Thuốc chống nấm cho bà bầu

Thuốc chống nấm cho bà bầu

Các thuốc chống nấm có loại chỉ dùng ngoài, có loại chỉ dùng trong, có
loại lại dùng cả hai cách. Quan ngại nhất là loại dùng trong vì một số thuốc có
thể gây dị tật cho thai.
Thuốc dùng an toàn cho người có thai
Amphotericin B: dùng tiêm tĩnh mạch, tiêm tủy sống, đặt âm đạo đều
không gây dị dạng cho thai. Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra thiếu máu, hạ kali máu,
suy thận cho cả mẹ và thai. Cần theo dõi chặt chẽ để xử lí kịp thời. Trường hợp
nấm khu trú một chỗ (nấm âm đạo, nấm phổi, nấm tiêu hóa) cần cân nhắc kỹ, nếu
thấy không thật cần thiết thì dùng một thuốc ít độc hơn (ví dụ viên đặt clotrimazol,
miconidazol trị nấm âm đạo ít khi gây tác dụng phụ).
Những thuốc cần thận trọng
+ Griseopulvin: Griseopulvin phá vỡ cấu trúc thoi gián phân tế bào nên làm
ngừng pha giữa sự phân bào hoặc tạo ra DNA khiếm khuyết không có khả năng
sao chép làm cho nấm không sinh sôi được. Mặt khác griseopulvin đọng lại ở các
tế bào tiền thân keratin, tạo ra môi trường bất lợi làm nấm khó thâm nhập. Sau khi
uống, grieopulvin tập trung ở da tóc móng, gan, mô mỡ cơ xương. Griseopulvin
được dùng rộng rãi để trị nấm ở da (vùng thân, chân, đùi, râu, đầu), ở tóc móng
tay, móng chân. Liệu trình điều trị thường kéo dài (với nấm móng có thể dùng từ 6
tháng đến 1 năm, uống kết hợp với bôi). Griseopulvin có thể gây sảy thai, quái
thai. Không dùng cho người dự định hoặc đang mang thai. Chưa có thông tin đầy
đủ về tác hại của griseopulvin cho trẻ bú.
+ Metronidazol: Là thuốc dùng phổ biến trong các bệnh viêm nhiễm đường
sinh dục dạng đặt hay uống hoặc có khi phối hợp cả hai (ví dụ trong viêm âm đạo
không điển hình, nhiễm trùng roi). Metronidazol đi qua hàng rào nhau thai khá
nhanh, tạo ra nồng độ ở cuống nhau và huyết tương xấp xỉ nhau. kinh nghiệm lâm
sàng về tác dụng của metronidazol trên thai chưa đầy đủ, thống nhất. Đã có nhiều
người có thai dùng metronidazol không ghi nhận được tai biến thai nhưng cũng có
một số báo cáo về nguy cơ gây quái thai khi dùng thuốc vào 3 tháng đầu thai kì.
Metronidazol tiết vào sữa mẹ khá nhanh nhưng chưa rõ ảnh hưởng trên trẻ bú như

thế nào. Có thể dùng metronidazol cho người có thai nhưng cần thận trọng, tốt
nhất là không nên dùng ở 3 tháng đầu thai kì, không dùng phác đồ điều trị liều duy
nhất (liều cao 2-4g/ngày) cho người có thai, thận trọng với người cho con bú.
+ Chlotrimazol: Là thuốc chọn lựa đầu tiên khi dùng chữa viêm âm đạo do
nấm Candida thường dùng dưới dạng thuốc bôi, viên đặt, viên nhét. Chưa có đủ
các thông tin về tác dụng của thuốc với người mang thai trong 3 tháng đầu thai kì.
Vẫn chưa biết thuốc có bài tiết qua sữa hay không.
+ Nistatin: Thuốc chống nấm cùng họ với amphotericin. Có tài liệu cho
rằng vì nistatin không thấm vào máu nên không độc cho thai. Nhưng trong thực tế
vẫn có những dạng thuốc thấm qua đường tĩnh mạch như dạng thuốc đạn vì thế
cũng có tài liệu yêu cầu không dùng cho người có thai (ít nhất cũng ở dạng thuốc
này). Người có thai có thể dùng nistatin dưới dạng thuốc không thấm qua máu
điều trị nấm Candida (ở miệng, thực quản, dạ dày, ruột, lưỡi) nhưng không nên
dùng cho người có thai những dạng thuốc thấm qua máu như dạng thuốc đạn.
+ Fluconazol và iltraconazol: ức chế enzym C14 dimethylasae dẫn đến ức
chế tổng hợp ergosterol ở thành tế bào, phá hủy màng tế bào chất của nấm nên có
phổ kháng khuẩn rộng, mạnh. Khi uống, sẽ phân bố rất nhanh vào các cơ quan tổ
chức đồng thời lại đi vào lớp thượng bì, móng và tích lũy lại khá lâu (nồng độ ở đó
cao hơn nồng độ trong máu). Do thế khi điều trị không chỉ với nấm nội tạng mà
ngay nấm ở bên ngoài vẫn dùng dạng uống. Ví dụ khi viêm âm đạo do nấm
Candida, dùng thuốc dùng ngoài chlotrimazol, song khi nặng cần phối hợp uống
fluconazol liều thấp nhiều ngày hay liều cao một lần duy nhất. Chưa có thông tin
đầy đủ về tác dụng của thuốc với người mang thai. Với liều điều trị bệnh viêm âm
đạo như nói trên, chưa có bằng chứng thuốc gây hại thai nhưng nếu dùng liều cao,
kéo dài (3 tháng) trong các bệnh khác thì có ghi nhận các tác hại cho thai. Chẳng
hạn có thông báo về dị dạng bẩm sinh ở trẻ sinh ra từ những bà mẹ khi mang thai
có dùng fluconazol với liều cao khi điều trị nấm Coccidioides immitis trong 3
tháng đầu thai kì (song mối liên quan thì chưa được biết rõ). Người có thai không
nên dùng fluconazol và iltraconazol liều cao, kéo dài. Fluconazol tiết vào sữa, đạt
nồng độ cao như ở huyết tương... Không nên dùng cho người cho con bú.

Với thuốc dùng chữa nấm tại chỗ
Hầu hết các thuốc dùng chữa nấm tại chỗ đều không độc cho thai. Nhưng
cần chú ý: Không dùng liều quá cao (hoặc do dùng loại nồng độ cao, dùng vượt
liều (bôi thuốc quá dày, quá nhiều lần), tránh để thuốc tiếp xúc với những nơi nhạy
cảm (niêm mạc miệng, lưỡi, hầu, vùng bị tổn thương) đặc biệt không dùng kéo dài
ở những nơi này với liều cao. Lí do: thuốc có thể ngấm vào bên trong thông qua hệ
mạch máu dưới da. Tốt nhất là chỉ nên dùng các loại thuốc có nồng độ thích hợp,
trong liệu trình điều trị do thầy thuốc đã ấn định (đúng liều, đúng ngày), hết sức
tránh bôi lên những chỗ nhạy cảm nếu không có chỉ định...