Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen văn học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại lớp Lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

PHẦN THỨ NHẤT : MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Lý do lí luận:
Đất nước Việt Nam ta đang dần chuyển sang thời kì thực hiện cơng nghiệp
hóa hiện đại hóa đất nước và hội nhập Quốc tế. Và để làm được điều đó vấn đề
năng cao dân trí, đào tạo nhân tài và bồi dưỡng nhân tài đất nước là vấn đề được
xã hội quan tâm hàng đầu. Đó là bước ngoặt là nhiệm vụ của Ngành Giáo dục,
dù ở thời đại nào Giáo dục cũng được đặt lên hàng đầu và chiếm một vị trí rất
quan trọng trong xã hội. Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống
giáo dục quốc dân, giáo dục mầm non thực hiện nhiệm vụ ni dưỡng, chăm sóc
và giáo dục trẻ em từ 3 tháng tuổi đến năm tuổi. Mục tiêu của giáo dục mầm non
là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, ngơn ngữ, tư duy, thẩm mỹ, hình
thành những yếu tố đầu tiên nhân cách con người mới của trẻ.
Không những thế, theo ý kiến các chuyên gia tại module mầm non thì các
nhà giáo dục đều phải thừa nhận một điều rằng “Cách tiếp cận tốt nhất để giáo
dục trẻ đó là lấy trẻ làm trung tâm là ứng dụng các phương pháp dạy học tích
cực nhằm thúc đẩy sự phát triển, tính chủ động, khả năng tư duy phản biện và
giải quyết vấn đề của trẻ”.
Đến trường lớp Mầm non và trong chương trình Giáo dục mầm non, trẻ
khơng chỉ được chăm sóc một cách khoa học, mà trẻ con được học hỏi và làm
quen nhiều lĩnh vực với các môn học khác nhau, dù lĩnh vực hay môn học nào
cũng đều thú vị và chiếm vị trí quan trọng nhất định cho sự phát triển của trẻ
nhưng trước tiên nếu muốn tiếp thu và thực hiện tốt lĩnh vực khác thì ngơn ngữ
nói của trẻ phãi rõ ràng , cụ thể và mạch lạc bằng nhiều hình thức thơng qua các
mơn học và các hoạt động; giáo dục mầm non đã góp phần xây dựng và giáo
dục con người mới ở lứa tuổi ngay từ khi cịn thơ ấu. Mà trong đó làm quen với
văn học là một môn học chiếm một vị trí vơ cùng quan trọng, nó khơng chỉ giúp
trẻ phát triển về mặt thẩm mĩ mà cịn kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ.

Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học sẽ giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, trẻ
được hóa thân vào những nhân vật ngộ nghĩnh, ly kỳ trong những câu chuyện cổ
tích, hay trẻ được thể hiện cảm xúc của bản thân khi đọc những bài thơ, ca dao,
đồng dao qua hoạt động làm quen văn học ở lớp, khơng những vậy trong q
trình cô giáo kể chuyện, đọc thơ qua lời kể, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ của cô đã
một phần giúp trẻ phân biệt được cái tốt, cái xấu, cái thiện, cái ác, từ đó giúp
hình thành và phát triển tình cảm trong con người trẻ, trẻ biết yêu “cái đẹp”, bảo
vệ “cái đẹp”, hướng về “cái đẹp” trong cuộc sống hàng ngày và đó cũng là cánh
cửa mở ra chân trời mới, chân trời nhận thức cho trẻ. Trẻ được cảm nhận, đồng
điệu với niềm vui, nỗi buồn của những nhân vật trong truyện, cảm nhận được vẻ
đẹp thiên nhiên qua các tác phẩm thơ, ca dao, tục ngữ… Nó cịn góp phần tích
1

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

cực giúp trẻ hình thành và phát triển kỹ năng, lời nói trong các hoạt động đời
sống, mở rộng hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh, giáo dục đạo đức thẩm
mỹ thông qua các tác phẩm văn học. Mặt khác thực hiện giảng dạy tốt bộ môn
làm quen với văn học còn là điều kiện thuận lợi, tạo tiền đề cho trẻ học tốt môn
văn học sau này khi học phổ thông.
Thuở thơ ấu không biết từ khi nào những lời ru, câu thơ, câu vè, bài hát
câu chuyện của bà và mẹ ..in sâu trong trí nhớ của mỗi chúng ta. Có lẽ từ khi
cịn nằm trong nôi mỗi con người chúng ta đều được nghe lời ru à ơi!! Của bà
của mẹ. Những lời ru ấy đã theo mỗi tuổi thơ đến hết cuộc đời .Văn học là một
loại hình nghệ thuật, là người bạn không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa
tuổi mẫu giáo, Văn học còn giúp trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống

xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo ở trẻ.
Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến với trẻ rất quan trọng và cần thiết. Đối
với trẻ mẫu giáo, quá trình cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học phải từ đơn
giản đến phức tạp, từ đó giúp trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ văn học của mình.
Đồng thời góp phần giúp trẻ phát triển một cách tồn diện.Các hoạt động ở
trường mầm non có ý nghĩa rất lớn đối với trẻ, vì vậy việc làm thế nào để thu
hút được trẻ tích cực tham gia vào hoạt động là rất cần thiết.
Lý do thực tiễn:
Hiện nay trên thực tế cho thấy nhiều giáo viên còn hạn chế trong quá trình
tổ chức các hoạt động cho trẻ. Giáo viên cịn rập khn, áp đặt trẻ thực hiện theo
bài mẫu mà mình đã soạn, chưa tạo được hứng thú cho trẻ, chưa phát huy được
tính tích cực, sáng tạo của trẻ, giáo viên đã thực hiện được chương trình giáo
dục mầm non mới song khi thực hiện giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm” còn lúng
túng, trong cách lựa chọn biện pháp, hình thức tổ chức các hoạt động sao cho trẻ
được tích cực hứng thú, chưa có kinh nghiệm thực tiễn trong việc tổ chức các
hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Đa số còn dạy trẻ theo hướng lấy
giáo viên làm trung tâm, cô hướng dẫn nhiều, nói nhiều, trẻ ít được thực hành và
trao đổi. Đa số trẻ trong giờ học còn nhút nhát, khi trả lời câu hỏi của cô chưa
diễn đạt được mạch lạc, trọn câu… việc trẻ thiếu vốn từ, chưa mạnh dạn trong
giao tiếp và ngôn ngữ chưa phát triển hoàn thiện là một trong những rào cản lớn
để giáo viên cung cấp kiến thức cho trẻ, nhất là ở hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học. Một số câu chuyện dài khơng có kịch tính, trẻ thường khó khăn
trong việc nhớ nội dung câu chuyện, hay nói chuyện riêng, không chú ý nghe hết
câu chuyện, đối với các tác phẩm thơ trẻ mới chỉ đọc qua hình thức đọc thuộc
lòng, khả năng đọc thơ diễn cảm của trẻ còn hạn chế, đa số trẻ ở địa phương đa
số là trẻ người đồng bào dân tộc thiểu số và trẻ từ các nơi khác về tạm trú cùng
bố mẹ canh tác trên địa bàn xã nên khả năng giao tiếp vẫn cịn nói ngọng, sai
dấu; cũng có một số câu chuyện giáo viên cịn gặp khó khăn trong việc chuyển
thể sang thể loại đóng kịch, các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động này
cịn ít dẫn đến kết quả giờ học chưa linh hoạt, sáng tạo. Chính vì vậy để cải thiện

2

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

thực trạng trên và nâng cao chất lượng giáo dục làm quen văn học cho trẻ 5
tuổi? Việc thay đổi thực trạng này sẽ tác động như thể nào đến chất lượng phát
triển nhận thức và trí tuệ của trẻ hay khơng?
Để có được tiết làm quen văn học cuốn hút trẻ vào tiết học giáo viên phải
có những đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động vì đồ dùng đồ chơi là một phần
quan trọng không thể thiếu trong các tiết văn học. Giáo viên cần chú ý về giọng
đọc thơ, kể chuyện sao cho diễn cảm, phù hợp với từng nhân vật trong nội dung
câu chuyện. Cùng với sự thay đổi phương pháp dạy học của các bậc học mầm
non là dạy học tích cực và xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
nhằm gây hứng thú, thu hút trẻ để trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng, khơng
gị bó, khơng áp đặt nhưng lại đạt hiệu quả cao trong quá trình nhận biết của
trẻ. Nhận thấy được tính cần thiết của việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong
các hoạt động ở trường mầm non nói chung và hoạt động làm quen tác phẩm
văn học nói riêng. Tơi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6
tuổi học tốt môn làm quen Văn học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng”
Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp sư phạm giúp học tốt môn Làm
quen văn học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Phạm vi nghiên cứu: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn
Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường Mầm
non Hoa Hồng.
- Đối tượng khảo sát: Trẻ 5-6 tuổi lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng.

-Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 2018 đến tháng 03 năm 2019
Theo Tiến sĩ Phan Thị Thu Hiền: “Chương trình giáo dục mầm non tốt là
một chương trình lấy trẻ làm trung tâm. Có nghĩa là nó được xây dựng dựa trên
hứng thú, nhu cầu, kinh nghiệm và khả năng của trẻ. Chương trình này sẽ tạo cơ
hội cho trẻ được phát triển toàn diện, khơng chỉ chú trọng tới sự phát triển trí tuệ
mà cịn ni dưỡng tâm hồn, phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của
trẻ.”
Đây là bài học mang nhiều lợi ích cho bản thân tơi cũng như đồng
nghiệp giáo viên trong trường Mầm non Hoa Hồng khi tổ chức hoạt động môn
làm quen văn học cho trẻ theo hướng “Lấy trẻ làm trung tâm ”. Với mong
muốn được đóng góp một số kinh nghiệm nhỏ của mình trong q trình chăm
sóc và giáo dục trẻ nhằm nâng cao chất lương giáo dục nên tôi đã mạnh dạn
chọn đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen văn
học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại lớp Lá 3 trường Mầm
non Hoa Hồng”.
3

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

2. Mục tiêu nghiên cứu
* Mục tiêu:
Đề tài được thực hiện với mục tiêu đặt ra là:
- Nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm.
- Phát triển nhận thức, thẩm mỹ của trẻ thơng qua lời nói và hành động, sự
biểu cảm của cơ. Mặt khác trẻ cịn biết thể hiện, cử chỉ hành động của mình qua

từng nhân vật của tác phẩm văn học.
- Trẻ bộc lộ được tình cảm của mình trước các nhân vật qua nội dung của
bài thơ , câu chuyện; rèn khả năng đọc, kể diễn cảm, luyện tập để phát âm đúng
tất cả các từ trong tiếng Việt, kể cả các từ khó. Phát triển khả năng ghi nhớ, tăng
khả năng cảm thụ. Hoạt động làm quen văn học sẽ rất hứng thú, gây sự quan sát
chú ý của trẻ thông qua hoạt động học, dạo chơi ở mọi lúc mọi nơi...
- Giúp trẻ nhớ và thuộc các tác phẩm văn học, nâng cao khả năng đọc, kể
diễn cảm, phát triển ngôn ngữ cho trẻ, giúp trẻ tích lũy và mở rộng vốn từ phong
phú, đa dạng, giúp trẻ phát âm đúng, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc, là điều kiện tốt
cho trẻ học đọc, học viết sau này.
- Giúp cho trẻ hình thành và phát triển nhân cách, đồng thời trẻ mạnh
dạn hơn, tự tin hơn, có lối ứng xử văn minh trong cuộc sống hàng ngày.
* Nhiệm vụ:
Đề tài được thực hiện với nhiệm vụ đặt ra là:
- Tìm hiểu về đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ mầm non. Trong thực
tế vì sao chất lượng giáo dục mơn làm quen ăn học mà trẻ lĩnh hội chưa cao? Tại
sao chưa phát huy hết khả năng, tiềm thức của mỗi đứa trẻ? Trong thực tế trẻ
cịn học dưới hình thức cũ, trẻ học còn bị chi phối nhiều của giáo viên, trẻ chưa
được phát huy đúng hướng lấy trẻ làm trung tâm qua môn học, nghĩa là trẻ chưa
thể hiện được hết khả năng, nhu cầu và hứng thú trong các hoạt động học. Giáo
viên cần phải xây dựng kế hoạch giảng dạy và lựa chọn hình thức tổ chức hoạt
động linh hoạt nhưng đảm bảo tính vừa sức nhằm lấy trẻ làm trung tâm thì mới
mang lại hiệu quả, sát với thực tế, phù hợp với tình hình nhận thức của trẻ trong
lớp theo từng độ tuổi.
- Hình thành cho trẻ những kĩ năng đọc thơ, kể chuyện diễn cảm; Phát
triển khả năng giao tiếp hàng ngày giữa cô và trẻ, giữa trẻ với trẻ và trẻ với mọi
người xung quanh. Lựa chọn nội dung, xác định mục tiêu và đổi mới trong hình
4

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

thức tổ chức hoạt động, nhằm lôi cuốn sự tham gia tích cực của trẻ nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục tại trường lớp mầm non qua môn làm quen Văn học.
- Dạy trẻ phát âm chính xác ngơn ngữ tiếng Việt; luyện cho trẻ kĩ năng
nghe, hiểu, đọc thơ hay kể lại câu truyện, các sự việc, trong cuộc sống và trong
sinh hoạt hằng ngày của trẻ một cách linh hoạt.
Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề
Trong lý luận dạy và học có những quan niệm khác nhau về vai trị của
nhà giáo dục và vai trò của học sinh, nhưng quy tụ lại có hai hướng: Hoạt động
lấy giáo viên làm trung tâm hoặc hoạt động lấy học sinh làm trung tâm, những
năm gần đây các tài liệu giáo dục và dạy học ở nước ngồi và trong nước
thường nói tới việc cần thiết phải chuyển từ dạy học lấy giáo viên làm trung
tâm sang dạy học lấy học trẻ làm trung tâm, đây là một xu hướng tất yếu của
nền giáo dục mà chúng ta nên áp dụng và đổi mới.
Vậy trong công tác giảng dạy học người giáo viên ln quan tâm trước
hết đến việc hồn thành trách nhiệm của mình là truyền thụ tới trẻ cho hết nội
dung quy định trong chương trình, cố gắng làm cho mọi học sinh hiểu và nhớ
những lời cô dạy. Cũng từ đó hình thành kiểu học thụ động, thiên về ghi nhớ, ít
chịu suy nghĩ. Để khắc phục tình trạng đó, cần phát huy tính tích cực chủ động
học tập của trẻ, quan tâm đến nhu cầu khả năng của mỗi cá nhân trẻ trong tập
thể lớp. Các phương pháp “Dạy học tích cực”, “Lấy người học làm trung tâm”
đã đưa lại hiệu quả cao.Tiếp tục thực hiện Kế hoạch số 56/KH-BGDĐT ngày
25/01/2017 của Bộ GDĐT về việc triển khai chuyên đề “Xây dựng trường mầm
non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016 – 2020, Bộ GDĐT tổ chức hội thảo
sơ kết 02 năm triển khai thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy

trẻ làm trung tâm”. Tổ chức cuộc thi “ Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm trong các cơ sở giáo dục mầm non”.
Tiếp tục thực hiện Quyết định số 1008/QĐ-TTG ngày 2/6/2016 của Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non”
Thực hiện có hiệu quả Chương trình Giáo dục mầm non mới, chú trọng
vào việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong công tác giáo dục nhằm nâng cao
chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về đổi mới
phương pháp giáo dục; “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”
củng cố, phát triển số lượng và chất lượng ở trường mầm non.
Hoạt động làm quen văn học giúp cho trẻ hình thành và phát triển ngơn
ngữ là phương tiện hình thành đạo đức cho trẻ biết yêu ghét rõ ràng. Làm quen
văn học còn hình thành cho trẻ lịng u thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương
5

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

con người rộng lớn. Hình thành và phát triển thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể
đó là tính tổ chức kỷ luật tự chủ mạnh dạn trước mọi người. Dạy trẻ làm quen
văn học còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, giúp trẻ phát triển trí nhớ,
trí tưởng tượng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập vui chơi. Khơng những thế
văn học cịn là nguồn sữa mẹ nuôi dưỡng, phát triển tâm hồn cho trẻ, truyền cho
các cháu vẻ đẹp truyền thống của cha ơng, lịng nhân ái thuỷ chung tính cơng
bằng, u lẽ phải, đức cần cù chăm chỉ, yêu nước thương nòi tự tin, lạc quan,
yêu đời. Văn học là phương tiện, là mục đích để thực hiện q trình giáo dục,
đào tạo.
Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là chúng ta đã góp phần mở

rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát
triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ kĩ năng đọc và kể truyện…những điều này vai
trò rất lớn trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Đặc biệt
hoạt động Làm quen với tác phẩm văn học là hoạt động giúp trẻ phát triển
ngôn ngữ và là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất ở trường Mầm non.
Hoạt động này khơng những nhằm giúp trẻ hình thành và phát triển các năng
lực ngôn ngữ như nghe, nói, đọc và tiền viết mà cịn giúp trẻ phát triển khả
năng tư duy, nhận thức, tình cảm thơng qua các bài thơ câu chuyện. Vì vậy trẻ
nói năng mạch lạc, hứng thú với các tác phẩm văn học là một trong những
nhiệm vụ giáo dục mầm non có ảnh hưởng lớn đến việc giáo dục và phát triển
ngôn ngữ cho trẻ.
Với mong muốn mang những điều tốt đẹp nhất đến cho trẻ thơng qua các
hoạt động ở trường nói chung và các tác phẩm văn học nói riêng, là một giáo
viên mầm non khi lên kế hoạch tôi đã lựa chọn các tác phẩm văn học phù hợp
với lứa tuổi của trẻ và tình hình thực tế của đơn vị mình nhằm cung cấp những
kiến thức mới cho trẻ giúp nâng cao chất lượng dạy và học tại trường lớp mầm
non theo hướng “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Đây
cũng là nhiệm vụ trọng tâm của một người giáo viên mầm non trong giai đoạn
mới hiện nay.
II. Thực trạng vấn đề
- Thực hiện kế hoạch của Bộ giáo dục, năm học 2018-2019 là năm học tiếp
tục hưởng ứng và thực hiện nghiêm túc có hiệu quả chuyên đề “Xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non”. Riêng đối với trẻ
5 tuổi sẽ phải chuẩn bị kỹ hơn về mọi mặt để trẻ bước tiếp vào một mơi trường
hồn tồn mới lạ đó là mơi trường của trường tiểu học. Nhưng trẻ lại gặp khó
khăn trong phát triển ngơn ngữ nói chung và q trình làm quen với tác phẩm
văn học nói riêng. Chính vì vậy nhiệm vụ của người giáo viên mầm non không
chỉ giúp trẻ chiếm lĩnh được những kiến thức, những kĩ năng ở trường mầm non
mà cịn cần phải tạo cho trẻ có một tâm thế vững vàng, mạnh dạn, tự tin, sẵn
sàng bước vào lớp một một cách tốt nhất.

6

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Kết quả khảo sát cuối năm học 2018-2019 được thống kê cụ thể như sau:
Năm học 2018-2019. Với tổng số học sinh 5-6 tuổi là 25 cháu; trong đó nữ
12; dân tộc 20; nữ dân tộc 10. Khi chưa áp dụng sáng kiến
Đạt
Nội dung

Chưa đạt

Số trẻ đạt Tỉ lệ %

Số trẻ chưa
đạt

Tỉ lệ %

Trẻ nói rõ ràng,
mạch lạc

8/25

32

17/25

68

Trẻ đọc thơ, kể
chuyện diễn cảm

7/25

28

18/25

72

Trẻ biết kể truyện
sáng tạo.

6/25

24

19/25

76

Trẻ diễn đạt ý tốt

6/25

19/25

76

24

Thực tế trong giảng dạy cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non hiện nay
còn nhiều vấn đề cần khắc phục như: Sự am hiểu tính cách độ tuổi từng trẻ, cách
xây dựng kế hoạch, lựa chọn chỉ số, lối dẫn dắt lơi cuốn trẻ, đa số cịn dạy trẻ
theo hướng lấy giáo viên làm trung tâm, cô hướng dẫn nhiều, nói nhiều, trẻ ít
được thực hành, trao đổi, một phần cũng do đồ dùng đồ chơi ít, chưa đầy đủ để
trẻ hoạt động.
Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học hiện nay chưa mang lại kết
quả như mong muốn, những biện pháp đã sử dụng trước đây như dạy trẻ làm
quen văn học thông qua các hoạt động, tích hợp lồng ghép…chưa đạt hiệu quả
cao. 94,6% trẻ đều là con em nông dân dân tộc Êđê nên ít được sự quan tâm,
chăm sóc, bồi dưỡng của bố mẹ, trẻ còn nhút nhát, khả năng nhận thức cịn kém
cơng tác phối kết hợp của giáo viên với phụ huynh trong việc cho trẻ làm quen
với văn học cịn có nhiều hạn chế. Cơ sở vật chất khơng đảm bảo, chưa đáp ứng
được yêu cầu của ngành, đồ dùng đồ chơi chưa đảm bảo chưa đầy đủ, đồ dùng
phục vụ mơn văn học cịn hạn chế nên việc học tập của các cháu chưa đảm bảo.
Khi làm đồ dùng đồ chơi, giáo viên hạn chế về năng khiếu thẩm mỹ. Trong lớp
còn một số trẻ học yếu nên việc nhận thức còn hạn chế. Đa số giáo viên nắm
vững nội dung, phương pháp và chương trình dạy song việc vận dụng các
phương pháp, thủ pháp vào trong các tiết học để các tiết học đạt hiệu quả còn
chưa cao, nhiều giáo viên đã chú ý làm thế nào để nâng cao chất lượng của giờ
học nhưng do một số yếu tố chủ quan và khách quan nên kết quả dạy tiết học
còn ở nhiều mức độ khác nhau, có cơ giáo có khả năng về vẽ tranh nhưng khả
năng về ngôn ngữ và năng khiếu sư phạm lại còn hạn chế
7

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Trang thiết bị dạy học của nhà trường còn thiếu thốn: ví dụ như nhà trường
chưa có máy chiếu hoặc ti vi màn hình lớn để kết nối với máy tính để áp dụng
cơng nghệ thơng tin vào trong tiết dạy. Những yếu tố khách quan khác làm cho
thực trạng của đề tài còn tồn tại nhiều hạn chế.
Để tháo gỡ khó khăn này, tơi đã chọn phương pháp giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm, thiết kế môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và cách lập kế
hoạch trên quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.Vì vậy địi hỏi giáo viên
phải có trình độ chun môn cao, sáng tạo, năng động trong giảng dạy để trẻ
đạt được kết quả tốt nhất khi cho trẻ tự khám phá tìm tịi cái mới trong mọi hoạt
động ,để chất lượng giáo dục được nâng cao bản thân cô và trẻ cần phải cố
gắng hơn trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non
Nguyên nhân chủ quan:
Ưu điểm: Là một giáo viên mầm non yêu nghề mến trẻ, ham học hỏi,
ln tìm tịi vận dụng các biện pháp, hình thức đổi mới về các hoạt động nhằm
lơi cuốn trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động một cách chủ động. Thường
xuyên tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn và các đợt sinh hoạt chuyên đề,
các hội thi…để học tập và rút kinh nghiệm cho bản thân.
Hạn chế: Kinh nghiệm giảng dạy chưa lâu, sự tích lũy chun mơn cịn
nhiều hạn chế.
Ngun nhân khách quan:
Ưu điểm: Được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa
phương, hội cha mẹ học sinh và đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo của bộ phận
chuyên môn Phòng giáo dục và đào tạo cũng như Ban lãnh đạo nhà trường đầu

tư về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ, bộ phận chuyên môn luôn tạo mọi điều
kiện cho giáo viên tham gia các lớp tập huấn, chuyên đề, các chị em đồng
nghiệp luôn sẵn sàng hỗ trợ giúp đỡ tơi hồn thành tốt cơng tác của mình. Một
số cha mẹ học sinh quan tâm đến con em mình, ln có sự phối hợp với giáo
viên trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ, thường xuyên ủng hộ nguyên vật liệu
để làm đồ dùng, đồ chơi cho các cháu.
Hạn chế: Trường Mầm non Hoa Hồng là một trường quốc lập với
nhiệm vụ là thực hiện công tác giáo dục chất lượng ở cấp mầm non. Đơn vị
trường đóng thuộc vùng đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí thấp, chưa đảm bảo
được mức sống cho người dân. Một số bộ phận khơng nhỏ người dân chưa có
nhận thức đúng mức về vị trí vai trị, tầm quan trọng của việc đưa trẻ đến
trường đúng độ tuổi.
Hầu hết các cháu 5 tuổi đến trường phần đa chưa
học qua lớp 3 tuổi, 4 tuổi, các cháu còn bở ngỡ với tất cả các hoạt động ở
trường mầm non nói chung hoạt động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng.
Những yếu tố trên đã ảnh hưởng khơng nhỏ đến thực trạng, từ những gì tích
8

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

lũy, học hỏi được, qua những kinh nghiệm thực tế vận dụng nội dung, phương
pháp, hình thức tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua 3 năm
giảng dạy, cộng với việc nhìn nhận rõ thực trạng khách quan và chủ quan, chỉ
rõ ra các nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng đó.Vì vậy định hướng của bản
thân về việc giúp trẻ học tốt môn văn học tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa
Hồng là tiếp tục vận dụng và phát triển các biện pháp cũ để phát huy những

mặt mạnh, những thành công, những điểm mới để tận dụng những thuận lợi của
thực trạng và bổ sung những cái mới linh hoạt hơn, có hiệu quả hơn.
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Lựa chọn các biện pháp, giải pháp phù hợp với từng độ tuổi và tình hình
thực tế của đơn vị để giải quyết một số vấn đề khó khăn trong q trình giúp
trẻ tham gia vào hoạt động làm quen các tác phẩm văn học.
Hình thành ở trẻ các kĩ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ tiếng Việt rõ
ràng, mạch lạc.
Hình thành cho trẻ kĩ năng đọc thơ, kể truyện diễn cảm, sáng tạo…giúp
trẻ học tốt môn văn học theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Trẻ cảm nhận được những nội dung và giá trị nghệ thuật trong tác phẩm,
khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học.
Trẻ tham gia hoạt động ngày một chủ động hơn, không áp đặt, không gị
bó, trẻ có thể phát huy được năng lực và tính sáng tạo của bản thân trong q
trình tham gia vào các hoạt động.
Cha mẹ trẻ cảm nhận được sự thay đổi của con mình, từ đó có những suy
nghĩ tích cực hơn trong cơng tác phối hợp với nhà trường chăm sóc và giáo dục
trẻ.
* Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
- Giải pháp 1: Xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp tổ chức hoạt
động phù hợp cho trẻ làm quen với văn học theo hướng lấy trẻ làm trung
tâm
* Biện pháp1:Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, đặc điểm ngơn ngữ và hồn
cảnh gia đình của trẻ trong lớp để xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp tổ
chức hoạt động phù hợp cho trẻ làm quen với văn học
Giáo viên nghiên cứu đặc điểm tâm lí của trẻ, quan tâm đến vai trị dạy
học và có các kế hoạch cụ thể giúp trẻ tích cực trong các hoạt động hoạc tập
môn làm quen văn học.
9

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Như chúng ta đã biết mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, trẻ khác nhau
về thể chất, tình cảm, trí tuệ, tâm lý, hồn cảnh gia đình và văn hóa. Chính vì thế
nhiệm vụ của mỗi giáo viên mầm non là phải lựa chọn nội dung, xác định mục
tiêu và đổi mới trong hình thức tổ chức hoạt động, nhằm lơi cuốn sự tham gia
tích cực của trẻ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Đặc điểm tâm sinh lý của mỗi đứa trẻ là hoàn toàn khác nhau, mỗi trẻ có
sự hứng thú, cách học và tốc độ tiếp thu kiến thúc khác nhau nhưng chúng đều
có thể thành công nếu được giáo viên hướng dẫn một cách rõ ràng, linh hoạt
trong cách nghỉ, cách nhận thức mà người giáo viên cần truyền đạt. Vì vậy điều
cần thiết là chúng ta phải nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lý của từng trẻ để từ
đó có kế hoạch cũng như biện pháp giáo dục cụ thể phù hợp với đặc điểm phát
triển của trẻ.
Ngay từ đầu năm học tôi xác định khă năng nhận thức của trẻ trong lớp
và phân loại theo từng nhóm, tìm hiểu hồn cảnh gia đình, đặc điểm tâm sinh lý
và ngơn ngữ của trẻ. Đối với trẻ, tuy cùng độ tuổi nhưng sự phát triển tâm sinh
lý trẻ sẽ không đồng đều, có cháu thì nhanh nhẹn, hoạt bát, nói năng lưu lốt và
tiếp thu nhanh nhẹn. Trái lại, có trẻ trong giao tiếp nói năng chưa biết diễn đạt
ý nghĩ của mình rõ ràng bằng ngơn ngữ, thể hiện chưa trọn câu, trọn nghĩa. Do
vậy, địi hỏi cơ giáo phải hiểu được đặc điểm tâm lý từng trẻ. Từ đó xây dựng
kế hoạch và lựa chọn những biện pháp hướng dẫn, rèn luyện, đề tài sao cho phù
hợp với từng đối tượng. Tôi xây dựng kế hoạch theo ngày, tuần, tháng mục
đích để theo dõi sự phát triển và khả năng lĩnh hội kiến thức của trẻ một cách
trọn vẹn hơn.
Cùng với việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý và đặc điểm phát triển ngơn

ngữ của trẻ cơ giáo cịn chú ý đến hồn cảnh gia đình của trẻ, bởi gia đình
chính là cái nơi hình thành và ni dưỡng nhân cách con người.
Về hồn cảnh gia đình: Mỗi trẻ có mỗi hồn cảnh khác nhau, vì vậy cơ
giáo cần có sự quan tâm, tìm hiểu hồn cảnh, gia đình của trẻ để có sự lựa chọn
phương pháp giáo dục phù hợp và phối hợp với gia đình trong cơng tác chăm
sóc và giáo dục trẻ. Sau khi tìm hiểu gia đình trẻ…Nắm được đặc điểm tâm lý
và đặc điểm ngôn ngữ của trẻ, căn cứ vào nhu cầu học tập của trẻ, những điều
kiện sẵn có ở địa phương để lựa chọn các tác phẩm văn học có nội dung phù
hợp.
Chuẩn bị tốt cho trẻ về mặt tâm lý, đổi mới hình thức và phương pháp
giáo dục theo hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ chủ động, tự chủ
trong các hoạt động là điều vô cùng quan trọng, trẻ có một tinh thần tốt, ln
thoải mái, vui vẽ, hứng thú tham gia mọi hoạt động, giải quyết tốt nhiệm vụ cơ
giao, khơng những vậy trẻ cịn được tự trải nghiệm và xử lý những tình huống
xảy ra trong q trình tham gia hoạt động, trẻ khơng bị gị bó, áp đặt…điều này
10

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

giúp trẻ có thêm niềm tin khi tham gia vào các hoạt động nói chung và hoạt
động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng.
Ví dụ : Với những trẻ thơng minh nhanh nhẹn, chỉ bằng lời nói, câu đố,
câu hỏi gợi mở hoặc hình ảnh trên màn hình trẻ đã hiểu ra. Nhưng đối với trẻ
chậm chạp, nhút nhát, cơ cần có kế hoạch chuẩn bị những câu hỏi ngắn gọn, đơn
giản, dễ hiểu và dành nhiều thời gian quan tâm đến trẻ nhiều hơn. Đặc biệt chú ý
đến việc sửa sai đối với những trẻ đồng bào những trẻ có hồn cảnh khó khăn ít

được va chạm với các bạn cịn nói ngọng, nói lắp.
*Biện pháp 2: Tìm hiểu về đặc điểm vốn từ của trẻ
Vốn từ của trẻ bước đầu còn nghèo nàn trẻ ngại giao tiếp với cô giáo, với
bạn, chưa hiểu nghĩa của câu hoặc của từ…
Ví dụ: Có trẻ hay sai dấu ngã nói thành dấu hỏi (“Mũ” nói thành “mủ”“cái mủ”).“Sữa” trẻ nói thành “sửa” – ( uống sửa). Lại có trẻ hay ngọng nguyên
âm: L phát âm thành N, S phát âm thành X…. Cơ có thể sửa tật của trẻ bằng
cách: cô phát âm câu mẫu nhiều lần những câu có chứa thanh nguyên âm hay
phụ âm đầu mà trẻ hay sai, trẻ thực hành nói theo mẫu của cơ. Cho trẻ phát âm
những từ nói về đồ vật, cảnh vật, con vật v.v….có chứa những âm liên quan đến
lỗi của trẻ như: cái mũ, bé ngã, lá xanh, con sâu.
Ví dụ: Cơ hỏi trẻ con ăn sáng chưa?Trẻ trả lời “chưa”…
Trước những tình huống trên cơ giáo giúp trẻ nhận định đâu là câu hỏi
của cô, đâu là câu trẻ cần trả lời, khuyến khích trẻ sử dụng câu có nghĩa, cơ
giáo sử dụng những câu hỏi mở để kích thích tư duy của trẻ khi trẻ trả lời cơ,
hạn chế sử dụng những câu hỏi đóng như: “có- khơng”
Với những trẻ nói năng khơng lưu lốt, một phần do đặc điểm cá tính,
nhưng một phần có lẽ cũng vì vốn từ của trẻ cịn nghèo. Với những trẻ này, cô
nên rèn luyện và cung cấp vốn từ cho trẻ bằng cách tạo cơ hội cho trẻ được giao
tiếp nhiều với cô, với bạn như: Thường xuyên cho trẻ được trả lời những câu hỏi
từ đơn giản đến phức tạp của cô trong giờ học, giờ chơi. Bên cạnh đó cần tạo
tình huống và điều kiện cho trẻ được giao tiếp với bạn thông qua hoạt động vui
chơi, học tập, qua trò chơi phân vai, vận động, dân gian … từ đây trẻ sẽ nghe
bạn đọc, cô đọc và đọc theo. Như vậy sẽ giảm đi phần nào những lời nói ngọng.
*Biện pháp 3: Xây dựng kế hoạch phù hợp với tình hình thực tế của lớp
Vào đầu năm học, khi lên kế hoạch cho chủ đề trường mầm non, cơ giáo
chọn những bài thơ, câu truyện có nội dung phù hợp với chủ đề, phù hợp với đặc
điểm, nhận thức của trẻ. Thông qua các bài thơ, câu truyện cô giáo kết hợp luyện
tập các bài tập cho trẻ như bài tập phát âm, bài tập nói, bài tập tai nghe cho trẻ
qua hình thức “Học bằng chơi, chơi mà học”. Các chủ đề tiếp theo cô giáo tiếp
11

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

tục lựa chọn những tác phẩm văn học với nội dung yêu cầu cao hơn, thực hiện
và lồng ghép các bài tập phát triển vốn từ cho trẻ. Ở các bài tập này lời hướng
dẫn của cô cần phải nói rõ ràng, giải thích nghĩa của từ khó giúp cho trẻ hiểu,
nhớ và vận dụng được từ để đặt câu. Để đẩy mạnh sự phát triển khả năng vận
động các cơ quan phát âm cần tập cho trẻ các bài tập luyện cơ quan phát âm
thích hợp, Thiết kế những trị chơi luyện tai nghe, luyện trí nhớ, những trị chơi
giúp trẻ nói đúng ngữ pháp, nói mạch lạc như: Trị chơi Tơi là ai, bé u thơ, bé
chọn vai nào, ai nói đúng, truyền tin…
Cho ví dụ: Với truyện “Chú Dê Đen”. Dê trắng là con vật nhút nhát, cô
kể giọng nhỏ, chậm, yếu ớt và ngắt quãng. Dê đen dũng cảm, thơng minh, cơ kể
với giọng bình tĩnh, cường độ âm thanh mạnh mẽ, thể hiện sự đanh thép. Giọng
Sói thì hách dịch, qt nạt, sau chuyển dần sang lo lắng, ngần ngừ. Khi kể nhất
thiết phải đảm bảo nội dung cốt chuyện, biết kết hợp hài hoà ánh mắt, nét mặt,
cử chỉ, điệu bộ và khéo léo sử dụng giáo cụ trực quan. Thống nhất giữa lời nói
và hành động. Đặt câu hỏi để trẻ suy nghĩ trả lời, hoặc dùng tranh ảnh, mơ hình
rối để cùng đàm thoại về nội dung cốt truyện. Câu hỏi phải ngắn gọn, rõ ràng
đảm bảo tính hệ thống và logic từ đầu đến cuối, câu hỏi từ dễ đến khó, kích
thích trẻ tư duy, câu hỏi mang tính sáng tạo, khơng dùng câu hỏi mà trẻ chỉ trả
lời có hoặc không
- Giải pháp 2: Tổ chức các tiết học nhẹ nhàng lôi cuốn trẻ
Để lôi cuốn trẻ tham gia vào hoạt động học một cách nhẹ nhàng, hứng
thú trước hết người giáo viên ngồi tình u nghề, mến trẻ cần phải có năng lực
sư phạm, có kiến thức, có trình độ chun mơn vững vàng, có hiểu biết về tâm

lý trẻ. Đối với trẻ mầm non “Học mà chơi, chơi mà học” trẻ làm trung tâm cô
chỉ là người hướng dẫn, gợi ý. Tất cả trẻ trong học tập đều thật sự thoải mái,
khơng bị gị bó mà giáo viên biết lựa chọn những biện pháp tổ chức thích hợp
giúp tất cả trẻ đều hứng thú và hoạt động học tập một cách tích cực. Nhằm đáp
ứng được những vấn đề trên bản thân tôi không ngừng học tập, nghiên cứu tài
liệu và sưu tầm những “Nghệ thuật lên lớp” để tổ chức tiết học một cách linh
hoạt, sinh động, tạo cơ hội cho trẻ được trãi nghiệm, khám phá và tích cực
tham gia vào các hoạt động giáo dục và phát triển riêng của trẻ:
*Biện pháp 1: Tổ chức dạy trẻ đọc diễn cảm tác phẩm văn học
Để tiết văn học diễn ra nhẹ nhàng, cuốn hút trẻ thì giáo viên lên lớp cần
phải có thủ thuật dẫn dắt bài học , muốn truyền thụ một tác phẩm văn học đến
trẻ trước hết giáo viên phải tự rèn luyện và nắm được các thủ thuật đọc, kể, phải
nghiên cứu, phân tích kĩ tác phẩm thì mới sử dụng đúng giọng điệu, ngắt nhịp và
cường độ ngôn ngữ, âm thanh phù hợp với trẻ, qua bài thơ cung cấp cho trẻ
những nội dung gì, giáo dục trẻ như thế nào?

12

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Ví dụ: Bài thơ “Hoa kết trái”. Bài thơ ngắt nhịp 2/2, khi đọc diễn cảm cô
nhấn mạnh ở các tính từ chỉ màu sắc như “Tim tím”, “Vàng vàng”, “Chói
chang”… Trẻ sẽ hình dung ra đặc điểm nổi bật của hoa Cà, hoa Mướp, hoa Lựu
và gây ấn tượng đặc biệt với trẻ về những màu sắc ấy. Trước kia trẻ mới chỉ biết
đến màu tím, màu vàng, màu đỏ… Nhưng qua bài thơ trẻ có những khái niệm
mới về màu sắc màu “Tim tím”, màu “Vàng vàng”, màu “Đỏ chói chang” là

màu như thế nào? Đó là màu đặc trưng của những loại hoa nào, Trẻ biết những
loại hoa nào kết trái, và muốn hoa kết trái thì trẻ khơng được làm gì.
Khi tổ chức cho trẻ đọc thơ dưới nhiều hình thức: Đọc luân phiên theo tổ,
nhóm, đọc đối đáp giữa các tổ, giữa cơ và trẻ, đọc thơ qua tranh minh họa, tranh
chữ, đọc thơ phối hợp với các động tác minh họa… làm cho tiết học sinh động.
Ngồi ra để thực hiện có hiệu quả các hoạt động cô và trẻ cùng nhau
chuẩn bị đồ dùng dạy học phù hợp với chủ đề, sử dụng những nguyên vật liệu
mở, sẵn có ở trường (lớp), ở địa phương điều này theo tôi nghĩ là rất cần thiết
vì nó tạo cho trẻ sự hứng thú qua những tiết học giúp trẻ nắm bắt được nội
dung bài thơ, câu truyện. Trẻ biết cách đọc thơ, kể truyện cũng như biết trả lời
câu hỏi của cô và chơi trị chơi thành thạo…Điều này đã góp phần khơng nhỏ
trong q trình phát triển ngơn ngữ của trẻ nói riêng và phát triển tồn diện nói
chung thú hơn khi được sử dụng những đồ dùng gần gũi, thân quen.
*Biện pháp 2: Tổ chức dạy trẻ kể chuyện qua tác phẩm văn học:
Hiểu được đặc tính của trẻ, đặc biệt với sự áp dụng chương trình lấy trẻ
làm trung tâm địi hỏi một giờ hoạt động phải nhẹ nhàng và chủ động trên trẻ
nhiều hơn, trong đó người giáo viên chỉ là người định hướng cho trẻ, dẫn dắt
trẻ tới nội dung của bài thơ hoặc câu chuyện để trẻ hiểu và cảm nhận được
những bài học ẩn trong mỗi tác phẩm văn học, cô là người hướng dẫn, gợi ý trẻ
trả lời những câu hỏi đàm thoại về nội dung bài thơ, câu chuyện.
Đối với kể chuyện thì lời kể rõ ràng mạch lạc và diễn cảm (Khơng nói
ngọng, nói lắp, không dùng từ địa phương). Chú ý sử dụng ngơn ngữ, giọng kể
phù hợp với tính cách nhân vật .
Ví dụ: Với truyện “Chú Dê Đen”. Dê trắng là con vật nhút nhát, cô kể
giọng nhỏ, chậm, yếu ớt và ngắt quãng. Dê đen dũng cảm, thông minh, cô kể với
giọng bình tĩnh, cường độ âm thanh mạnh mẽ, thể hiện sự đanh thép. Giọng Sói
thì hách dịch, qt nạt, sau chuyển dần sang lo lắng, ngần ngừ. Khi kể nhất thiết
phải đảm bảo nội dung cốt chuyện, biết kết hợp hài hoà ánh mắt, nét mặt, cử chỉ,
điệu bộ và khéo léo sử dụng giáo cụ trực quan. Thống nhất giữa lời nói và hành
động. Đặt câu hỏi để trẻ suy nghĩ trả lời, hoặc dùng tranh ảnh, mơ hình để cùng

đàm thoại về nội dung cốt truyện. Câu hỏi phải ngắn gọn, rõ ràng đảm bảo tính
hệ thống và logic từ đầu đến cuối, câu hỏi từ dễ đến khó, kích thích trẻ tư duy,
câu hỏi mang tính sáng tạo, khơng dùng câu hỏi mà trẻ chỉ trả lời có hoặc khơng.
13

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Ví dụ: Với câu truyện “Tích chu”, giáo viên đặt câu hỏi để trẻ tư duy:
“Nếu con là cậu bé, con sẽ làm thế nào?”
Câu hỏi mang tính sáng tạo:
Cho trẻ đặt tên sáng tạo cho bài thơ, câu chuyện.
Ví dụ: Trong bài thơ “Tết đang vào nhà” giáo viên đặt câu hỏi cho trẻ
“Con đặt tên khác cho bài thơ này là gì?”
Q trình đàm thoại, cơ có thể yêu cầu trẻ thể hiện tính cách nhân vật
bằng ngữ điệu, cử chỉ giống như thể hiện một vai diễn, như vậy đã góp phần
giảm bớt sự gị bó, căng thẳng, tạo khơng khí sơi nổi, nhẹ nhàng, thoải mái cho
phần đàm thoại. Khi trẻ đã cảm nhận được câu chuyện, sau phần kể chuyện, để
tạo cơ hội cho trẻ được thể hiện khả năng của mình, cơ tổ chức cho trẻ kể lại
truyện dưới nhiều hình thức:
Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động làm quen văn học, chủ đề “Các hiện
tượng tự nhiên” đề tài: Truyện “Giọt nước tí xíu”,cơ tổ chức cho trẻ đi đến
vườn cổ tích, sau đó dẫn dắt trẻ vào hoạt động. Để tạo sự hứng thú cho trẻ cơ sử
dụng chính góc trang trí của chủ đề để kể truyện cho trẻ nghe, lời cô kể cần
phải rõ ràng và thể hiện nổi bật tính cách của từng nhân vật, khơng nói
ngọng… Khi đặt câu hỏi đàm thoại, cô lựa chọn câu hỏi vừa sức với trẻ, từ dễ
đến khó, động viên khen trẻ khi trẻ trả lời đúng, gợi ý cho trẻ khi trẻ trả lời

chưa đúng, cho trẻ lự chọn hình thức kể chuyện mà trẻ thích, khơng áp đạt trẻ,
ln khuyến khích sự sáng tạo của trẻ. Trị chơi củng cố cho hoạt động nhẹ
nhàng, linh hoạt nhưng không kém sự lôi cuốn trẻ, đảm bảo tất cả trẻ trong lớp
đều được tham gia.
Cô kể, cháu tham gia, thực hiện bằng cách trả lời những đoạn đối thoại.
Cháu kể lại truyện hoặc đóng kịch thể hiện vai các nhân vật với sự giúp đỡ của
cô, với những cháu nhút nhát, chưa mạnh dạn cơ động viên, khích lệ trẻ tham
gia vai diễn cùng với các bạn mạnh dạn, tự tin.
Cho trẻ kể lại truyện kết hợp minh hoạ tranh.
Và dù kể dưới hình thức nào, cơ cũng cần lưu ý việc sửa sai kịp thời cách
phát âm, cách diễn đạt thể hiện các nhân vật của trẻ.
Để tổ chức tiết học đạt hiệu quả cao cần đầu tư cho việc nghiên cứu tác
phẩm, để xác định mục đích yêu cầu của từng thể loại mà sử dụng phương pháp
truyền thụ cho phù hợp.

14

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Ngồi ra, cơ nên tham khảo thêm các chương trình dành cho thiếu nhi
như: vườn cổ tích, khoa học và giáo dục…
- Giải pháp 3: Tạo môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong
hoạt động làm quen Văn học
Biện pháp 1: Quan tâm đến trẻ và tạo mọi điều kiện để trẻ được học qua
thực tế, qua việc làm, qua khám phá tìm tịi.
Để trả lời câu hỏi : “Vì sao cần dạy trẻ theo hình thức “Lấy trẻ làm trung

tâm ”?. Vì con người chỉ muốn nghe và làm những gì mà bản thân chưa biết, trẻ
em cũng vậy, chúng chỉ tích cực hoạt động khám phá, tìm tịi, thích học cái chưa
thấy và chưa biết.
Vậy muốn trẻ học tập tích cực thì giáo viên khơng nên dạy trẻ những gì
trẻ đã biết mà phải dạy cái mà trẻ cần, điều mà trẻ thích nghe, hoặc giáo viên cần
hỗ trợ cho trẻ thực hiện được ý tưởng mà trẻ phát minh được. Thế nên mọi hoạt
động phải hướng vào trẻ, nghĩa là lấy trẻ làm trung tâm của quá trình giáo dục.
Để thay đổi hiện trạng trên, đề tài nghiên cứu này đã hướng dẫn tôi cách
bố trí mơi trường hoạt động, cách tổ chức xây dựng các hoạt động cho trẻ theo
hướng lấy trẻ làm trung tâm.
Tổ chức hoạt động luôn đặt trẻ vào trung tâm của q trình giáo dục, có
nghĩa là tạo mọi cơ hội cho trẻ được tham gia vào các hoạt động như:
Trải nghiệm: Trẻ được học qua thực tế, qua việc làm, qua khám phá tìm
tịi.
Giao tiếp: Chia sẻ với bạn và học từ mọi người.
Suy ngẫm: Suy nghĩ và vận dụng những điều đã lĩnh hội áp dụng vào việc
giải quyết vấn đề.
Trao đổi: Diễn đạt và chia sẻ suy nghĩ và nhu cầu khám phá của bản thân.
Giải quyết vấn đề: Tìm ra hướng giải quyết để đạt được kết quả trong quá
trình chơi và học.
Giáo viên chỉ là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi mở giúp trẻ được chiếm
lĩnh tri thức.
Đối với nhà giáo dục, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là
phương tiện, là điều kiện để phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi.
Đối với phụ huynh và xã hội, q trình xây dựng mơi trường giáo dục sẽ
thu hút được sự tham gia của các bậc phụ huynh và sự đóng góp của cộng đồng
15

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

xã hội. Và việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là khâu vô
cùng qua trọng. Để xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tơi
bám sát các tiêu chí sau:
- Đảm bảo an toàn về mặt tâm lý cho trẻ và trẻ thường xuyên được giao
tiếp, thể hiện mối quan hệ thân thiết giữa trẻ với trẻ và trẻ với những người
xung quanh.
- Hành vi, cử chỉ, lời nói, thái độ của giáo viên đối với trẻ và những
người khác luôn mẫu mực để trẻ noi theo.
- Môi trường vật chất trong lớp, ngoài lớp đáp ứng nhu cầu, hứng thú
chơi của trẻ, tạo điều kiện cho tất cả các trẻ có thể chơi mà học, học bằng chơi,
phù hợp với điều kiện thực tế.
- Các khu vực trong nhà trường được quy hoạch theo hướng tận dụng các
không gian để cho trẻ hoạt động phù hợp, linh hoạt, phong phú, các góc hoạt
động trong lớp và ngồi lớp mang tính mở, tạo điều kiện cho trẻ dễ dàng lựa
chọn và sử dụng sự vật, đồ vật, đồ chơi để thực hành, trãi nghiệm.
- Khuyến khích trẻ có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau; tạo điều
kiện cơ hội cho trẻ hoạt động, trãi nghiệm, khám phá với nhiều hình thức khác
nhau, phát triển toàn diện.
-Tạo những điều kiện, cơ hội, tận dụng hồn cảnh, tình huống thật cho
trẻ hoạt động trải nghiệm, khám phá trong mơi trường an tồn.
*Biện pháp 2:Tạo mơi trường trong và ngồi lớp học lơi cuốn trẻ
- Mơi trường giáo dục gồm mơi trường ngồi lớp học và mơi trường
trong lớp học
+ Mơi trường ngồi lớp học:
Mơi trường ngồi lớp học là yếu tố góp phần tích cực trong các hoạt
động nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục tồn diện trẻ. Khi cho trẻ tham gia

hoạt động ngồi trời cơ giáo có sự chuẩn bị trước cho trẻ về môi trường hoạt
động, đồ dùng, đồ chơi...Sân bãi sạch sẽ, đảm bảo tầm nhìn bao qt trẻ, đảm
bảo an tồn cho trẻ hoạt động, có đồ dùng đồ chơi phù hợp, tận dụng và sử
dụng có hiệu quả
các đồ dùng bằng nguyên vật liệu mở sẵn có ở địa phương…
Dưới sự chỉ đạo của nhà trường các cô giáo đã vận động cha mẹ trẻ ủng
hộ ngày công cũng như 1 số nguyên vật liệu sẵn có ở thơn bn như tre, nứa,
rơm, rạ, lốp xe hỏng…để xây dựng các khu hoạt động ngoài trời cho trẻ.
16

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Bên cạnh đó giáo viên kết hợp với cha mẹ trẻ cùng nhau xây dựng khu
vui chơi với các nhân vật cổ tích, hay cịn gọi là “vườn cổ tích”, “sân khấu
ngồi trời”, vườn rau của bé, vườn hoa của bé…thơng qua vườn cổ tích hay sân
khấu ngồi trời… sẽ giúp trẻ nhập vai vào các nhân vật trong câu truyện một
cách tốt hơn hay biểu diễn đọc thơ hay hơn, diễn cảm hơn bên cạnh đó cịn giúp
trẻ được trãi nghiệm và thể hiện những năng khiếu sẵn có của bản thân trẻ.
Ví dụ: Đến với “ Vườn hoa của bé” Cô và trẻ được quan sát các loại hoa
trong vườn, trẻ có thể gọi tên các loại hoa và nói được màu sắc của các loại hoa
đó, điều này giúp trẻ nhớ sâu hơn về các đặc điểm của loại hoa và khi cô dạy
trẻ đọc thơ (kể chuyện) về các loại hoa như bài thơ Hoa đào Hoa mai, Hao cúc
vàng…hay câu truyện Sự tích Hoa hồng, sự tích hoa Mào gà…lúc này trẻ đã có
được những hiểu biêt về các loại hoa và sẽ giúp trẻ hứng thú hơn, chủ động hơn
trong quá trình tham gia hoạt động

Một số cơng trình phụ huynh và cơ giáo cùng làm, góp phần tạo mơi trường
hoạt động cho trẻ thêm đa dạng và phong phú
Hay với câu truyện Bạch Tuyết và Bảy Chú lùn, trong hoạt động ngoài
trời cơ có thể dẫn dắt trẻ đến khu vườn cổ tích, cho trẻ đóng vai và thể hiện lại
lời các nhân vật trong câu truyện, lúc này trẻ như được hịa mình vào thế giới cổ
tích, được ngồi trên chiếc chõng tre hay chui ra chui vào ngôi nhà tranh xinh xắn
do bố, mẹ của mình làm…điều này sẽ góp phần giúp trẻ hứng thú hơn tích cực
hơn khi tham gia hoạt động.
Trước kia với hoạt động dạy trẻ đọc thơ (kể chuyện) cho trẻ nghe với cách
dạy truyền thống cô và trẻ cùng ngồi trong lớp, cô đọc thơ (kể chuyện) cho trẻ
nghe. Giờ đây khi mơi trường ngồi lớp học được cải thiện và xây dựng đa
dạng, phong phú thì việc cơ giáo dạy trẻ đọc thơ (hay kể chuyện) cho trẻ ở mơi
trường
này đã góp phần khơng nhỏ đến chất lượng giáo dục cho trẻ nói chung và hoạt
động cho trẻ làm quen văn học nói riêng.
17

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

+ Môi trường trong lớp học:
Ngay từ đầu năm học nhà trường lên kế hoạch cụ thể cho từng chủ đề, sau
đó huy động nhân lực của các lớp làm tranh trang trí chủ đề treo ở tường, làm
tranh ở góc tuyên truyền cho cha mẹ được hiểu về chủ đề con mình được học, từ
đó cha mẹ trẻ cung cấp thêm một số nội dung về văn học liên quan đến các chủ
đề trẻ học.
Cô và trẻ cùng tạo ra những bức tranh to, tranh truyện cổ tích, tranh trang

trí góc sách truyện đẹp mắt, lơi cuốn hấp dẫn trẻ giúp trẻ u thích mơn làm
quen văn học. Tôi đã lựa chọn nội dung, xác định mục tiêu và đổi mới trong
hình thức tổ chức hoạt động, nhằm lơi cuốn trẻ tham gia tích cực vào hoạt động
của từng đề tài nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện cho trẻ. Mơi
trường trong lớp học có vai trị quan trong khơng kém mơi trường bên ngồi lớp
học. Trong lớp học khơng thể thiếu những góc chơi của trẻ, ngay từ đầu năm
học cô giáo đã lên kế hoạch thiết kế những góc chơi phù hợp với khơng gian của
lớp học, phân chia khơng gian và vị trí các khu vực phù hợp với diện tích lớp.
Để tạo sự hứng thú cho trẻ khi chơi cô giáo đã sắp xếp các góc chơi một các
khoa học với nhiều đồ chơi đa phần sử dụng bằng nguyên vật liệu mở (như: lá
cây, hột, hạt, hộp sữa…), có sản phẩm mua sẵn và sản phẩm cô với trẻ tự làm…
đồ chơi được cô giáo để ngang tầm mắt và vừa tầm tay của trẻ, giúp trẻ dễ quan
sát, dễ lấy và cất… Đồ chơi cho trẻ là những đồ chơi quen thuộc, gần gũi với
cuộc sống thực hàng ngày của trẻ; phản ánh kinh nghiệm, văn hóa của địa
phương; các góc ln có sự thay đổi theo hình thức trang trí mở để tạo ra sự hấp
dẫn mới lạ đối với trẻ.
Ví dụ: Thơng qua góc truyền thống giúp trẻ hiểu hơn về văn hóa vùng
miền như: Văn hóa cồng chiêng Tây nguyên; văn hóa nhà dài Ê dê…Trẻ biết
được một số nghề truyền thống ở địa phương như: Nghề dệt thổ cẩm, nghề đan
tre, làm rượu cần…Trẻ tự hào về truyền thống dân tộc, có ý thức bảo vệ di sản
văn hóa dân tộc.

18

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

Các góc chơi của bé được trang trí theo hình thức mở
Sau khi đóng chủ đề trước và mở chủ đề mới, cô và trẻ cùng thống nhất
cách xây dựng mơi trường trong lớp theo chủ đề, sau đó huy động các nguyên
vật liệu sẵn có, nguyên vật liệu phế thải dẽ tìm ở địa phương để làm ra những
đồ dùng đồ chơi mang tính giáo dục cao nhưng đảm bảo an tồn cho trẻ.
Trong các nhóm lớp cơ chú ý quan tâm đến môi trường chữ viết tiếng
Việt, chữ viết to, rõ, đúng quy định. Đối với trẻ 5 tuổi ưu tiên môi trường chữ
số và chữ viết.
Cho trẻ tham gia vào vào hoạt động trang trí các góc cùng với cơ, vì đây
chính là cơ hội tốt để cô truyền tải cách thức, kĩ năng cho trẻ mà không áp đặt
trẻ, trẻ thể hiện một cách tự nhiên, chủ động, sáng tạo. Trang trí ở góc mở có
sản phẩm của cơ và của trẻ thật sự phong phú và đa dạng.
Có thể nói việc xây dựng mơi trường giáo dục trong trường mầm non là
thực sự cần thiết và quan trọng. Nó được ví như người giáo viên thứ hai trong
công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt
động của trẻ, thơng qua đó, nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển
tồn diện. Một mơi trường sạch sẽ, an tồn, có sự bố trí khu vực chơi, học tập
trong lớp và ngoài trời phù hợp, thuận tiện có ý nghĩa to lớn khơng chỉ đối với
sự phát triển thể chất của trẻ, mà còn thỏa mãn nhu cầu nhận thức, mở rộng
hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo. Mơi trường giao
tiếp cởi mở, thân thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ sẽ tạo cơ hội cho trẻ
được trãi nghiệm, chia sẻ nhờ vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt
động phối hợp nhịp nhàng hơn và hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu
trường, yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè hơn.
Thực tế cho thấy việc tổ chức các hoạt động theo hướng lấy trẻ làm
trung tâm đã tạo ra một không gian mở cho trẻ, khuyến khích trẻ phát triển tư
19

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

duy và phương pháp giải quyết vấn đề. Nếu trẻ được tạo nhiều cơ hội tự tham
gia trải nghiệm khám phá, giải quyết được một số tình huống có vấn đề thì như
vậy trẻ đã có thể được phát triển tư duy sáng tạo, giúp trẻ có nhiều cơ hội phát
triển ngơn ngữ, tình cảm xã hội, phát triển thẩm mỹ, thể chất, phát triển nhận
thức. Những lợi ích đó có liên hệ trực tiếp với phương pháp dạy của các giáo
viên, đó chính là các biện pháp tổ chức các hoạt động cho trẻ theo hướng lấy trẻ
làm trung tâm
Qua biện pháp trên giúp cho giáo viên có thêm những kinh nghiệm sắp
xếp, bố trí, chuẩn bị cho mơi trường hoạt động ngồi trời, mơi trường trong lớp
học cũng như tận dụng triệt để và sử dụng có hiệu quả các phương tiện sẵn có ở
địa phương giúp xây dựng mơi trường hoạt động của trẻ nói chung và mơi
trường cho trẻ làm quen với văn học nói riêng một cách khoa học nhằm thu
được những kết quả cao trong quá trình trẻ hoạt động.
- Giải pháp 4: Tổ chức tiết học linh hoạt, lồng ghép tác phẩm văn học
trong các giờ học và mọi lúc, mọi nơi.
*Biện pháp1: Sáng tạo trong hoạt động dạy học, lồng ghép tích hợp
các mơn học đảm bảo tính khoa học
Do đặc điểm tâm, sinh lý cuả trẻ phát triển chưa hoàn thiện, vốn từ cịn
nghèo, trí nhớ có chủ định, khả năng phát âm, khả năng diễn đạt cịn hạn chế.
Vì vậy, trong q trình hướng dẫn các mơn học khác, cô cần biết lồng ghép
kiến thức văn học vào, nhằm củng cố kiến thức đã học, đồng thời luyện khả
năng phát âm, cách diễn đạt cho trẻ. Hơn nữa, tích hợp với các môn học khác
sẽ làm cho tiết học trở nên sôi động, hấp dẫn và tránh đi sự nhàm chán, tẻ nhạt
đối với trẻ .Giờ đón trẻ cơ luôn vui vẻ, tạo sự gần gũi, yêu thương trẻ, nhắc nhở
trẻ cất đồ dùng đúng nơi qui định. Cô trị chuyện thân mật tạo sự gần gũi giữa
cơ và trẻ, cho trẻ chơi cùng cơ, cơ có đặt câu đố vui cho trẻ trả lời, cho trẻ đọc

các bài thơ, hát bài hát trong chủ đề, trẻ đọc đúng, hát đúng cô tuyên dương
khen trẻ động viên trẻ trước các bạn…
Các mơn học trong chương trình ln có sự tương hỗ lẫn nhau “Làm quen
với Văn học” được lồng ghép với các môn học khác và ngược lại, quá trình tổ
chức tiết học văn học, các mơn học khác cũng được tích hợp, đan xen một cách
hợp lý và chặt chẽ dưới nhiều hình thức phong phú, đa dạng và hấp dẫn.
Ví dụ: Trong hoạt động đi dạo ngồi trời, cô cho trẻ vừa đi, vừa đọc
những bài thơ đã học theo chủ đề hoặc quây quần dưới bóng mát, tổ chức cho trẻ
đọc thơ theo nhóm đối đáp với nhau, làm quen với những bài đồng dao, ca dao
nói về thiên nhiên đất nước, về tình cảm gia đình, những câu thơ đốn tên nhân
vật, con vật… cũng có thể cho trẻ xem truyện tranh, kể chuyện theo tranh, dùng
phấn vẽ lên sân những nhân vật trong truyện cổ tích mà cháu thích, dùng các
ngun vật liệu có sẵn trong sân trường như lá cây, cành cây,…để xếp, cắt thành
20

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

những con vật trong các câu chuyện đã học hoặc cho trẻ làm quen với những bài
thơ, câu chuyện sắp học… Qua đó làm giàu vốn từ, sự hiểu biết, rèn kỹ năng đọc
thơ, kể chuyện phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo và khả năng phán đoán ở trẻ.
Hay khi cho trẻ chơi ở các góc chơi cơ có thể gợi ý cho trẻ quan sát góc chủ đề
thơng qua góc chủ đề hỏi trẻ có biết bài thơ hay câu truyện nào có nội dung
tương tự như góc chủ đề (Cơ gợi ý cho trẻ, khơi gợi những bài thơ, câu
truyện mang nội dung liên quan đến hình ảnh)..
+ Lồng ghép với mơn Giáo dục phát triển thể chất:
Ví dụ qua đề tài: Bật xa 50 cm và trị chơi vận động chuyền bóng qua đầu

giáo viên dạy theo câu chuyện “Cơ bé qng khăn đỏ” có kèm theo lời kể như
các con sẽ hóa thân thành cơ bé qng khăn đỏ, bật qua dịng suối này để mang
bánh đến thăm bà ngoại, sau khi vượt qua chướng ngại vật rồi các cô bé quàng
khăn đỏ sẽ chia ra làm 2 đội để thi chuyền bánh qua đầu xem đội nào mang được
nhiều bánh đến cho bà nhé.
+ Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động làm quen với tốn.
Ví dụ: Vào đầu các giờ học “ Làm quen với tốn”; “Tạo hình” cơ có thể
cho trẻ đọc các b ài thơ đã học. Như vậy, vừa là để ổn định lớp học, vừa có tác
động củng cố kiến thức cho trẻ. Hoặc cho trẻ đọc thơ, ca dao, đồng dao trong
quá trình tổ chức tiết học. Chẳng hạn: Khi chuyển tiếp giữa phần này với phần
khác của tiết học, làm thay đổi bầu khơng khí, và có tác dụng luyện kỹ năng đọc
thơ, luyện phát âm.Chủ đề Thế giới thực vật, tết và mùa xuân, đề tài: Chia nhóm
có 9 đối tượng thành 2 phần. Với đề tài này cô và trẻ chuẩn bị nhiều đồ dùng
như nhặt những chiếc lá, những bông cỏ, bông hoa… xung quanh trường để sử
dụng cho hoạt động. Nhằm gây hứng thú cho trẻ vào hoạt động cô giáo đã sử
dụng câu truyện Ai đáng khen nhiều hơn để dẫn dắt bài dạy. Thông qua câu
truyện cô dùng lời của Thỏ mẹ để nhờ các con giúp mẹ chia nhóm bơng hoa,
lá..có số lượng là 9, với cách dùng nội dung bài thơ hay câu truyện để dẫn dắt
vào bài sẽ gây sự chú ý đến trẻ nhiều hơn, trẻ tập trung, hứng thú vào hoạt động
hơn và sẽ cho kết quả của tiết dạy cao hơn.
+ Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động Khám phá khoa học.
Môn Khám phá khoa học là một trong những môn học giúp trẻ phát
triển nhận thức và ngơn ngữ tích cực nhất, vì vậy cần phát huy hết tác dụng của
mơn học này để dạy trẻ, thơng qua đó giáo viên có thể kết hợp lồng ghép tác
phẩm văn học để hỗ trợ có hiệu quả cho hoạt động chủ đích.
Ví dụ: với đề tài Tìm hiểu một số con vật sống trong rừng, chủ đề thế
giới động vật, để dẫn dắt vào bài gây hứng thú cho trẻ cô có thể dùng bài thơ
“Con vỏi con voi” để giới thiệu vào bài. Qua đó trẻ biết tên, đặc điểm, nơi sống
21

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

của con voi...những đặc điểm của con vật này trẻ đã nắm được trong môn làm
quen văn học và khi được hỏi về đặc điểm của con voi thì trẻ đã có sẵn những
kiến thức đó để diễn đạt. Bên cạnh việc cung cấp vốn từ cho trẻ còn giúp trẻ
tìm hiểu về sự vật xung quanh trẻ. Hình thành cho trẻ tình cảm đối với con vật,
trẻ biết chăm sóc bảo vệ con vật hiền lành và tránh xa những con vật hung dữ…
điều này sẽ giúp trẻ lĩnh hội kiến thức dễ dàng hơn trong hoạt động.
+ Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động âm nhạc.
Với trẻ mầm non âm nhạc có vai trị vơ cùng quan trọng là phương tiện
giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, giúp trẻ phát triển hài hòa về mọi
mặt..trẻ u thích âm nhạc, cảm thụ âm nhạc, hịa mình vào âm nhạc sẽ giúp
khơi gợi ở trẻ sự sáng tạo, hình thành nhiều năng lượng tích cực ở trẻ. Nói đến
âm nhạc khơng thể khơng nói đến văn học, bởi người xưa có câu nói “Trong
thơ có nhạc hay trong nhạc có thơ”. Để tạo cho trẻ sự sáng tạo cơ có thể khuyến
khích trẻ tự phổ nhạc cho bài thơ theo sự ngẫu hứng của trẻ, điều nay góp phần
tạo khơng khí vui vẽ cho tất cả trẻ trong lớp, bởi trẻ nào cũng được thể hiện “tài
năng” của mình.
Vi dụ: bài thơ Bạn mới chủ đề trường mầm non cô và trẻ cùng phổ
nhạc và hát theo sự sáng tạo và ngẫu nhiên của trẻ.
Hay trong q trình tiến hành hoạt động âm nhạc, cơ có thể tạo tình
huống lồng ghép cho trẻ đọc bài thơ hay bài đồng dao để chuyển đội hình,
chống mệt mỏi cho trẻ…
Ví dụ: Dạy vận động bài hát Chú voi con chủ đề thế giới động vật cô
giáo sử dụng bài thơ con vỏi con voi làm động tác chống mệt mỏi cho trẻ
Thông qua cách lồng ghép các bài thơ, bài vè…vào hoạt động, các cháu

không những cảm nhận tốt được giai điệu của bài hát mà còn giúp các cháu rèn
luyện cách đọc thơ, đọc vè… rõ ràng, mạch lạc, gây hứng thú cho trẻ trong quá
trình hoạt động, thay đổi hình thức hoạt động nhằm giúp tiết học đạt được kết
quả tốt hơn.
*Biện pháp 2: Lồng ghép tác phẩm văn học vào hoạt động mọi lúc, mọi
nơi.
Ngoài các hoạt động kể trên có ưu thế nổi trội trong việc phát triển ngôn
ngữ cho trẻ. Hoạt động Làm quen văn học cần được tiến hành thường xuyên,
thông qua các hoạt động khác ở trường mầm non. Giáo viên cần khai thác tính
chất của mỗi hoạt động để lồng ghép cho phù hợp.
Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học có thể tiến hành ở mọi lúc mọi
nơi khi đi dạo, tham quan, hay trong các hoạt động khác ở trường của trẻ. Vào
22

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

những giờ hoạt động ngồi trời giáo viên có thể cho trẻ đọc một số bài thơ, câu
chuyện có liên quan đến hiện tượng thời tiết, hiện tượng thiên nhiên để qua đó
trẻ được thực nghiệm và dễ dàng cảm nhận được nội dung của câu chuyện, bài
thơ
Ví dụ: Vào giờ ăn cô gợi ý cho trẻ đọc bài thơ Giờ ăn đến rồi hay giờ đi
ngủ trẻ đọc bài thơ Giờ đi ngủ…
Giờ trả trẻ cũng như giờ chơi tự do cơ giáo ln tạo mọi tình huống cho
trẻ tiếp xúc với văn học, như tổ chức một số trò chơi dân gian sử dụng các bài
vè, câu đố.. của địa phương, hay cho trẻ ngồi chơi theo nhóm.
Hoặc là giờ vệ sinh rửa tay của trẻ, giáo viên có thể cho trẻ đọc bài thơ “

Rửa tay sạch sẽ” giúp trẻ chú ý hơn trong việc thực hiện vệ sinh cá nhân hàng
ngày.
Giờ hoạt động vui chơi giáo viên cho trẻ xem truyện tranh, tập kể chuyện
sáng tạo, cho trẻ đọc thơ kết hợp từ và hình ảnh.
Trong giờ ngủ trưa, trước giờ đi ngủ giáo viên rèn cho trẻ thói quan đọc
bài thơ “ Đi ngủ” hoặc bài thơ “ Ngủ” qua đó trẻ hiêu và có ý thức trong giờ
ngủ trưa. Hay ngay trong lúc chờ bàn ăn, giáo viên sưu tầm một số bài thơ cho
trẻ đọc nhằm giáo dục về vệ sinh ăn uống cho trẻ.
Biện pháp3: Tổ chức các trị chơi tích hợp
Với chương trình Mầm non mới hiện nay, các mơn học ln được đan
xen, lồng ghép nhằm nâng cao tính hiệu quả, với đặc điểm của giáo dục mầm
non, cho trẻ học mà chơi, thông qua chơi mà học, văn học không chỉ giúp trẻ
được nghe kể chuyện, đọc thơ mà cịn tích hợp được các mơn học khác dưới
hình thức tổ chức trò chơi. Qua trò chơi giáo viên có thể đánh giá được kiến
thức mà trẻ thu lượm được ở mức độ nào, cao hay thấp. Đưa trò chơi vào lớp
học là một sự lồng ghép khéo léo, làm sao cho giờ học thêm sinh động. Nên chú
ý phối hợp giữa trò chơi động và tĩnh. Lựa chọn những trị chơi có thể tích hợp
được nhiều mơn học khác, tuy vậy, cũng cần nhớ: Trò chơi dù tổ chức dưới hình
thức nào cũng phải đảm bảo tính vừa sức và hứng thú đối vởi trẻ, không lạm
dụng, ôm đồm thái quá làm lu mờ nội dung chính của đề tài tiết học.
Ví dụ: Với câu truyện “Chàng Rùa”, cơ tổ chức trị chơi “Ai nhanh hơn”.
Bằng cách: Chia trẻ thành 2 đội có số lượng người bằng nhau, cùng thi đua
chuyển những cây gỗ (đồ chơi) về làm nhà cho Vua .
Dưới hình thức “Học bằng chơi, chơi mà học” trẻ ở lớp đã có sự chuyển
biến khá rõ rệt, trẻ đã mạnh dạn hơn trong giao tiếp, không rụt rè mỗi khi tham
gia hoạt động, không nhút nhát khi chơi với bạn và đồng thời giúp phát triển
những kĩ năng ở trẻ như đọc thơ diễn cảm, đọc thơ thể hiện cử chỉ điệu bộ, kể
23

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang

Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

chuyện sáng tạo, kể chuyện theo tranh, đóng kịch..góp phần giúp trẻ phát triển
một cách toàn diện. Qua thời gian thực hiện tôi nhận thấy các cháu mạnh dạn
hồn nhiên hơn trước, rất thích trị chuyện với người lớn. Đặc biệt có một vốn từ
rất đáng kể.
- Giải pháp 5: Tuyên truyền phối hợp và vận động cha mẹ học sinh,
kết hợp lồng ghép vào các hội thi, lễ hội.
*Biện pháp 1: Làm tốt công tác tuyên truyền vận động phụ huynh và
tạo mọi điều kiện cho trẻ được học tập giao lưu lồng ghép sinh hoạt cho trẻ cơ
hội giao lưu trải nghiệm
Hàng ngày vào giờ đón trả trẻ , giáo viên thường gặp trực tiếp phụ
huynh để trao đổi về tình hình học tập cũng như sức khỏe của trẻ. Kết hợp
tuyên truyền đến phụ huynh về chủ đề, bài trẻ đang học, qua đó nhờ phụ huynh
tìm giúp tranh, sách báo, hình ảnh về chủ đề đang học, qua đó phụ huynh về
nhà phối hợp bày cháu đọc thơ, kể chuyện, tập trẻ vẽ theo nội dung chuyện…
Bên cạnh đó, giáo viên cần vận động phụ huynh đóng góp một số sách truyện
mẫu giáo. Những loại sách này có hình ảnh rõ nét, nội dung có tính chất giáo
dục cao. Ngồi bản tin của nhà trường, cơ giáo cịn làm bản tin treo ở cửa lớp
tun truyền đến cha mẹ trẻ về một số kiến thức chăm sóc và giáo dục trẻ ở trường để từ đó cha, mẹ có thể phối hợp với cơ giáo trong cơng việc chăm sóc và
giáo dục trẻ được tốt hơn.
Qua các buổi sinh hoạt ngày hội, ngày lễ cũng cần cho trẻ làm quen với
văn học, trong đó có hát múa đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, giáo viên chuẩn bị
mũ của các nhân vật, trang trí sân khấu... trẻ rất thích những buổi sinh hoạt
giống như trẻ được chơi thoải mái, trẻ được củng cố lại kiến thức đã học, học
dưới hình thức biểu diễn văn nghệ.
*Biện pháp 2: Tổ chức các hội thi văn học cho trẻ

Cứ vài tháng giáo viên lại tổ chức hội thi “Hội thi Bé yêu thơ, Bé hát
dân ca,lễ hội bé đến trường “chủ đề Trường mầm non…Cô giáo đã tuyên
truyền đến cha mẹ trẻ và mời cha mẹ trẻ tham gia trực tiếp vào một số hoạt
động trong hội thi. Điều này góp phần khơng nhỏ đến q trình hoạt động của
trẻ, trẻ tích cực hơn, hứng thú hơn khi có ba mẹ của mìnhcùng tham gia. Qua
những hoạt động trên đã giúp cha mẹ trẻ hiểu được tầm quan trong của việc đưa
trẻ đến trường mầm non đúng độ tuổi nói chung và chăm sóc giáo dục trẻ mầm
non nói riêng.
Ngồi ra, trong các chương trình, các buổi văn nghệ khai mạc lễ hội hay
các buổi tọa đàm của nhà trường, ngồi những tiết mục văn nghệ cơ giáo đã
mạnh dạn đăng ký cho các cháu những tiết mục đọc thơ, kể truyện…điều này
góp phần khơng nhỏ vào việc giúp trẻ mạnh dạn hơn trước mọi người. Mỗi trẻ
24

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang


Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen văn học theo hướng Giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm tại lớp lá 3 trường Mầm non Hoa Hồng

có mỗi tố chất khác nhau, có trẻ có năng khiếu hát, múa nhưng lại hạn chế năng
khiếu đọc thơ, kể truyện và ngược lại. Vì vậy cơ giáo chính là người giúp trẻ
phát triển những tố chất sẵn có trong trẻ một cách hồn thiện hơn. Thơng qua
các hoạt động tổ chức lễ hội ở trường cũng như ở lớp cô giáo đã đưa nội dung
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học vào lồng ghép. Cô thường tổ chức cho
trẻ các hoạt động đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch theo một chương trình biểu
diễn mà tất cả trẻ trong lớp đều được tham gia nhằm giúp trẻ hứng thú với bộ
môn Làm quen văn học, thể loại truyện kể cho trẻ.
Ví dụ: Ngày 22/12 trẻ kể chuyện sáng tạo về chú bộ đội , hoặc tổ chúc
hội thi bé kể chuyện giỏi. Vào cuối tuần hay cuối một chủ đề, cô giáo tổ chức

cho trẻ chương trình “Bé yêu thơ”, “Bé làm diễn viên” hay chương trình “Biểu
diễn văn nghệ cuối chủ đề” ..có sự tham gia của bố mẹ trẻ .Điều đặc biệt là
trong hoạt động này tất cả trẻ trong lớp đều được tham gia.
Trẻ đến trường không những được giao tiếp với cô giáo, với các bạn,
ngồi ra trẻ cịn được tham gia tất cả các hoạt động trong chương trình giáo dục
mầm non nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng. Đây là mơn học
giúp trẻ phát triển ngơn ngữ một cách rõ ràng, mạch lạc, ngồi ra cịn giúp trẻ
phát triển khả năng cảm thụ văn học tốt hơn.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tôi thấy chất lượng môn làm quen
Văn học của trẻ trong lớp tăng lên khá rõ, các cháu rất thích học bộ môn này,
cháu đã mạnh dạn hơn khi giao tiếp, thích trị chuyện cùng người lớn và đặc biệt
rất thích tham gia vào hoạt động nói chung và hoạt động làm quen văn học nói
riêng.
IV. Tính mới của giải pháp
Qua một thời gian sử dụng các giải pháp trên áp dụng cho các cháu ở
lớp lá 3, tơi thấy có sự chuyển biến một cách rõ rệt và kết quả có sự chênh lệch
giữa tỉ lệ trước khi thực hiện đề tài và sau khi thực hiện đề tài như sau:
Với quan điểm “Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt” khác nhau về
hoàn cảnh sống, thể chất, sở thích, năng lực và mỗi đứa trẻ đều có cơ hội được
học tập bằng nhiều cách khác nhau”. Vì vậy Xây dựng môi trường giáo dục lấy
trẻ làm trung tâm, là phương pháp mà người giáo viên cần chú ý đến hứng thú,
nhu cầu và khả năng, thế mạnh của mỗi đứa trẻ để hiểu, đánh giá đúng và tôn
trọng trẻ, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động vui chơi tìm tịi khám phá. nhằm giúp trẻ
phát triển một cách toàn diện.
Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự
đồng thuận hợp tác của tập thể sư phạm, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ
học sinh đã giúp tôi đạt được kết quả cao trong việc cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học.
Chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ được nâng cao. Trẻ hứng thú, tích
cực tham gia vào các hoạt động nói chung và hoạt động làm quen văn học nói

riêng, vốn từ tiếng Việt của trẻ tăng đáng kể, trẻ biết sử dụng câu có nghĩa để
giao tiếp với mọi người...Biết thể hiện cảm xúc qua từng bài thơ câu chuyện,
25

Người thực hiện: Đỗ Thị Thùy Trang