Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện châu thành tỉnh an giang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.34 MB, 95 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ
QUẢN LÝ GIÁO DỤC
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN CHÂU THÀNH
TỈNH AN GIANG
HUỲNH THANH HẢI
AN GIANG, THÁNG 11 - NĂM 2019
i
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ
QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 80140114
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN CHÂU THÀNH
TỈNH AN GIANG
HUỲNH THANH HẢI
MÃ SỐ SV: CH179064
PGS, TS VÕ VĂN LỘC
AN GIANG, THÁNG 12 NĂM 2019
AN GIANG, THÁNG 11 - NĂM 2019
ii
TRANG CHẤP THUẬN CỦA HỘI ĐỒNG
Luận văn “Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy ở các trường trung học cơ sở
huyện Châu Thành Tỉnh An Giang”, do học viên Huỳnh Thanh Hải thực hiện dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Võ Văn Lộc. Tác giả đã báo cáo kết quả nghiên cứu và được Hội
đồng Khoa học và Đào tạo thơng qua ngày ……………………
Thư kí
TS. Trần Thị Thanh Huế
Phản biện 1
Phản biện 2
PGS. TS Trần Văn Đạt
PGS. TS Phạm Minh Giản
Cán bộ hướng dẫn
PGS. TS Võ Văn Lộc
Chủ tịch Hội đồng
TS. Nguyễn Duy Mộng Hà
iii
LỜI CẢM TẠ
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn, tơi đã nhận được sự
động viên to lớn, sự giúp đỡ tận tình và tạo mọi điều kiện thuận lợi của các cấp lãnh đạo,
nhiều thầy giáo, cơ giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình. Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu
sắc đến:
Trường Đại học An Giang, phòng Sau đại học trường Đại học An Giang; quý
thầy, cô đã tham gia quản lý và tận tình giảng dạy; đồng thời tạo mọi điều kiện giúp đỡ
tơi trong q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận văn;
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới PGS, TS. Võ Văn Lộc – Cán bộ hướng dẫn
khoa học, đã tận tâm bồi dưỡng kiến thức, phương pháp nghiên cứu, năng lực tư duy và
trực tiếp giúp đỡ để tơi có điều kiện tốt nhất hồn thành luận văn này;
Tơi xin được chân thành cảm ơn đến quý thầy, cô là lãnh đạo Sở GD - ĐT An
Giang, phòng Giáo dục và đào tạo Châu Thành, q thầy, cơ là hiệu trưởng, phó hiệu
trưởng, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên các trường THCS huyện Châu Thành, tỉnh An
Giang đã tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp số liệu, tư liệu và nhiệt tình đóng góp ý kiến
cho tơi trong q trình nghiên cứu.
Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng trong q trình thực hiện, song luận văn khơng
tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được những lời chỉ dẫn, góp ý của quý thầy,
cô giáo, ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
An Giang, tháng 11 năm 2019
Người thực hiện
Huỳnh Thanh Hải
iv
TĨM TẮT
Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu, khảo sát, phân tích, nhận định thực trạng quản lý đổi
mới phương pháp dạy học ở huyện Châu Thành, tỉnh An Giang. Qua đó, trên cơ sở lý
luận và thực tiễn, nghiên cứu này đề xuất biện pháp thực hiện hiệu quả quản lý đổi mới
phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở. Theo ý kiến khảo sát của cán bộ quản lý,
tổ trưởng chuyên môn và giáo viên các trường huyện Châu Thành cho kết quả là phù
hợp, đúng đắn, cần thiết và có tính khả thi cao. Nếu những biện pháp này được thực hiện
đồng bộ thì chất lượng giáo dục của nhà trường được nâng lên nhằm đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục, góp phần phát triển kinh tế xã hội của huyện Châu Thành tỉnh An
Giang.
Từ khóa: Quản lý; dạy học; phương pháp; phương pháp dạy học; quản lý đổi mới
phương pháp dạy học; huyện Châu Thành.
ABSTRACT
This research aims to understand, survey, analyze and identify the status of management
innovation in teaching methods in Chau Thanh district, An Giang province. Thereby,
based on theory and practice, this study proposes measures to effectively implement
innovation management of teaching methods in secondary schools. According to the
survey of managers, professional leaders and teachers of Chau Thanh district schools, the
results are appropriate, right, necessary and highly feasible. If these measures are
implemented in a synchronous manner, the quality of the school's education will be
raised to meet the educational renovation requirements and contribute to socio-economic
development of Chau Thanh district during the period of international integration.
Keywords: Management; teaching; method; teaching methods; innovative management
of teaching methods; Chau Thanh district.
v
LỜI CAM KẾT
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi. Các số liệu trong cơng
trình nghiên cứu này có xuất xứ rõ ràng. Những kết luận mới về khoa học của cơng trình
nghiên cứu này chưa được cơng bố trong bất kỳ một cơng trình nào khác.
An Giang, tháng 11 năm 2019
Người thực hiện
Huỳnh Thanh Hải
vi
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU……………………………………………………………………...
1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ…..............
5
1.1. Các khái niệm cơ bản……………………………………………………..
5
1.1.1. Phương pháp dạy học………………………………………………….....
5
1.1.2. Đổi mới phương pháp dạy học……………………………………………
5
1.1.3. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học…………………………………… 6
1.1.4. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS ………………… 6
1.2. Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở…..
6
1.2.1. Tầm quan trọng của đổi mới phương pháp ở trường trung học cơ sở... ..
6
1.2.2. Vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của trường trung học cơ sở………………..
7
1.2.3. Mục tiêu của trường trung học cơ sở…………………………………...
7
1.2.4. Mục tiêu của đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở...
8
1.2.5. Nội dung của đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở…
8
1.3. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở……. 10
1.3.1. Nâng cao nhận thức về quản lý đổi mới phương pháp dạy học ……....
10
1.3.2. Quản lý lập kế hoạch đổi mới phương pháp ở các trường trung học cơ sở. 11
1.3.3. Tổ chức đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở….. 12
1.3.4. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở…..
12
1.3.5. Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học…..
13
1.3.6. Kiểm tra đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở…
13
1.3.7. Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở vật chất phục vụ đổi
mới phương pháp dạy học……………………………………………………… 14
1.3.8. Tạo cơ chế, động lực thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. ……….
14
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý đổi mới phương pháp
dạy học ở trường trung học cơ sở…………………………………………...
15
1.4.1. Các yếu tố khách quan…………………………………………………..
15
1.4.2. Các yếu tố chủ quan ……………………………………………………. 16
1.5. Khái quát vấn đề nghiên cứu……………………………………………. 17
1.5.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài …………………………………………… 17
vii
1.5.2. Các nghiên cứu ở trong nước…………………………………………..... 18
Tiểu kết chương 1……………………………………………………………… 21
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH AN GIANG………………………………
22
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Châu
Thành tỉnh An Giang………………………………………………………
22
2.1.1. Vị trí địa lý và tình hình kinh tế xã hội………………………………..
22
2.1.2. Tình hình giáo dục trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang..
23
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng…………………………………………..
24
2.2.1. Mục đích khảo sát……………………………………………………..
24
2.2.2. Nội dung khảo sát…………………………………………………….
24
2.2.3. Đối tượng khảo sát……………………………………………………
25
2.2.4. Công cụ khảo sát………………………………………………………
25
2.3. Thực trạng hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang………………………
26
2.3.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của đổi mới phương pháp
dạy học ở trường trung học cơ sở……………………………………………
26
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học cơ sở……………………………………………………….
28
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang……………...
30
2.4.1. Thực trạng về nhận thức đổi mới PPDH………………………………
30
2.4.2. Thực trạng quản lý lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang…………………..
31
2.4.3. Thực trạng quản lý tổ chức đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang …………………
32
2.4.4. Thực trạng quản lý chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang ………………….
32
2.4.5. Thực trạng quản lý kiểm tra đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang ………………….
33
2.4.6. Thực trạng quản lý tổ chức bồi dưỡng, khuyến khích tự bồi dưỡng
nâng cao năng lực đổi mới PPDH của giáo viên………………………….....
35
viii
2.4.7. Thực trạng xây dựng cơ sở hạ tầng CNTT, cơ sở vật chất, thiết bị dạy
học phục vụ đổi mới PPDH………………………………………………….
36
2.4.8. Thực trạng tạo cơ chế, động lực cho giáo viên đổi mới PPDH………
37
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Châu Thành
tỉnh An Giang……………………………………………………………….
38
2.5.1. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan……………………………
38
2.5.2. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan…………………………
39
2.6. Đánh giá chung về thực trạng………………………………………….
40
2.6.1. Ưu điểm…………………………………………………………………
40
2.6.2. Hạn chế………………………………………………………………….
40
2.6.3. Nguyên nhân…………………………………………………………….
40
Tiểu kết chương 2…………………………………………………………….
42
CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH AN GIANG…………………………….
43
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp…………………………………………
43
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu……………………………………..
43
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn……………………………………… 43
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả………………………………………
43
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi………………………………………... 43
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang……………….
43
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy đổi mới về phương
pháp dạy học………………………………………………………………….
43
3.2.2. Biện pháp 2: Lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở………………………………...……………………………..
45
3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung
học cơ sở………………………………………………………………………
46
3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung
học cơ sở............................................................................................................
49
3.2.5. Biện pháp 5: Kiểm tra đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở….………………………………………………..................
51
ix
3.2.6. Biện pháp 6: Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về đổi mới phương
pháp dạy học.....................................................................................................
52
3.2.7. Biện pháp 7: Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo cơ sở
chất thiết bị phục vụ cho đổi mới phương pháp dạy học………………….......
53
3.2.8. Biện pháp 8: Tạo cơ chế, động lực đổi mới phương pháp dạy học……..
54
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp……………………………………….
55
3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp……………
55
3.4.1. Mục đích khảo sát ………………………………………………………
55
3.4.2. Đối tượng khảo sát ……………………………………………………..
55
3.4.3. Nội dung khảo sát ………………………………………………………
56
3.4.4. Kết quả khảo sát…………………………………………………...........
56
Tiểu kết chương 3…………………………………………………………….
59
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ…………………………………………..
60
TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………...
62
x
DANH MỤC CÁC BẢNG
BẢNG
Bảng 2.1. Thống kê kết quả hạnh kiểm……………………………………….
24
Bảng 2.2. Thống kê kết quả học lực………………………………………….
24
Bảng 2.3. Đối tượng khảo sát…………………………………………………
25
Bảng 2.4. Nhận thức về tầm quan trọng đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học cơ sở………………………………………………………..
26
Bảng 2.5. Tầm quan trọng đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học
cơ sở…………………………………………………………………………...
28
Bảng 2.6. Nội dung đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở
29
Bảng 2.7. Nâng cao nhận thức về đổi mới PPDH…………………………….
30
Bảng 2.8. Lập kế hoạch đổi mới phương pháp ở các trường trung học cơ sở
31
Bảng 2.9. Tổ chức đổi mới phương pháp ở các trường trung học cơ sở……..
32
Bảng 2.10. Chỉ đạo đổi mới phương pháp ở các trường trung học cơ sở……
33
Bảng 2.11. Kiểm tra đổi mới phương pháp ở các trường trung học cơ sở……
34
Bảng 2.12. Tổ chức bồi dưỡng, khuyến khích tự bồi dưỡng nâng cao năng
lực đổi mới PPDH của giáo viên……………………….…………………….
36
Bảng 2.13. Xây dựng cơ sở hạ tầng CNTT, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy
học phục vụ đổi mới PPDH……………………………………………………
37
Bảng 2.14. Tạo cơ chế, chính sách nội bộ, tạo động lực cho giáo viên đổi mới
PPDH…………………………………………………………………………..
38
Bảng 2.15. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan…………………….
39
Bảng 2.16. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan……………………
39
Bảng 2.17. Tính cần thiết của đổi mới PPDH………………………………….
57
Bảng 2.18. Tính khả thi của đổi mới PPDH…………………………………… 58
xi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
CBQL
PPDH
CSVC
TBDH
GV
GD
GD&ĐT
HS
PHHS
TCM
THCS
TL
TTCM
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Chữ viết đầy đủ
Cán bộ quản lý
Phương pháp dạy học
Cơ sở vật chất
Thiết bị dạy học
Giáo viên
Giáo dục
Giáo dục và Đào tạo
Học sinh
Phụ huynh học sinh
Tổ chuyên môn
Trung học cơ sở
Tỉ lệ
Tổ trưởng chuyên môn
xii
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Quá trình dạy học là q trình tác động có mục đích của giáo viên đến học
sinh thông qua cách tổ chức hoạt động dạy học, nội dung dạy học, phương pháp
dạy học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý để hình thành năng lực và phẩm chất
theo mục tiêu của cấp học. Phương pháp dạy học là một trong những thành tố
quan trọng của lý luận dạy học. Muốn cho chất lượng dạy học được củng cố và
nâng cao, hoạt động quản lý giáo dục phải quan tâm đến việc đổi mới phương
pháp dạy học. Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã thơng qua Nghị quyết số 29NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện về giáo dục và đào tạo đã nhấn mạnh:
“Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người
học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy
cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và
đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp
sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa,
nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng cơng nghệ thông tin và truyền thông
trong dạy và học”.
Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội XII
khẳng định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục nhằm nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo
dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm
chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn”. Đại hội XII cũng
tiếp tục nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học, hình
thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo
đảm trung thực, khách quan”. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học giúp người
dạy chuyển từ phương pháp dạy học truyền thống sang phương pháp dạy học tích
cực hướng đến sự phát triển năng lực của người học góp phần tạo động lực cho
sự nghiệp đổi mới giáo dục.
Trong hệ thống giáo dục, giáo dục phổ thơng có vai trị đặc biệt quan
trọng, là cơ sở hình thành và phát triển tồn diện năng lực và phẩm chất của học
sinh. Để đáp ứng mục tiêu giáo dục trung học cơ sở, cần phải đổi mới căn bản,
tồn diện q trình dạy học của giáo viên. Trong đó, đổi mới phương pháp dạy
học theo hướng phát triển năng lực người học được xem là rất cần thiết. Hướng
dẫn số 775 của Phòng giáo dục và đào tạo Châu Thành tỉnh An Giang ngày 31
tháng 8 năm 2018, về thực hiện nhiệm vụ năm học nêu rõ: “Tiếp tục thực hiện
đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo,
1
rèn luyện phương pháp tự học và vận dụng kiến thức, kỹ năng của học sinh ở tất
cả các trường trên địa bàn”. Trong những năm qua, các trường trung học cơ sở
huyện Châu Thành tỉnh An Giang đã thực hiện đổi mới phương pháp dạy học và
đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Một số phương pháp dạy học tích cực đã
được giáo viên áp dụng có hiệu quả thay thế cho phương pháp dạy học truyền
thống chưa phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong q trình dạy học.
Đồng thời, cơng tác tổ chức bồi dưỡng chuyên đề về phương pháp dạy học cho
giáo viên thực hiện thường xuyên nhằm giúp giáo viên nâng cao nhận thức về
tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học, nội dung chính của một
số phương pháp dạy học tích cực, các tổ chức thực hiện phương pháp dạy học
tích cực trong giờ học của học sinh.
Tuy nhiên, công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở huyện Châu Thành còn hạn chế: Một số giáo viên còn lúng túng
khi chuyển từ dạy học theo phương pháp truyền thống sang phương pháp giảng
dạy tích cực dẫn đến chưa phát huy hết khả năng học tập của học sinh.
Từ những lý do trên, việc thực hiện đề tài: “Quản lý hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh
An Giang” là rất cần thiết.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU:
Mục tiêu nghiên cứu này đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An
Giang trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý đổi mới phương
pháp dạy học.
3. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU:
Quản lý hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở
4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang
5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
5.1. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang như thế nào?
5.2. Những biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học nào có
thể giúp hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh
An Giang đạt hiệu quả cao?
6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
6.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học
ở trường trung học cơ sở.
2
6.2 Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành Tỉnh An Giang.
6.3 Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường
trung học cơ sở huyện Châu Thành Tỉnh An Giang.
7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
7.1 Phạm vi về nội dung
Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường
trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang
7.2 Phạm vi về không gian
Giới hạn trong 4 trường: Trường Trung học cơ sở An Hòa, Trung học cơ
sở Hịa Bình Thạnh, Trung học cơ sở Bình Thạnh, Trung học cơ sở Quản Cơ
Thành.
7.3 Phạm vi về thời gian
Thời gian nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2018 - 2019
8. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
8.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu văn bản chỉ đạo của các cấp
có liên quan đến đề tài. Phân tích, tổng hợp, đánh giá các cơng trình nghiên cứu,
các luận văn, luận án, tạp chí khoa học …. nhằm xác định cơ sở lý luận cho vấn
đề nghiên cứu.
8.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra bằng các bảng hỏi được thiết
kế, phỏng vấn giáo viên về thực trạng đổi mới phương pháp dạy học.
8.3 Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng để đánh giá kết quả trong q
trình khảo sát thực trạng, thăm dị hiệu quả của các biện pháp.
9. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
9.1 Về mặt lý luận: Nghiên cứu và làm rõ các khái niệm lý luận về quản lý hoạt
động đổi mới phương pháp dạy ở trường trung học cơ sở.
9.2 Về mặt thực tiễn: Nghiên cứu làm rõ thực trạng công tác quản lý hoạt động
đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Châu Thành.
Trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường trung học cơ sở huyện Châu Thành tỉnh An Giang.
10. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Ngoài phần: Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và phụ lục, Luận văn có 3
chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở
trường trung học cơ sở.
3
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành Tỉnh An Giang.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Châu Thành Tỉnh An Giang.
4
B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1.1. Phương pháp dạy học
“Phương pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động của người
dạy và người học trong quá trình dạy học, nhằm thực hiện nội dung dạy học”
(Phan Trọng Thọ, 2005, tr.147).
“Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động của Thầy và Trò trong sự
phối hợp thống nhất và dưới sự chỉ đạo của Thầy nhằm làm cho Trị tự giác, tích
cực, tự lực chiếm lĩnh tri thức khoa học nhằm đạt tới mục tiêu dạy học” (Tiêu
Kim Cương, 2004, tr. 43).
“Phương pháp dạy học là những cách thức, là con đường, phương hướng
hành động để giải quyết vấn đề nhận thức của học sinh nhằm đạt được mục tiêu
dạy học” (Nguyễn Văn Tuấn, 2009, tr. 47).
Tác giả Thái Duy Tuyên cho rằng: “Theo quan điểm điều khiển học,
phương pháp là cách tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh và điều khiển
hoạt động này. Theo quan điểm logic, phương pháp là những thủ thuật logic
được sử dụng để giúp học sinh nắm kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo một cách tự giác.
Theo bản chất của nội dung, phương pháp là sự vận động của nội dung dạy học”
(Thái Duy Tuyên, 2008, tr.45).
Phương pháp dạy học phụ thuộc vào nội dung dạy học, không có phương
pháp dạy học nào là hiệu quả tuyệt đối. Phương pháp dạy học phát huy hiệu quả
khi được lựa chọn phù hợp với nội dung dạy học, đối tượng người học. Thực tế
cho thấy, cùng một phương pháp dạy học sử dụng cho một bài học cụ thể, giáo
viên này có thể đạt được thành cơng cịn giáo viên khác không đạt kết quả như
mong muốn.
1.1.2. Đổi mới phương pháp dạy học
Đổi mới phương pháp dạy học là cải tiến những hình thức và cách thức
làm việc kém hiệu quả của giáo viên và học sinh, sử dụng hình thức và cách thức
hiệu quả hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực và
sáng tạo, phát triển năng lực của học sinh (Trần Văn Quang, 2015, tr.39).
Đổi mới phương pháp dạy học không phải là thay đổi các phương pháp
dạy học đã có mà cần phát huy yếu tố tích cực của phương pháp dạy học hiện
nay, vận dụng phương pháp dạy học hiện đại nhằm thay đổi cách dạy của thầy,
phương pháp dạy học của trò, chuyển từ học tập thụ động sang học tập tích cực,
biến q trình dạy học thành quá trình tự học (Thái Duy Tuyên, 2008, tr 581).
5
Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học là kết hợp các phương pháp dạy
học truyền thống và phương pháp dạy học hiện đại nhằm phát huy tính tích cực,
tự giác của học sinh nhằm đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học.
1.1.3. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học
Quản lý đổi mới PPDH là quá trình tác động của hiệu trưởng có mục đích,
có tổ chức đến toàn bộ con người, tổ chức và các điều kiện vật chất của nhà
trường nhằm làm cho hoạt động đổi mới PPDH đạt được mục tiêu chung đã đề ra
(Trần Văn Quang, 2015, tr. 40).
Quản lý đổi mới phương pháp dạy học là q trình tác động có ý thức, có
mục đích của người cán bộ quản lý của nhà trường trong việc thay đổi cách dạy
của giáo viên và cách học của học sinh trên cơ sở nâng cao tính chủ động, tích
cực, sáng tạo của người học nhằm đạt được mục đích dạy học đã xác định (Thái
Duy Tuyên, 2008 tr.13).
Quản lý đổi mới phương pháp dạy học là q trình điều khiển có mục đích
của Hiệu trưởng nhà trường nhằm thay đổi hoạt động dạy học của giáo viên có
hiệu quả hơn và hoạt động học tập của học sinh một cách tích cực.
1.1.4. Hoạt động
Hoạt động là phương thức tồn tại của con người. Hoạt động là quá trình
con người thực hiện mối quan hệ của mình với người khác, tự nhiên và xã hội.
Hoạt động dạy học là bao gồm hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò.
Hoạt động dạy học là hoạt động thực hiện theo một kế hoạch, chương trình đã
thiết kế, tác động đến người học nhằm tác động đến mục tiêu hình thành năng
lực và phẩm chất của người học.
1.1.5. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS
Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS là quá
trình tác động có định hướng của hiệu trưởng bằng việc sử dụng các chức năng
lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh giá để giúp học sinh hoàn thành
nhiệm vụ học tập.
Chủ thể quản lý của đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS trong
nhà trường là hiệu trưởng, đối tượng chịu sự quản lý là giáo viên, học sinh, cơ sở
vật chất phục vụ cho đổi mới phương pháp dạy học.
Quản lý đổi mới phương pháp dạy học là nội dung chủ yếu trong công tác
quản lý dạy học, để đạt hiệu quả cần có sự phối hợp các biện pháp quản lý lập kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đến quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho đổi mới
phương pháp dạy học.
1.2. HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ
6
1.2.1. Tầm quan trọng đổi mới phương pháp ở trường trung học cơ sở
Luật giáo dục 2005, Điều 28 quy định “Phương pháp giáo dục phổ thơng
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với
đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng
làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.” (Bộ GD ĐT, 2005)
Tác giả Trần Văn Quang cho rằng: “Đổi mới mục tiêu, nội dung, chương
trình phải gắn liền với đổi mới PPDH, tạo điều kiện cho học sinh được phát huy
tính tích cực, tự chủ và sáng tạo trong học tập để tự chiếm lĩnh tri thức mới. Đổi
mới PPDH là tất yếu trong quá trình đổi mới giáo dục phổ thông, tạo chuyển biến
mạnh mẽ trong sự thay đổi cách dạy của thầy, cách học của trị góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục và có ý nghĩa trong việc đảm bảo sự phát triển đức, trí,
thể, mỹ và kỹ năng sống cho học sinh” (Trần Văn Quang, 2015, tr. 46).
Vì vậy, cơng tác quản lý nhà trường của người cán bộ quản lý nói chung,
cũng như cơng tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp giảng dạy ở trường
trung học cơ sở là rất quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
1.2.2. Vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của trường trung học cơ sở
Trường trung học cơ sở có vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục. Giáo
dục trung học cơ sở có nhiệm vụ củng cố kiến thức, kỹ năng đã hình thành ở cấp
tiểu học. Đồng thời, trường trung học cơ sở giúp học sinh hình thành các kiến
thức cơ bản để các em tiếp tục học trung học phổ thông, học nghề, hoặc đi vào
cuộc sống. Theo đó Điều lệ trường trung học có nêu rõ: Điều 2. Vị trí của trường
trung học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường trung học là cơ sở giáo dục
phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài
khoản và con dấu riêng.
Điều 3. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường trung học
Trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu,
chương trình giáo dục dành cho cấp THCS và cấp THPT do Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục,
nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.
Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật. Tuyển
sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo
quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
7
Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công. Huy
động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối hợp với gia
đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định
của Nhà nước.
Tổ chức giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.2.3. Mục tiêu của trường trung học cơ sở
Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu
cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các
kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.
Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những
kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thơng ở trình độ cơ sở và những
hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ
thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Giáo dục trung học phổ thông giúp học sinh củng cố và phát triển những
kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hồn thiện học vấn phổ thơng và có những
hiểu biết thơng thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng
lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung
cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động (Quốc hội CHXHCN Việt Nam).
Tóm lại, giáo dục trung học cơ sở đóng vai trị chuyển tiếp kết quả của
giáo dục tiểu học đồng thời là bước đệm để học sinh học tiếp trung học phổ
thông hoặc đi vào học nghề nên giáo dục trung học cơ sở phải hồn thành tốt
mục tiêu của mình.
1.2.4. Mục tiêu của quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung
học cơ sở
Mục tiêu của giáo dục trung học cơ sở cung cấp những hiểu biết ban đầu
về kỹ thuật để học sinh tiếp tục học trung học phổ thông hoặc đi vào cuộc sống.
Quản lý đổi mới phương pháp dạy học có hiệu quả sẽ giúp nhà trường đạt được
mục tiêu giáo dục. Hiệu trưởng cần thực hiện tốt vai trò quản lý nhà trường để
điều động các nguồn lực phục vụ nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học. Các
nguồn lực khi đã phát huy hiệu quả thì nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học
sẽ thành công.
1.2.5. Nội dung đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở
1.2.5.1. Đổi mới cách dạy của giáo viên
8
Thực trạng dạy học còn nặng về phương pháp dạy học truyền thống “lấy
người dạy làm trung tâm”. Hạn chế của phương pháp dạy học này là:
Thầy giảng kiến thức cần truyền đạt, cho học sinh lắng nghe và chú ý ghi
chép, người học tiếp thu kiến thức một cách thụ động, đôi khi giáo viên đạt ra
câu hỏi để học sinh suy nghĩ trả lời.
Tài liệu Bồi dưỡng giáo viên trung học cơ sở đưa ra nhiều phương pháp
dạy học tích cực như sau: “Dạy học gợi mở vấn đáp là quá trình tương tác giữa
giáo viên và học sinh, được thực hiện thông qua hệ thống câu hỏi và câu trả lời
tương ứng về một chủ đề nhất định được giáo viên đặt ra. Qua việc trả lời hệ
thống câu hỏi dẫn dắt của giáo viên, học sinh được suy nghĩ, ý tưởng của mình,
từ đó khám phá và lĩnh hội được đối tượng học tập” (Bộ GD - ĐT, 2011, tr.34).
“Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là phương pháp dạy học trong đó
giáo viên tạo ra những tình huống có vấn đề, điều khiển học sinh phát hiện vấn
đề, hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề và thơng
qua đó chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kỹ năng và đạt được những mục đích học
tập khác” (Bộ GD - ĐT, 2011, tr.39).
“Dạy học hợp tác nhóm nhỏ là học sinh được phân chia thành từng nhóm
nhỏ riêng biệt, chịu trách nhiệm về mục tiêu duy nhất, được thực hiện thông qua
nhiệm vụ riêng biệt của từng người. Các hoạt động cá nhân riêng biệt được tổ
chức lại, liên kết hữu cơ với nhau nhằm thực hiện mục tiêu chung” (Bộ GD - ĐT,
2011, tr.44).
“Dạy học trò chơi là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn
đề, thực hiện một nhiệm vụ học tập hay thể nghiệm những hành động, những thái
độ, những việc làm thơng qua một trị chơi học tập” (Bộ GD - ĐT, 2011, tr.57).
Như vậy trong quá trình dạy học, giáo viên giữ vai trò rất quan trọng trong
việc tiếp nhận kiến thức của học sinh. Vì vậy, cơng tác đổi mới phương pháp dạy
học có hiệu quả khi giáo viên thay đổi cách dạy để phù hợp với trình độ của
nhiều đối tượng học sinh trong lớp học.
1.2.5.2. Đổi mới cách học của học sinh
Trong quá trình dạy học giáo viên sử dụng các phương pháp dạy học tích
cực để học sinh tự tìm ra kiến thức cần thiết cho bản thân. Giáo viên hướng dẫn
học sinh cách tự tìm hiểu, quan sát, thực hành thí nghiệm để tự bản thân của học
sinh đạt được kết quả học tập. Bên cạnh đó, hình thành ý thức tự học, tự chịu
trách nhiệm và tranh thủ học mọi lúc bằng nhiều hình thức học tập phù hợp với
khả năng của mình.
“Quản lý đổi mới phương pháp dạy học gồm hai lĩnh vực cốt lõi có quan
hệ logic và biện chứng với nhau đó là chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy của thầy
9
và đổi mới phương pháp học của trò. Cần chỉ đạo tổ chức cho học sinh học tập
tích cực trên cơ sở học tập trong hoạt động và các hoạt động tích cực, chủ động,
sáng tạo, chú trọng hình thành năng lực tự học” (Trần văn Quang, 2015, tr 63).
“Dạy học lấy người học làm trung tâm đòi hỏi đòi hỏi người học là chủ
thể của hoạt động học, họ phải tự học, tự nghiên cứu để tìm ra kiến thức bằng
hành động của chính mính” (Huỳnh Văn Sơn, 2016, tr.40).
Như vậy mục tiêu của quá trình dạy học là nâng cao khả năng nhận thức
của người học. Hoạt động học có hiệu quả cao nhất khi học sinh chủ động tiếp
thu kiến thức bằng các hoạt động dưới sự hỗ trợ của giáo viên.
1.2.5.3. Đổi mới kiểm tra đánh giá
Giáo viên kết hợp nhiều hình thức đánh giá học sinh. Ngồi các bài kiểm
tra thường xun bằng hình thức tự luận được quy định trong chương trình giáo
viên có thể cho điểm học sinh bằng các sản phẩm thực hành, hoàn thành các
nhiệm vụ học tập của giáo viên hoặc có những cách giải quyết tình huống hay
trong giờ học.
Đổi mới kiểm tra bằng cách kết hợp giữa tự luận và trắc nghiệm. Xây
dựng đề kiểm tra, đề thi theo cấu trúc ma trận và đủ cấp độ: Nhận biết, thông
hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao phù hợp đối tượng học sinh.
Tiêu chí đánh giá năng lực người học cần có những dấu hiệu cơ bản sau:
“Có kiến thức, hiểu biết một cách có hệ thống hoặc chuyên sâu về lĩnh
vực đó. Có khả năng tiến hành hoạt động đó hiệu quả và đạt kết quả phù hợp với
mục đích. Hành động có kết quả ứng phó linh hoạt, hiệu quả trong những điều
kiện mới, không quen thuộc (Bộ GD - ĐT, 2018, tr.203).
“Một khâu không thể thiếu được trong quá trình dạy học là kiểm tra đánh
giá kết quả học tập của học sinh. Hiệu trưởng cần phải quản lý nghiêm túc công
tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh để có căn cứ đánh giá hiệu
quả giảng dạy của giáo viên, điều chỉnh nội dung, phương pháp giáo dục phù hợp
với mọi đối tượng học sinh” (Huỳnh Văn Sơn, 2016, tr.43).
Tóm lại, cơng tác kiểm tra đánh giá có hiệu quả khi kết hợp nhiều hình
đánh giá dưới sự chỉ đạo kịp thời của hiệu trưởng.
1.2.5.4. Tăng cường trang thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ
công tác giảng dạy
Trong quá trình dạy học, giáo viên sử dụng phương tiện dạy học giúp học
sinh tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn. Thiết bị dạy học giúp giáo viên nâng cao
năng lực sáng tạo của mình trong cơng tác giảng dạy đồng thời giúp học sinh u
thích mơn học khi được trực tiếp thí nghiệm với mơ hình thật.
10
Hơn thế “Phương tiện dạy học có vai trị quan trọng trong việc đổi mới
PPDH, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học.
Việc sử dụng các phương tiện dạy học cần phù hợp với mối quan hệ giữa phương
tiện dạy học và PPDH” (Trần văn Quang, 2015, tr.51).
Vì vậy, sử dụng thiết bị dạy học hiệu quả là một trong những yếu tố quan
trọng trong việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học.
1.3. NỘI DUNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.3.1. Nâng cao nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học.
Qua nghiên cứu thực tiễn và lý luận dạy học đưa ra một số nội dung cơ
bản về đổi mới phương pháp dạy học như sau:
Một là thay đổi cách dạy của người thầy từ truyền thụ kiến thức sang
hướng dẫn học sinh tự tìm kiến thức và giải quyết tình huống sáng tạo. Đây là
yếu tố ban đầu Hiệu trưởng cần phải tập trung thực hiện.
Hai là đổi mới cách học từ lắng nghe tập trung ghi chép sang thực hành thí
nghiệm rút ra kết luận hình thành kiến thức.
Ba là thơng qua kiến thức của môn học giáo viên cần giáo dục học sinh về
tình cảm, tình yêu thương con người, yêu thương khoa học.
Như vậy, hiệu trưởng cần tổ chức quán triệt, tuyên truyền rộng rãi chủ
trương đổi mới PPDH đến giáo viên và học sinh. Cần động viên, khuyến khích
giáo viên tích cực tham gia đổi mới phương pháp dạy học. Hiệu trưởng cần làm
thay đổi nhận thức của giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học.
1.3.2. Lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ
sở
Lập kế hoạch là chức năng của quản lý, để xây dựng một kế hoạch đổi
mới phương pháp dạy học có hiệu quả cần thực hiện tốt các bước sau:
1.3.2.1. Phân tích thực trạng hoạt động đổi mới phương pháp dạy học và quản
lý đổi mới phương pháp dạy học
Phân tích thực trạng là bước đầu tiên của kế hoạch. Hiệu trưởng cần đánh
giá đúng kết quả đổi mới phương pháp dạy học của nhà trường đã đạt trong
những năm học gần đây. Hơn nữa, hiệu trưởng cần nhận rõ những thách thức của
nhà trường trong việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học trong thời gian tới.
Có thể, so sánh kết quả đạt được của nhà trường với những trường lân cận để rút
ra các bài học kinh nghiệm về quản lý đổi mới phương pháp dạy học.
1.3.2.2. Xác định mục tiêu, chỉ tiêu cần đạt được của hoạt động đổi mới
phương pháp dạy học và đánh giá tính khả thi của mục tiêu
11
Tài liệu tập huấn tổ trưởng chuyên môn: “Mục tiêu nhằm định hướng việc
quản lý và phát triển hoạt động đổi mới PPDH. Các mục tiêu đổi mới PPDH và
quản lý hoạt động đổi mới PPDH của mỗi trường phải phù hợp với các mục tiêu
định hướng chung về hoạt động đổi mới PPDH của Phòng GDĐT” (Bộ GD - ĐT,
2013, tr.10).
Hơn nữa, hiệu trưởng cần đưa ra các chỉ tiêu cụ thể cho từng mục tiêu để
hướng dẫn các bộ phận có liên quan thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm đạt
được mục tiêu đã đề ra.
1.3.2.3. Xác định các giải pháp đổi mới phương pháp dạy học của nhà trường
tương ứng với các mục tiêu
Kế hoạch đổi mới PPDH cần nêu rõ các giải pháp cần hoàn thành để đạt
được các mục tiêu và chỉ tiêu đã đặt ra. Kế hoạch hoạt động đổi mới PPDH cần
xác định rõ ràng về các hoạt động bao gồm các nội dung sau:
“Mô tả hoạt động cần thực hiện với các nguồn nhân lực, vật lực và tài
chính cần thiết để thực hiện thành công từng hoạt thành phần của hoạt động đổi
mới PPDH, KTĐG” (Bộ GD - ĐT, 2014, tr.10).
Hiệu trưởng cần theo dõi thực hiện kế hoạch đổi mới PPDH. Bên cạnh đó,
tạo ra động lực liên tục cho cơng tác rà sốt và điều chỉnh kế hoạch. Kết quả đổi
mới PPDH, giúp cho việc quyết định tiếp tục thực hiện hoạt động hay xác định
lại hoạt động đổi mới PPDH.
Tóm lại, hiệu trưởng cần dựa vào tình hình thực tế của nhà trường, định
hướng thực tế của phòng giáo dục để lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học.
Kế hoạch cần được các bộ phận thảo luận, đóng góp ý kiến để hồn chỉnh và
được cấp trên phê duyệt. Sau đó, hiệu trưởng phổ biến kế hoạch được phê duyệt
đến các bộ phận và chỉ dẫn các cá nhân thực hiện kế hoạch phù hợp với năng lực
và trách nhiệm mình phụ trách.
1.3.3. Tổ chức đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở
Tổ chức hoạt động đổi mới PPDH là quá trình sắp xếp và phân phối nguồn
lực theo những cách thức khoa học và hợp lý nhất để đảm bảo tốt các mục tiêu về
đổi mới phương pháp dạy học đã đề ra.
“Tổ chức một cách khoa học lao động của các tập thể trong nhà trường,
bao gồm lao động dạy, lao động học, lao động quản lý, nhằm nâng cao chất
lượng, hiệu quả của hoạt động đổi mới phương pháp dạy học” (Nguyễn Thị
Hương, 2016, tr.12).
“Tổ chức chỉ đạo bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, rèn luyện kĩ năng dạy
học theo phương pháp dạy học mới cho đội ngũ giáo viên, tạo điều kiện hợp lý
12
để giáo viên tham gia đầy đủ các lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ do cơ quan
quản lý cấp trên cung cấp” (Lưu Hồng Quyên, 2016, tr.23).
Trong quá tổ chức đổi mới phương pháp dạy học, hiệu trưởng cần thiết lập
mối quan hệ chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường, cũng như mối quan hệ
với các đoàn thể bên ngoài nhà trường. Hiệu trưởng cần giải quyết tốt các mối
quan hệ này để công tác phối hợp đạt hiệu quả cao.
1.3.4. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở
Hiệu trưởng thực hiện chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học bằng các văn
bản hướng dẫn thực hiện cụ thể đến từng bộ phận trong nhà trường. Đồng thời,
hiệu trưởng thường xuyên sắp xếp, phối hợp, giám sát và điều chỉnh để đảm bảo
công tác đổi mới phương pháp dạy học đạt hiệu quả.
“Hiệu trưởng cần giao trách nhiệm cho phó hiệu trưởng hoặc trực tiếp
hướng dẫn tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH cho từng
năm học, yêu cầu phải đổi mới được một số vấn đề nào đó. Kế hoạch của tổ phải
rất cụ thể, chi tiết, ưu tiên đổi mới trong một năm học, xác định được người thực
hiện, thời gian thực hiện, dự kiến kết quả đạt được…Đặc biệt cần đổi mới nội
dung sinh hoạt tổ chuyên môn, trọng tâm là các vấn đề liên quan đến đổi mới
PPDH theo định hướng phát triển năng lực HS, phải chú trọng bồi dưỡng cho
giáo viên những vấn đề cụ thể của từng môn học” (Bộ GD - ĐT, 2003, tr.87).
Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thực hiện các
nội dung sau: Thực hiện các tiết học theo đúng phân phối chương trình đã được
phê duyệt, lựa chọn nội dung dạy học, phương pháp dạy học của từng bài học
phù hợp với năng lực của học sinh.
Giáo viên chấm và trả bài kiểm tra thường xuyên của học sinh theo đúng
quy định về thời gian và thang điểm. Nhận xét tất cả các bài kiểm tra để học sinh
khắc phục khuyết điểm. Giáo viên cập nhật điểm số vào sổ gọi tên ghi điểm theo
đúng quy định của Phòng giáo dục.
Giáo viên thực hiện đúng thời khóa biểu theo phân cơng, tham dự đầy đủ
các buổi sinh hoạt chuyên môn.
1.3.5. Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học
Bồi dưỡng về tư tưởng: ý thức, lương tâm nghề nghiệp, tình cảm bộ mơn,
đạo đức, các nghị quyết của Đảng, thời sự và các thông tin liên quan đến chủ
trương đổi mới giáo dục.
Bồi dưỡng thường xuyên và qua mạng giáo dục các chuyên đề giáo viên
tự đăng ký về đổi mới PPDH, kỹ thuật dạy học, đổi mới PPDH theo đặc trưng bộ
môn.
13
