ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CÔNG VIỆC TRONG TỔ CHỨC

ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN CÔNG VIỆC TRONG TỔ CHỨC
“Đánh giá thực hiện công việc là sự đánh giá có hệ thống và chính thức
tình hình thực hiện công việc của người lao động trong quan hệ so sánh với các
tiêu chuẩn đã được xây dựng và thảo luận về sự đánh giá đó với người lao
động.”
Đánh giá thực hiện công việc là một hoạt động quản lý nguồn nhân lực
quan trọng và luôn luôn tồn tại trong tất cả các tổ chức. Kết quả của đánh giá
được dùng trong nhiều hoạt động chức năng về nhân lực như sự quản lý về tiền
công, tiền lương, sự thăng chức hay xuống cấp, sự thuyên chuyển, giãn thợ, thôi
việc, hay giúp cho bộ phận quản lý nguồn nhân lực và lãnh đạo cấp cao có thể
đánh giá được thắng lợi của các hoạt động nhân sự như tuyển mộ, tuyển chọn,
định hướng, đào tạo và các hoạt động khác.
Vai trò của đánh giá thực hiện công việc:
- Với tổ chức: Đánh giá thực hiện công việc giúp tổ chức đánh giá được
chất lượng kết quả làm việc của người lao động. Tổ chức sẽ có những định
hướng và kế hoạch để nâng cao chất lượng làm việc của người lao động theo
kịp với sự phát triển của khao học kỹ thuật và mục tiêu của tổ chức trong từng
giai đoạn. Đánh giá thực thiện công việc còn giúp tổ chức đánh giá việc thực
hiện các hoạt động chức năng về nguồn nhân lực. Mọi hoạt động hay quyết định
về nhân sự của tổ chức đều được khẳng định sự đúng đắn theo thời gian. Kết
quả đánh giá thực hiện công việc đo lường sự đúng đắn đó để tổ chức có những
điều chỉnh phù hợp.
- Với nhà quản lý: Đánh giá thực hiện công việc cho người quản lý những
cơ sở để đưa ra các quyết định nhân sự trong tương lai. Các vấn đề về lương,
thưởng là những hoạt động thường chuyên của tổ chức, ngoài ra các vấn đề về
đề bạt thăng chức, xuống cấp hay thuyên chuyển, giãn thợ, thôi việc cũng được
các nhà quản lý đưa ra dựa trên sự thực hiện công việc của người lao động.
Thông tin phản hồi trong đánh giá giúp nhà quản lý có cái nhìn toàn diện hơn về
những suy nghĩ và mong đợi của người lao động. Qua việc trao đổi trực tiếp với
người lao động, cán bộ quản lý sẽ có sự thấu hiểu, đồng cảm với người lao động
để có thể đưa ra những quyết định nhân sự phù hợp với tâm tư, nguyện vọng

của người lao động. Điều này là một sự động viên lớn với người lao động, tạo
cho họ động lực làm việc và sự trung thành, gắn bó với tổ chức. Sự phù hợp
trong các quyết định về nhân sự của người quản lý sẽ đánh giá lại hiệu quả công
việc của nhà quản lý mà từ đó họ có những điều chỉnh phù hợp hơn và nâng cao
năng lực của chính bản thân mình trong công tác quản trị nhân sự.
- Với người lao động: Đánh giá thực hiện công việc giúp người lao động
hiểu và tự cải tiến khả năng làm việc của mình cũng như thay đổi để phù hợp
với mong muốn của tổ chức. Người lao động sẽ nhận được sự giúp đỡ từ tổ
chức và người quản lý để có những điều chỉnh, thay đổi phù hợp với vị trí công
việc của họ. Người lao động cũng hiểu thêm về người quản lý của mình để điều
chỉnh phù hợp hơn với công việc. Sự thấu hiểu qua lại giữa người quản lý và
người lao động sẽ giúp tạo điều kiện tốt cho công việc của cả hai bên. Các nhà
quản lý sẽ có những quyết định kịp thời và chính xác hơn, người lao động do
vậy cũng có những điều chỉnh thay đổi kịp thời về cách thức làm việc cũng như
hành vi thái độ mà từ đó nâng cao năng suất lao động, hoàn thành mục tiêu của
tổ chức.
1.1. Các yếu tố của hệ thống đánh giá thực hiện công việc
Để thiết lập một hệ thống đánh giá thực hiện công việc cần phải thiết lập
một hệ thống gồm ba yếu tố cơ bản là:
+ Các tiêu chuẩn thực hiện công việc.
+ Sự đo lường theo các tiêu thức trong tiểu chuẩn thực hiện công việc.
+ Thông tin phản hồi đối với người lao động và bộ phận chuyên trách
nguồn nhân lực.
Mối quan hệ giữa ba yếu tố của đánh giá thực hiện công việc và mục tiêu
của việc đánh giá có thể minh hoạ bằng hình sau:
Đánh giáthực hiện công việc
Đo lường sựthực hiện công việc
Tiêu chuẩnthực hiện công việc
Hồ sơ Nhân viênQuyết địnhNhân sự
Thông tinphản hồiThực tếthực hiện công việc

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa ba yếu tố của hệ thống đánh giá và các
mục tiêu của đánh giá thực hiện công việc
[Nguồn: ThS.Nguyễn Vân Điềm, PGS.TS. Nguyễn Ngọc Quân, “Giáo trình
quản trị nhân lực”, NXB Lao động - Xã hội, 2004]
Quá trình đánh giá thực hiện cộng việc trong một tổ chức thường được
diễn ra theo trình tự sau:
Xem xét hoặc xây dựng các tiêu chuẩn thực hiện công việc
Tiêu chuẩn thực hiện công việc là một hệ thống các chỉ tiêu/tiêu chí để thể
hiện các yêu cầu của việc hoàn thành một công việc cả về mặt số lượng và chất
lượng.
Người đánh giá sử dụng các phương pháp đánh giá thông qua việc so sánh
thực hiện công việc trên thực tế của người được đánh giá với các tiêu chuẩn
thực hiện công việc của vị trí công việc của họ. Việc đo lường này sau đó được
thảo luận với người lao động giúp hoàn thiện sự thực hiện công việc của họ,
giúp họ hiểu những mong muốn mà tổ chức cần ở họ cho từng vị trí công việc.
Các kết quả đánh giá được cung cấp tới bộ phận quản lý nguồn nhân lực, được
lưu giữ trong hồ sơ nhân viên. Đó là cơ sở cho người quản lý đưa ra những
quyết định nhân sự có liên quan đến công việc của người lao động với mục tiêu
cuối cùng là hoàn thiện sự thực hiện công việc của người lao động, đạt được
mục tiêu của tổ chức.
Để việc đánh giá có hiệu quả, thực hiện được mục đích của chương trình
đánh giá, các tiêu chuẩn thực hiện công việc cần được xây dựng một cách hợp
lý và khách quan, tức phải phản ánh được các kết quả và hành vi cần có để hoàn
thành một công việc. Yêu cầu với các tiêu chuẩn là: Tiêu chuẩn phải cho thấy
những gì người lao động cần làm trong công việc và cần phải làm tốt đến mức
nào?; Các tiêu chuẩn phải phản ánh được một cách hợp lý các mức độ yêu cầu
về số lượng và chất lượng của thực hiện công việc, phù hợp với đặc điểm của
từng công việc.
Có hai cách để xây dựng các tiêu chuẩn: Chỉ đạo tập trung và Thảo luận
dân chủ. Chỉ đạo tập trung tức là người lãnh đạo bộ phận viết các tiêu chuẩn và

phổ biến cho người lao động để thực hiện. Thảo luận dân chủ là người lao động
và người lãnh đạo bộ phận cùng bàn bạc để đưa ra quyết định về các tiêu chuẩn
thực hiện công việc. Việc này có thể tiến hành theo ba bước:
- Người lãnh đạo động viên và thu hút các nhân viên dưới quyền vào việc
xây dựng tiêu chuẩn và phổ biến các viết các tiêu chuẩn đó của họ.
- Mỗi nhân viên dự thảo tiêu chuẩn cho công việc của mình và nộp bản dự
thảo cho người lãnh đạo.
- Người lãnh đạo thoả luận với từng nhân viên về các tiêu chuẩn dự thảo
để đi đến thống nhất về tiêu chuẩn cuối cùng.
Thảo luận dân chủ phức tạp nhưng thu hút được người lao động vào việc
xây dựng các tiêu chuẩn thực hiện công việc và do đó có ý nghĩa quan trọng đối
với sự ủng hộ và tự nguyện thực hiện các tiêu chuẩn đó.
Đo lường sự thực hiện công việc là yếu tố trung tâm của đánh giá
Đây là việc đưa ra các đánh giá có tính quản lý về mức độ “tốt” hay “kém”
việc thực hiện công việc của người lao động. Việc đánh giá này thông qua các
đặc trưng hoặc các khía cạnh đã được xác định trước của công việc. Để chương
trình đánh giá có hiệu quả thì cần xây dựng được một công cụ đo lường tốt và
nhất quán sao cho tất cả mọi người quản lý đều duy trì được những tiêu chuẩn
đánh giá có thể so sánh được, cần xác định cái gì cần được đo lường và đo bằng
những tiếu thức nào trong công việc của người lao động. Cần quyết định hệ
thống đo lường nên hướng vào các kết quả của công việc hay hành vi thực hiện
công việc, các phẩm chất của người lao động khi thực hiện công việc.
Xác định các kía cạnh cần đánh giá của thực hiện công việc và các tiêu
chuẩn đánh giá là vấn đề của việc thiết kế các mẫu phiếu đánh giá trong từng
phương pháp được lựa chọn, tuỳ thuộc vào bản chất của công việc và mục đích
của đánh giá.
Thông tin phản hồi về kết quả đánh giá
Quá trình này thường được thực hiện thông qua một buổi trao đổi của
người quản lý và người lao động ở cuối chu kỳ đánh giá. Trong cuộc phỏng vấn
đánh giá này toàn bộ tình hình thực hiện công việc của người lao động sẽ được

xem xét lại, qua đó cung cấp cho họ những thông tin về tình hình thực hiện
công việc đã qua để có hướng hoàn thiện sự thực hiện công việc đó của họ. Qua
phỏng vấn đánh giá thì các quyết định đối với người lao động về thù lao, vị trí
làm việc, kỷ luật hay các nhu cầu về đào tạo, phát triển cũng được thực hiện.
1.2. Các yêu cầu trong đánh giá thực hiện công việc và các lỗi cần tránh
Để công tác đánh giá đạt hiểu quả, hệ thống đánh giá thực hiện công việc
cần phải đáp ứng những yêu cầu sau:
Tính phù hợp: Đó là sự phù hợp giữa những tiêu thức đánh giá với các tiêu
chuẩn thực hiện công việc. Mục đích của đánh giá cần phù hợp với mục tiêu
quản trị nhân lực và phù hợp với mục tiêu chung của tổ chức.
Tính nhạy cảm: Điều này đòi hỏi những công cụ đo lường có khả năng
phân biệt được những mức độ hoàn thành công việc khác nhau của người lao
động.
Tính tin cậy: Đó là sự nhất quán trong đánh giá. Nếu những cán bộ đánh
giá khác nhau cùng đánh giá một người mà đưa ra các kết quả khác nhau (không
do lỗi trong đánh giá) thì hệ thống đánh giá không đáng tin cậy.