Giải pháp nào để tránh béo
phì sau khi sinh?
Trong những năm gần đây, đời sống xã hội đã nâng lên một bước, cho nên
việc chăm sóc cho mẹ tròn con vuông, sinh con được khỏe mạnh, thông minh đã
được các bậc cha mẹ chú trọng nhiều dễ dẫn đến việc lạm dụng bồi dưỡng, vì vậy
việc tăng cân rồi thành béo phì sau sinh đã trở thành phổ biến.
Ảnh hưởng của béo phì đến thai phụ
Bên cạnh sự tăng cân do thai, nước ối, nhau và dây rốn, cơ thể thai phụ còn tích
lũy thêm ít nhất từ 3 - 5kg dự trữ năng lượng dưới dạng tế bào mỡ. Theo các chuyên gia
dinh dưỡng, khuyên các sản phụ nên tăng cân cần thiết cho phát triển bình thường của
thai nhi chiếm trọng lượng từ 10 - 12kg, trong đó nên phân bố vào mỗi 3 tháng của thai
kỳ, với 3 tháng đầu nên tăng cân ít khoảng 1 - 2kg hoặc có thể không tăng, với 3 tháng
giữa nên tăng 4 - 5kg, với 3 tháng cuối có thể tăng 5 - 6kg; nếu vào 6 tháng cuối của thai
kỳ mà tăng ít khoảng 1kg thì cần được khám thai định kỳ, vì rất có thể thai nhi có vấn đề
về sức khỏe.
Ngoài cách tính phỏng đoán tăng cân trong thai kỳ như trên, theo các nhà khoa
học cũng khuyên nên dựa vào chỉ số khối cơ thể (viết tắt BMI) là phương pháp thông
dụng, được tính như sau:
BMI = W(kg) : (D)2. Trong đó W là cân nặng cơ thể tính bằng kg và D là chiều
cao được tính bằng mét; nếu BMI < 19,8 thì có thể tăng cân từ 12 – 18 kg trong suốt thai
kỳ; nếu BMI giao động từ 19,8 - 26 thì tăng 11,5 - 16kg; nếu BMI giao động từ 26 - 29
thì nên tăng 7 - 11kg; nếu > 29 thì chỉ nên tăng trên 6kg trong thai kỳ. Qua thống kê, các
nhà khoa học cũng thấy rằng, chiều cao của phụ nữ Việt Nam đa số là dưới 1,60m, nên
việc tăng cân từ 10 - 15kg trong quá trình mang thai là một chỉ số lý tưởng, nếu để tăng
trên 16kg trong thai kỳ, thì sẽ có nguy cơ duy trì số cân này và bắt đầu kích thích chứng
béo phì khó kiểm soát.
Tuy nhiên, do còn những suy nghĩ lạc hậu cho là ăn càng nhiều càng tốt cho em
bé, nên vẫn còn xuất hiện nhiều người tăng cân quá mức, khiến cơ thể không tương xứng
với cân nặng, nguy cơ tai biến sản khoa cũng cao hơn, tình trạng béo phì sau sinh tất yếu
sẽ xảy ra, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính và giảm khả năng tình dục. Béo phì
không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều bất tiện trong sinh hoạt, nguy
hiểm hơn là gây ra nhiều chứng bệnh, làm giảm tuổi thọ, béo phì còn liên quan nhiều đến
nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, giảm khả năng lao động và nhất là giảm sức bền
trong lao động, chức năng sinh sản cũng gặp nhiều khó khăn, hay mắc phải các
bệnh mỡ cao trong máu, gan nhiễm mỡ và các bệnh nội tiết khác như đái tháo đường.
Những giải pháp tránh béo phì sau sinh
Trước hết, sản phụ phải biết tự cân đối một chế độ dinh dưỡng hợp lý cho mình
hàng ngày, bằng cách giảm bớt năng lượng nạp vào cơ thể, đặc biệt là chất béo từ mỡ
động vật. Tuy nhiên, giải pháp chỉ nên thực hiện sau sinh từ tháng thứ 6 trở đi, vì trước
đó sản phụ cần có nhiều năng lượng đủ để có sữa cho bé bú, tránh ăn kiêng quá mức vì
khi ăn kiêng, cơ thể sẽ không có đủ sữa cho bé và chất lượng sữa cũng giảm theo. Cần có
một chế độ thực đơn đủ chất dinh dưỡng như: chế độ ăn có nhiều rau tươi và hoa quả để
có nhiều vitamin và muối khoáng; có nhiều tinh bột từ cơm, ngũ cốc, bánh mì, đậu; có
nhiều chất đạm có từ động vật như: cá, tôm, cua, bò, gà, thịt heo...
Cần uống đủ nước trong ngày, ít nhất là 2 lít trong 24 giờ và uống bất kỳ thời
điểm nào khi cảm thấy khát, tránh uống trà quá đậm đặc, cà phê, rượu bia hay thuốc lá vì
các chất kích thích sẽ được bài tiết qua sữa và có thể ảnh hưởng trực tiếp đến em bé. Sau
khi đã ngừng cho con bú mẹ, có thể bắt đầu chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt hơn hoặc có thể
dùng thêm các chế phẩm giảm cân nếu muốn. Cần duy trì vận động hàng ngày, ngay cả
trước và sau sinh, tập luyện vừa sức vì tập luyện trong thời kỳ mang thai không chỉ giúp
cơ thể dẻo dai lúc sinh mà còn làm cho quá trình trao đổi chất giữa mẹ và con được tốt
hơn, tăng sức đề kháng của cơ thể mẹ. Các bài tập bắt đầu từ cường độ nhẹ với thời gian
ngắn rồi mới tăng dần đến vừa sức, nhất là một năm đầu sau sinh. Nếu tập quá sức hoặc
quá mạnh sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe. Đi bộ là cách làm đơn giản, hiệu quả và đang được
rất nhiều sản phụ ưa chuộng. Ở tuần lễ đầu sau sinh, sản phụ nên đi lại nhẹ nhàng, sau đó
có thể di chuyển gần như bình thường và sau một tháng sản phụ có thể bắt đầu tập luyện
với các môn thể thao phù hợp, với giai đoạn này tốt nhất là đi bộ, tập yoga, tập trên các
máy tập đa năng… Tập với thời gian ngắn từ 10 - 20 phút, sau đó tăng dần từ 45 phút đến
1 giờ mỗi ngày. Sau sinh 2 - 3 tháng có thể vận động nặng. Với những sản phụ sinh mổ,
vẫn nên bắt đầu tập luyện từ 1 tháng sau sinh nhưng rất nhẹ nhàng bằng các bài thể dục
tay không, đi bộ tăng dần, chú trọng tập mà vết mổ thấy không đau hoặc đau ở mức độ
vừa phải là được.
Ngoài giải pháp bằng chế độ dinh dưỡng thật tốt, duy trì chế độ vận động thường
xuyên và hợp lý, thì bên cạnh đó sản phụ cũng cần tạo cho mình có một cuộc sống vui vẻ,
tinh thần thoải mái, tránh tối đa những xung đột, những stress trong cuộc sống, stress
trong công việc; nghỉ ngơi một cách khoa học và hợp lý, tạo thói quen theo dõi cân nặng
mỗi tuần một lần.