GIẢI PHẪU học và SINH lý NHÃN cầu (NHÃN KHOA)

GIẢI PHẪU HỌC VÀ SINH LÝ NHÃN
CẦU


Cấu trúc bài giảng

 Các bộ phận che chở nhãn cầu:
Hốc mắt; mi mắt; kết mạc

 Các bộ phận phụ thuộc:
Cơ vận nhãn; Bộ lệ

 Nhãn cầu:
 Các lớp vỏ nhãn cầu: màng bọc ngoài (lớp giác–củng mạc); màng bồ đào;
võng mạc

 Các môi trường trong suốt: thủy dịch; thủy tinh thể; pha lê thể
 Đường dẫn truyền thị giác


Các bộ phận che chở
Xương hốc mắt
 Hình tháp, đáy mở ra trước, đỉnh hướng về sau ứng với lỗ thị giác và khe bướm thông
với đáy sọ giữa.

 35(cao) x 40(rộng) x 45(sâu) mm; V # 30mm³

 Gồm 7 xương liên kết tạo 4 thành:
 Trên: x.trán, cánh nhỏ x.bướm
 Trong: x.lệ, x.sàng (x.giấy); (mỏm trán x.hàm trên)
 Ngoài: x.gò má, cánh lớn x.bướm; (mỏm gò má x.trán)

 Dưới: x.hàm trên, x.khẩu cái




Xương hốc mắt

Khe bướm: nằm giữa cánh lớn và bé xương bướm -> cho thần kinh III,
IV, VI, V1, mạch máu đi qua

Lỗ thị giác: cho thần kinh thị, và động mạch mắt đi qua


TK đi qua lỗ thị giác và khe trên ổ mắt (khe bướm)

TK II

TK lệ

TK IV

TK trán
Nhánh trên của TK III
TK VI
TK Mũi mi
Nhánh dưới của TK III


Mi mắt

Mi trên

Nếp bán
nguyệt

Khe mi
Cục lệ

Điểm lệ
Mi dưới


Mi mắt

Cấu tạo: 6 lớp

 da
 tổ chức dưới da
 cơ vòng mi
 lớp sợi đàn hồi
 sụn mi (chứa tuyến Meibomius,
tuyến Zeis )

 vách ngăn hốc mắt

 lớp cơ
 kết mạc

Chức năng: bảo vệ nhờ:

 Sự vận động của mi
 Phản xạ chớp mi
 Phản xạ chớp mi cảm giác
 Phản xạ chớp mi quang học


Sụn mi trên

Dây chằng mi ngồi
Dây chằng
mi trong
Cơ vịng mi (phần hốc mắt)

Sụn mi dưới

Cơ vòng mi (phần mi mắt)

CƠ VÒNG MI: TK VII chi phối-> nhắm mắt, đẩy nước mắt vào điểm lệ, mở to túi lệ


Cơ vòng mi

Cơ nâng mi

Tấm
sụn
Tuyến Meibomius

Kết mạc
Tuyến

Zeis


Cơ nâng mi trên

CƠ NÂNG MI TRÊN: TK III chi phối → mở mắt

Cơ nâng mi trên

Vách ngăn hốc mắt

CƠ MULLER: TK giao cảm chi phối → mở mắt

Cơ Muller


Cơ sụn mi dưới
Cơ trực dưới

Cơ chéo dưới
Dây chằng Lockwood


Cơ Horner: thực chất là thành phần lệ của cơ vòng mi

CƠ TRÁN: TK VII
→ liên kết cơ
nâng mi → mở
mắt

Kết mạc
 Lớp màng mỏng trong suốt phủ lên củng mạc tới rìa giác mạc, phủ lên mặt sau
mi mắt

 Chứa các tuyến lệ phụ và tuyến tiết nhầy
 Vai trò:
 Tạo bề mặt trơn nhẵn cho phép chuyển động không ma sát
 Bảo vệ các thành phần bên dưới; Khi nhắm mắt → tạo túi bảo vệ GM
 Ngăn cản dị vật


1- KM nhãn cầu
2- KM cùng đồ
3- KM mạc mi
2- Cùng đồ trên

1

3

2- Cùng đồ dưới


TK V1 → cảm giác mi trên
TK V2 → cảm giác mi dưới

V1

V2

Hệ thống mắt (ĐM cảnh trong)

ĐM mi
trên

Hệ thống mặt (ĐM cảnh ngoài)
ĐM mi
dưới


Các bộ phận phụ thuộc nhãn cầu
Lệ bộ
 Tuyến lệ: tiết nước mắt  nuôi dưỡng phần trước mắt, giúp GM trong bóng
 Tuyến lệ chính: góc trên ngồi của hốc mắt, gồm 2 phần: mi mắt; hốc mắt
 Tuyến lệ phụ: Moll, Krause, Wolfring ở mi trên

 Lệ đạo: dẫn nước mắt từ mi → khe mũi dưới
 Lỗ lệ trên và dưới
 Lệ quản trên và dưới (8-10mm, d=0.3-0.5mm)
 Lệ quản chung (1-3mm, d= 0.6mm) (90%)
 Túi lệ (cao 12-14, rộng 4-6mm, dày 1.5mm)
 Ống lệ mũi (12mm, d=4-5mm)


Van Rosenmuller

Hệ thống van của bộ lệ

Tuyến lệ
Van Hasner

chính: do ĐM
lệ, TK lệ (V1)

Lệ quản
Lỗ lệ
Túi lệ: TK mũi
ngoài, V2

BỘ LỆ

Ống lệ
mũi: TK
V2


Cơ chế dẫn
lưu nước mắt
của
Rosengren Doane


Cấu tạo phim nước mắt: 3 lớp
 Lớp mỡ: ngoài cùng
 Ngăn chặn sự bốc hơi sớm của nước
mắt

 Lớp nước: ở giữa
 Lớp nhày: trong cùng
 Giữ cho lớp nước dàn trải khắp bề mặt

nhãn cầu


Cơ vận nhãn
 4 cơ trực và 2 cơ chéo → bám vào củng
mạc

 Cơ trực → phần trước nhãn cầu
 Cơ chéo → phần sau nhãn cầu

 Giúp chuyển động quanh trục của nhãn
cầu

 Bao cơ nối tiếp với Tenon.

Bao Tenon


Trực ngồi

Trực ngồi

Trực dưới

Trực trên

Vịng gân Zinn

CƠ TRỰC
_ Cơ trực ngoài ← TK VI

_ Cơ trực trên, trực dưới, trực trong ← TK III


Cơ chéo trên

Cơ chéo dưới

CƠ CHÉO

-

Cơ chéo trên ← TK IV

-

Cơ chéo dưới ← TK III


Chéo dưới

Trực ngoài

Trực trên

Trực trong

Chéo trên

Chéo dưới

Trực ngoài

Chéo trên
Trực dưới

Tác dụng của các cơ vận nhãn