò của các tổ chức xã hội đối với hệ thống chính
trị ở Việt Nam hiện nay”; “Đổi mới quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị ở Việt Nam”; “Đổi mới tổ chức và hoạt động của Mặt trận
Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội ở nước ta hiện nay”; “Sự đóng góp của các tổ
chức chính trị - xã hội trong q trình hoạch định chính sách”; “Mối quan hệ giữa các tổ
chức chính trị - xã hội và xã hội dân sự trong quá trình hoạch định chính sách”; “Vai trị
của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đối với việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân ở
nước ta hiện nay”; “Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong việc đảm bảo an sinh
xã hội cho cư dân nông thôn”; “Vai trị của cộng đồng trong xây dựng nơng thơn mới”;
“Phát huy vai trò của các tổ chức xã hội ở Việt Nam”....
1.1.2. Nhóm cơng trình nghiên cứu về nơng thơn mới và phát huy vai trị của
các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nơng thơn mới
1.1.2.1. Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi về nơng thôn mới
Hiện nay, trên thế giới nghiên cứu về nông thôn mới là vấn đề được nhiều nước
quan tâm, bởi vì xây dựng nơng thơn mới đều có mục tiêu chung là cải biến nơng thơn từ
tình trạng nghèo nàn, lạc hậu sang văn minh, hiện đại và phát triển bền vững. Các nghiên
6


cứu về lĩnh vực này phải kể đến các công trình: “Dự án phát triển con người: Nghiên cứu
thực tiễn trong phát triển nơng thơn"; “Đánh giá tài chính nơng thơn: Thị trường tài chính
nơng thơn ở miền Bắc Việt Nam”; “Nông nghiệp và môi trường, nhận thức về phát triển
nơng thơn bền vững"; “Phân tích chương trình phát triển nông thôn mới của Hàn Quốc
“Saemaul Undong” vào những năm 1970”; From a rural area to a new country (Từ vùng
nông thôn đến xây dựng nông thôn mới)....
1.1.2.2. Các công trình nghiên cứu về phát huy vai trị của các tổ chức chính trị
- xã hội trong xây dựng nơng thôn mới ở nước ta
Ở Việt Nam, công cuộc đổi mới đất nước đã đem lại nhiều thời cơ cho sự phát
triển kinh tế, xã hội. Bên cạnh đó, những thách thức của kinh tế thị trường bắt đầu phát
sinh mà một trong số đó là sự phát triển mất cân đối giữa nông thôn và thành thị. Kinh tế

thành thị ngày càng phát triển, trong khi đó kinh tế nơng thơn có phần nghèo nàn và có
nguy cơ tụt hậu ngày càng xa. Những cơng trình nghiên cứu về nơng thơn mới của nước
ngồi gợi mở bài học kinh nghiệm quốc tế có thể vận dụng cho Việt Nam trong q trình
xây dựng nơng thơn mới. Nghiên cứu về lĩnh vực này phải kể đến các cơng trình: “Phát
huy vai trị chủ thể của nơng dân trong xây dựng nông thôn mới ở nước ta hiện nay”;
“Phát huy vai trị chủ thể của nơng dân và giải quyết mối quan hệ giữa pháp luật và các
thể chế tự quản trong xây dựng nông thôn mới”; “Sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội trong xây dựng nơng thơn mới”; “Phát huy vai trị của Hội Nơng dân trong xây
dựng nơng thơn mới”; “Phát huy vai trị của các cấp Hội Phụ nữ trong xây dựng nông
thôn mới”; “Phát huy vai trò của tổ chức Đảng trong xây dựng nơng thơn mới”; “Phát
huy vai trị của nơng dân trong q trình xây dựng nơng thơn mới ở đồng bằng Sơng Cửu
Long hiện nay”; “Vai trị của gia đình và dịng họ trong xây dựng nơng thơn hiện nay”;
“Vai trị của Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong tham gia thực hiện chương
trình mục tiêu quốc gia xây dựng nơng thơn mới”; “Vai trị của Mặt trận và các đồn thể
trong xây dựng nơng thơn mới”....
1.1.3. Nhóm cơng trình nghiên cứu về vai trị và phát huy vai trị của các tổ
chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới
Các nghiên cứu đã phân tích, đánh giá về vai trị và phát huy vai trị của các tổ
chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị cấp xã gắn với nội dung và tiêu chí xây
dựng nơng thơn mới. Bàn đến vấn đề này phải phải nói đến các cơng trình: “Vai trị của
hệ thống chính trị cấp cơ sở ở Hà Nội trong tuyên truyền, vận động xây dựng nơng thơn
mới”; “Phát huy vai trị của Hội Nơng dân trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã
Gio Quang, huyện Gio Linh”; “Vai trị đồn thể nhân dân trong việc đảm bảo dân chủ ở
7


cơ sở (xã) hiện nay”; “Vai trò của hệ thống chính trị cơ sở trong xây dựng nơng thơn
mới”; “Các tổ chức chính trị - xã hội tham gia xóa đói giảm nghèo ở nơng thơn huyện
Tân Lạc, tỉnh Hịa Bình”; “Vai trị của thanh niên trong xây dựng nơng thơn mới ở Hải
Phịng”; “Vai trị của phụ nữ tỉnh Nam Định với phát triển hệ thống chính trị ở cơ sở
trong xây dựng nơng thơn mới”; “Vai trị của Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội cơ

sở trong xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình”; “Vai trị của chính quyền cấp xã trong
xây dựng nông thôn mới ở Hà Nam hiện nay”; “Khảo sát vai trị của phụ nữ trong nơng
nghiệp và nơng thơn xã Nghĩa Hiệp, Yên Mỹ, Hưng Yên” ...
1.2. NHỮNG KẾT QUẢ LUẬN ÁN KẾ THỪA VÀ VẤN ĐỀ LUẬN ÁN CẦN
TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU
1.2.1. Những kết quả luận án kế thừa
Qua tổng luận các nhóm cơng trình nghiên cứu, các tác giả tiếp cận dưới nhiều góc
độ khác nhau, sử dụng phương pháp trong nghiên cứu cũng khác nhau, từ kinh tế, chính
trị, xã hội học đến triết học về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng
nơng thơn mới nói chung, vai trị và phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã trong xây dựng nông thôn mới nói riêng, có thể thấy rằng:
Các cơng trình nghiên cứu về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội nói chung,
đã tập trung làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về đổi mới các mối quan hệ
giữa Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị; vấn đề
chính quyền nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích của nhân dân, thực hiện chức năng giám
sát xã hội và phản biện xã hội; vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội đối với việc thực
hiện quyền làm chủ của nhân dân; vấn đề tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân;
vị trí, vai trị, đặc điểm, đổi mới tổ chức và hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội;
vai trị các tổ chức chính trị - xã hội trong q trình hoạch định chính sách.
Các cơng trình nghiên cứu về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây
dựng nông thôn mới đã tập trung phân tích thực trạng và giải pháp phát huy vai trị của
các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nơng thơn mới trên những khía cạnh như:
Vấn đề phát huy vai trị của nơng dân với tư cách vừa là chủ thể vừa là người hưởng thụ
trong q trình xây dựng nơng thơn mới; vấn đề xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển văn
hóa xã hội, bảo vệ môi trường cũng như tổ chức tuyên truyền, vận động người dân tham
gia vào xây dựng nông thôn mới; vấn đề hỗ trợ nông dân vay vốn giảm nghèo, dạy nghề,
tạo việc làm; vai trò của gia đình và dịng họ đối với việc bảo tồn và phát huy các giá trị
truyền thống trong xây dựng nông thôn mới.

8

Các cơng trình nghiên cứu về vai trị và phát huy vai trị của các tổ chức chính trị xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới đã tập trung làm rõ vai trò, kết quả và hạn
chế của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong tun truyền, vận động; vai trị, vị trí
của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong triển khai 5 nội dung và 19 tiêu chí xây
dựng nông thôn mới; về thực hiện các nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch trong
huy động các nguồn lực xây dựng nơng thơn mới; vai trị của các tổ chức chính trị - xã
hội cấp xã đối với sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hồn thành
mục tiêu và hiệu quả trong xóa đói, giảm nghèo; vấn đề nâng cao nhận thức của của các
tổ chức chính trị - xã hội cấp xã cũng như người dân trong xây dựng nông thơn mới.
Do tiếp cận ở các góc độ khác nhau nên kết quả nghiên cứu của các cơng trình,
các tài liệu trên còn một số vấn đề chưa được bàn sâu hoặc chưa thật sự thống nhất,
như:
Một là, các nghiên cứu hiện nay chủ yếu bàn về phát triển nông nghiệp, nông dân,
nông thôn, xây dựng nông thôn mới mang dáng dấp tổng kết thực tiễn để phục vụ cho các
nhiệm vụ chính trị ở địa phương và Trung ương, chưa có cơng trình nào nghiên cứu
chun sâu về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã để đưa ra các giải pháp
phát huy tốt vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn
mới.
Hai là, nghiên cứu về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội nói chung, cấp xã
nói riêng trong xây dựng nơng thơn mới có rất nhiều cơng trình tiếp cận dưới các môn
khoa học khác nhau và đều xuất phát từ thể chế để nhận thức. Tuy nhiên, để có cách nhìn
bao qt và đầy đủ hơn cần phải có các nghiên cứu chuyên sâu tiếp cận dưới góc độ triết
học theo lát cắt nông thôn mới là phạm trù tiến bộ của sự vận động và phát triển xã hội
nơng thơn, đó chính là sự thay đổi về lượng và chất của tồn tại xã hội, ý thức xã hội; cơ
sở hạ tầng, kiến trúc thượng tầng xã hội nông thôn. Mặt khác, theo cấu trúc chiều dọc của
hệ thống chính trị, các tổ chức chính trị -xã hội là một bộ phận cấu thành, cùng với sự
tham gia tích cực của hội viên, đồn viên và nhân dân thì mới thấy được vai trị của các
tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong mối quan hệ với hệ thống chính trị cơ sở đối với
xây dựng nông thôn mới.

Ba là, trong xây dựng nông thôn mới, vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã chưa được luận giải một cách khoa học gắn liền với 5 nhóm nội dung và 19 tiêu chí
trong xây dựng nơng thơn mới. Hơn nữa, cịn ít các nghiên cứu đánh giá về những đóng
góp to lớn của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới. Thông
qua các hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã đã làm thay đổi tư duy của
9


người dân, nhận thức từ thụ động sang chủ động định hướng, kiến tạo đóng vai trị chủ
thể trong xây dựng nơng thơn mới.
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập những vấn đề hết sức cơ
bản về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nông thôn mới trên bình
diện cả mặt lý luận lẫn thực tiễn mà luận án có thể tiếp thu và kế thừa.
1.2.2. Những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu
Tiếp cận dưới góc độ khoa học triết học, kế thừa kết quả của các cơng trình nghiên
cứu, luận án tập trung giải quyết một số nội dung sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức
chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới; cơ sở lý luận về nơng thơn, nơng
thơn mới.
- Phân tích, đánh giá quá trình vận động, phát triển của xã hội nông thôn, sự thay
đổi về lượng, chất từ xã hội nông thôn truyền thống sang nông thôn mới.
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã trong xây dựng nơng thơn mới.
- Phân tích, đánh giá vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong hệ
thống chính trị cơ sở đối với q trình xây dựng nơng thơn mới.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trò của các tổ chức chính
trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới ở nước ta giai đoạn 2021-2025.
Tiểu kết chương 1
Thông qua tổng luận cho thấy, các cơng trình nghiên cứu về nơng thơn, xây dựng
nơng thơn mới chủ yếu tiếp cận dưới góc độ kinh tế; các cơng trình nghiên cứu về vai trị

và phát huy của các tổ chức chính trị - xã hội chủ yếu tiếp cận dưới góc độ xã hội học,
chính trị học theo chiều ngang và chiều dọc về vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội,
trong đó những nghiên cứu về vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây
dựng nơng thơn mới thì chưa được nhiều. Bên cạnh đó, thiếu vắng các nghiên cứu được
tiếp cận dưới góc độ triết học xã hội để làm rõ nông thôn cũ và nông thôn mới; sự vận
động, các mẫu thuẫn nội tại của xã hội nông thôn, sự thay đổi về lượng, chất từ nơng thơn
cũ sang nơng thơn mới; vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong hệ thống
chính trị cơ sở, nhằm thúc đẩy sự vận động và phát triển của xã hội nông thôn... Do vậy,
với quan điểm khoa học và thực tiễn, trên tinh thần kế thừa kết quả của các công trình,
tác giả tiếp tục nghiên cứu và làm rõ vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong
xây dựng nông thôn mới ở nước ta hiện nay.

10


Chương 2
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ VAI TRÒ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
TRONG XÂY DỰNG NƠNG THƠN MỚI
2.1. KHÁI QT VỀ VỊ TRÍ, VAI TRỊ, ĐẶC ĐIỂM VÀ TÍNH CHẤT CỦA
CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ NƯỚC TA
2.1.1. Vị trí, vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội
Các tổ chức chính trị - xã hội có vị trí, vai trị rất quan trọng trong sự nghiệp đại
đoàn kết toàn dân tộc để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tuyên truyền, vận động nhân dân
thực hiện chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; thực hiện giám
sát của nhân dân với cán bộ, công chức và giải quyết những mâu thuẫn trong nội bộ nhân
dân. Bên cạnh đó, các tổ chức chính trị - xã hội cịn có nhiệm vụ giáo dục chính trị tư
tưởng, động viên và phát huy tính tích cực xã hội của các tầng lớp nhân dân, góp phần
thực hiện nhiệm vụ chính trị; chăm lo bảo vệ lợi ích chính đáng và hợp pháp của nhân
dân; tham gia vào công việc quản lý Nhà nước, quản lý xã hội, giữ vững, tăng cường mối

quan hệ mật thiết giữa Đảng - Nhà nước - nhân dân, góp phần thực hiện, thúc đẩy và mở
rộng dân chủ rộng rãi trong nhân dân, tiến tới đổi mới xã hội để thực hiện vững chắc
nguyên tắc Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ xã hội. Tuy vị trí, vai
trị, chức năng cũng như phương thức hoạt động của từng tổ chức chính trị - xã hội trong
hệ thống chính trị nước ta có khác nhau nhưng đều là công cụ thực hiện và phát huy
quyền làm chủ của nhân dân nhằm một mục đích chung phấn đấu xây dựng một nước
Việt Nam, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, cơng bằng, văn minh.
Các tổ chức chính trị - xã hội tùy theo tính chất, tơn chỉ và mục đích đã được xác
định, có nhiệm vụ: (i) vận động, giáo dục đoàn viên, hội viên chấp hành luật pháp, chính
sách; (ii) chăm lo, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đồn viên, hội
viên; (iii) giúp đồn viên, hội viên nâng cao trình độ về mọi mặt và xây dựng cuộc sống
mới; (iv) tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội; (v) giám sát, phản biện xã hội về chủ
trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Phương thức tổ chức và hoạt
động của các tổ chức này tuy khác với tổ chức Đảng và các cơ quan Nhà nước nhưng đều
gắn chặt với việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ do Đảng và Nhà nước giao. Các tổ
chức chính trị - xã hội là hình thức tổ chức động viên, triển khai nguồn lực con người cho
các mục tiêu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc do Đảng lãnh đạo, Nhà nước thống nhất quản
lý. Trong hệ thống chính trị ở Việt Nam, với tính chất chính trị và tính chất xã hội rộng
lớn, các tổ chức chính trị - xã hội đóng vai trị là người tổ chức, vận động đông đảo quần
11


chúng nhân dân thực hiện các nhiệm vụ đặt ra đối với cách mạng Việt Nam thơng qua
những hình thức phù hợp.
2.1.2. Đặc điểm, tính chất của các tổ chức chính trị - xã hội
2.1.2.1.Đặc điểm của các tổ chức chính trị - xã hội
- Đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và tích cực phối hợp hoạt
động với Nhà nước.
- Hoạt động theo đường lối chính trị do Đảng Cộng sản đề ra, chịu sự lãnh đạo của
Đảng và gắn bó mật thiết với Nhà nước.

- Là thành viên của Mặt trận Tổ quốc, có hệ thống tổ chức từ Trung ương đến cấp
cơ sở, hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương dân chủ, thống nhất và phối hợp.
- Đều được Nhà nước hỗ trợ gần như hồn tồn kinh phí hoạt động, trụ sở làm
việc, biên chế cán bộ chuyên trách hoặc kiêm nhiệm.
2.1.2.2. Tính chất cửa các tổ chức chính trị - xã hội
- Phản ánh trung thành những nhu cầu, nguyện vọng, tâm tư, tình cảm của hội viên
với Đảng để Đảng có những chủ trương, đường lối, chính sách đúng. Hướng dẫn hội viên
thực hiện tốt các nhiệm vụ của hội theo mục tiêu, đường lối của Đảng.
- Có quan hệ phối hợp để thực hiện nhiệm vụ chính trị chung của đất nước là xây
dựng một nước Việt Nam dân chủ và giàu mạnh. Trong quá trình hoạt động, các tổ chức
chính trị - xã hội phải tuân thủ luật pháp của Nhà nước, tham gia các hoạt động nhằm đề
ra và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách, chế độ liên quan đến nghĩa vụ, quyền
lợi của các đối tượng là thành viên của tổ chức mình, đồng thời, giám sát các hoạt động
của các cơ quan Nhà nước, khắc phục tình trạng quan liêu, tham nhũng của bộ máy Nhà
nước.
- Có sự tham gia của đơng đảo người lao động, các tầng lớp nhân dân, các giai
tầng xã hội.
- Cơ chế tham gia và quản lý của các tổ chức này là mềm dẻo, chủ yếu dựa trên cơ
sở tự nguyện của các hội viên, chế tài khơng mang tính cưỡng chế, áp đặt, mà chủ yếu là
dùng biện pháp giáo dục, tuyên truyền, vận động.
2.2. NƠNG THƠN MỚI VÀ VAI TRỊ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ
HỘI CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NƠNG THƠN MỚI
2.2.1. Nơng thơn
2.2.1.1. Khái niệm nơng thơn
Nơng thơn và thành thị là hai vùng lãnh thổ có sự khác nhau, nông thôn bao quanh
thành thị, với những điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khác biệt với thành thị. Do đó,
12


nông thôn nơi cư trú của người dân vốn gốc là nơng dân và có hoạt động sản xuất nơng

nghiệp là chủ yếu, trong đó những yếu tố truyền thống và những yếu tố hiện đại xen kẽ
cùng tồn tại và phát triển.
2.2.1.2. Đặc trưng của nông thôn
- Nông thôn là nơi sinh sống chủ yếu của nông dân và được cấp xã quản lý về mặt
hành chính.
- Là vùng sản xuất nơng nghiệp là chủ yếu.
- Là vùng có kết cấu hạ tầng kém phát triển so với thành thị.
- Là vùng về khơng gian có tính giao hịa, gắn bó với thiên nhiên.
- Là nơi vẫn lưu giữ được các giá trị văn hóa truyền thống.
2.2.2. Nơng thơn mới và tính tất yếu của xây dựng nơng thơn mới
2.2.2.1. Khái niệm nông thôn mới
- Nông thôn mới là một phạm trù tiến bộ của xã hội nông thôn, dùng để chỉ quá
trình vận động, phát triển dẫn đến sự thay đổi về lượng, chất cần có để thay thế cho nông
thôn hiện tại đang không phù hợp và thích ứng với tính chất và trình độ của phương thức
sản xuất nơng nghiệp thuần túy nói riêng, sự phát triển đất nước nói chung, khơng đáp
ứng được nhu cầu vận động và phát triển, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của cư
dân nông thôn khi điều kiện chủ quan và khách quan đã cho phép đáp ứng nhu cầu chính
đáng đó.
- Đề xuất quan điểm về khái niệm, nội dung và tiêu chí xây dựng nơng thôn mới
giai đoạn 2021-2025.
2.2.2.2. Đặc điểm của nông thôn mới
- Làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại.
- Nền sản xuất bền vững, theo hướng hàng hóa.
- Đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao.
- Bản sắc truyền thống dân tộc được giữ gìn và phát triển.
- Xã hội nơng thơn được quản lý tốt và dân chủ cơ sở được phát huy.
2.2.2.3. Tính tất yếu của xây dựng nơng thơn mới
- Kinh tế nơng thơn có nguy cơ ngày càng tụt hậu sơ với thành thị do sự phát triển
của quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
- Xã hội nông thôn ngày càng phát sinh nhiều vấn đề bất cập.

- Cơng nghiệp hóa nơng nghiệp, phát triển kinh tế hàng hóa, dịch vụ khiến mơi
trường ở nơng thơn ngày càng ô nhiễm.

13


- Giá trị văn hóa truyền thống ở nơng thơn có nguy cơ bị mai một do tác động mặt
trái của nền kinh tế thị trường.
- Khoảng cách giữa nông thôn và thành thị ngày càng gia tăng, làm xuất hiện
những bất ổn về xã hội.
2.2.3. Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nơng
thơn mới
* Khái niệm về vai trị:
Vai trị là khái niệm chỉ địa vị, vị thế của một người hay một tổ chức nào đó chiếm
giữ và thực hiện trong việc phối hợp hoặc trong quan hệ với cộng đồng xã hội để thực
hiện sứ mệnh mà tổ chức giao phó đem lại hiệu quả, lợi ích cho cá nhân, tổ chức và xã
hội.
* Vai trò của các chủ thể trong xây dựng nông thôn mới:
Trên cơ sở tổng hợp quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước và một số cơng trình nghiên cứu cho thấy trong xây dựng nơng thơn
mới có các vai trị chủ thể như sau:
- Vai trị của cấp ủy Đảng, chính quyền cấp xã.
- Vai trị của nơng dân.
- Vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã được thể hiện:
+ Trong cơng tác tun truyền, vận động hội viên, đồn viên và nhân dân xây
dựng nông thôn mới.
+ Trong huy động các nguồn lực xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn mới.
+ Trong xây dựng dự án, phát triển mơ hình và tổ chức sản xuất.
+ Trong xây dựng đời sống văn hóa, xã hội và bảo vệ mơi trường.
+ Xung kích trong xây dựng hệ thống chính trị, giữ vững ổn định an ninh, trật tự

và an toàn xã hội.
2.3. LỊCH SỬ, KINH NGHIỆM XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở MỘT SỐ
NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM
2.3.1. Kinh nghiệm của Nhật Bản
Xây dựng nông thôn mới ở Nhật Bản được chia ra thành các giai đoạn:
Giai đoạn 1, từ năm 1956 đến năm 1962, Nhật Bản đã xác định rõ khu vực để xây
dựng nông thôn mới; xây dựng cơ chế thúc đẩy xây dựng nông thôn mới và tăng cường
nguồn vốn đầu tư, hỗ trợ cho công cuộc xây dựng nông thôn mới.
Giai đoạn 2, từ giữa thập kỷ 60 đến giữa thập kỷ 70, xác định mục tiêu chính của
cơng cuộc xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn này là dựa trên nền tảng xây dựng
14


nông thôn mới của giai đoạn 1, tiếp tục đẩy mạnh xây dựng cơ sở hạ tầng cho hoạt động
sản xuất nông nghiệp và đời sống của người nông dân, thu hẹp khoảng cách thành thị,
nơng thơn, nâng cao trình độ hiện đại hóa cho nơng nghiệp và nơng thơn.
Giai đoạn 3, từ giữa thập kỷ 70 đến cuối thập kỷ 80, xác định sản phẩm “chủ lực”
trong phong trào xây dựng làng xã ở Nhật Bản, đó là phong trào “mỗi làng một sản
phẩm”.
Giai đoạn 4, từ sau thập kỷ 90. Trong giai đoạn này, Chính phủ Nhật Bản tiếp tục
hạ thấp giá thành và tăng sức cạnh tranh quốc tế cho các sản phẩm nông nghiệp.
2.3.2. Kinh nghiệm của Hàn Quốc
“Saemaul Undong” (SU) có nghĩa là phong trào đổi mới nông thôn ở Hàn Quốc
được triển khai theo các giai đoạn:
Giai đoạn 1: Xây dựng cơ sở hạ tầng đơn giản với nội dung làm ngói, làm tường
nhà, lắp điện thoại, đào giếng… nhằm mục tiêu tạo lòng tin của nhân dân, tạo tinh thần
thi đua, tạo thái độ tham gia tích cực. Sau 5 đến 8 năm giai đoạn này đạt được kết quả:
Thực hiện ngói hố, cấp nước sạch cho hầu hết các hộ và cải thiện môi trường nông thôn.
Giai đoạn 2: Xây dựng cơ sở hạ tầng phức tạp với nội dung làm đường nông thôn,
làm đường cáp điện, xây dựng hệ thống thuỷ lợi… nhằm mục tiêu tạo khả năng phối hợp,

tạo khả năng tổ chức thực hiện, tạo khả năng lập kế hoạch. Sau 10 đến 15 của giai đoạn
này đạt được kết quả: Hồn tất giao thơng nơng thơn, phủ xanh đất trống đồi trọc, điện
khí hố nơng thơn.
Giai đoạn 3: Nâng cao thu nhập với nội dung đa canh, tăng vụ, phát triển chăn
ni, trồng rừng, hợp tác hố, tăng cường tiếp thị… nhằm mục tiêu nâng cao kiến thức kỹ
thuật, tạo năng lực kinh doanh, tạo thói quen tiết kiệm và đầu tư. Sau 10 đến 20 năm của
giai đoạn này đạt được kết quả: Tăng thu nhập nông thơn lên gấp 3 lần, hồn tất hợp tác
hố, thu hút và đào tạo hết lao động nông thôn.
Sau 3 giai đoạn phát triển SU, Hà Quốc đã thu nhận được kết quả chính: Hình
thành tác phong làm chủ, tham gia tổ chức quản lý của nông dân ở cơ sở; xác lập quan hệ
bình đẳng, tơn trọng phụ nữ; hình thành đội ngũ lao động có kỹ năng và tác phong làm
việc tập thể, cung cấp cho quá trình cơng nghiệp hố; xố bỏ bất bình đẳng về thu nhập
giữa nông thôn và thành thị, vùng sâu, vùng xa và đồng bằng; hồn tất xố đói, giảm
nghèo; khơi phục, làm trong sạch và giàu có tài nguyên rừng, nước và sinh vật.
2.3.3. Kinh nghiệm của Trung Quốc
Nông thôn mới ở Trung Quốc được triển khai như sau:

15


Mơ hình 1: Chun mơn hóa, qui mơ lớn. Dựa vào ưu thế sẵn có của địa phương
như tài nguyên, kỹ thuật, thị trường… trong trồng trọt, chăn nuôi để tạo ra một sản phẩm
đặc thù hoặc tạo ra một khối lượng nơng sản nhiều, hình thành mỗi thơn một sản phẩm,
một thơn một nghề. Từ đó kéo theo sự phát triển tổng hợp nông thôn. Đây là con đường
phát triển thơng thường nhất.
Mơ hình 2: Kiểu du lịch sinh thái. Dự vào thiên nhiên sẵn có, con người tạo nên
vườn sinh thái. Kiến trúc cổ được người hiện đại u thích nhất là tham quan nơng
nghiệp, nghỉ ngơi dưới thôn xã đã làm cho tốc độ phát triển của nông thôn mới ngày càng
nhanh, trở thành một kiểu mô hình nơng thơn mới.
Mơ hình 3: Chính phủ chỉnh đốn thôn, kiểu đẩy mạnh. Sau khi chỉnh đốn thôn, xây

dựng lại hoặc do nguyên nhân khác cần phải dọn đi tồn bộ. Thơn sẽ được chính phủ
thống nhất quy hoạch, đầu tư tài chính, giúp xây dựng cơ sở hạ tầng đường xá, nước, điện
và xây dựng kết cấu công cộng như nhà văn hoá, thể dục thể thao, câu lạc bộ vui chơi,
nghỉ ngơi. Nhà nước luôn hỗ trợ và khuyến khích cư dân nơng thơn tích cực cùng góp
vốn xây dựng nhà, cơ sở vật chất cơng cộng...
Mơ hình 4: Kiểu phát triển thành “thị trấn” hố. Tham khảo bố cục, cơ cấu, chức
năng, quy hoạch xây dựng nông thôn mới của thành phố thị trấn, thực hiện “xây dựng
đầy đủ, chức năng hoàn thiện, đường nối nhau”, quần chúng khơng ra khỏi thơn vẫn có
thể giải quyết vấn đề hàng ngày như ăn, ở, đi lại, vui chơi, học hành, chữa bệnh… làm
cho xây dựng nông thôn mới với q trình thành thị trấn hố có mối liên kết hữu cơ và
trở thành hiện thực ở Trung Quốc.
2.3.4. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam trong quá trình xây dựng nơng thơn
mới
Thứ nhất, xác định rõ mục tiêu của chương trình xây dựng nơng thơn mới nhằm
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của cộng đồng cư dân nơng thơn.
Thứ hai, vai trị chủ thể của người dân, của cộng đồng luôn được phát huy trong
q trình xây dựng nơng thơn mới.
Thứ ba, vai trị hỗ trợ của nhà nước đóng vai trị quan trọng trong hình thành, tổ
chức, triển khai chương trình phát triển nông thôn mới ở cấp xã.
Thứ tư, xây dựng nông thơn mới là một q trình được chia thành các giai đoạn
khác nhau, trong đó mỗi giai đoạn sẽ có nội dung và tiêu chí được xác định rõ để ưu tiên,
sau mỗi giai đoạn có sơ kết, tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm.
Thứ năm, huy động, đa dạng hóa các nguồn lực và việc sử dụng các nguồn lực
công khai, minh bạch trong xây dựng nông thôn mới.
16


Thứ sau, phát triển nông nghiệp là một bộ phận hợp thành chương trình phát triển
nơng thơn.
Tiểu kết chương 2

Xây dựng nơng thơn mới chính là thực hiện chương trình phát triển nông nghiệp,
nông dân, nông thôn nhằm đạt được mục tiêu về kinh tế, xã hội, văn hóa, mơi trường...
Đó cũng chính là cư dân nơng thơn đang trong q trình vận động được sống trong mơi
trường năng động, tiên tiến nhưng vẫn giữ được bản sắc dân tộc trong đời sống hiện đại
và hướng đến phát triển bền vững. Với vấn đề đặt ra như vậy, trong chương này đã làm
rõ nông thôn, đặc trưng của nông thôn; nơng thơn mới, đặc điểm của nơng thơn mới, tính
tất yếu của xây dựng nơng thơn mới, đó chính là q trình vận động và phát triển của xã
hội nơng thơn; làm rõ vai trị của các chủ thể trong xây dựng nơng thơn mới để thấy được
vị trí, vai trị của tổ chức chính trị - xã hội cấp xã đang tồn tại và hoạt động trong hệ
thống chính trị cơ sở ở nước ta.
Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nơng thôn mới thể hiện ở
nhiều hoạt động, từ tuyên truyền, vận động làm cho nông dân thay đổi nhận thức, làm
cho nông dân trở thành người chủ trong xây dựng nơng thơn mới, hành động vì chính lợi
ích của nơng dân. Đồng thời, các tổ chức chính trị - xã hội cũng chính là điểm kết nối
giữa chính quyền với nông dân nông thôn trong các hoạt động từ quy hoạch, xây dựng cơ
sở hạ tầng, phát triển kinh tế - xã hội, phát triển văn hóa, bảo vệ mơi trường đến duy trì
sự ổn định về an ninh trật tự và an tồn xã hội... trong xây dựng nơng thơn mới.
Đánh giá về khái niệm, nội dung, tiêu chí xây dựng nông thôn mới giai đoạn 20212025, cũng như tổng hợp kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới của một số nước trên thế
giới và rút ra bài học kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới cho Việt Nam.
Trong chương này đã giải quyết được khung lý thuyết về vai trò của các chủ thể
gắn với nội dung và tiêu chí xây dựng nơng thơn mới, trong đó xem xét đến đặc điểm của
cái cũ và cái mới, để thấy được hiệu quả hoạt động của từng tổ chức chính trị - xã hội,
làm cơ sở để đánh giá thực trạng về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong
xây dựng nông thôn mới ở chương sau.
Chương 3
THỰC TRẠNG VỀ VAI TRÒ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP
XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
3.1. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VAI TRỊ CỦA CÁC TỔ CHỨC
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
3.1.1. Hội nhập kinh tế quốc tế

17


3.1.2. Điều kiện tự nhiên, hoàn cảnh địa lý
3.1.3. Điều kiện kinh tế, xã hội
3.1.4. Chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về xây dựng nông thôn mới
3.1.5. Văn hóa truyền thống ở nơng thơn
3.1.6. Trình độ học vấn và tâm lý ý thức của cán bộ trong các tổ chức chính trị - xã
hội cấp xã
3.1.7. Trình độ học vấn của hội viên, đoàn viên và người dân nơng thơn
3.2. VAI TRỊ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ TRONG
XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
3.2.1. Những mặt tích cực và nguyên nhân
3.2.1.1. Những mặt tích cực
Mặt tích cực về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã được thể hiện
trong những hoạt động sau:
- Vai trò trong hoạt động tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia xây dựng
nông thơn mới
- Vai trị trong huy động các nguồn lực xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông
thôn mới
- Vai trò trong hoạt động hỗ trợ phát triển kinh tế, xây dựng mơ hình kinh tế và tổ
chức sản xuất
- Vai trò trong hoạt động xây dựng văn hóa, xã hội và bảo vệ mơi trường
- Vai trị trong hoạt động bảo vệ an ninh, trật tự và an tồn xã hội
3.2.1.2. Ngun nhân của những mặt tích cực
- Luôn nhận được sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy Đảng, sự quan tâm giúp đỡ của
chính quyền xã đối với hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng
nông thôn mới.
- Các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã đã tích cực tun truyền, vận động người
dân góp cơng, sức và góp các nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới.

- Từ nhận thức đến hành động của người dân có sự thay đổi trong chương trình
xây dựng nông thôn mới.
3.2.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân
3.2.2.1. Những hạn chế
Hạn chế được thể trong các hoạt động tuyên truyền, vận động; huy động các
nguồn lực xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn; hỗ trợ người dân phát triển kinh
tế, xây dựng mơ hình kinh tế và tổ chức sản xuất; xây dựng văn hóa, xã hội và bảo vệ mơi
trường; bảo vệ an ninh, trật tự và an tồn xã hội nơng thơn.
3.2.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế
18


- Có sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa các tổ chức chính trị - xã hội, do
đó sự phối giữa các tổ chức chính trị - xã hội, cũng như giữa chính quyền với các tổ chức
chính trị - xã hội cịn tình trạng tình trạng chồng lấn, nhiều tổ chức làm một nhiệm vụ.
- Nội dung và phương thức lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện của cấp ủy
Đảng, chính quyền đối với các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã chưa thực sự bám sát mục
tiêu về chương trình xây dựng nơng thơn mới.
- Việc bố trí và sử dụng cán bộ cơng tác trong các tổ chức chính trị - xã hội chưa
hợp lý.
- Trình độ, nhận thức và năng lực đội ngũ cán bộ công tác trong các tổ chức chính
trị - xã hội cấp xã cịn nhiều hạn chế, bất cập.
3.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁT HUY VAI TRỊ CỦA CÁC
TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
3.3.1. Đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền,
vận động nhân dân nâng cao nhận thức về chương trình xây dựng nơng thơn mới và việc
phát huy vai trò chủ thể của người dân, của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng
nông thôn mới
3.3.2. Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã trong xây dựng nông thôn mới cho phù hợp, khắc phục tính hình thức, bị động,

phụ thuộc, kém hiệu quả hiện nay
3.3.3. Cần có những giải pháp tổng thể, căn cơ để nâng cao năng lực, phẩm chất và
trình độ của đội ngũ cán bộ trong các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã.
3.3.4. Phát huy hơn nữa vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng đối với chính quyền và
các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới
Tiểu kết chương 3
Từ việc đánh giá, phân tích thực trạng vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã cho thấy xây dựng nông thôn mới hiện nay đã đạt được những kết quả nhất định, đó
cũng là kết quả chung thể hiện sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ
sở. Trong q trình xây dựng nơng thơn mới, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội
và nhân dân đã có nhiều cách làm hay, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả, gắn chủ trương,
đường lối và chính sách về nông thôn mới với đặc điểm cụ thể từng vùng, miền. Do đó,
đã phát huy tốt sức mạnh nội lực lẫn sức mạnh ngoại lực để làm chủ quá trình xây dựng
nông thôn mới. Tuy nhiên, hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã vẫn cịn
nhiều hạn chế trong việc thực hiện các tiêu chí cũng như các nhóm nội dung. Điều đó
xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có sự ảnh hưởng cả nhân tố chủ quan
lẫn nhân tố khách quan trực tiếp tác động đến vai trò hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới.
19


Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn
mới là một đòi hỏi khách quan. Từ thực tiễn hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã trong việc triển khai 5 nhóm nội dung và 19 tiêu chí về xây dựng nơng thơn mới
cho thấy, để phát huy được vai trò hoạt động của các tổ chức này cần giải quyết những
vấn đề cơ bản, đó là: Cần nhận thức đúng về vị trí, vai trò của các tổ chức; đổi mới nội
dung và phương thức hoạt động; nâng cao năng lực và phẩm chất của đội ngũ cán bộ;
nâng cao vai trò lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng đối với việc phát huy vai trị của chính
quyền, các tổ chức chính trị - xã hội. Vì vậy, cần phải tìm ra các giải pháp để giải quyết
kịp thời các vấn đề nêu trên nhằm phát huy tốt vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã giai đoạn hiện nay và thời gian tới, hướng nông thôn đến sự phát triển bền vững

về kinh tế, văn hóa, xã hội, mơi trường và ổn định về an ninh, chính trị và trật tự xã hội.
Chương 4
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT HUY
VAI TRỊ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ TRONG XÂY
DỰNG NÔNG THÔN MỚI GIAI ĐOẠN 2021-2025
4.1. PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH
TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI GIAI ĐOẠN 20212025
4.1.1. Vận dụng sáng tạo chủ trương của Đảng, chính sách của nhà nước về nông
nghiệp, nông dân, nông thôn để phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
trong xây dựng nông thôn mới.
4.1.2. Tăng cường vai trị lãnh đạo của câp ủy đảng, chính quyền nhằm phát huy
vai của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới.
4.1.3. Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội gắn với thực hiện dân chủ
hóa nhằm đưa người dân làm chủ chương trình xây dựng nơng thơn mới.
4.1.4. Xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển toàn diện, bền vững nhằm nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân.
4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY VAI TRỊ CỦA CÁC TỔ CHỨC
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CẤP XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI GIAI
ĐOẠN 2021-2025
4.2.1. Đổi mới nhận thức về vị trí, vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã trong xây dựng nông thôn mới
- Đối với cơ quan Đảng, chính quyền các cấp, nhất là cấp xã.
- Đối với bản thân mỗi cán bộ công tác trong các tổ chức chính trị - xã hội ln
nhận thức rõ về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc xây dựng nông thôn mới.
20


- Đối với nông dân - chủ thể xây dựng nông thôn mới.
4.2.2. Đổi mới về tổ chức và hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã gắn với đổi mới hệ thống chính trị, phát huy vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng và

vai trị quản lý của chính quyền xã trong xây dựng nơng thơn mới
- Xây dựng mơ hình về các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã tinh gọn, hoạt động
hiệu lực, hiệu quả.
- Đổi mới về nội dung và phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã.
Ba là, lựa chọn cán bộ có năng lực cơng tác trong các tổ chức chính trị - xã hội cấp
xã.
- Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã.
4.2.3. Phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong cơng tác
tun truyền, vận động hội viên tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới
- Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động trong xây dựng nông thôn mới.
- Tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tỉnh,
huyện về xây dựng nông thôn mới, gắn với phát huy vai trò giám sát xã hội và phản biện
xã hội.
- Xây dựng kế hoạch và chuyên đề tuyên truyền, vận động gắn với nội dung, tiêu
chí quốc gia và tỉnh về xây dựng nơng thơn mới.
4.2.4. Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong huy
động các nguồn lực phục vụ xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội
- Tăng cường huy động các nguồn lực từ nơi dân và doanh nghiệp trên địa bàn xã
cho xây dựng nông thôn mới.
- Tập huấn kiến thức về huy động các nguồn lực xây dựng nông thôn mới cho đội
ngũ cán bộ cơng tác tại các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã.
- Phân loại rõ từng đối tượng huy động trong xây dựng nông thôn mới.
- Thực hiện dân chủ cơ sở, công khai, minh bạch trong huy động các nguồn lực
xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nơng thơn.
4.2.5. Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong hỗ trợ
phát triển kinh tế, xây dựng mô hình kinh tế và tổ chức sản xuất
- Vận động nông dân tổ chức sản xuất gắn với phát triển kinh tế thị trường.
- Phối hợp với chính quyền xã để giúp nông dân chuyển đổi cơ cấu lao động và

ngành nghề theo hướng hiệu quả, bền vững.
- Phát huy vai trị hỗ trợ nơng dân xây dựng mơ hình kinh tế tổ hợp tác trong xây
dựng nông thôn mới.
21


- Phát huy vai trị cầu nối tín dụng để hỗ trợ hội viên và nông dân vay vốn phát
triển kinh tế, nâng cao thu nhập.
- Phát huy vai trò liên kết hình thành chuỗi giá trị trong sản xuất nơng nghiệp.
4.2.6. Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây
dựng văn hóa - xã hội và bảo vệ mơi trường
- Phát huy vai trị vận động nơng dân xây dựng phong trào tồn dân đồn kết xây
dựng đời sống văn hóa gắn với khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn lực văn hóa ở
nơng thơn.
- Nâng cao nhận thức của người dân nông thôn về công tác vệ sinh và bảo vệ mơi
trường.
- Phát huy vai trị trong tập huấn kiến thức về giáo dục gia đình và xây dựng nếp
sống xã hội văn minh ở nông thôn.
4.2.7. Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong bảo vệ
an ninh, trật tự và an toàn xã hội
- Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc.
- Phát huy tính tự quản trong bảo vệ an ninh và trật tự xã hội ở nơng thơn.
- Phát huy vai trị phối hợp kiểm tra, giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết
đơn thư bảo vệ quyền chính đáng của nhân dân trong xây dựng nông thôn mới.
Tiểu kết chương 4
Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong q trình xây dựng
nơng thơn mới cần có phương hướng và triển khai đồng bộ các giải pháp đổi mới tư duy,
nhận thức về vị trí, vai trị hoạt động, cơ chế chính sách của các tổ chức chính trị - xã hội
trong xây dựng nông thôn mới, đồng thời phải chú ý đến sự vận động, biến đổi thực tiễn
trên địa bàn mỗi xã kết hợp với những nhóm nội dung, tiêu chí của Chính phủ để triển

khai khơng máy móc, rập khn dẫn đến hình thức trong việc lãnh đạo, chỉ đạo trong q
trình triển khai chương trình xây dựng nơng thơn mới.
Phát huy vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn
mới hiện nay chịu sự chi phối và tác động của nhiều yếu tố. Song, mỗi yếu tố vừa tạo
động lực, vừa đặt ra thách thức đối với hệ thống chính trị nói chung, hoạt động các tổ
chức chính trị - xã hội cấp xã nói riêng. Để phát huy tốt vai trị của các tổ chức chính trị xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới hỏi phải đổi mới tư duy, nhận thức về vị trí,
vai trị hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội; bám sát quan điểm của Đảng và chính
sách của Nhà nước và địa phương về xây dựng nông thôn mới; đổi mới tổ chức, hoạt
động và tăng cường thực hành dân chủ nhân dân rộng rãi đưa nông dân làm chủ q trình
xây dựng nơng thơn mới. Đồng thời với đó là triển khai và thực hiện đồng bộ các nhóm
giải pháp tạo sự chuyển biến về tư duy, nhận thức của các tổ chức Đảng, chính quyền,
22


bản thân các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã, nhân dân và các doanh nghiệp đóng trên
địa bàn xã; đổi mới về tổ chức, nội dung và chương trình hoạt động trong q trình xây
dựng nơng thơn mới nhằm đem lại hiệu quả trong công tác tuyên truyền, tổ chức sản
xuất, xây dựng văn hóa bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh trật tự, an tồn xã hội
nơng thơn, nhằm phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần thu
hẹp khoảng cách về thu nhập giữa nông thôn và thành thị..
KẾT LUẬN
Xây dựng nông thôn mới chủ yếu diễn ra trên địa bàn xã, gắn với nông nghiệp,
nông dân, nông thôn. Cấp xã là nơi tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách
của Nhà nước về xây dựng nông thôn mới. Trong xây dựng nông thôn mới, các tổ chức
chính trị - xã hội đóng vai trò hết sức quan trọng. Nghiên cứu về vai trò của các tổ chức
chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nông thôn mới luôn phải đặt trong bối cảnh Đảng
ta đang nhận thức lại vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị nói
chung, cấp xã nói riêng. Do vậy, cần phải nhận diện rõ vị trí, vai trị, chức năng, nhiệm
vụ và nội dung, phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội, cũng như sự
lãnh đạo của các tổ chức Đảng với việc phát huy vai trị của chính quyền, vai trị của các

tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng nơng thơn mới. Đó là cơ sở để đánh giá,
phân tích thực trạng về vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây dựng
nông thôn mới.
Xây dựng nông thôn mới không chỉ là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, mà cịn
là nghĩa vụ, trách nhiệm và quyền lợi của mọi người dân. Đánh giá vai trị ln bám sát
vào chức năng, nhiệm vụ và nội dung, phương thức hoạt của các tổ chức chính trị - xã hội
cấp xã gắn liền với nội dung và tiêu chí xây dựng nơng thơn mới. Tuy nhiên, trong việc
thực hiện vai trị của mình, các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã luôn chịu sự tác động và
ảnh hưởng đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, tập qn thói quen truyền
thống của người dân nơng thơn... Mặc dù vậy, thơng qua đánh giá, phân tích thực trạng
các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã cho thấy các tổ chức này đã thể hiện tốt vai trị của
mình, góp phần tích cực vào việc nâng cao nhận thức của người dân, tạo sự đồng thuận
về mục tiêu xây dựng nông thôn mới, tăng việc làm, thu nhập, xóa đói giảm nghèo, từng
bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn. Bên cạnh những
kết quả đạt được, việc phát huy vai trị hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã
trong xây dựng nơng thơn mới cịn có những hạn chế nhất định cần phải giải quyết, đó là:
Vấn đề nhận thức của đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị và nhân dân về vị trí, vai
trị, chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã chưa được thống nhất;
nội dung và phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã trong xây
dựng nông thôn mới chưa được phân định rõ ràng, hoạt động phụ thuộc vào kế hoạch của
23