Khảo sát hiện trạng về hoạt động giám sát kê đơn ngoại trú tại phòng khám đa khoa Đại Phước – TP.HCM : Khóa luận tốt nghiệp Dược sĩ Đại học chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.09 MB, 66 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

HOÀNG

PHAN

UYỂ

N THANH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN TẤT THÀNH

HOÀNG PHAN UYỂN THANH

QUẢN LÝ

VÀ C

UNG

ỨNG THU

ỐC

KHẢO SÁT HIỆN TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT KÊ ĐƠN 
NGOẠI TRÚ TẠI PHÒNG KHÁM ĐA KHOA ĐẠI PHƯỚC – TP.HCM

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ ĐẠI HỌC

KHÓA 20

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN TẤT THÀNH

HOÀNG PHAN UYỂN THANH

KHẢO SÁT HIỆN TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT KÊ ĐƠN NGOẠI TRÚ TẠI
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA ĐẠI PHƯỚC – TP.HCM

Chuyên ngành : Quản lý và Cung ứng thuốc

KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP DƯỢC SĨ ĐẠI HỌC

Hướng dẫn khoa học: ThS. DS. Trần Thị Xuân Đào

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Khóa luận tốt nghiệp dược sĩ đại học – Năm học 2013 – 2018 
KHẢO SÁT HIỆN TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT KÊ ĐƠN 
NGOẠI TRÚ TẠI PHÒNG KHÁM ĐA KHOA ĐẠI PHƯỚC – TP.HCM

Hoàng Phan Uyển Thanh

Hướng dẫn khoa học: ThS. DS. Trần Thị Xuân Đào

MỞ ĐẦU: Năm 2017, Bộ Y tế đã ban hành thông tư 52/TT-BYT về Quy định về đơn

thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú. Tuy nhiên việc 
tuân thủ thực hiện theo thông tư này vẫn chưa có sự đồng bộ cho tất cả các cơ sở khám
chữa bệnh, đặc biệt là ở các phịng khám tư nhân. Vì vậy, đề tài được thực hiện nhằm cho
biết tình hình thực hiện hoạt động giám sát kê đơn tại phòng khám tư nhân.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Đối tượng: Đơn thuốc ngoại trú (trừ đơn ghi bằng tay và khám ngồi giờ) tại phịng khám 
đa khoa Đại Phước từ 01/06/2018 đến 31/08/2018 thu được 26.075 đơn thuốc.

Phương pháp nghiên cứu: Khảo sát trực tiếp thông tin sẵn có trong đơn thuốc và cơ sở 
dữ liệu từ phòng khám. Tra cứu và ghi nhận các tương tác/trùng lặp thuốc bằng phần mềm
Drugs.com. Tiến hành thống kê và xử lý số liệu bằng phần mềm Microsoft Office Excel
2013 dưới dạng biến số.

KẾT QUẢ: Trong 26.075 đơn thuốc ngoại trú được khảo sát nhận thấy rằng: việc tuân thủ 
quy chế kê đơn như ghi thông tin bệnh nhân, thông tin của bác sĩ kê đơn và thông tin thuốc
tương đối tốt với hầu hết đều đạt tỷ lệ 100%. Số thuốc trung bình là 3 thuốc và rất ít các
đơn thuốc có từ 10 thuốc trở lên (0,1%). Việc phát hiện các tương tác thuốc hay trùng lặp
thuốc chỉ chiếm tỷ lệ dưới 15%.

KẾT LUẬN: Hoạt động giám sát kê đơn tại đây thực hiện tương đối tốt từ khâu tiếp nhận 
đến cấp phát thuốc và hướng dẫn sử dụng thuốc cho bệnh nhân. Việc sử dụng thuốc, đặc
biệt là các nhóm kháng sinh tuân theo tiêu chuẩn 5 đúng và phù hợp với phác đồ điều trị
mà Bộ Y tế đưa ra. Tại phòng khám tiến hành sử dụng các phần mềm kê đơn và hướng dẫn
bệnh nhân phân bố các lần dùng thuốc hoặc có các đề xuất thay thế biệt dược khác nhằm
giảm bớt cá tương tác/trùng lặp thuốc.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Final assay for the degree of BS Pharm - Academic year: 2013-2018

SEARCHING OF PRESCRIPTION MONITORING ACTIVITY AT DAI PHUOC 
POLYCLINIC - HO CHI MINH CITY

Hoang Phan Uyen Thanh 
Supervisor: Tran Thi Xuan Dao

INTRODUCTION: In 2017, the Ministry of Health issued Circular No. 52 on Prescribing 
regulations and the prescription of pharmaco-chemical and biological products for 
outpatient treatment. However, compliance with this circular has not been uniformed for
all health care facilities, especially in private clinics. The research was conducted to
provide an overview in obedience of prescription monitoring activity at private clinic.
MATERIALS AND METHODS:

Materials: Outpatient prescriptions (except for hand-written and out-of-hours
applications) at Dai Phuoc clinic from 01/06/2018 to 31/08/2018: 26,075 prescriptions
totally.

Methods: The information available in the prescription and the database from the clinic
were directly examined; besides, the drug interactions/repetitions were looked up and
recorded by Drugs.com software. The database were statistics and processing by Microsoft
Office Excel 2013.

RESULTS: In 26,075 outpatient prescriptions, it was found that compliance with
prescribing regulations such as patient’s information, attending doctor’s information and
drug’s information was relatively good with almost all of them reaching 100% . The
average drug in a outpatient prescription is 3 drugs and very few prescriptions have 10
drugs or more (0.1%). The prescriptions with drug interactions or drug repetitions are less
than 15%.

CONCLUSION: The research found that prescription monitoring activity in Dai Phuoc

clinic is reasonable from supplying drugs to showing patient how to use. Using drugs,
especially the antibiotic group is done well, accor to 5-true standard and in accordance
with the guide line provided by the Ministry of Health. Dai Phuoc is using the prescription
software and guiding patients about drug’s using time or suggesting other drug-specific to
reduce drug interactions/repetitions.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

LỜI CAM ĐOAN

Khoá luận tốt nghiệp với đề tài “Khảo sát hiện trạng về hoạt động giám sát kê đơn
ngoại trú tại phòng khám đa khoa Đại Phước – Tp.HCM” là của riêng em. Các số
liệu sử dụng phân tích trong khóa luận có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đúng
quy định. Các kết quả nghiên cứu trong khóa luận do em tự tìm hiểu, phân tích một
cách trung thực, khách quan và phù hợp với đề tài. Các kết quả này chưa từng được
công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Nếu không đúng như đã nếu trên, em xin
chịu trách nhiệm hồn tồn về đề tài của mình.

Tp.HCM, ngày tháng năm 2018

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

LỜI CÁM ƠN

Để hồn thành khóa luận tốt nghiệp dược sĩ đại học, em xin chân thành cám ơn Ban
giám hiệu nhà trường và các thầy, cô giáo trường Đại học Nguyễn Tất Thành đã tận
tình giảng dạy và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập.

Với lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc em xin kính gửi lời cảm ơn cơ Trần Thị Xuân
Đào hướng dẫn, chỉ bảo và truyền đạt kinh nghiệm nghiên cứu cho em trong quá
trình thực hiện khóa luận

Đồng thời em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, khoa Dược và các cô chú anh
chị tại phòng khám đa khoa Đại Phước đã tạo điều kiện, cung cấp số liệu và đóng

góp ý kiến quý báu trong quá trình thực hiện và hồn thành khóa luận

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

i
MỤC LỤC

Trang

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt ... iii

Danh mục các bảng ... iv

Danh mục các biểu đồ, sơ đồ, hình ảnh ... v

ĐẶT VẤN ĐỀ ... 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ... 3

1.1. Tình hình kê đơn thuốc và sử dụng thuốc ... 3

1.2. Quy chế kê đơn ... 5

1.2.1. Đối tượng áp dụng ... 5

1.2.2. Nguyên tắc kê đơn thuốc ... 6

1.2.3. Hình thức kê đơn thuốc ... 7

1.2.4. Yêu cầu chung với nội dung kê đơn thuốc... 8

1.3. Những yêu cầu về kê đơn tốt ... 9

1.4. Các tiêu chí đánh giá việc kê đơn thuốc ... 10

1.5. Hoạt động dược lâm sàng tại Việt Nam ... 11

1.5.1. Điều kiện của dược sĩ dược lâm sàng ... 11

1.5.2. Điều kiện đảm bảo về nhân lực và cơ sở vật chất ... 12

1.5.3. Nhiệm vụ chung của dược sĩ dược lâm sàng ... 12

1.5.4. Các nhiệm vụ tại khoa lâm sàng ... 13

1.6. Mối quan hệ của dược sĩ lâm sàng và bác sĩ ... 14

1.7. Hậu quả của việc dùng thuốc không đúng chỉ định ... 15

1.8. Giới thiệu sơ lược về phòng khám đa khoa Đại Phước ... 16

1.8.1. Giới thiệu sơ lược ... 16

1.8.2. Nhiệm vụ của phịng khám đa khoa Đại Phước ... 17

1.8.3. Mơ hình tổ chức ... 17

1.8.4. Chức năng, nhiệm vụ khoa dược ... 17

1.8.5. Hoạt động kê đơn tại phòng khám Đại Phước ... 19

CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 21

2.1. Đối tượng nghiên cứu... 21

2.2. Thời gian và địa điểm ... 21

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu ... 21

2.5. Phương pháp nghiên cứu ... 22

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN ... 23

3.1. Đặc điểm chung về bệnh nhân thăm khám ... 23

3.1.1. Giới tính, độ tuổi và nơi cư trú của bệnh nhân ... 23

3.1.2. Hình thức thăm khám ... 25

3.1.3. Các bệnh thường gặp ở các bệnh nhân ... 26

3.2. Thực hiện chỉ tiêu về hình thức kê đơn ... 27

3.2.1. Thực hiện quy định về ghi thông tin bệnh nhân ... 28

3.2.2. Thực hiện quy định về thông tin liên quan đến bác sĩ kê đơn ... 29

3.2.3. Thực hiện quy định về ghi thơng tin thuốc ... 30

3.3. Tình hình kê đơn thuốc nói chung và kê đơn kháng sinh nói riêng ... 31

3.3.1. Phân loại các nhóm thuốc được sử dụng và số lượng thuốc trong đơn .. 31

3.3.2. Kê đơn kháng sinh tại phòng khám ... 34

3.4. Tương tác và trùng lặp thuốc ... 40

CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ... 45

4.1. Kết luận ... 45

4.1.1. Khảo sát các chỉ tiêu về giám sát kê đơn ngoại trú ... 45

4.1.2. Khảo sát và thống kê đơn thuốc, đặc biệt là đơn kháng sinh ... 45

4.1.3. Đánh giá các tương tác/trùng lặp thuốc tại phòng khám Đại Phước ... 46

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

iii
Danh mục ký hiệu, bảng chữ viết tắt

STT Chữ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

1 BYT Bộ Y tế

2 ADR Adverse Drug Reaction Phản ứng có hại của thuốc

3 TT Thông tư

4 WHO World Health

Organization Tổ chức Y tế Thế giới

5 KS Kháng sinh

6 ATC

The Anatomical
Therapeutic Chemical

Classification System

Hệ thống phân loại thuốc
theo Giải phẫu – Điều trị -

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

iv
Danh mục các bảng

Bảng 1.1. Các chỉ số kê đơn của WHO ... 11

Bảng 1.2. Cơ cấu nhân lực khoa Dược phòng khám đa khoa Đại Phước ... 18

Bảng 3.1. Tỷ lệ % giới tính bệnh nhân thăm khám ... 23

Bảng 3.2. Tỷ lệ % nơi cư trú bệnh nhân thăm khám ... 23

Bảng 3.3. Tỷ lệ % độ tuổi bệnh nhân thăm khám ... 24

Bảng 3.4. Tỷ lệ % hình thức bệnh nhân thăm khám ... 25

Bảng 3.5. Tỷ lệ % khám lần đầu/tái khám ... 25

Bảng 3.6. Tỷ lệ % các nhóm bệnh ... 26

Bảng 3.7. Tỷ lệ % đơn thực hiện quy định về ghi thông tin bệnh nhân... 28

Bảng 3.8. Tỷ lệ % thực hiện quy định về thông tin liên quan đến bác sĩ kê đơn. ... 29

Bảng 3.9. Tỷ lệ % đơn thực hiện quy định về ghi thông tin thuốc. ... 30

Bảng 3.10. Tỷ lệ % số thuốc có trong 1 đơn ... 32

Bảng 3.11. Tỷ lệ % các nhóm thuốc được sử dụng tại phịng khám ... 33

Bảng 3.12. Tỷ lệ % đơn có chỉ định kháng sinh và kháng virus ... 34

Bảng 3.13. Tỷ lệ % số đơn chứa KS kháng khuẩn – KS kháng nấm - kháng virus . 35
Bảng 3.14. Tỷ lệ % số lượng KS kháng khuẩn có trong 1 đơn... 36

Bảng 3.15. Tỷ lệ % các nhóm KS kháng khuẩn được sử dụng ... 38

Bảng 3.16. Tỷ lệ % đơn thuốc có sự trùng lặp hoạt chất/nhóm dược lý ... 40

Bảng 3.17. Tỷ lệ % đơn thuốc có sự tương tác thuốc, mức độ tương tác. ... 41

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

v
Danh mục biểu đồ, sơ đồ, hình ảnh

Hình 1.1. Vai trị của dược sĩ lâm sàng trong chăm sóc sử dụng thuốc ... 15

Hình 1.2. Quy trình kê đơn và giám sát kê đơn tại phòng khám Đại Phước ... 20

Hình 3.1. Tỷ lệ % độ tuổi bệnh nhân thăm khám ... 24

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

ĐẶT VẤN ĐỀ

Sự phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực sản xuất thuốc đã làm cho thị trường
thuốc phong phú hơn về số lượng dược phẩm với sự ra đời nhiều dạng dược chất
mới và đa dạng về các dạng bào chế. Với sự ra đời nhiều dạng bào chế mới khác
hẳn các dạng kinh điển đã gây khơng ít lúng túng cho thầy thuốc kê đơn. Từ đó nảy
sinh yêu cầu từ phía thầy thuốc cần sự có mặt các dược sĩ bên cạnh họ với vai trò tư
vấn về thuốc. Từ những năm của thập niên 70, Dược lâm sàng giới Y - Dược Việt
Nam đã có cuộc vận động “Sử dụng thuốc hợp lý - an toàn” ở hệ bệnh viện. Đến
cuối thập niên 80, vụ Dược (Bộ Y tế) đã thành lập một nhóm nghiên cứu thực
nghiệm ở bệnh viện Bạch Mai do dược sĩ Phan Bá Hùng làm nhóm trưởng cùng
một số bác sĩ và dược sĩ hoạt động với mục đích tham vấn về sử dụng thuốc hợp lý
cho thầy thuốc kê đơn [3].

Nhu cầu dịch vụ y tế hiện đại tăng mạnh không chỉ do già hóa dân số, các bệnh
khơng truyền nhiễm và tai nạn, mà cịn do dân trí được cải thiện và điều kiện sống
tốt hơn đòi hỏi dịch vụ y tế tốt hơn và tiện nghi hơn. Từ đó ngành Y tế đã nỗ lực cải
thiện các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, tăng các dịch vụ chuyên sâu ở tuyến
dưới. Vì vậy có sự ra đời khoảng 800 phòng khám đa khoa, 10.700 trạm y tế cấp
phường xã, và 35.000 phòng khám tư nhân [6].

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Vì vậy, đề tài “Khảo sát hiện trạng về hoạt động giám sát kê đơn ngoại trú tại phòng
khám đa khoa Đại Phước” được thực hiện nhằm bổ sung và hoàn thiện bức tranh về

hoạt động giám sát kê đơn trong lĩnh vực dược lâm sàng ở các khối cơ sở khám
chữa bệnh nói chung và khối phịng khám nói riêng, với các mục tiêu như sau:

1. Khảo sát các chỉ tiêu về giám sát kê đơn ngoại trú: ghi thông tin bệnh nhân,
ghi thông tin thuốc và các thông tin liên quan đến bác sĩ kê đơn

2. Khảo sát và thống kê các đơn thuốc, đặc biệt là đơn kháng sinh
3. Ghi nhận và đánh giá các tương tác thuốc trong đơn thuốc

Kết quả của đề tài sẽ giúp đưa ra một số kết luận về tình hình hoạt động giám sát kê
đơn tại phòng khám Đại Phước, từ đó xây dựng một số kiến nghị nhằm góp phần
hoàn thiện hơn hoạt động này cũng như giúp quy trình sử dụng thuốc cho bệnh nhân
hợp lý, an toàn, hiệu quả.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 
1.1. Tình hình kê đơn thuốc và sử dụng thuốc

Dân số toàn cầu tăng nhanh, điều kiện vật chất đầy đủ, tuổi thọ ngày càng tăng. Tuy
nhiên do sinh hoạt ăn uống thiếu khoa học, mơi trường ơ nhiễm và an tồn về thực
phẩm ngày càng bị đe dọa đã trở thành nguyên nhân chủ yếu làm tăng nhu cầu về
thuốc men chăm sóc sức khỏe con người [12].

Thực trạng kê đơn và sử dụng thuốc ở Việt Nam cũng khơng nằm ngồi khuynh
hướng chung của thế giới, đó là tình trạng lạm dụng kháng sinh, thuốc tiêm,
vitamin, kê quá nhiều thuốc trong một đơn… Những bất cập này đã và đang tồn tại
trong hệ thống y tế và cần có các biện pháp khắc phục cụ thể, kịp thời nhằm hướng
tới sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và kinh tế [20].

Thuốc là “con dao hai lưỡi” vì bên cạnh lợi ích điều trị, cải thiện sức khỏe cho bệnh
nhân thì kèm theo đó có thể gây ra những phản ứng có hại ở nhiều mức độ, thậm chí
tử vong kể cả dùng đúng liều, đúng quy định, các phản ứng như vậy gọi là phản ứng
bất lợi. Vấn đề sử dụng ít thuốc trong một đơn thuốc không chỉ là vấn đề kinh tế mà
còn là vấn đề an toàn do tỷ lệ ADR và tương tác thuốc luôn tăng theo số lượng
thuốc sử dụng [2], [4], [21]. Việc kê đơn nhiều thuốc trong một đơn thuốc là nguyên
nhân phổ biến dẫn đến tương tác thuốc [27].

Mặc dù bác sĩ kê đơn là nhằm mục đích chăm sóc điều trị bệnh nhân nhưng thực tế
khơng có loại thuốc nào khi cho dùng lại khơng có rủi ro của nó. Vì vậy việc sử
dụng thuốc hợp lý an toàn đã và đang trở thành một vấn đề quan trọng không chỉ
của Việt Nam mà cịn mang tính tồn cầu. Theo nghiên cứu của WHO thì trên tồn
thế giới có tới 50% bệnh nhân sử dụng thuốc không phù hợp [30]. Thách thức chủ

yếu của công tác dược lâm sàng là làm sao giảm thiểu đến mức tối đa những tác
dụng đối nghịch của thuốc.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

nhóm thuốc tiêu hóa nhiều thứ ba chiếm tỷ lệ 6,1%; các nhóm thuốc giảm đau, hạ
sốt, chống viêm đứng thứ tư chiếm tỷ lệ 3,9%. Các nhóm khác cịn lại chiếm 19,7%
và thấp nhất là nhóm thuốc chẩn đốn ít nhất chiếm tỷ lệ 0,2% [15].

Đơn thuốc là căn cứ để dược sĩ cung cấp thuốc và là cơ sở để bệnh nhân sử dụng
điều trị bệnh. Những sai sót trong kê đơn sẽ gây ra nhiều hậu quả đáng tiếc cho
bệnh nhân. Có tới 80 - 90% thầy thuốc nghĩ rằng mỗi triệu chứng ở bệnh nhân cần
phải điều trị bằng một loại thuốc riêng biệt nên đã kê đơn nhiều loại thuốc. Đôi khi
thầy thuốc kê đơn chịu áp lực của cả bệnh nhân lẫn gia đình họ muốn dùng nhiều
thuốc để chóng khỏi bệnh [18]. Cũng như trong trường hợp sử dụng các nhóm thuốc
kháng sinh, với những nước đang phát triển như Việt Nam, kháng sinh là một nhóm

thuốc quan trọng vì bệnh lý nhiễm khuẩn nằm trong số những bệnh đứng hàng đầu
cả về tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong [10].

Theo 1 khảo sát trong số 873 báo cáo về các ADR trong các nhóm thuốc được sử
dụng tại một bênh viện thì số lượng ADR chiếm nhiều nhất vẫn là kháng sinh (449),
đặc biệt là kháng sinh nhóm batalactam (25), sau đến nhóm hạ sốt giảm đau chống
viêm (110), thuốc chống lao (99), thuốc thần kinh tâm thần (42), dịch truyền (33),
thuốc tê - mê (16), corticoid và vitamin (11), thuốc giãn cơ (10), vaccin (9), thuốc
đông y (27) [17].

Năm 2010, tỷ lệ tiền thuốc kháng sinh trong tổng số tiền thuốc đã sử dụng của nước
ta chiếm 37,7% [9]. Thống kê các báo cáo về tình hình sử dụng thuốc tại bệnh viện
của Bộ Y tế cho thấy rằng kháng sinh chiếm khoảng 36% tổng chi phí mua thuốc,
hóa chất [19].

Kê đơn vitamin, thuốc tiêm khi khơng cần thiết gây lãng phí cũng cần phải nói tới.
Kê vitamin có thể đã thành thói quen của bác sĩ, hoặc đơi khi bệnh nhân địi hỏi các
bác sĩ kê đơn trong khi thực chất bệnh nhân không cần dung tới thuốc. Tại bệnh
viện Nhi Thanh Hóa, số đơn kê vitamin chiếm tỷ lệ 42,8% [16].

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

được ghi không đúng mẫu quy định của Bộ Y tế. Theo nghiên cứu tại bệnh viện E,
hoạt động kê đơn tại bệnh viện E năm 2009 cịn nhiều sai sót. 88,67% số đơn khơng
ghi đầy đủ tên, tuổi, chẩn đoán và ngày kê đơn, 22% đơn ghi không rõ liều dùng,
cách dùng, 40% đơn không ghi thời gian dùng, 85,33% số đơn không ghi đầy đủ họ
tên, chữ ký của bác sĩ và chỉ có 30,86% số thuốc được kê tên generic. Kết quả
nghiên cứu tại bệnh viện Hữu Nghị cũng phản ánh tỷ lệ sai sót trong kê đơn thuốc
ngoại trú đối với các thuốc thuộc diện quản lý đặc biệt là 80%, 53,3% ghi sai sót về
số lượng thuốc, sai sót kê đơn quá ngày tối đa cho phép chiếm 57,7% [14].

Ghi đơn thuốc theo tên biệt dược, không ghi theo tên gốc, kê các thuốc đắt tiền,
hoặc kê các thuốc được tiếp thị còn tồn tại trong một số bộ phận thầy thuốc. Năm
2012, chỉ có 24% số thuốc trong đơn kê tại bệnh viện Nhi Thanh Hóa được ghi
bằng tên gốc [16]. Nghiên cứu tại bệnh xá Quân Dân y kết hợp Trường sỹ quan lục
quân II năm 2013 thì tỷ lệ này là 39,9% [23]. Theo nghiên cứu ở bệnh viện đa khoa
Vĩnh Phúc vào năm 2011 chỉ 8,5% số thuốc được ghi bằng tên gốc, còn lại hầu hết
thuốc được kê bằng tên biệt dược [13].

Theo nghiên cứu tại Bệnh viện Nhân Dân 115 hoạt động kê đơn thuốc vẫn còn
nhiều sai sót trước can thiệp như sai sót về tên thuốc chiếm 42%, sai sót về liều
dùng 21%, đường dùng 26%, sai sót nồng độ, hàm lượng 50%. [22].

1.2. Quy chế kê đơn

Ngày 29/12/2017, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 52/2017/TT-BYT
Quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị 
ngoại trú tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh với những nội dung như sau [11]:
1.2.1. Đối tượng áp dụng

Bác sĩ có chứng chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh và có đăng ký hành nghề tại
cơ sở khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được cấp Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh
theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh.

Cơ sở bán lẻ thuốc, người chịu trách nhiệm chuyên môn về dược của cơ sở bán lẻ
thuốc theo quy định của Luật Dược.

Người bệnh và người đại diện của người bệnh có đơn thuốc.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có hoạt động liên quan đến đơn thuốc và kê đơn.
1.2.2. Nguyên tắc kê đơn thuốc

Chỉ được kê đơn thuốc sau khi đã có kết quả khám bệnh, chẩn đoán bệnh.
Kê đơn thuốc phù hợp với chẩn đoán bệnh và mức độ bệnh.

Việc kê đơn thuốc phải đạt được mục tiêu an toàn, hợp lý và hiệu quả. Ưu tiên kê
đơn thuốc dạng đơn chất hoặc thuốc generic.

Việc kê đơn thuốc phải phù hợp với một trong các tài liệu sau đây:

+ Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị hoặc Hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS
do Bộ Y tế ban hành hoặc công nhận; Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị của cơ sở
khám, chữa bệnh xây dựng theo quy định tại Điều 6 Thông tư số 21/2013/TT-BYT
ngày 08 tháng 8 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định về tổ chức và hoạt động
của Hội đồng Thuốc và Điều trị trong bệnh viện trong trường hợp chưa có hướng
dẫn chẩn đoán và điều trị của Bộ Y tế;

+ Tờ hướng dẫn sử dụng thuốc đi kèm với thuốc đã được phép lưu hành;
+ Dược thư quốc gia của Việt Nam.

Số lượng thuốc được kê đơn thực hiện theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị được
quy định tại Điểm a Khoản 4 hoặc đủ sử dụng nhưng tối đa không quá 30 (ba mươi)
ngày, trừ trường hợp quy định tại các điều 7, 8 và 9 Thông tư.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Bác sĩ, y sỹ tại cơ sở khám chữa bệnh tuyến 4 được khám chữa bệnh đa khoa và kê
đơn thuốc điều trị của tất cả chuyên khoa thuộc danh mục kỹ thuật ở tuyến 4 (danh
mục kỹ thuật của cơ sở khám chữa bệnh được cấp có thẩm quyền phê duyệt).

Trường hợp cấp cứu người bệnh, bác sĩ, y sỹ kê đơn thuốc để xử trí cấp cứu, phù
hợp với tình trạng của người bệnh.

Khơng được kê vào đơn thuốc các nội dung quy định tại Khoản 15 Điều 6 Luật
dược, cụ thể:

+ Các thuốc, chất không nhằm mục đích phịng bệnh, chữa bệnh;
+ Các thuốc chưa được phép lưu hành hợp pháp tại Việt Nam;
+ Thực phẩm chức năng;

+ Mỹ phẩm.

1.2.3. Hình thức kê đơn thuốc

Kê đơn thuốc đối với người bệnh đến khám tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh:

Người kê đơn thuốc kê đơn vào đơn thuốc hoặc sổ khám bệnh (sổ y bạ) của người
bệnh theo mẫu quy định tại Phụ lục IV ban hành kèm theo Thông tư và số theo dõi
khám bệnh hoặc phần mềm quản lý người bệnh của cơ sở khám chữa bệnh.

Kê đơn thuốc đối với người bệnh điều trị ngoại trú:

Người kê đơn thuốc ra chỉ định điều trị vào sổ khám bệnh (sổ y bạ) của người bệnh
và bệnh án điều trị ngoại trú hoặc phần mềm quản lý người bệnh của cơ sở khám
bệnh, chữa bệnh.

Kê đơn thuốc đối với người bệnh ngay sau khi kết thúc việc điều trị nội trú:

+ Trường hợp tiên lượng người bệnh cần tiếp tục sử dụng thuốc từ 01 (một) đến đủ
07 (bảy) ngày thì kê đơn thuốc (chỉ định điều trị) tiếp vào đơn thuốc hoặc sổ khám
bệnh của người bệnh và bệnh án điều trị nội trú hoặc phần mềm quản lý người bệnh
của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Kê đơn thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất theo thực hiện theo quy
định tại các điều 7, 8 và 9 Thông tư.

1.2.4. Yêu cầu chung với nội dung kê đơn thuốc

Ghi đủ, rõ ràng và chính xác các mục in trong đơn thuốc hoặc trong sổ khám bệnh
của người bệnh.

Ghi địa chỉ nơi người bệnh thường trú hoặc tạm trú: số nhà, đường phố, tổ dân phố
hoặc thôn/ấp/bản, xã/phường/thị trấn, quận/huyện/thị xã/thành phố thuộc tỉnh,
tỉnh/thành phố.

Đối với trẻ dưới 72 tháng tuổi thì phải ghi số tháng tuổi, ghi tên và số chứng minh
nhân dân hoặc số căn cước công dân của bố hoặc mẹ hoặc người giám hộ.

Kê đơn thuốc theo quy định như sau:
+ Thuốc có một hoạt chất

 Theo tên chung quốc tế (INN, generic);

Ví dụ: thuốc có hoạt chất là paracetamol, hàm lượng 500mg thì ghi tên thuốc

như sau: paracetamol 500mg.

 Theo tên chung quốc tế + (tên thương mại).

Ví dụ: thuốc có hoạt chất là paracetamol, hàm lượng 500mg, tên thương mại
là A thì ghi tên thuốc như sau: paracetamol (A) 500mg.

+ Thuốc có nhiều hoạt chất hoặc sinh phẩm y tế thì ghi theo tên thương mại.

Ghi tên thuốc, nồng độ/hàm lượng, số lượng/thể tích, liều dùng, đường dùng, thời
điểm dùng của mỗi loại thuốc. Nếu đơn thuốc có thuốc độc phải ghi thuốc độc trước
khi ghi các thuốc khác.

Số lượng thuốc gây nghiện phải viết bằng chữ, chữ đầu viết hoa.

Số lượng thuốc chỉ có một chữ số (nhỏ hơn 10) thì viết số 0 phía trước.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

9
1.3. Những yêu cầu về kê đơn tốt

Theo hướng dẫn thực hành kê đơn thuốc tốt của WHO để thực hiện được quá trình
kê đơn thuốc tốt người thầy thuốc cần phải tuân theo quá trình thực hiện kê đơn,
điều trị hợp lý gồm 6 bước như sau [30]:

Bước 1: Xác định vấn đề bệnh lý của bệnh nhân.

Quá trình này cần được thực hiện một cách thận trọng dựa trên sự quan sát kỹ lưỡng
của bác sĩ, mô tả bệnh của bản thân bệnh nhân, tiền sử bệnh, X-quang, kết quả xét
nghiệm và các nghiên cứu khác.

Bước 2: Xác định mục tiêu điều trị.

Việc xác định mục tiêu điều trị giúp người thầy thuốc tránh được việc sử dụng
nhiều thuốc không cần thiết, tập trung vào vấn đề.

Bước 3: Xác định phương pháp điều trị.

Việc xác định phương pháp điều trị đã được chứng minh hiệu quả an toàn, kinh tế
và phù hợp với bệnh nhân nhất trong số các phương án điều trị khác nhau, kể cả
phương án không dùng thuốc. Thẩm định lại sự phù hợp của thuốc đã lựa chọn cho
bệnh nhân. Sự phù hợp được đánh giá trên 3 khía cạnh:

+ Sự phù hợp giữa tác dụng và dạng dùng của thuốc với bệnh nhân.
+ Sự phù hợp của liều dùng hàng ngày.

+ Sự phù hợp của quá trình điều trị.

Đối với mỗi khía cạnh cần phải điều tra mục đích điều trị, hiệu quả (Chỉ định và sự
liên quan đến liều dùng) và an toàn (Chống chỉ định, tương tác thuốc, nhóm thuốc
có nguy cơ cao) có được đảm bảo.

Bước 4: Bắt đầu điều trị.

Khi thực hiện điều trị cần đưa ra những chỉ dẫn cho bệnh nhân. Ví dụ như viết một
đơn thuốc rõ ràng cẩn thận, ngắn gọn nhưng dễ hiểu cho bệnh nhân.

Bước 5: Cung cấp thông tin, hướng dẫn sử dụng và cảnh báo cho bệnh nhân.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

quản…); cảnh báo (nên hay không nên dùng khi nào, liều tối đa, thời gian điều trị
đầy đủ); hẹn gặp lần tới, xác minh mọi thơng tin có rõ ràng đối với bệnh nhân.
Bước 6: Giám sát điều trị.

Nếu như bệnh được chữa khỏi thì ngừng quá điều trị, hoặc nếu phương pháp điều trị
này có hiệu quả nhưng bệnh vẫn chưa khỏi hẳn thì cần xem lại có tác dụng phụ nào
nghiêm trọng khơng. Nếu có, cân nhắc lại liều dùng hay chọn thuốc khác. Trường
hợp bệnh không được chữa khỏi thì phải nghiên cứu lại tất cả các bước trên.

1.4. Các tiêu chí đánh giá việc kê đơn thuốc

Năm 1985 tại Nairobi, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã tổ chức một hội thảo quan
trọng về vấn đề sử dụng thuốc hợp lý, an tồn. Kể từ đó những nỗ lực ngày càng
tăng nhằm cải thiện vấn đề sử dụng thuốc. Một công cụ thiết yếu để đánh giá việc
sử dụng thuốc tại các cơ sở y tế là mơ tả các mơ hình sử dụng thuốc và hành vi kê
đơn thuốc. Mục đích chính của chương trình này là xác định giới hạn những chỉ số
có thể mơ tả tình trạng sử dụng thuốc ở một quốc gia, một khu vực hay mỗi cơ sở y
tế. Những chỉ số này cho phép các nhà lập kế hoạch, nhà quản lý và nghiên cứu về
sức khỏe có sự so sánh cơ bản tình trạng giữa các khu vực khác nhau hoặc ở những
thời điểm khác nhau. Khi cần thiết có sự can thiệp để nâng cao việc sử dụng thuốc
có thể sử dụng những chỉ số này để đánh giá mức độ tác động của những can thiệp.
Nó có thể được sử dụng như một công cụ giám sát đơn giản bởi bất kể ai và bất kể
lúc nào để đánh giá nhanh chóng, hiệu quả những vấn đề bất cập tiềm tàng trong sử
dụng thuốc, và sau đó sẽ ưu tiên, tập trung để cải thiện những vấn đề này [5], [28].
Ngồi ra theo thơng tư 21/2013/TT-BYT quy định về tổ chức và hoạt động của Hội
đồng Thuốc và Điều trị trong bệnh viện cũng đưa ra các chỉ số sử dụng thuốc
WHO/INRUD cho các cơ sở y tế ban đầu, bao gồm:

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

- Tỷ lệ phần trăm thuốc được kê đơn có trong danh mục thuốc thiết yếu do Bộ Y tế
ban hành.

Bảng 1.1. Các chỉ số kê đơn của WHO

Chỉ số Ý nghĩa

Tỷ lệ % đơn kê có kháng sinh Để đo lường mức độ tổng thể của việc sử dụng
loại thuốc quan trọng, nhưng thường bị lạm dụng
và tốn kém trong chi phí điều trị bằng thuốc.
Tỷ lệ % đơn kê có TPCN Để đo lường mức độ tổng thể của việc sử dụng

loại thuốc quan trọng, nhưng thường bị lạm dụng
và tốn kém trong chi phí điều trị bằng thuốc.
Số thuốc trung bình trong 1 đơn Để đo mức độ đơn kê nhiều thuốc.

Tỷ lệ % của các thuốc được kê
theo tên generic

Để đo lường xu hướng kê đơn theo tên generic.

Tỷ lệ % của các thuốc được kê
thuộc danh mục thuốc thiết yếu
hoặc danh mục thuốc chủ yếu

Để đo mức độ thực hành phù hợp với chính sách
thuốc quốc gia, bằng việc chỉ ra việc thực hiện kê
đơn từ danh sách thuốc chủ yếu đối với từng loại
hình cơ sở khảo sát.

1.5. Hoạt động dược lâm sàng tại Việt Nam

Ngày 20/12/2012, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 31/2012/TT-BYT
Hướng dẫn hoạt động dược lâm sang trong bệnh viện với nội dung như sau [8]:
1.5.1. Điều kiện của dược sĩ dược lâm sàng

Dược sĩ chuyên trách làm công tác dược lâm sàng là dược sĩ đại học và phải đáp
ứng một trong ba điều kiện sau:

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

1.5.2. Điều kiện đảm bảo về nhân lực và cơ sở vật chất 
Nhân lực:

Dược sĩ lâm sàng phải được đào tạo và cập nhật thường xuyên các hướng dẫn điều
trị của Việt Nam, của thế giới, tài liệu về y dược có liên quan, các vấn đề khoa học,
công nghệ phục vụ hoạt động thực hành dược lâm sàng;

Dược sĩ lâm sàng phải được tham dự các hội thảo khoa học, lớp học chuyên đề để
tiếp cận với dược lâm sàng trong nước, khu vực và trên thế giới.

Cơ sở vật chất:

Trang thiết bị: phải có hệ thống máy vi tính, nối mạng internet, máy in, máy fax,
điện thoại;

Bàn, ghế làm việc, tủ sách;

Tài liệu, sách, báo, tạp chí, phần mềm tra cứu thơng tin thuốc khoa học: phải có tối
thiểu các tài liệu, sách, báo, tạp chí, phần mềm tra cứu thơng tin thuốc thuộc danh

mục ưu tiên.

1.5.3. Nhiệm vụ chung của dược sĩ dược lâm sàng 
Tham gia phân tích, đánh giá tình hình sử dụng thuốc;

Tham gia tư vấn trong quá trình xây dựng danh mục thuốc của đơn vị, đưa ra ý kiến
hoặc cung cấp thông tin dựa trên bằng chứng về việc thuốc nào nên đưa vào hoặc
bỏ ra khỏi danh mục thuốc để bảo đảm mục tiêu sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và
hiệu quả;

Tham gia xây dựng các quy trình chuyên môn liên quan đến sử dụng thuốc: quy
trình pha chế thuốc (dùng cho chuyên khoa nhi, chuyên khoa ung bướu, dịch truyền
ni dưỡng nhân tạo ngồi đường tiêu hóa), hướng dẫn điều trị, quy trình kỹ thuật
của bệnh viện;

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

Hướng dẫn và giám sát việc sử dụng thuốc trong bệnh viện;

Thông tin thuốc cho người bệnh và cán bộ y tế: dược sĩ lâm sàng cập nhật thông tin
sử dụng thuốc, thông tin về thuốc mới, thông tin cảnh giác dược gửi đến cán bộ y tế
và đến người bệnh bằng nhiều hình thức khác nhau như: trực tiếp, văn bản, bảng tin
bệnh viện, thư điện tử, tranh ảnh, tờ hướng dẫn, trang thông tin điện tử;

Tập huấn, đào tạo về dược lâm sàng: dược sĩ lâm sàng lập kế hoạch, chuẩn bị tài
liệu, cập nhật kiến thức sử dụng thuốc cho bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng viên, kỹ thuật
viên, hộ sinh viên của đơn vị mình. Kế hoạch và nội dung phải được Giám đốc bệnh
viện phê duyệt;

Báo cáo định kỳ hằng tháng, hằng quý, hằng năm và báo cáo đột xuất theo yêu cầu

của Ban Giám đốc, Hội đồng Thuốc và Điều trị: Dược sĩ lâm sàng báo cáo công tác
sử dụng thuốc trong buổi họp của Hội đồng Thuốc và Điều trị hoặc buổi giao ban
của đơn vị, có ý kiến trong các trường hợp sử dụng thuốc chưa phù hợp;

Theo dõi, giám sát phản ứng có hại của thuốc (ADR) và là đầu mối báo cáo các
phản ứng có hại của thuốc tại đơn vị theo quy định hiện hành;

Tham gia các hoạt động, cơng trình nghiên cứu khoa học, đặc biệt là các nghiên cứu
liên quan đến vấn đề sử dụng thuốc an toàn - hợp lý, cải tiến chất lượng và nâng cao
hiệu quả công tác dược lâm sàng, nghiên cứu sử dụng thuốc trên lâm sàng;

Tham gia hội chẩn chuyên môn về thuốc, đặc biệt trong các trường hợp bệnh nặng,
bệnh cần dùng thuốc đặc biệt, người bệnh bị nhiễm vi sinh vật kháng thuốc;

Tham gia bình ca lâm sàng định kỳ tại khoa lâm sàng, tại bệnh viện;

Giám sát chặt chẽ việc tuân thủ quy trình sử dụng thuốc đã được Hội đồng Thuốc và
Điều trị thông qua và Giám đốc bệnh viện phê duyệt;

Tham gia xây dựng và thực hiện quy trình giám sát điều trị thông qua theo dõi nồng
độ thuốc trong máu (Therapeutic Drug Monitoring - TDM) tại các bệnh viện có
điều kiện triển khai TDM.

1.5.4. Các nhiệm vụ tại khoa lâm sàng

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

sàng và đối tượng người bệnh cần ưu tiên để triển khai các hoạt động thực hành
dược lâm sàng. Đối với từng người bệnh, dược sĩ lâm sàng phải thực hiện bốn nhóm
nhiệm vụ sau:

Khai thác thông tin của người bệnh (bao gồm cả khai thác thông tin trên bệnh án 
và tiến hành phỏng vấn trực tiếp người bệnh) về:

+ Tiền sử sử dụng thuốc;

+ Tóm tắt các dữ kiện lâm sàng và các kết quả cận lâm sàng đã có.

Xem xét các thuốc được kê đơn cho người bệnh (trong quá trình đi buồng bệnh 
cùng với bác sĩ và xem xét y lệnh trong hồ sơ bệnh án, đơn thuốc) về:

+ Chỉ định;

+ Chống chỉ định;
+ Lựa chọn thuốc;

+ Dùng thuốc cho người bệnh: liều dùng, khoảng cách dùng, thời điểm dùng, đường
dùng, dùng thuốc trên các đối tượng đặc biệt, thời gian dùng thuốc;

+Các tương tác thuốc cần chú ý;
+ Phản ứng có hại của thuốc.

+ Sau khi hồn thành q trình xem xét các thuốc được kê đơn cho người bệnh, nếu
phát hiện có vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc, dược sĩ lâm sàng trao đổi với bác
sĩ điều trị để tối ưu hóa việc dùng thuốc đồng thời điền vào mẫu phân tích sử dụng
thuốc trên người bệnh.

Hướng dẫn sử dụng thuốc cho điều dưỡng viên.

Phối hợp với bác sĩ điều trị để cung cấp thông tin tư vấn cho người bệnh về

những điều cần lưu ý trong quá trình sử dụng thuốc.

1.6. Mối quan hệ của dược sĩ lâm sàng và bác sĩ

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

trong khi vai trò của dược sĩ lâm sàng vì những lý do khách quan lẫn chủ quan vẫn
chưa được nhắc đến. Công tác kiểm tra và giám định đơn thuốc mới chỉ dừng lại ở
việc kiểm tra hành chính đơn thuốc, chưa can thiệp được vào q trình kê đơn nên
khi có sai sót sẽ ảnh hưởng đến tồn bộ khâu thanh tốn chi phí, phát thuốc, mất
thêm thời gian để điều chỉnh lại. Vì vậy, vai trị của dược sĩ lâm sàng nên cần được
nâng cao và phát huy nhiều hơn trong các cơ sở khám chữa bệnh nhằm kiểm soát và
giảm thiểu các sai sót trong kê đơn, nâng cao tính an tồn, hiệu quả trong điều trị.

Hình 1.1. Vai trò của dược sĩ lâm sàng trong chăm sóc sử dụng thuốc 
1.7. Hậu quả của việc dùng thuốc khơng đúng chỉ định

Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc không phù hợp chỉ định cũng là một vấn đề đáng
quan tâm thường xảy ra các dạng phổ biến sau:

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

+ Sử dụng nhiều thuốc để điều trị bệnh mà các thuốc này đã được chứng minh là
khơng có hiệu quả, khơng cần thiết.

+ Chỉ định liều lượng thuốc dưới ngưỡng hoặc quá ngưỡng điều trị, không xem xét
đến các yếu tố kèm theo của người bệnh như tuổi, giới tính, sinh lý, bệnh lý. Như
qua một số nghiên cứu ở một số bệnh viện trên thế giới cho thấy 50% số thuốc được
kê có sai sót y khoa, 1/5 số đơn có thể gây hại, 38% sai sót dưới liều, 18,8% là kê
quá liều, sai sót do ghi thiếu hay sai khoảng thời gian sử dụng là 28,3% [14].

+ Bệnh nhân tự ý mua và sử dụng thuốc mà không qua thăm khám hay kê đơn của
bác sĩ và không qua hướng dẫn của dược sĩ.

+ Bệnh nhân không sử dụng thuốc đúng liều lượng, phác đồ điều trị đã đưa ra.
Sử dụng thuốc không phù hợp chỉ định dẫn đến hậu quả về nhiều mặt:

+ Gia tăng tình trạng kháng thuốc, dung nạp thuốc, đặc biệt là đề kháng kháng sinh
đang là vấn đề nóng hiện nay tại Việt Nam.

+ Giảm hiệu quả điều trị của thuốc, làm người bệnh mất nhiều thời gian để điều trị,
hồi phục, có thể làm tăng tỷ lệ tử vong.

+ Dùng nhiều thuốc không cần thiết làm tăng khả năng tương tác thuốc, xảy ra các
phản ứng có hại, gây ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị, sức khỏe của người bệnh.
+ Tốn kém chi phí, thời gian của người bệnh, lãng phí nguồn nhân lực cho cơng tác
chăm sóc sức khỏe. Theo một số nghiên cứu, kinh phí mua thuốc chiếm khoảng 30 -
40% ngân sách ngành Y tế của nhiều nước và phần lớn số tiền đó bị lãng phí do sử
dụng thuốc khơng hợp lý và các hoạt động cung ứng thuốc không hiệu quả [31].
+ Trong trường hợp bệnh nhân khám chữa bệnh bằng bảo hiểm y tế thì quỹ bảo
hiểm y tế sẽ xuất tốn những trường hợp kê đơn khơng phù hợp với chỉ định của
những thuốc được BYT ban hành, gây thiệt hại về nguồn kinh phí cho các cơ sở y tế
và quỹ bảo hiểm y tế.

1.8. Giới thiệu sơ lược về phòng khám đa khoa Đại Phước 
1.8.1. Giới thiệu sơ lược

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

bệnh viện như bệnh viện Đại học Y - Dược, bệnh viện Chợ Rẫy... Phòng khám trực

thuộc Sở Y tế, chịu sự quản lý chỉ đạo và hướng dẫn, thanh tra kiểm tra của Giám
đốc Sở Y tế TP.HCM về chun mơn nghiệp vụ, kinh phí, nhân lực y tế, chịu sự
quản lý chỉ đạo của Ủy ban Nhân dân TP.HCM trong việc xây dựng kế hoạch phát
triển y tế của thành phố.

1.8.2. Nhiệm vụ của phịng khám đa khoa Đại Phước 
Cơng tác cấp cứu, khám và chữa bệnh ngoại trú:

+ Tổ chức và giải quyết tốt các trường hợp cấp cứu khi chuyển đến phòng khám
bệnh bất cứ lúc nào. Ln có phương tiện và các y bác sĩ sẵn sàng để đi cấp cứu.
+ Khám bệnh, kê đơn, phát thuốc điều trị, làm các thủ thuật cần thiết cho người
bệnh thuộc phạm vi phân cấp và khả năng của phòng khám.

+ Lập hồ sơ quản lý và điều trị ngoại trú cho cán bộ, công nhân viên và nhân dân
mắc một số bệnh mãn tính, bệnh xã hội, bệnh nghề nghiệp và một số bệnh cấp tính
chưa cần phải điều trị nội trú, hoặc tiếp tục điều trị ngoại trú cho người bệnh.

+ Quản lý sức khỏe các đối tượng theo quy định của Sở Y tế.

Công tác bồi dưỡng nghiệp vụ: Định kỳ tổ chức đào tạo nội bộ, đào tạo bên ngoài,
sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm, bồi dưỡng nghiệp vụ nâng cao trình độ nghiệp vụ
cho cán bộ của phịng khám.

1.8.3. Mơ hình tổ chức

Phịng Khám Đa khoa Đại Phước là nơi không chỉ tập trung các trang thiết bị, cơ sở
vật chất hiện đại mà còn là nơi quy tụ các Giáo sư, Tiến sỹ, Thạc sỹ, Bác sĩ chuyên
khoa, chuyên gia Y tế giàu kinh nghiệm chuyên mơn tại TP Hồ Chí Minh trong các
lĩnh vực chuyên ngành Nội - Ngoại - Sản - Nhi, Tai Mũi họng, Răng Hàm Mặt,
Mắt, Da liễu, Chẩn đoán hình ảnh và Xét nghiệm từ các bệnh viện lớn như bệnh

viện Đại Học Y Dược, bệnh viện Nhân Dân 115, BV Chợ Rẫy,…

1.8.4. Chức năng, nhiệm vụ khoa dược 
Chức năng của khoa Dược

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

đốc phòng khám về tồn bộ cơng tác dược trong phịng khám nhằm đảm bảo cung
cấp đầy đủ, kịp thời thuốc có chất lượng và tư vấn, giám sát việc thực hiện sử dụng
thuốc an toàn, hợp lý.

Bảng 1.2. Cơ cấu nhân lực khoa Dược phịng khám đa khoa Đại Phước

Trình độ Số lượng Tỷ lệ %

Dược sĩ đại học 2 25,0

Dược sĩ cao đẳng 3 33,5

Dược sĩ trung học 3 33,5

Tổng nhân viên dược 8 100,0

Nhiệm vụ của khoa Dược

Lập kế hoạch, cung ứng thuốc bảo đảm đủ số lượng, chất lượng cho nhu cầu điều trị
và thử nghiệm lâm sàng nhằm đáp ứng yêu cầu chẩn đoán, điều trị và các yêu cầu
chữa bệnh khác (phòng chống dịch bệnh, thiên tai, thảm họa);

Quản lý, theo dõi việc nhập thuốc, cấp phát thuốc cho nhu cầu điều trị và các nhu

cầu đột xuất khác khi có yêu cầu;

Bảo quản thuốc theo đúng nguyên tắc “Thực hành tốt bảo quản thuốc”;

Thực hiện công tác dược lâm sàng, thông tin, tư vấn về sử dụng thuốc, tham gia
công tác cảnh giác dược, theo dõi, báo cáo thông tin liên quan đến tác dụng không
mong muốn của thuốc;

Quản lý, theo dõi việc thực hiện các quy định chuyên môn về dược;

Phối hợp với khoa cận lâm sàng và lâm sàng theo dõi, kiểm tra, đánh giá, giám sát
việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý đặc biệt là sử dụng kháng sinh và theo dõi tình
hình kháng kháng sinh trong phòng khám;

Tham gia hội chẩn khi được yêu cầu;

Tham gia theo dõi, quản lý kinh phí sử dụng thuốc;

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

1.8.5. Hoạt động kê đơn tại phòng khám Đại Phước

Hàng ngày có khoảng 300 bệnh nhân đến thăm khám tại hơn 10 khoa khám. Số
lượng bệnh nhân khá nhiều so với nhân lực tại phòng khám so với thời gian làm
việc từ 7h00-16h30 nên đây là một áp lực tương đối lớn đối với các bác sĩ và dược
sĩ tại đây. Chính vì vậy khơng chỉ cần có trình độ chun mơn vững chắc mà các
cán bộ y tế cần phải có sự hỗ trợ của các quy trình, các phần mềm trong việc kê đơn
và cấp phát thuốc. Từ đó tránh được các sai sót trong kê đơn thuốc cũng như hướng
dẫn bệnh nhân sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu gánh nặng
về chi phí cho bệnh nhân.

Hiện tại phòng khám đang sử dụng phần mềm MQ SOFT. Đây là phần mềm quản lí
hệ thống của phịng khám từ khâu nhận bệnh, lưu trữ thơng tin bệnh nhân đến giám
sát kê đơn và cấp phát thuốc. Đáng lưu ý là việc hỗ trợ giám sát kê đơn qua các
chức năng chính sau: thuốc phù hợp chỉ định; thuốc phù hợp liều dùng, cách dùng
thuốc đúng đối tượng, đặc biệt là các đối tượng đặc biệt, tương tác giữa các thuốc
với nhau hay chống chỉ định của thuốc.

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

Hình 1.

2

. Quy trìn

h kê

đơ

n và giám

sát kê đơ

n tại phịng

khám Đ

ại P

hướ

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Đối tượng nghiên cứu

Tiêu chuẩn lựa chọn: đơn thuốc được kê cho bệnh nhân điều trị ngoại trú tại phòng 
khám Đa khoa Đại Phước từ 7h00 – 16h30.

Tiêu chuẩn loại trừ: 
Đơn thuốc ghi bằng tay;
Đơn thuốc khám ngoài giờ.
2.2. Thời gian và địa điểm

Thời gian nghiên cứu: từ ngày 01/06/2018 đến ngày 31/08/2018.
Địa điểm nghiên cứu: phòng khám đa khoa Đại Phước – TP.HCM.
2.3. Cỡ mẫu và cách lấy mẫu

Cỡ mẫu: toàn bộ đơn thuốc thu thập được trong 3 tháng (trừ những đơn thuộc tiêu
chuẩn loại trừ) là 26.075 đơn thuốc.

Cách lấy mẫu: thu thập trực tiếp và thống kê trên 26.075 đơn thuốc tại phòng khám
đa khoa Đại Phước có ngày kê đơn từ 01/06/2018 đến ngày 31/08/2018.

2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu 
Đặc điểm của bệnh nhân:

Giới tính, độ tuổi, nơi cư trú của bệnh nhân;

Hình thức thăm khám: dịch vụ/ bảo hiểm y tế, khám lần đầu/tái khám;
Các bệnh thường gặp.

Thực hiện quy định ghi thông tin bệnh nhân: 
Ghi rõ họ tên, tuổi, giới tính bệnh nhân;

Ghi đầy đủ chính xác địa chỉ bệnh nhân;
Ghi chẩn đoán bệnh.

Thực hiện quy định thông tin liên quan đến bác sĩ kê đơn: 
Ghi rõ ngày kê đơn;

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

22
Đánh số khoản thuốc;

Gạch phần đơn trắng.

Thực hiện quy định ghi thông tin thuốc:

Kê tên thuốc theo tên chung quốc tế và kèm theo hàm lượng hoạt chất;
Ghi rõ số lượng thuốc, dạng bào chế, liều dùng và thời gian dùng.
Đặc điểm về kê đơn thuốc:

Các nhóm thuốc được sử dụng tại phịng khám;
Số lượng thuốc trong 1 đơn.

Đặc điểm sử dụng kháng sinh: 
Số đơn sử dụng kháng sinh;
Phân loại các nhóm kháng sinh;
Số lượng kháng sinh có trong 1 đơn.

Khảo sát tương tác và trùng lặp thuốc: 
Số đơn có tương tác/trùng lặp thuốc;

Phân chia tương tác thuốc theo các mức độ;
Số cặp tương tác thuốc có trong 1 đơn thuốc.
2.5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu:

Khảo sát trực tiếp thơng tin sẵn có trong đơn thuốc và cơ sở dữ liệu từ phòng khám.
Thu thập số liệu thứ cấp bằng cách tham khảo tài liệu liên quan đến dược lâm sàng,
giám sát kê đơn.

Phương pháp phân tích:

Tiến hành thống kê và xử lý số liệu bằng phần mềm Microsoft Office Excel 2013
dưới dạng biến số.

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN 
3.1. Đặc điểm chung về bệnh nhân thăm khám

3.1.1. Giới tính, độ tuổi và nơi cư trú của bệnh nhân

Qua khảo sát về giới tính bệnh nhân tại phịng khám nhận thấy rằng khơng có sự
chênh lệch lớn giữa nam và nữ. Tỷ lệ nam:nữ xấp xỉ 1:1 và so với tổng số đơn đã
khảo sát thì số đơn thuốc của bệnh nhân nam là 47,8% và bệnh nhân nữ là 52,2%.

Bảng 3.1. Tỷ lệ % giới tính bệnh nhân thăm khám

Giới tính Số đơn Tỷ lệ %

Nam 12.464 47,8

Nữ 13.611 52,2

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Các bệnh nhân đến thăm khám chủ yếu cư trú tại Tp.HCM đặc biệt là các quận
xung quanh phòng khám như quận 10, quận 5, quận 11, quận 8… Tuy nhiên phịng
khám vẫn đón tiếp khoảng 14,6% các bệnh nhân sinh sống ngồi Tp.HCM, thậm chí
ở một số tỉnh thành rất xa ở khu vực miền Bắc và miền Trung hoặc một số du khách
nước ngoài đến từ Lào, Trung Quốc, Campuchia. Điều đó cho thấy phòng khám
đang được nhiều người dân ở các khu vực khác biết đến nhiều hơn và tăng thêm
lượt thăm khám, điều trị bệnh.

Bảng 3.2. Tỷ lệ % nơi cư trú bệnh nhân thăm khám

Nơi cư trú Số đơn Tỷ lệ %

Tp.HCM 22.268 85,4

Ngoài Tp.HCM 3.807 14,6

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

Nghiên cứu chia bệnh nhân theo 5 nhóm độ tuổi theo bảng 3.2 và nhận thấy rằng tại
phòng khám tỷ lệ kê đơn cho trẻ dưới 6 tuổi tương đối ít, chiếm 6,3% so với tổng số
đơn khảo sát. Tỷ lệ trẻ từ 6 - 17 tuổi cũng khá ít chỉ chiếm 12,6%. Nhóm bệnh nhân

trên 70 tuổi chiếm 15,3%. Đối tượng 18 – 70 tuổi là người trưởng thành và trong độ
tuổi lao động chiếm số lượng cao nhất với tỉ lệ 65,8%.

Bảng 3.3. Tỷ lệ % độ tuổi bệnh nhân thăm khám

Độ tuổi Số đơn Tỷ lệ %

Dưới 72 tháng tuổi 1.643 6,3

6 – 17 tuổi 3.285 12,6

18 – 70 tuổi 17.157 65,8

Trên 70 tuổi 7.275 15,3
Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Trong nhóm này chiếm chủ yếu là các bệnh nhân từ 50 – 70 tuổi do đây là độ tuổi
bắt đầu có sự lão hóa và gặp nhiều các nhóm bệnh mạn tính nên cần được thăm
khám và chăm sóc sức khỏe.

Hình 3.1. Tỷ lệ % độ tuổi bệnh nhân thăm khám 
6.3%

12.6
15.3%

14.6%

19.8%

31.4%
65.8%

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

25
3.1.2. Hình thức thăm khám

Phịng khám Đại Phước tuy là phòng khám tư nhân nhưng việc phục vụ chăm sóc
sức khỏe theo hình thức bảo hiểm y tế được thực hiện rất tốt nên tại đây hình thức
thăm khám chính là bảo hiểm y tế chiếm tỷ lệ cao 70,3% trên tổng số đơn khảo sát.
Bên cạnh đó việc thực hiện thăm khám theo hình thức dịch vụ cũng khơng hề kém
cạnh với tỷ lệ 29,7% và đang ngày một tăng lên thông qua việc nhiều bệnh nhân đều
sử dụng cả 2 hình thức thăm khám nhằm nâng cao sức khỏe và được hỗ trợ một
cách tốt nhất.

Bảng 3.4. Tỷ lệ % hình thức bệnh nhân thăm khám

Hình thức thăm khám Số đơn Tỷ lệ %

Dịch vụ 7.744 29,7

Bảo hiểm y tế 18.331 70,3

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Đang trên đà phát triển trong vài năm gần đây nên tại phòng khám Đại Phước chủ
yếu là các bệnh nhân đến thăm khám lần đầu tiên với tỷ lệ 63,7%. Tuy nhiên vẫn có
con số khơng nhỏ các bệnh nhân quay lại tái khám tại phòng khám để tiếp tục phác
đồ điều trị của bác sĩ.

Bảng 3.5. Tỷ lệ % khám lần đầu/tái khám

Số đơn Tỷ lệ %

Khám lần đầu 16.610 63,7

Tái khám 9.465 36,3

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

26
3.1.3. Các bệnh thường gặp ở các bệnh nhân

Qua khảo sát trên 11 khoa khám tại phòng khám chủ yếu các đơn thuốc đến từ khoa
Tiêu hóa, khoa Tim mạch và khoa Cơ xương khớp. Đây là các bệnh lý thường gặp,
đặc biệt ở nhóm đối tượng bệnh nhân từ 50 - 70 tuổi như đã khảo sát ở phần 3.1.1.
Các bệnh hiếm gặp tại phòng khám là bệnh lý về mắt và tiết niệu - sinh dục. Trong
các nhóm bệnh về tiêu hóa thường gặp nhất là viêm loét dạ dày có hay khơng có
nhiễm khuẩn H.Pylori. Một số nhóm bệnh về tim mạch thường gặp là tăng huyết áp,
rối loạn lipid huyết. Thông thường các bệnh nhân thuộc nhóm tuổi này là các trường
hợp đa bệnh lý, đặc biệt là các bệnh lý mạn tính.

Bảng 3.6. Tỷ lệ % các nhóm bệnh

STT Nhóm bệnh lý Số đơn Tỷ lệ

1 Tiêu hóa 6.778 26,0

2 Tim mạch 5.606 21,5

3 Cơ xương khớp 3.312 12,7

4 Tai mũi họng 2.999 11,5

5 Nội tiết 2.216 8,5

6 Thần kinh 1.695 6,5

7 Phụ khoa 1.043 4,0

8 Răng hàm mặt 965 3,7

9 Da liễu 730 2,8

10 Mắt 391 1,5

11 Tiết niệu và sinh dục 340 1,3

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

27
Nhận xét:

Qua khảo sát và kết quả về đặc điểm chung của bệnh nhân tại phòng khám nhận
thấy như sau:

Khơng có sự chênh lệch nhiều giữa bệnh nhân nam - nữ (47,8% - 52,2%). Các bệnh
nhân đa phần cư ngụ tại thành phố Hồ Chí Minh chiếm tỷ lệ cao 85,4%, đặc biệt ở
các quận gần phòng khám như quận 10, quận 8, quận 5, quận 11. Bên cạnh đó các
bệnh nhân đến từ các tỉnh thành khác và các quốc gia lân cận cũng chiếm tỷ lệ khá
cao khẳng định sự phát triển ngày càng tăng của phịng khám.

Hình thức thăm khám chủ yếu tại phòng khám là bảo hiểm y tế, tuy nhiên cũng có
nhiều bệnh nhân còn sử dụng kèm theo hình thức dịch vụ để mua thêm các loại
thuốc hỗ trợ sức khỏe. Các bệnh nhân ngoại tỉnh sử dụng hình thức dịch vụ là chính.

Người trưởng thành và người cao tuổi là các đối tượng thăm khám chính tại phịng
khám, đặc biệt từ 50 - 70 tuổi với các nhóm bệnh lý chủ yếu như tiêu hóa, tim mạch
và cơ xương khớp chiếm số lượng lớn. Các bệnh hiếm gặp tại phòng khám thường
là các nhóm bệnh về mắt và tiết niệu. Các bệnh nhân dưới 6 tuổi chiếm tỷ lệ thấp
tuy nhiên cần lưu ý và quan tâm vì đây là nhóm tuổi thuộc nhóm đối tượng đặc biệt,
cần theo dõi sát sao trong kê đơn và sử dụng thuốc

Tỷ lệ bệnh nhân đến khám lần đầu tại phòng khám chiếm chủ yếu (63,7%), tuy
nhiên do đặc thù cơ cấu bệnh là những bệnh mạn tính và điều trị lâu dài như viêm
loét dạ dày, tăng huyết áp, đái tháo đường...; vậy nên số lượng các bệnh nhân quay
lại tái khám tương đối cao.

3.2. Thực hiện chỉ tiêu về hình thức kê đơn

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39>

chỉ tiêu về thông tin bác sĩ kê đơn, chỉ tiêu về thông tin bệnh nhân. Dưới đây là kết
quả về khảo sát các chỉ tiêu:

3.2.1. Thực hiện quy định về ghi thông tin bệnh nhân

Việc ghi đầy đủ các thông tin của bệnh nhân trên đơn thuốc là rất cần thiết vì đơn
thuốc khơng chỉ thể hiện các đặc điểm sinh lý và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân
nhằm để bác sĩ kê đơn phù hợp, hướng dẫn bệnh nhân tuân thủ điều trị tại nhà mà
cịn là cơ sở dữ liệu thơng báo thu hồi thuốc khi có vấn đề về chất lượng hay tác
dụng phụ mới được ghi nhận.

Bảng 3.7. Tỷ lệ % đơn thực hiện quy định về ghi thông tin bệnh nhân

Stt Chỉ tiêu Số lượng đơn Tỷ lệ %

1 Ghi rõ họ tên bệnh nhân 26.075 100,0

2 Ghi rõ tuổi bệnh nhân 26.075 100,0

3 Ghi giới tính bệnh nhân 26.075 100,0

4 Ghi đầy đủ chính xác địa chỉ bệnh nhân 22.842 87,6

5 Ghi chẩn đoán 26.075 100,0

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Nhận xét: Qua khảo sát nhận thấy rằng:

Việc ghi rõ họ tên, tuổi, giới tính của bệnh nhân thực hiện đúng theo quy định đạt
100,0% tổng số đơn thuốc khảo sát. Bên cạnh đó đơn thuốc tại phịng khám còn
thực hiện rất tốt các chỉ tiêu như cân nặng, nhịp tim, huyết áp, thân nhiệt của bệnh
nhân nhằm điều chỉnh liều lượng hợp lý cho từng đối tượng bệnh nhân.

</div>
(40)<div class='page_container' data-page=40>

Nguyên nhân có thể do bệnh nhân khơng khai đầy đủ thông tin trên sổ khám bệnh
hoặc do bệnh nhân đăng ký BẢO HIỂM Y TẾ tại cơ quan làm việc nên đơn thuốc
chỉ cập nhật địa chỉ là tên cơ quan. Bên cạnh đó lượng bệnh nhân đơng khiến cho
việc cập nhật đầy đủ về địa chỉ bệnh nhân cũng xảy ra thiếu sót.

3.2.2. Thực hiện quy định về thông tin liên quan đến bác sĩ kê đơn

Theo Thông tư 52/TT- BYT ban hành năm 2017 “Quy định về đơn thuốc và việc kê

đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú” đã nêu rõ: Đơn thuốc phải
ghi đầy đủ ngày tháng kê đơn và phải đánh số khoản thuốc. Khi có sửa chữa đơn
bác sĩ kê đơn phải ký tên ngay bên cạnh, phần đơn cịn trắng phải được gạch chéo vì
đơn thuốc chỉ có giá trị pháp lý khi có chữ ký của bác sĩ kê đơn và phải gạch phần
đơn trắng để tránh việc ghi thêm thuốc bằng tay. Vì vậy đề tài đã thực hiện các chỉ
tiêu này và thể hiện rõ ở bảng 3.8:

Bảng 3.8. Tỷ lệ % thực hiện quy định về thông tin liên quan đến bác sĩ kê đơn.

Stt Chỉ tiêu Số lượng đơn Tỷ lệ %

1 Ghi ngày kê đơn 26.075 100,0

2 Ký tên và ghi rõ họ tên 26.075 100,0

3 Đánh số khoản thuốc 26.075 100,0

4 Gạch phần đơn trắng 24.250 93,0

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Nhận xét:

Tỷ lệ ghi ngày kê đơn và đánh số khoản thuốc thực hiện rất tốt đạt 100,0%.

</div>
(41)<div class='page_container' data-page=41>

Tỷ lệ gạch phần đơn cịn trắng là 93,0%. Điều đó cho thấy phòng khám đã tuân thủ
các quy định của bác sĩ kê đơn tốt. Số ít các đơn chưa thực hiện được chỉ tiêu này là
7,0% một phần do bác sĩ quên gạch hoặc đơn thuốc được kê nhiều thuốc nên khơng

có khoảng trắng để gạch.

Bên cạnh đó, các đơn thuốc cịn được ghi thơng tin rõ ràng về ngày tái khám và lời
dặn của bác sĩ để bệnh nhân dễ dàng theo dõi.

3.2.3. Thực hiện quy định về ghi thông tin thuốc

Việc kê tên thuốc không chỉ cần ghi rõ hoạt chất mà cịn cần chú thích đầy đủ nồng
độ, hàm lượng. Điều này là rất cần thiết và quan trọng vì một hoạt chất có nhiều
nồng độ và hàm lượng khác nhau, ví dụ: amoxicillin 250mg, amoxicillin 500mg…
Nếu không kê rõ và đầy đủ nồng độ hàm lượng thì trước hết là dược sĩ phát thuốc sẽ
không biết phát thuốc loại nào cho bệnh nhân và cũng ảnh hưởng đến liều lượng
cho bệnh nhân khi dùng thuốc.

Bảng 3.9. Tỷ lệ % đơn thực hiện quy định về ghi thông tin thuốc.

STT Chỉ tiêu Số lượng đơn Tỷ lệ %

1 Kê tên thuốc theo tên chung quốc tế (INN,

generic name) và hàm lượng hoạt chất 26.075 100,0

2 Ghi rõ liều dùng 26.075 100,0

3 Ghi rõ số lượng thuốc 26.075 100,0

4 Ghi rõ dạng bào chế 26.075 100,0

5 Ghi rõ thời gian dùng 26.075 100,0

</div>
(42)<div class='page_container' data-page=42>

31
Nhận xét:

Qua khảo sát nhận thấy rằng:

Tỷ lệ kê tên thuốc theo tên chung quốc tế (INN, generic name) và kèm theo hàm
lượng hoạt chất đều đạt 100,0%.

Điều này giúp cho dược sĩ chủ động hơn trong việc cấp phát thuốc cho bệnh nhân
như trong trường hợp thay thế biệt dược nhưng vẫn giữ ngun hoạt chất nếu khoa
dược khơng cịn loại biệt dược ban đầu.

Tỷ lệ kê thuốc có ghi rõ liều dùng, số lượng thuốc, dạng bào chế đều đạt 100,0%.
Việc ghi rõ dạng bào chế của thuốc như dạng viên, dung dịch tiêm hay kem bôi sẽ
giúp hỗ trợ cho nhân viên y tế dễ dàng lấy thuốc và hướng dẫn cho bệnh nhân, đồng
thời cũng giúp bệnh nhân sử dụng thuốc đúng cách và đúng liều.

Tỷ lệ kê thuốc có ghi rõ thời gian dùng chiếm 100,0% so với tổng số đơn được khảo
sát. Điều này giúp bệnh nhân sử dụng thuốc hiệu quả hơn và giảm bớt việc tương
tác giữa các thuốc với nhau.

3.3. Tình hình kê đơn thuốc nói chung và kê đơn kháng sinh nói riêng 
3.3.1. Phân loại các nhóm thuốc được sử dụng và số lượng thuốc trong đơn 
Tỷ lệ phản ứng có hại tăng lên theo cấp số nhân khi kết hợp nhiều loại thuốc. Các
tương tác bất lợi về dược động học và dược lực sẽ xuất hiện. Các tương tác này
khơng thể thấy ngay được, cần phải có q trình quan sát, nghiên cứu và theo dõi
sát sao bệnh nhân.

Việc kiểm soát số lượng thuốc được kê trong đơn là rất cần thiết không chỉ sự an
toàn và hiệu quả trong sử dụng thuốc cho bệnh nhân mà cịn giảm bớt các chi phí về

kinh tế.

</div>
(43)<div class='page_container' data-page=43>

Bảng 3.10. Tỷ lệ % số thuốc có trong 1 đơn

Số thuốc trong đơn Tổng số đơn Tỷ lệ %

1 - 3 thuốc 17.340 66,5

4 - 6 thuốc 7.379 28,3

7 - 9 thuốc 1.330 5,1

10 thuốc trở lên 26 0,1

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Nhận xét:

Số đơn thuốc sử dụng từ 1 - 3 thuốc chiếm tỉ lệ cao nhất là 66,5%. Thông thường
các đơn này được kê để điều trị trong trường hợp sau: các bệnh lý thơng thường,
tình trạng bệnh ở mức độ nhẹ, các bệnh không nhiễm trùng và các bệnh cấp tính.
Số đơn thuốc sử dụng từ 4 - 6 thuốc là 28,3%. Các đơn được kê để điều trị trong các
trường hợp sau: đơn thuốc có từ 2 chẩn đoán trở lên, các bệnh mạn tính và tình
trạng bệnh ở mức độ vừa.

Số đơn thuốc sử dụng từ 7 - 9 thuốc chỉ chiếm tỷ lệ thấp 5,1%. Các bệnh nhân mắc
nhiều loại bệnh mạn tính như các bệnh về tim mạch, đái tháo đường, cơ xương khớp
hoặc các đối tượng đặc biệt như người cao tuổi, phụ nữ và mức độ bệnh trầm trọng

sẽ được kê với số lượng thuốc này.

Số đơn thuốc có chứa 10 thuốc trở lên chiếm tỷ lệ 0,1% so với tổng số đơn khảo sát.
Đây tuy là đơn hiếm gặp chiếm tỉ lệ rất ít nhưng cần cân nhắc và có sự phối hợp
kiểm tra của bác sĩ và dược sĩ.

</div>
(44)<div class='page_container' data-page=44>

Bảng 3.11. Tỷ lệ % các nhóm thuốc được sử dụng tại phịng khám

STT Nhóm thuốc Số lần được kê đơn Tỷ lệ %

1 Tiêu hóa – Gan mật 16.383 20,7

2 Tim mạch 15.671 19,8

3 Cơ xương khớp 10.526 13,3

4 Nhiễm trùng 6.411 8,1

5 Vitamin khoáng chất 6.173 7,8

6 Nội tiết 5.303 6,7

7 Chống dị ứng 4.986 6,3

8 Thần kinh 4.195 5,3

9 Hô hấp 3.087 3,9

10 Tạo máu 2.849 3,6

11 Da 2.374 3,0

12 TPCN 791 1,0

13 Sinh dục 317 0,4

14 Chống KST 71 0,09

15 Ung thư 8 0,01

</div>
(45)<div class='page_container' data-page=45>

34
Nhận xét:

Các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất tại phịng khám là nhóm thuốc tiêu hóa,
tim mạch và cơ xương khớp vì đối tượng bệnh thăm khám tại đây là những bệnh
nhân thường điều trị các bệnh về viêm loét dạ dày, tăng huyết áp, rối loạn lipid
huyết, hoặc viêm, đau nhức xương khớp và thường là các bệnh nhân lớn tuổi.

Thực phẩm chức năng được kê đơn tương đối ít và chủ yếu là các sản phẩm hỗ trợ
tiêu hóa, gan mật do thế mạnh tại phòng khám chuyên điều trị các bệnh này. Các
thực phẩm chức năng này không được kê vào đơn thuốc điều trị mà kê vào đơn
“Sản phẩm hỗ trợ điều trị không phải là thuốc”, thực hiện đúng với Thông tư
52/2017/TT-BYT về kê đơn ngoại trú.

3.3.2. Kê đơn kháng sinh tại phòng khám

Mặc dù tại phịng khám Đại Phước khơng gặp nhiều bệnh lý về nhiễm khuẩn tuy
nhiên đề tài vẫn tập trung về việc sử dụng kháng sinh do kháng sinh là một trong

những nhóm thuốc dễ bị đề kháng và thường thiếu sự tuân thủ nghiêm ngặt của
người bệnh.

Do nhu cầu cấp bách trong điều trị và đảm bảo sự thuận tiện cho bệnh nhân thăm
khám cũng như tình trạng nhiễm khuẩn của bệnh nhân ở mức độ từ nhẹ đến vừa nên
thông thường thiếu khâu thực hiện kháng sinh đồ cho bệnh nhân. Vì vậy việc kê
đơn kháng sinh trong đơn thuốc ngoại trú phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm điều trị
lâm sàng của các bác sĩ.

Bảng 3.12. Tỷ lệ % đơn có chỉ định kháng sinh và kháng virus

Chỉ số kê đơn kháng sinh Số đơn Tỷ lệ %

</div>
(46)<div class='page_container' data-page=46>

35
Nhận xét:

Theo Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ đề kháng
kháng sinh rất cao. Qua kết quả khảo sát đơn thuốc nhận thấy rằng tại phịng khám
Đại Phước tỷ lệ đơn có sử dụng kháng sinh và kháng virus là 23,0%.

Các đơn kê kháng sinh trong điều trị các nhiễm khuẩn như viêm loét dạ dày do
H.pylori, viêm nhiễm đường hô hấp…

Thời gian sử dụng kháng sinh phù hợp với sinh lý, bệnh lý của mỗi bệnh nhân. Tuy
nhiên thông thường được sử dụng từ 5 ngày trở lên. Một số đơn chỉ sử dụng kháng
sinh trong 3 - 5 ngày như các đơn có chứa kháng sinh kháng khuẩn azithromycin do
kháng sinh này có thời gian bán thải khá dài từ 2 - 4 ngày.

Đề tài chia làm 3 phân nhóm lớn cho việc sử dụng kháng sinh, bao gồm kháng sinh
kháng khuẩn, kháng sinh kháng nấm và kháng virus. Các kết quả được thể hiện

dưới bảng 3.13:

Bảng 3.13. Tỷ lệ % số đơn chứa KS kháng khuẩn – KS kháng nấm - kháng virus 
Số đơn Tỷ lệ %

Đơn có sử dụng KS kháng khuẩn 5.276 20,2

Đơn có sử dụng KS kháng nấm 122 0,5

Đơn có sử dụng kháng virus 600 2,3

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Nhận xét:

</div>
(47)<div class='page_container' data-page=47>

Các thuốc KS kháng nấm được kê chiếm 0,5% so với tổng số đơn thuốc khảo sát.
Hoạt chất được sử dụng tại phòng khám là fluconazole trong điều trị viêm nhiễm
đường sinh dục do nhiễm nấm.

Phác đồ điều trị viêm loét dạ dày do H.pylori là phác đồ 3 thuốc gồm PPIs +
clarithromycin + amoxicillin (hoặc metronidazole) và phác đồ 4 thuốc gồm PPIs +
bismuth + metronidazole + tetracycline; kéo dài trong 14 ngày.

Tại phòng khám thường sử dụng phác đồ 3 thuốc vì đa số các bệnh nhân đến đây là
do viêm loét nhẹ và mắc lần đầu. Việc sử dụng phác đồ bộ 4 tương đối ít gặp do
phác đồ này sử dụng cho các bệnh nhân ở tình trạng viêm loét nặng và khá phức tạp
do phải uống rất nhiều viên thuốc trong ngày hoặc các bệnh nhân đã sử dụng phác
đồ bộ 3 nhưng không thuyên giảm và không tuân thủ điều trị.

Việc xuất hiện các phác đồ cứu vãn có levofloxacin rất hiếm gặp tại phịng khám.
Ngun nhân có thể do các bệnh nhân tuân thủ tốt trong điều trị phác đồ 3 thuốc và
phác đồ 4 thuốc hoặc qua thăm khám tình trạng bệnh lý của bệnh nhân ở mức vừa
và nhẹ nên không cần thiết sử dụng phác đồ dự phòng này.

Bảng 3.14. Tỷ lệ % số lượng KS kháng khuẩn có trong 1 đơn 
Số lượng KS kháng khuẩn trong 1 đơn Số đơn thỏa yêu cầu Tỷ lệ

1 4.863 18,7

2 413 1,6

3 0 0,0

Tổng số đơn khảo sát 26.075

Nhận xét:

</div>
(48)<div class='page_container' data-page=48>

lên. Đây là kết quả tốt, tránh việc tương tác giữa các KS kháng khuẩn và giảm bớt
các tác dụng phụ của các KS.

Tuy nhiên trong số các đơn có phối hợp KS vẫn gặp số ít các đơn phối hợp giữa KS
kiềm khuẩn và KS diệt khuẩn như sự phối hợp giữa azithromycin và cefuroxim.
Azithromycin là một KS kìm khuẩn thuộc nhóm macrolid, cịn cefuroxim là một KS
diệt khuẩn thuộc nhóm betalactam. Khi phối hợp sẽ gây nên tác dụng đối kháng,
giảm hiệu lực của KS.

Dựa trên các biệt dược có chứa KS kháng khuẩn, đề tài phân chia theo nhóm dược
lý thu được 6 nhóm KS chính và 1 phân nhóm nhỏ là các KS ở dạng phối hợp thể
hiện ở hình 3.2 và bảng 3.15:

Hình 3.2. Tỷ lệ % các nhóm kháng sinh được kê 
8.6%

2.6%

1.8%

0.9%

0.7% 0.7%

6.5%

</div>
(49)<div class='page_container' data-page=49>

Bảng 3.15. Tỷ lệ % các nhóm KS kháng khuẩn được sử dụng

Nhóm KS Hoạt chất Số đơn Tổng

đơn

Tỷ lệ 
%

1 Betalactam

Amoxicillin 1.004

2.242 8,6

Cefuroxim 1.180

Cefdinir 58

2 Quinolon

Levofloxacin 574

678 2,6

Ciprofloxacin 104

3 Macrolid

Clarithromycin 118

469 1,8

Azithromycin 351

4 Imidazol Metronidazole 239 239 0,9

5 Aminosid Neomycin 183 183 0,7

6 Cyclin

Tetracyclin 122

183 0,7

Doxycyclin 61

7 Phối hợp

Spiramycin/Metronidazole 58

1.695 6,5
Amoxicillin/Clavulanic acid 1.286

Amoxicillin/Sulbactam 293
Neomycin/Nystatin/Metronidazole 58

</div>
(50)<div class='page_container' data-page=50>

39
Nhận xét:

Trong tổng số các đơn khảo sát có 6 nhóm kháng sinh được sử dụng trong điều trị
các bệnh lý tai mũi họng, hô hấp, tiêu hóa chủ yếu; tập trung hầu hết nhóm
betalatam là nhóm được sử dụng nhiều nhất, chiếm 8.6% tổng số đơn khảo sát. Các
hoạt chất được sử dụng nhiều nhất trong nhóm này là cefuroxim, amoxicillin. Nhóm
được sử dụng ít nhất là nhóm aminosid và nhóm cycline.

Bên cạnh đó, phịng khám sử dụng các biệt dược có chứa kháng sinh dạng phối hợp,
chiếm 6,5% so với tổng số đơn. Trong đó dạng phối hợp amoxicillin/clavulanic acid
được sử dụng nhiều nhất; ít nhất là 2 dạng phối hợp spiramycin/metronidazole và
neomycin/nystatin/metronidazole. Việc sử dụng các dạng phối hợp trong cùng một
biệt dược như vậy sẽ giúp đảm bảo và tăng cường hoạt lực của các kháng sinh, đồng

thời giảm bớt các tình trạng đề kháng kháng sinh.

Theo các phác đồ tham khảo của BYT và việc điều trị theo kinh nghiệm của bác sĩ,
đối với các nhiễm khuẩn hô hấp và ở mức độ nhẹ thì nên sử dụng các kháng sinh
phổ hẹp và gần với tác nhân gây bệnh. Vì vậy trong các nhiễm khuẩn đường hơ hấp
dưới hay nhiễm khuẩn tai mũi họng thông thường do vi khuẩn gram (+) gây ra, nên
kháng sinh đầu tay được các bác sĩ sử dụng là các betalactam, đặc điệt là
amoxicillin hoặc các cephalosporin thế hệ 1, 2 hoặc macrolid (nếu bệnh nhân bị dị
ứng với nhóm betalactam). Đây là các kháng sinh có ái lực mạnh với hệ hơ hấp và
diệt khuẩn tốt trên vi khuẩn gram (+) và một số chủng vi khuẩn gram (-).

</div>
(51)<div class='page_container' data-page=51>

40
3.4. Tương tác và trùng lặp thuốc

Qua việc sử dụng phần mềm Drugs.com nhằm tra cứu tương tác và trùng lập trên
tổng số 26.075 đơn thuốc thu được kết quả như sau:

Bảng 3.16. Tỷ lệ % đơn thuốc có sự trùng lặp hoạt chất/nhóm dược lý 
Số đơn Tỷ lệ %

Khơng có tương tác 22.085 84,7

Tương tác thuốc 3.338 12,8

Trùng lặp/trùng nhóm dược lý 652 2,5

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Nhận xét:

Qua khảo sát nhận thấy rằng: số đơn không có tương tác hay khơng trùng lặp hoạt
chất/nhóm dược lý chiếm 84,7% tổng số đơn khảo sát.

Số đơn có sự trùng lặp hoạt chất/trùng nhóm dược lý chiếm 2,5% tổng số đơn khảo
sát chủ yếu là các đơn có chứa từ 2 thuốc kháng H1 trở lên. Vốn dĩ có sự trùng lặp
nguyên nhân có thể do bác sĩ kê đơn theo kinh nghiệm và triệu chứng lâm sàng của
bệnh nhân. Ví dụ:

+ Đơn thuốc bệnh nhân bị rối loạn tiền đình nặng, bác sĩ có thể kê cả 2 dược chất là
cinnarizine và flunarizine (cả 2 thuốc thuộc nhóm kháng H1, tác dụng an thần, trị
rối loạn tiền đình) nhằm tăng tác dụng cân bằng tiền đình thay vì chỉ sử dụng riêng
rẽ 1 trong 2 chất với liều cao hơn mức quy định.

</div>
(52)<div class='page_container' data-page=52>

Số đơn có tương tác thuốc chiếm 12,8% tổng số đơn khảo sát. Các đơn tương tác
chủ yếu thể hiện tương tác giữa thuốc trị tăng huyết áp, thuốc trị rối loạn lipid huyết
và thuốc trị đái tháo đường.

Bảng 3.17. Tỷ lệ % đơn thuốc có sự tương tác thuốc, mức độ tương tác.

Cấp độ tương tác Số đơn Tỷ lệ %

Nhẹ (minor) 1.286 21,7

Vừa (moderate) 4.373 74

Nặng (major) 257 4,3

Tổng số cặp tương tác 5.916 100,0

Nhận xét:

Qua khảo sát tương tác thuốc, trong tổng số 3338 đơn thuốc phát hiện 5916 cặp
tương tác thuốc, được chia làm 3 mức độ nhẹ, vừa và nặng.

Số cặp tương tác ở mức độ vừa chiếm tỷ lệ cao nhất trong các đơn thuốc có tương
tác với tỷ lệ 74% so với tổng số cặp tương tác được phát hiện, tiếp theo là tương tác
ở mức độ nhẹ chiếm tỷ lệ 21,7% và hiếm gặp nhất là các tương tác ở mức độ nặng
chiếm tỷ lệ rất thấp 4,3%.

Các tương tác ở mức độ nhẹ và vừa chủ yếu là tương tác giữa các nhóm thuốc tiêu
hóa, tim mạch, tạo máu, nội tiết hoặc giữa kháng sinh và các PPIs. Dưới đây là một
số ví dụ điển hình về các tương tác:

+ Indapamide và glimepiride: đây là tương tác ở mức độ nhẹ và là tương tác dược
lực học. Indapamide (thuốc trị tăng huyết áp nhóm lợi tiểu tiết kiệm kali) với tác
dụng phụ gây tăng glucose huyết. Khi cho dùng chung với glimepiride (thuốc trị đái
tháo đường nhóm sulfonylurea) sẽ làm giảm tác dụng hạ đường huyết của
glimepiride

</div>
(53)<div class='page_container' data-page=53>

trong khi đó esomeprazole là thuốc giảm tiết acid thuộc nhóm PPIs. Sử dụng chung
cefuroxim với esomeprazole sẽ làm giảm hấp thu kháng sinh này, từ đó giảm bớt
hiệu lực kháng sinh.

Một số cặp tương tác ở cấp độ nặng: fenofibrat >< atorvastatin, spironolactone ><
losartan, clopidogrel >< rabeprazole. Ví dụ cụ thể như sau: fenofibrat và
atorvastatin là 2 thuốc được sử dụng trong điều trị rối loạn lipid huyết. Tuy nhiên cả

2 thuốc này đều có tác dụng phụ là gây viêm đau cơ và tiêu cơ. Khi dùng chung cả 2
thuốc có thể gây tăng tác dụng phụ có hại này trên cơ hơn mức bình thường.

Bảng 3.18. Tỷ lệ % số cặp tương tác có trong 1 đơn thuốc

Số cặp tương tác Số đơn Tỷ lệ %

1 cặp 1.982 7,6

2 cặp 600 2,3

3 cặp 391 1,5

4 cặp trở lên 365 1,4

Tổng số đơn khảo sát 26.075 100,0

Nhận xét:

Các đơn đa phần có 1 cặp thuốc tương tác với nhau chiếm 7,6% so với tổng số đơn
khảo sát; đơn có 2 cặp tương tác chiếm tỉ lệ 2,3%, khơng có sự chênh lệch nhiều
giữa đơn có 3 cặp thuốc tương tác và đơn có 4 cặp thuốc trở lên tương tác.

</div>
(54)<div class='page_container' data-page=54>

Bảng 3.19. Đơn thuốc có tương tác của bệnh nhân Lâm Văn A - Năm sinh: 1963 
STT Biệt dược Hoạt chất và

hàm lượng Ghi chú tương tác

1 Amapiride

4mg Glimepiride 4 mg

Cấp độ 1: Aspirin >< Bisoprolol
Cấp độ 2:

Aspirin >< Valsartan
Aspirin >< Glimepiride
Bisoprolol >< Glimepiride
2 Aspirin 81 Aspirin 81mg

3 Bisoprolol

Stada 5mg Bisoprolol 5mg
4 Metformin

850mg Metformin 850mg
5 Valsacard Valsartan 160mg

Bảng 3.20. Đơn thuốc có tương tác của bệnh nhân Phạm Thị B - Năm sinh: 1952 
STT Biệt dược Hoạt chất và hàm lượng Ghi chú tương tác

1 Bisoprolol

stada 5mg Bisoprolol 5mg

Cấp độ 1:

Glimepiride >< Clopidogrel

Cấp độ 2:

Indapamide >< Metformin
Indapamide >< Glimepiride
Bisoprolol >< Glimepiride
2 Amepirid

4mg Glimepiride 4mg

3 Dalcofort Diosmin - Hesperidin
4 Infartan 75 Clopidogrel 75mg
5 Metformin

</div>
(55)<div class='page_container' data-page=55>

44
Nhận xét:

Qua các bảng kết quả trên nhận thấy rằng các đơn thuốc có chứa tương tác chiếm tỉ
lệ 12,8% so với tổng số 26.075 đơn đã khảo sát tuy nhiên bằng việc sử dụng các
phần mềm kê đơn và phát hiện tương tác đã được giảm đến mức tối thiểu. Các
tương tác này đa phần ở mức độ vừa và nhẹ nên bác sĩ sẽ cân nhắc về lợi ích điều trị
cho bệnh nhân cần ưu tiên hơn.

Bên cạnh đó các tương tác với bản chất là tương tác dược động học và tương tác
dược lực học nên để tránh xảy ra tương tác, các bác sĩ và dược sĩ tại khu cấp phát sẽ
đưa ra cách sử dụng và thời điểm dùng thuốc hợp lý cho mỗi loại thuốc với mỗi đối
tượng bệnh nhân. Ví dụ như sau:

</div>
(56)<div class='page_container' data-page=56>

CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

4.1. Kết luận

4.1.1. Khảo sát các chỉ tiêu về giám sát kê đơn ngoại trú

Qua đánh giá 26.075 đơn thuốc điều trị ngoại trú từ ngày 01/6/2018 - 31/8/2018 tại
phòng khám đa khoa Đại Phước thấy rằng tại phòng khám đã thực hiện khá đầy đủ
về các hình thức và yêu cầu kê đơn theo thông tư 52/TT-BYT về quy định, nội dung
đơn thuốc và yêu cầu khi kê đơn, cụ thể như sau:

+ Phòng khám tiếp nhận các bệnh nhân chủ yếu là người dân sống trong Tp.HCM,
sử dụng bảo hiểm y tế và đa phần là người trưởng thành với một số nhóm bệnh lý
như bệnh lý tim mạch, bệnh lý về cơ xương khớp, bệnh lý về tiêu hóa.

+ Tỷ lệ tuân thủ nguyên tắc ghi đầy đủ thơng tin bệnh nhân: tên, tuổi, giới tính và
chẩn đoán đều đạt 100%. Tuy nhiên việc ghi đầy đủ chính xác địa chỉ bệnh nhân lại
chưa đạt yêu cầu tối đa với 87,6%.

+ Tỷ lệ tuân thủ nguyên tắc kê đơn của bác sĩ kê đơn: ngày kê đơn, ký tên và ghi rõ
họ tên, đánh số khoản thuốc đều đạt 100%. Riêng chỉ tiêu gạch phần đơn trắng với
tỷ lệ 93,0% là do bác sĩ quên chưa ký tên hoặc những đơn thuốc có nhiều thuốc nên
khơng có khoảng trắng để gạch.

+ Tỷ lệ tuân thủ nguyên tắc ghi thông tin thuốc: kê tên thuốc theo tên chung quốc tế
kèm hoạt chất hàm lượng, ghi rõ số lượng, dạng bào chế và thời gian dùng đều đạt
100%. Việc tuân thủ tích cực như vậy sẽ giúp bác sĩ kê đơn và theo dõi được bệnh
nhân sát sao hơn, người dược sĩ dễ dàng lấy thuốc và hướng dẫn cho bệnh nhân,
đồng thời giúp bệnh nhân sử dụng thuốc đúng cách và đúng liều.

4.1.2. Khảo sát và thống kê đơn thuốc, đặc biệt là đơn kháng sinh

</div>
(57)<div class='page_container' data-page=57>

Bên cạnh đó, nhóm đối tượng thăm khám chính tại phòng khám là người trưởng
thành, đặc biệt là người cao tuổi là nhóm thường mắc các bệnh trên cơ cấu thuốc ở
đây cũng nghiêng về các nhóm thuốc tiêu hóa, tim mạch, cơ xương khớp. Việc kê
đơn thực phẩm chức năng chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ (1,0%) và được kê trên đơn riêng
“Sản phẩm hỗ trợ điều trị không phải là thuốc” cho thấy việc kê đơn tại phòng
khám thực hiện đúng với Thông tư 52/2017/TT-BYT.

Do cơ cấu bệnh tật đa phần là các nhóm bệnh khơng nhiễm khuẩn nên tỷ lệ đơn có
chứa kháng sinh chiếm 23,0% so với tổng số đơn khảo sát. Đây là con số hợp lý với
yêu cầu WHO đưa ra. Các kháng sinh được kê đơn cho bệnh nhân sử dụng trong 5 -
7 ngày. Các bệnh được sử dụng kháng sinh chủ yếu là các bệnh về nhiễm trùng hô
hấp, viêm loét dạ dày do nhiễm H.Pylori, viêm gan virus. Thuốc kháng virus sử
dụng nhiều là tenofovir trong viêm gan virus B và acyclovir trong nhiễm virus
Herpes.

Các kháng sinh kháng khuẩn được sử dụng nhiều nhất tại phòng khám là nhóm
betalactam với 2 đại diện tiêu biểu là amoxicillin và cefuroxim. Riêng với
amoxicillin thường được sử dụng ở dạng kết hợp với các chất ức chế betalactamase
như acid clavulanic hay sulbactam. Bên cạnh đó số đơn có sự phối hợp 2 kháng sinh
chiếm 1,6% và khơng có đơn nào kê 3 kháng sinh trở lên. Việc phối hợp vừa tăng
hoạt lực kháng sinh, vừa giảm bớt tình trạng đề kháng kháng sinh.

4.1.3. Đánh giá các tương tác/trùng lặp thuốc tại phòng khám Đại Phước

Qua khảo sát 26.075 đơn thuốc ngoại trú thu thập từ ngày 01/06/2018 – 31/08/2018
tại phòng khám Đại Phước và sử dụng phần mềm Drugs.com hỗ trợ tra cứu tương
tác nhận thấy rằng:

</div>
(58)<div class='page_container' data-page=58>

Số đơn có tương tác thuốc chiếm 12,8% tổng số đơn khảo sát. Các đơn tương tác
chủ yếu thể hiện tương tác giữa thuốc trị viêm loét dạ dày, thuốc trị tăng huyết áp,
thuốc trị rối loạn lipid huyết và thuốc trị đái tháo đường.

Các cặp tương tác được chia làm 3 cấp độ tăng dần từ nhẹ, vừa, nặng. Trong đó
tương tác cấp độ vừa chiếm tỷ lệ cao nhất trong 3 cấp độ là 74,0% và thể hiện ở 2
dạng tương tác: tương tác dược động học - tương tác dược lực học. Với các đơn
thuốc có tương tác thì số cặp tương tác trong đơn càng ít thì đơn đó càng chiếm tỷ lệ
nhiều. Số đơn thuốc có 1 cặp thuốc tương tác chiếm 7,6%.

Các tương tác được tra bởi phần mềm Drugs.com nên khơng có phân loại theo liều
lượng và cách dùng, từ đó số lượng tương tác gia tăng. Tuy nhiên trên thực tế các
bác sĩ và dược sĩ tại đây đã cân nhắc giữa việc tương tác và lợi ích điều trị kèm theo
hướng dẫn sử dụng thuốc cho bệnh nhân nên con số đơn thuốc có tương tác hay
trùng lặp là không đáng kể.

4.2. Kiến nghị

Do thời gian có hạn nên đề tài chỉ dừng lại ở việc giám sát sai sót trong việc kê đơn
thuốc ngoại trú. Để đưa ra nhận định chính xác cần nghiên cứu, đánh giá thêm các
sai sót ở khâu cấp phát thuốc, giám sát sau dùng thuốc và các sai sót khác.

Khoa Dược cần tăng cường hoạt động Thông tin thuốc và Dược lâm sàng bằng các
tập san, bài báo trên bảng “Thơng tin thuốc” của phịng khám nhằm cập nhất các
thông tin mới về thuốc và sử dụng thuốc cho cán bộ y tế cũng như tổ chức Bình đơn
thuốc hàng tuần để theo dõi quá trình sử dụng thuốc, kịp thời xử lý nếu có sai sót.
Tổ chức tập huấn nâng cao kiến thức chuyên môn về khám chữa bệnh và hướng dẫn
kê đơn, sử dụng thuốc cho cán bộ nhân viên, nhất là bác sĩ kê đơn và dược sĩ -

người tư vấn cung ứng thuốc định kỳ 1 tháng/lần và đột xuất khi có thơng tư, quyết
định mới ra đời.

</div>
(59)<div class='page_container' data-page=59>

cá nhân theo biểu mẫu quy định của bệnh viện). Thậm chí ghi thêm được số điện
thoại liên lạc thì càng tốt.

Nên triển khai Quy trình giám sát sai sót thuốc ở tất cả các khâu: kê đơn/ra y lệnh,
kiểm duyệt và cấp phát thuốc, sử dụng thuốc và có sự phối hợp giữa bác sĩ, dược sĩ
và điều dưỡng viên trong dùng thuốc nhằm tăng hiệu quả điều trị bằng thuốc và hạn
chế các sai sót trong chỉ định, sử dụng thuốc cho bệnh nhân.

Thực hiện triển khai thêm Quy trình xử lý các phản ứng có hại của thuốc bằng việc
thiết lập đường dây nóng hoặc hộp thư cho bệnh nhân để ghi nhận lại các phản ứng
khi bệnh nhân sử dụng thuốc. Từ đó sử dụng làm cơ sở dữ liệu cho những lần kê
đơn thuốc tiếp theo. Bên cạnh đó ln cập nhật danh mục các biệt dược và hoạt chất
có tên gần giống nhau để tránh sai sót trong kê đơn.

</div>
(60)<div class='page_container' data-page=60>

TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Tiếng Việt:

1. Bộ Y tế (1977), Hướng dẫn tổ chức phòng khám bệnh đa khoa khu vực theo 
nghị quyết số 15-CP của Hội đồng Chính phủ, thông tư số 15/1977/TT-BYT
ngày 17/05/1977.

2. Bộ Y tế (2005), Tài liệu tập huấn sử dụng thuốc hợp lý trong điều trị, tr.20.
3. Bộ Y tế (2006), Dược lâm sàng, NXB Y Học, tr.9-11.

4. Bộ Y tế (2006), Tương tác thuốc và chú ý khi chỉ định, NXB Y học, Hà Nội.

5. Bộ Y tế (2007), Dịch tễ Dược học, NXB Y học, Hà Nội.

6. Bộ Y tế, Vụ tài chính và kế hoạch (2010), Báo cáo đánh giá hỗn hợp hàng năm 
đối với Ngành Y tế, tr.2.

7. Bộ Y tế (2011), Quy định tổ chức và hoạt động của khoa dược bệnh viện, thông
tư số 22/2011/TT-BYT ngày 10/06/2011.

8. Bộ Y tế (2012), Hướng dẫn hoạt động dược lâm sàng trong bệnh viện, thông tư
số 31/2012/TT-BYT ngày 20/12/2012.

9. Bộ Y tế (2015), Báo cáo chung tổng quan ngành y tế năm 2014, NXB Y Học. 
10. Bộ Y tế (2015), Hướng dẫn sử dụng kháng sinh, tr.17.

11. Bộ Y tế (2017), Quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh 
phẩm trong điều trị ngoại trú, thông tư số 52/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017.
12. Bùi Duy Duyn (2015), Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện đa khoa

Thành phố Thái Bình năm 2014, Luận văn dược sĩ chuyên khoa cấp I, Trường
đại học Dược Hà Nội.

13. Trần Thị Hằng (2012), Khảo sát thực trạng sử dụng thuốc và thông tin
thuốc tại bệnh viện đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc năm 2011, Luận văn dược sĩ chuyên
khoa cấp I, Trường đại học Dược Hà Nội.

</div>
(61)<div class='page_container' data-page=61>

15. Phạm Thị Thanh Hiền (2013), Phân tích hoạt động tồn trữ cấp phát và sử dụng 
thuốc tại bệnh viện đa khoa khu vực Ninh Bình tỉnh Khánh Hòa năm 2012, Luận
văn dược sĩ chuyên khoa cấp I, Trường đại học Dược Hà Nội.

16. Đặng Thị Hoa (2014), Nghiên cứu hoạt động cung ứng thuốc tại Bệnh

viện Nhi Thanh Hóa năm 2012, Luận văn dược sĩ chuyên khoa cấp I, trường đại
học Dược Hà Nội

17. Vũ Thị Thu Hương (2012), Đánh giá hoạt động của hội đồng thuốc điều trị 
trong xây dựng danh mục thuốc tại một số bệnh viện đa khoa, Luận văn tiến sỹ
dược học, Trường Đại học Dược Hà Nội.

18. Phạm Duy Khanh (2017), Phân tích thực trạng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại 
trú tại trung tâm y tế huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu năm 2015, Luận
văn dược sĩ chuyên khoa cấp I, Trường Đại học Dược Hà Nội.

19. Nhóm nghiên cứu quốc gia của GARP-Việt Nam (2010), Phân tích
thực trạng sử dụng kháng sinh và kháng kháng sinh ở Việt Nam, Bệnh viện
nhiệt đới Trung ương.

20. Nguyễn Thị Thao (2016), Phân tích thực trạng kê đơn thuốc ngoại trú tại bệnh 
viện Ung Bướu Nghệ An năm 2015, Luận văn dược sĩ chuyên khoa cấp I,
Trường Đại học Dược Hà Nội.

21. Trần Nhân Thắng và cộng sự (2006), Khảo sát tình hình sử dụng thuốc tại Bệnh 
viện Bạch Mai, Y học lâm sàng, Volume 1, NXB Trẻ, Hà Nội, tr. 199-204.
22. Huỳnh Hiền Trung (2012), Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao chất

lượng cung ứng thuốc tại bệnh viện Nhân Dân 115, Luận văn dược sĩ chuyên
khoa cấp I, trường đại học Dược Hà Nội.

</div>
(62)<div class='page_container' data-page=62>

Tiếng Anh:

24. BH Lee. et al (2009), “Assessing controlled substance prescribing errors in a
pediatric teaching hospital: an analysis of the safety of analgesic prescription

practice in the transition from the hospital to home”, NCBI.

25. Jonathan et al (1997), “Managing Drug Supply: the selection, procurement,
distribution and use of pharmaceuticals”, Management Sciences for Health, p.
816.

26. Kthleen Holloway (2003), “Drug and therapeutics committees: a practical
guide”, Management Sciences for Health, p. 146-147.

27. Sharifi H et el (2014), “Polypharma - induced drug - drug interactions; threat to
patient safety”, Management Sciences for Health, p. 633-637.

28. WHO/DAP (1993), ‘How to investigate drug use in healthy facilities: Selected
Drug use indicates”, Management Sciences for Health, p. 22-23.

29. WHO (1998), Action Programme on Essential Drugs, Geneva.

30. WHO (2002), “Promoting rational use of medicines: core components”, WHO 
policy perspective on medicines, p. 1.

</div>
(63)<div class='page_container' data-page=63>

PHỤ LỤC

Một số hình ảnh của phịng khám đa khoa Đại Phước

</div>
(64)<div class='page_container' data-page=64>

Hình 2. Đội ngũ bác sĩ tại phịng khám Đại Phước.

</div>
(65)<div class='page_container' data-page=65>

Hình 4. Bệnh nhân đang được thăm khám bằng máy CT – SCANNER.

</div>
(66)<div class='page_container' data-page=66></div>

Khảo sát hiện trạng về hoạt động giám sát kê đơn ngoại trú tại phòng khám đa khoa Đại Phước – TP.HCM : Khóa luận tốt nghiệp Dược sĩ Đại học chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về