Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số 5 tuổi lớp Lá 4 trường Mầm non Cư Pang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (572.45 KB, 26 trang )
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I.
Đặt vấn đề.
Cơng tác giáo dục là một chủ trương lớn, quan trọng của ngành giáo dục nói
chung và bậc học mầm non nói riêng, là một ngành học cần thiết, một tác nhân
quan trọng tác động và hình thành nhân cách con người, hình thành ngơn ngữ Tiếng
Việt.
Người Việt Nam ta rất tự hào vì có vốn Tiếng Việt giàu và đẹp. Tiếng Việt
giàu đẹp vì nó là sự kết tinh của lịch sử đã bao đời nay cùa cha ơng ta. Đó là lịch sử
lao động sản xuất và chiến đấu để tồn tại và phát triển, để bảo vệ và dựng xây
đất nước. Tiếng Việt giàu đẹp bởi nó là tiếng nói của dân tộc Việt Nam. Từ xưa
cho đến nay Tiếng Việt vẫn rất quan trọng đối với mọi người dân Việt Nam nói
chung và trẻ em lứa tuổi mầm non dân tộc thiểu số nói riêng. Trong thực tế, trẻ
vùng sâu, vùng xa vùng dân tộc thiểu số đa số trẻ giao tiếp chủ yếu bằng tiếng mẹ
đẻ, trẻ đồng bào dân tộc thiểu số biết rất ít hoặc thậm chí khơng biết Tiếng Việt.
Nhiệm vụ giáo dục Mầm non là nền móng đầu tiên của hệ thống giáo dục “ Mẫu
giáo tốt mở đầu cho một nền giáo dục tốt”, với trách nhiệm và nhiệm vụ vơ cùng
quan trong đó mỗi giáo viên phải cố gắng nổ lực hết mình làm sao để các cháu
Mầm non sau khi học xong chương trình mầm non trẻ sẽ tự tin, mạnh dạn trong
giao tiếp cũng như có một tâm thế tốt để chuẩn bị bước vào lớp một.
Qua thực tiễn lớp lá 4 năm học 2017 2018 trường Mầm non Cư Pang đơn vị
mà tơi cơng tác nằm trong vùng đặc biệt khó khăn, học sinh là người dân tộc thiểu
số chiếm hơn 95%. Để trẻ 56 tuổi vùng đồng bào dân tộc thiểu số được thuận lợi
trong việc giao tiếp và tham gia vào các hoạt động ở trường lớp nói chung và hoạt
động tăng cường Tiếng việt mọi lúc mọi nơi nói riêng, cơ giáo cần khắc phục mọi
khó khăn giúp trẻ tiếp thu được kiến thức mới, đồng thời tạo hứng thú cho trẻ đến
trường mạnh dạn, tự tin và tích cực hoạt động, nâng cao chất lượng giao tiếp với
cơ và bạn bè . Qua mỗi lần lên lớp tiếp xúc, tơi nhận thấy trẻ tiếp xúc với nhau
1
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
hồn tồn bằng tiếng mẹ đẻ, nói câu cụt, khơng có dấu, khơng có ý nghĩa. Trong
q trình áp những biện pháp tăng cường Tiếng Việt nhằm giúp trẻ phát âm thành
thạo, tự tin khi giao tiếp với cơ và chuẩn bị mơi trường mới là bậc học Tiểu học
năm học 2017 – 2018 cịn chưa cao. Trẻ cịn thiếu tự tin để biểu đạt ý của mình.
Việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số vừa là mục tiêu, vừa là
u cầu cấp thiết đặt cho giáo dục nhà trường nhằm đảm bảo nâng cáo chất lượng
giáo dục tồn diện. Tơi nhận thấy cần có những biện pháp bổ sung tăng cường
Tiếng Việt cho trẻ. Vì vậy năm học 2018 – 2019 tơi tiếp tục thực hiện chọn đề tài:
“Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi tại lớp lá 4 trường
Mầm non Cư Pang” trẻ 5 tuổi lớp lá 4 với tổng số 20 trẻ đồng bào dân tộc thiểu số
.
II. Mục đích nghiên cứu:
Qua một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số 5 tuổi
lớp lá 4 ta thấy được hiệu quả của phương pháp này qua các hoạt động học và vui
chơi của trẻ, cũng như giao tiếp tự tin trong cuộc sống và sau khi học xong chương
trình mầm non trẻ sẽ tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp cũng như có một tâm thế tốt
để chuẩn bị bước vào lớp một.
Tạo điều kiện giúp trẻ nghe và hiểu được lời hướng dẫn các hoạt động
của giáo viên, thơng qua việc tăng cường tiếng Việt dân tộc thiểu số. Phát triển
khả năng giao tiếp hàng ngày giữa cơ và trẻ, giữa trẻ với trẻ và trẻ với mọi người
xung quanh.
Giúp cho trẻ hình thành và phát triển nhân cách, đồng thời trẻ mạnh dạn hơn,
tự tin hơn, có lối ứng xử văn minh trong cuộc sống hàng ngày.
Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận của vấn đề
Thực hiện quyết định số 1008/QĐTTG về việc phê duyệt đề án “Tăng
cường Tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai
đoạn 2016 2020, định hướng 2025 với mục tiêu: Tập trung tăng cường Tiếng Việt
cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học người dân tộc thiểu số, bảo đảm các em có
kỹ năng cơ bản trong việc sử dụng Tiếng Việt để hồn thành chương trình giáo
2
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
dục mầm non và chương trình giáo dục tiểu học; tạo tiền đề để học tập, lĩnh hội
tri thức của các cấp học tiếp theo; góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát
triển bền vững các dân tộc thiểu số, đóng góp vào sự tiến bộ, phát triển của đất
nước.
Thực hiện chương trình hướng dẫn thực hành áp dụng quan điểm lấy trẻ làm
trung tâm trong trường mầm non xuất bản tháng 3 năm 2017 của Nhà xuất bản giáo
dục Việt Nam: Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được thể hiện trong tất
cả các yếu tố của q trình giáo dục. Từ xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp
giáo dục cho đến hoạt động cụ thể của người giáo viên như lập kế hoạch, xây
dựng mơi trường giáo dục,…mọi hoạt động phải hướng tới từng trẻ cũng như từng
nhóm trẻ nhỏ và nhóm trẻ lớn để tạo cơ hội cho trẻ được học tập trong điều kiện
cụ thể nhằm hỗ trợ trẻ phát triển tở tất cả các lĩnh vực. Vì vậy tơi xây dựng các
giải pháp, biện pháp bám sát vào các chỉ số trong từng tiêu chí để đạt hiệu quả cao.
Như tiêu chí 7: Kế hoạch giáo dục tuần/ chủ đề nhánh thể hiện được các mục tiêu
phù hợp với sự phát triển của trẻ. Tiêu chí 7: chuẩn bị, tổ chức sử dụng mơi trường
giáo dục đạt hiệu quả nhất. Tiêu chí 8: Hoạt động hỗ trợ trẻ dân tộc thiểu số.
Thực hiện cơng văn số 56/ KH BGDĐT về việc triển khai chun đề “Xây
dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016 2020 với mục tiêu:
Xây dựng trường mầm non đảm bảo u cầu về mơi trường giáo dục (GD), cơng
tác quản lí, chỉ đạo, hoạt động chăm sóc, giáo dục (CSGD) theo quan điểm giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm.
Mơ đum 3 với nội dụng : Đặc điểm phát triển ngôn ngữ, những mục tiêu và
kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về ngôn ngữ. Module 7: Môi trường giáo dục cho
trẻ Mầm non. Đặt ra nhiệm vụ cấp thiết cho bậc học mầm non cho trẻ tắm trong
môi trường Tiếng Việt.
Về mặt cơ bản đối với trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số Tiếng Việt là ngôn
ngữ thứ hai. Việc học Tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số chịu ảnh
hưởng của ngôn ngữ thứ nhất và sự giao thoa giữa ngơn ngữ mẹ đẻ với Tiếng
Việt. Theo sách “Hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục chuẩn bị Tiếng Việt cho
trẻ mẫu giáo vùng dân tộc thiểu số” trong thực hiện chương trình giáo dục mầm
3
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
non (mẫu giáo 56 tuổi) nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. Về mặt cơ bản đối với
trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số Tiếng Việt là ngơn ngữ thứ hai. Trẻ mẫu giáo dân
tộc thiểu số khi học Tiếng Việt có một số đặc điểm sau: Trẻ mẫu giáo dân tộc
thiểu số bắt đầu học Tiếng Việt trên cơ sở kinh nghiệm tiếng mẹ đẻ. Mơi trường
giao tiếp Tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số thu hẹp cả về mặt không
gian lẫn thời gian (trong phạm vi trường mầm non). Việc cho tr ẻ m ẫu giáo làm
quen Tiếng Việt, phần lớn trẻ chịu ảnh hưởng của ngôn ngữ mẹ đẻ và sự giao
thoa giữa ngôn ngữ mẹ đẻ với Tiếng Việt. Sự khác biệt văn hóa giữa các dân tộc.
Sự khác biệt về điều kiện sống của các nhóm dân tộc thiểu số có tác động nhất
định với việc làm quen Tiếng Việt của trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số, làm cho trẻ
gặp phải những trở ngại khi tiếp thu ngơn ngữ Tiếng Việt . Do đó xuất phát từ lịng
u nghề mến trẻ là một giáo viên mầm non từ những hạn chế trên mà tơi gặp
phải trong q trình chăm sóc và giáo dục trẻ tơi ln suy nghĩ xem mình phải làm
gì và làm như thế nào để nâng cao chất lượng phát triển Tiếng Việt cho trẻ dân tộc
thiểu số ở lớp lá 4 của mình.
II. Thực trạng vấn đề:
Lớp lá 4 trường Mầm non Cư pang nằm trên địa bàn bn Hma thuộc xã
EaBơng, là xã nằm trong khu vực đặc biệt khó khăn, trường cịn có các điểm lẻ
nằm ở địa bàn bn Knul, thơn 103. Hơn 95% trẻ là người dân tộc thiểu số, hơn
40% trẻ thuộc hộ nghèo. Riêng lớp lá 4 tơi chủ nhiệm 100% trẻ là người dân tộc
thiểu số, đa số trẻ mới ra lớp, chưa học qua chương trình lớp chồi. Một số cháu
chưa nói rõ Tiếng Việt, trẻ giao tiếp chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ, ngơn ngữ giao
tiếp Tiếng Việt cịn hạn chế.
Phụ huynh chưa thấy được tầm quan trọng của việc trẻ đến trường đúng độ
tuổi, chưa có kiến thức và kĩ năng về chăm sóc giáo dục trẻ đặc biệt là về mặt phát
triển ngơn ngữ cho trẻ ở nhà khơng giao tiếp với trẻ bằng Tiếng Việt mà giao tiếp
bằng ngơn ngữ mẹ đẻ. Đời sống kinh tế, điều kiện sống và mơi trường sinh hoạt
4
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
của các cháu hết sức khó khăn, bố mẹ thường xun đi làm nương rẫy ở xa bỏ
mặc con cái ở nhà hoặc dẫn đi theo.
Vào cuối năm học 2017 2018, tơi đã kiểm tra, khảo sát, thống kê trẻ ở lớp lá
4 với tổng số là 20 trẻ đồng bào dân tộc thiểu số, kết quả như sau:
Nội dung
Số trẻ
Tỉ lệ (%)
Trẻ sử dụng câu đầy đủ
Trẻ nói câu mất dấu
đạt
5/20
7/20
Trẻ dùng từ khơng đúng
6/20
30
về ý nghĩa của câu
Trẻ nói câu có nghĩa
Thuận lợi :
5/20
25
25
35
Trẻ chưa
đạt
15/20
13/20
14/20
15/20
Tỉ lệ (%)
75
65
70
75
Lớp ln được sự quan tâm của Nhà trường, hội cha mẹ học sinh về tinh thần
cũng như vật chất.
Cơ sở vật chất có sân chơi sạch sẽ, an tồn, phịng học rộng rãi, thống mát,
đồ dùng đồ chơi cho trẻ học tập và vui chơi tương đối đầy đủ, đồ dùng , đồ chơi
tự tạo từ những ngun vật liệu mở: Như lốp xe, vỏ chai, thùng sơn, tre, nứa…
sinh động, hấp dẫn, lơi cuốn trẻ tham gia tích cực các hoạt động trong ngày.
Tổ chun mơn ln tạo mọi điều kiện cho giáo viên tham dự các buổi
chuyên đề do cụm chun mơn tổ chức, thường xun tổ chức các tiết dạy mẫu
tại trường để phổ biến những phương pháp hình thức đổi mới trong chương trình
mầm non lấy trẻ làm trung tâm.
Khó khăn :
Đời sống kinh tế của một số phụ huynh cịn gặp nhiều khó khăn đa số là làm
nơng trên 40% là hộ nghèo nên sự quan tâm về chăm sóc giáo dục trẻ chưa cao.
Phụ huynh học sinh chưa thực sự hiểu được tầm quan trọng của việc đưa con em
mình đến trường đúng độ tuổi.
5
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Trẻ đồng bào dân tộc thiểu số sống tập trung trong bn và giao tiếp với
nhau bằng tiếng mẹ đẻ, vì vậy trẻ dân tộc thiểu số cịn hạn chế về ngơn ngữ
Tiếng Việt.Khả năng chuyển thể từ các tiết dạy, lồng ghép Tiếng Việt mọi lúc
mọi nơi của cơ chưa tạo ra được tính kịch, sự kiện…các câu hỏi, lời thoại cịn dài
dịng, kém hấp dẫn, trẻ chưa thực sự say mê, hào hứng, sử dụng đồ dùng dạy học
chưa khoa học…dẫn đến giờ học trẻ ít tập trung chú ý hiệu quả trên tiết học chưa
cao.
Để khắc phục những khó khăn trên tơi đã thực hiện những giải pháp tun
truyền trẻ đi học chun cần, vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ ngun liệu để làm đồ
dùng, đồ chơi tự tạo, tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, ngơn ngữ của trẻ, lập kế
hoạch chuẩn bị mơi trường cho trẻ hoạt động, tăng cường Tiếng Việt cho trẻ
thơng qua các hoạt động.Trong tất cả các giờ học tơi đều trị chuyện và đặt câu hỏi
tơi ln khuyến khích trẻ nói và trả lời cơ bằng tiếng Việt, cung cấp vốn tiếng
Việt cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
* Giải pháp 1. Tun truyền trẻ đi học chun cần, vận động cha mẹ trẻ hỗ
trợ ngun liệu để làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo.
+ Tun truyền trẻ đi học chun cần:
Mơi trường tiếp xúc của trẻ mầm non chủ yếu là gia đình và tiếp theo mới
đến nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong q
trình chăm sóc và giáo dục trẻ là một vấn đề quan trọng. Để tun truyền với phụ
huynh đạt hiệu quả tốt, tơi đã tiến hành các bước như sau:
Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm giới thiệu các loại sách phù hợp với trẻ 5
6 tuổi tới phụ huynh để phụ huynh có thể dễ dàng tìm mua. Giờ đón trẻ và trả trẻ
trao đổi một số tồn tại của trẻ: cách phát âm, kỹ năng giao tiếp… để phụ huynh
nắm được. Từ đó phụ huynh kết hợp với giáo viên để hướng dẫn, giúp đỡ trẻ.
Tun truyền với phụ huynh khi ở nhà thì thường xun trao đổi thơng tin và
giao tiếp với trẻ bằng Tiếng Việt. Và giải thích cho trẻ từ này tiếng ê đê là nói như
thế này nhưng Tiếng Việt là nói một cách khác. Như vậy trẻ sẽ học Tiếng Việt
qua từng ngày. Trẻ sẽ tiếp thu nhanh nếu phụ huynh có thể phiên âm những từ mà
trẻ hỏi ra Tiếng Việt cho trẻ đọc.
6
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Tơi thường xun, trao đổi với phụ huynh về kết quả học tập và tình hình
học tập, các hoạt động của trẻ trên lớp để về nhà phụ huynh cho trẻ ơn luyện
thêm bằng cách hỏi trẻ như: Hơm nay trên lớp cơ cho con học từ gì? Con đọc như
thế nào? Chơi trị chơi gì?.. và cho con em mình kể lại những hoạt động trẻ làm
trên lớp, và ơn luyện lại bài cũ.
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với từ mới “ Góc địa phương” ở lớp, thì tơi trao
đổi với phụ huynh là hơm nay trên lớp bé được học các từ chỉ đồ dùng ở góc địa
phương như cồng chiêng, cái rổ, cái đó.... và gợi ý cho phụ huynh cho trẻ về nhà
đọc lại cho cả nhà nghe.
Trên lớp có một bảng tun truyền treo ở nơi dễ thấy nhất thường thường là
cửa ra vào lớp. Bảng tun truyền ghi đầy đủ nội dung học trong tuần, theo dõi sức
khỏe từng giai đoạn. Ở góc tun truyền phụ huynh theo dõi các hoạt động trên lớp
để có thể ơn luyện thêm cho trẻ ở nhà .
Mời phụ huynh tham dự một số tiết dạy mẫu, chun đề và có sự giúp đỡ
hỗ trợ phụ huynh. Tổ chức các hội thi có sự tham dự của các bậc phụ huynh như:
Bé u thơ, Đơ rê mi....do lớp tổ chức. Từ đó phụ huynh sẽ có những hiểu biết,
khái niệm sơ đẳng về hoạt động mà con em mình được học tập trên lớp. Và họ
cũng thấy vui vẻ và phấn khỏi khi con em mình được tham gia các hoạt động thú vị
trên lớp.
Sự quan tâm của cơ giáo đối với học trị và kết hợp chặt chẽ nhà trường, giáo
viên với phụ huynh từ đó họ nhận thấy tầm quan trọng của Tiếng Việt. Đó cũng là
đóng góp một phần khơng nhỏ từ phía gia đình đến sự phát triển ngơn ngữ của trẻ.
+ Vận động cha mẹ trẻ hỗ trợ ngun liệu để làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo.
Phụ huynh đã có cái nhìn mới hơn về việc cho trẻ đến trường đúng độ tuổi.
Phụ huynh đã tin tưởng gửi gắm con em mình đến trường và đồng cảm, chia sẻ
những khó khăn cùng, cơ giáo hay gần gũi giao tiếp với phụ huynh để hiểu được
các hoạt động của chương trình, vận động họ sẵn sàng cung cấp ngun vật liệu
7
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
có sẵn ở nhà để cơ và trẻ làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ phục vụ cho các hoạt động,
phụ huynh cũng đã ủng hộ ngày cơng dọn vệ sinh và tham gia các hoạt động khác
do trường tổ chức.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tơi thấy phụ huynh đã cố gắng đưa con
em tới lớp chun cần hơn, quan tâm đến con em mình hơn, đưa đón đúng giờ và
đồng cảm với giáo viên hơn. Và qua việc cho trẻ sử dụng các đồ dùng, đồ chơi tự
tạo một cách trực tiếp trong hoạt động và nhất là với những đồ dùng, đồ chơi cơ và
trị tự tay làm ra tơi nhận thấy trẻ tập trung chú ý hứng thú hơn, trẻ hoạt động với
đồ dùng tích cực hơn, giúp q trình tăng cường Tiếng Việt của trẻ tốt hơn và đạt
hiệu quả cao hơn.
* Giải pháp 2: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, ngơn ngữ của trẻ. Lập kế
hoạch chuẩn bị mơi trường cho trẻ hoạt động.
+ Nghiên cứu các tài liệu và quan sát về đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 56 tuổi:
Để giáo dục trẻ được tốt thì bản thân giáo viên phải hiểu được đặc điểm
tâm sinh lý của trẻ để biết được khả năng của trẻ, trẻ cần gì và muốn gì. Vì vậy
trong q trình đi phổ cập, được trực tiếp trao đổi phụ huynh, là cơ hội để giáo
viên tìm hiểu về mơi trường sống, tính cách của trẻ. Trẻ nhút nhát, rụt rè, phát âm
sai, phát âm hay bị mất dấu, nói câu khơng có nghĩa, ngại giao tiếp với cơ giáo khi
cơ giáo hỏi chỉ cười, khơng hiểu Tiếng Việt, vốn từ cịn hạn chế.
Áp dụng tiêu chí 10: Giáo viên có kĩ năng phối hợp với gia đình và cộng
đồng trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó
khăn. Chỉ số 21: Phối hợp với gia đình trẻ dân tộc thiểu số. Tơi tiến hành tìm hiểu
về hồn cảnh gia đình nơi trẻ đang sống những thuận lợi khó khăn của từng trẻ để
tìm ra biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ một cách tốt nhất. Ngay từ đầu năm học
được nhà trường phân cơng chủ nhiệm lớp mầm 3, học sinh đa số con em đân tộc
thiểu số nằm trong bn đặc biệt khó khăn trình độ nhận thức về việc cho con đi
học cịn hạn chế. Nên tơi dành thời gian ngồi giờ lên lớp đến nhà từng trẻ để nắm
được cuộc sống của trẻ ở gia đình như thế nào? Trao đổi, nói chuyện với phụ
huynh về tình hình học tập trên lớp và hỏi phụ huynh về những sở thích, tính cách
8
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
của trẻ để có biện pháp phù hợp trong thời gian tới. Quan sát về hồn cảnh gia đình
trẻ, mơi trường xung quanh trẻ để có kế hoạch, biệp pháp chăm sóc, giáo dục trẻ.
Ví dụ: Tiếp xúc với trẻ, khi trẻ thiếu tự tin khi giáo tiếp với cơ, nhút nhát
khơng chơi cùng các bạn.Tơi đến gần trẻ tìm hiểu trẻ xem ngun nhân vì sao? trẻ
có đau ốm hay gia đình trẻ có chuyện gì buồn, thơng qua hoạt động trị chuyện cùng
trẻ tìm hiểu tâm lý trẻ, hay trao đổi cùng phụ huynh khi trả trẻ xem tình hình trẻ
ngày hơm đó như thế nào, và thơng qua giao tiếp bạn bè trẻ xem trẻ ngun nhân gì
trẻ có biểu hiện như vậy.
+ Quan sát đặc điểm phát triển ngơn ngữ của trẻ.
Qua q trình quan sát trẻ học tập và vui chơi ở trên lớp tơi nhận thấy đặc
điểm phát triển ngơn ngữ của trẻ: nhút nhát, rụt rè, nói thiếu chủ ngữ vị ngữ, nói
đớt, thiếu dấu câu....Thấy rõ được những hạn chế của trẻ với trình độ chun mơn
và kinh nghiệm của bản thân tơi tiến hành khảo sát kĩ năng giao tiếp Tiếng Việt
của trẻ.
Đầu năm học, tơi tiến làm một bài tập khảo sát kỹ năng nghe, nói của trẻ ở
mức độ đạt, chưa đạt, phân loại trẻ để có kế hoạch bổ sung, rèn luyện cho trẻ
thường xun trong ngày, trong các hoạt động. Ở những trẻ ở mức độ chưa đạt thì
tơi sẽ đưa ra những câu nói ngắn, câu ít và cho trẻ tập luyện nhiều hơn. Với những
trẻ ở mức độ đạt tốt, khá tơi đưa ra những giao tiếp, bài học phức tạp hơn tùy vào
năng lực của từng trẻ. Mỗi ngày tơi sẽ đánh giá theo mức độ đạt, chưa đạt ghi vào
nhật kí giáo viên và tổng hợp cuối chủ đề.
+ Lập kế hoạch chuẩn bị mơi trường cho trẻ hoạt động:
Sau khi nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ tơi đầu năm học tơi khảo sát
trẻ để năm bắt sự phát triển của từng trẻ, sau đó dựa vào các tiêu chí thực hành áp
dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tơi lên kế hoạch cụ thể cho chủ đề,
chủ đề nhánh. Trong kế hoạch giáo dục năm học tơi bám vào các tiêu chí lấy trẻ
làm trung tâm gồm 13 tiêu chi và 34 chỉ số. Tơi sử dụng tiêu chí 2 với chỉ số 3, 4 về
thực hiện các nội dung giáo dục theo chương trình Giáo dục mầm non và thực hiện
9
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
các nội dung giáo dục gần gũi, phù hợp với trẻ, phù hợp với điều kiện thực tế của
địa phương. Căn cứ vào Chỉ số 3: Thực hiện các nội dung giáo dục theo Chương
trình giáo dục mầm non, tơi chủ động xây dựng kế hoạch tuần và đưa ra đề tài phù
hợp và đúng với chương trình giáo dục mầm non, dựa vào hướng xây dựng mơi
trường lấy trẻ làm trung tâm, cơ giáo là người gợi mở sao cho phù hợp hiệu quả,
phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. Và đánh giá trẻ hằng ngày
và cuối chủ đề.
Ví dụ : Áp dụng tiêu chí 2 với chỉ số 3. Tơi lập mạng chủ đề cả năm gồm 9
chủ đề, ở mỗi chủ đề phân ra các chủ đề nhánh. Thường một chủ đề có 2 đến 3
chủ đề nhánh, đối với chủ đề ghép tơi thực hiện 5 chủ đề nhánh như chủ đề “Thế
giới thực vật tết và mùa xn”. Chủ đề “Trường mầm non” với 3 chủ đề nhánh
“Trường mầm non của bé” “Lớp bé u thương” “Những hoạt động thú vị”. Tuần
đầu của chủ đề tơi chọn những từ tăng cường Tiếng Việt vào thứ hai, thứ ba, thứ
tư, thứ năm những từ : Lớp lá 4, chào cơ con vào lớp, xích đu... và tăng cường mọi
lúc mọi nơi. Vì mới bước vào năm học nên tơi chọn những từ Tiếng Việt ngắn
gọn, dễ hiểu. Thứ sáu cho trẻ ơn các từ trong học tuần dưới hình thức trị chơi.Cứ
như vậy dựa vào các tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm đến tuần hai, tuần ba rồi tới chủ
đề Bản thân và đến hết năm tơi và xây dựng mơi trường Tiếng Việt cho trẻ .
Để xây dựng kế hoạch tơi tiến hành cùng trẻ xây dựng mơi trường Tiếng Việt
trong và ngồi lớp học theo hướng xây dựng mơi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm căn cứ vào tiêu chí xây dựng mơi trường tăng cường Tiếng Việt cho trẻ em người
dân tộc thiểu số để xây dựng mơi trường trong lớp và ngồi lớp học:
Mơi trường trong lớp học: Các góc, khu vực hoạt động, thiết bị, đồ dùng đồ chơi
được dán nhãn bằng Tiếng Việt(theo mẫu chữ in thường).Tơi chú trọng trang trí
theo hình thức động nhiều hơn tĩnh trẻ tự thao tác ngay trên các góc và tự trang trí
những sản phẩm mà cơ và trẻ thực hiện trên lớp. Tranh ở các góc này trẻ đều có từ
Tiếng Việt gắn dưới tranh hoặc trong bức tranh cho trẻ phát âm.
10
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Ví dụ: Góc chủ đề Những người thân trong gia đình. Cơ trang trí tranh người thân
của bé như bố, mẹ, ơng, bà, bé...trong hình ảnh bố có từ ơ, mẹ có từ m... cơ cho trẻ
trị truyện và phát âm.
Ở góc vườn cổ tích tơi thay đổi câu chuyện phù hợp với từng chủ đề bằng
các hình ảnh tái hiện lại nội dung câu chuyện, và cho trẻ kể lại câu chuyện hoặc
cho trẻ trao đổi với nhau ở mọi lúc, mọi nơi.
Để phục vụ cho cơng tác chăm sóc và giáo dục trẻ tơi và giáo viên cùng lớp cịn tận
dụng các vật liệu sẵn có, dễ tìm mang tính tái tạo cao đảm bảo tính an tồn và tính
thẫm mĩ để làm đồ dùng đồ chơi tự tạo cho trẻ sử dụng trong các hoạt động học
và vui chơi của trẻ.
Mơi trường ngồi lớp học: Ngồi đồ dùng đồ chơi sẵn như cầu trượt, xích đu,
bập bênh...tập thể giáo viên chúng tơi phối hợp cịn tập trung làm một số đồ dùng
tự tạo từ những vật liệu sẵn có của địa phương như: lốp xe làm cổng chui, chai
nhựa để trồng cây, tre nứa để làm gian hành trưng bày của bé...Ở mỗi đồ dùng đều
có chữ viết, ký hiệu : có hệ thống chữ viết, ký hiệu phù hợp ở mọi nơi(tường bao,
vườn tường, các góc chơi ngồi trời, nhà vệ sinh...). Và ở các mảng tường ngồi
lớp học thì vẽ các nhân vật tái hiện lại các câu chuyện như: Nàng bạch tuyết và
bảy chú lùn, Sự tích quả dưa hấu, tấm cám...Những câu chuyện khơng những tạo
ra mĩ quan đẹp mắt mà ở đó trẻ sẽ cùng phát âm những từ Tiếng Việt phong phú
hơn.
* Giải pháp 3: Tăng cường Tiếng Việt cho trẻ thơng qua các hoạt động.
Trong tất cả các giờ học tơi đều trị chuyện và đặt câu hỏi tơi ln khuyến
khích trẻ nói và trả lời cơ bằng tiếng Việt.
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động khám phá khoa học:
Mơn Khám phá khoa học là một trong những mơn học giúp trẻ phát triển nhận
thức và ngơn ngữ tích cực nhất, vì vậy cần phát huy hết tác dụng của mơn học này
để dạy trẻ, thơng qua đó giáo viên có thể kết hợp lồng ghép tác phẩm văn học để
11
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
hỗ trợ có hiệu quả cho hoạt động chủ đích. Tơi sẽ lồng ghép Tiếng Việt trong lúc
giờ lên lớp thơng qua những chủ đề mà mình đã lên kế hoạch.
Ví dụ: Chủ đề Gia đình của bé.
Đề tài: Những người thân trong gia đình bé.
Khi cho trẻ quan sát tranh gia đình cơ sẽ đặt câu hỏi : “ Con gọi bố mẹ như
thế nào” Thì trẻ trả lời “ma, mí” (Tiếng Việt có nghĩa là bố mẹ) .Trước tình huống
đó tơi nói với các cháu: “Cơ và các con cùng thi xem ai nói giỏi nhé cơ sẽ nói tiếng
của các con và các con nói tiếng của cơ các con có đồng ý khơng?” và tiết học của
chúng tơi đã trở thành một “Cuộc thi tài” trẻ nào cũng muốn mình là người chiến
thắng, và tình huống trên đã được thay đổi các cháu đã cố gắng nói bằng Tiếng
Việt mỗi khi cơ đưa tranh ra.
Một hạn chế mà trẻ người đồng bào thường mắc phải, đó là nói thiếu dấu.
Với hình thức “Thi tài” hay “Đố vui có thưởng”… giữa cơ và trẻ thì trẻ đã có thể
nghe và hiểu được câu hỏi của cơ.
Ví dụ : Chương trình “Đố vui có thưởng” cơ bốc thăm và đọc câu hỏi:
Người sinh ra mẹ các con gọi là gì? Trẻ nào biết thì lắc xắc xơ và được quyền trả
lời: Thưa cơ là bà ngoại....
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động làm quen với tốn .
Như ta đã biết, mơn làm quen với tốn là mơn học cần suy tư lơgic cao. Để lồng
ghép Tiếng Việt cho bộ mơn này, tơi ln chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học phù
hợp với chủ đề với đề tài. Điều này theo tơi nghĩ là rất cần thiết vì nó tạo cho trẻ
sự hứng thú hơn khi được nhìn ngắm những đồ dùng đẹp, mới lạ đối với các cháu.
Cơ chuẩn bị nhiều đồ dùng, trước kia cịn tổ chức trong lớp học và sử dụng đồ
dùng có sẵn như lơ tơ ....nhưng hiện nay tơi tổ chứctrước khi vào hoạt động trẻ
xem trong rổ có gì, cho trẻ gọi tên đồ dùng trẻ có, khuyến khích trẻ gọi đúng, đếm
và nhận biết, cho trẻ phát âm lại nhiều lần.
Ví dụ: Chủ đề Hiện tượng tự nhiên.
Đề tài: Chủ đề Thế giới động vật, đề tài: Chia nhóm có 8 đối tượng
thành 2 phần. Với đề tài này tơi chuẩn bị rất nhiều đồ dùng như hình ảnh, thẻ gắn
các hiện tượng mưa, mặt trời, mây, tia sét....và số lượng tương ứng , tơi cho các
cháu tách nhóm gọi tên và gắn số lượng tương ứng. Mặc dù bên cạnh đó vẫn cịn
12
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
một số cháu dùng tiếng mẹ đẻ để đếm đồ dùng đó và với tình huống đó tơi đã
khuyến khích các cháu bằng cách: Ai gọi đúng tên hiện tượng và số lượng thì được
tham gia trị chơi cùng với cơ và trẻ nào cũng muốn mình được tham gia cuộc chơi,
trẻ đã cố gắng gọi tên hiện tượng và đếm bằng Tiếng Việt, và khi các cháu phát
âm được các cháu rất vui.
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động làm quen văn học:
Trước khi vào dạy học thơ hay kể một câu chuyện nào đó, điều đầu tiên tơi
chú ý là lựa chọn bài thơ, câu chuyện khơng q dài, có nội dung hấp dẫn trẻ để
cung cấp, vì trẻ dân tộc thiểu số rất hiếu động thời gian tập trung chú ý nghe cơ
giảng rất ngắn, nắm được điểm yếu này của lớp tơi ln tạo ra tình huống vui
nhộn để lơi cuốn trẻ vào giờ học bằng một giọng nói lúc trầm lúc bổng để gây sự
chú ý, khơi gợi tính tị mị của trẻ, đã tạo được tâm thế cho trẻ trước khi vào học
tơi tiến hành đi vào giờ học chính bằng ngơn ngữ giới thiệu hấp dẫn từ ngữ thật
gần, thật dễ hiểu đối với trẻ, tôi đọc thơ hay kể chuyện với giọng thật truyền
cảm, phối hợp các động tác minh học phù hợp, để lôi cuốn trẻ chăm chú lắng nghe,
để lĩnh hội từng câu, từng lời của cô, tiếp đến tôi giảng nội dung câu chuyện, bài
thơ một cách ngắn gọn để giúp trẻ dễ hiểu, tơi tiến hành cho trẻ đọc thơ theo tơi
từng câu, tơi ln đổi cách cho trẻ đọc thơ theo tổ, nhóm, lớp , cá nhân, hay bạn
nam và bạn nữ thi đua nhằm tạo khí thế cho trẻ trong học thơ, cịn đối với chuyện
thì tơi kể nhiều lần và đàm thoại theo trình tự nội dung câu chuyện, và thể hiện
giọng điệu, tính cách của từng nhân vật trong chuyện một cách phù hợp nhằm giúp
trẻ khắc sâu hơn nội dung cũng như tính cách của các nhân vật trong chuyện, sau
đó tơi tiến hành mời cháu khá lên kể lại chuyện cho cả lớp nghe, tơi khơng qn
khuyến khích trẻ bằng một món q hay thưởng bằng một phiếu bé ngoan, cịn trẻ
nào chưa trả lời được tơi cho trẻ nhắc lại nhiều lần. Chính nhờ như vậy lớp tơi
ngày càng ham thích học thơ, kể chuyện, nhiều cháu thuộc thơ, kể lại câu chuyện
một cách hồn chỉnh, như vậy việc cung cấp vốn Tiếng Việt cho tr ẻ dân tộc thiểu
13
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
số của tơi gặt hái được nhiều thành cơng hơn so với trước, tơi vơ cùng phấn khởi
và tiếp tục áp dụng một số biện pháp khác để ngày nâng cao hiệu quả hơn.
Ví dụ : Làm quen văn học. Đề tài : Thơ : Ảnh Bác.
Trong q trình trẻ tham gia hoạt động làm quen tác phẩm văn học cơ chú ý
đến khả năng phát âm của trẻ để có sự điều chỉnh và sữa sai kịp thời, tích cực phát
huy tính sáng tạo của trẻ trong khi dạy trẻ đọc thơ, kể truyện. Cơ nêu câu hỏi đơn
giản, ngắn gọn theo nội dung bài thơ giúp trẻ dễ trả lời như : Bài thơ có tựa đề là
gì ? . Bài thơ do ai sáng tác?. Bác Hồ với các cháu như thế nào?.... Theo đó cho trẻ
trả lời, khuyến khích trẻ và cho các trẻ khác nhắc lại nhằm tăng cường Tiếng
Việt.
+ Cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động âm nhạc:
Các cháu dân tộc thiểu số rất thích hát, múa, tận dụng được ưu điểm đó mà
trong giờ hoạt động âm nhạc tơi đã đưa mơn tiếng việt vào cung cấp cho các cháu
một cách triệt để, các cháu tham gia một cách rất say mê, tơi dạy cho các cháu hát
những bài hát theo chủ điểm cũng như những bài hát trong chương trình mầm non
…Tổ chức cho các cháu cuộc thi “ Đồ Rê Mí”, tập cho các cháu đóng vai làm ca sĩ
lên giới thiệu tên mình và biểu diễn cho các bạn xem cứ lần lượt như vậy và tất
cả các cháu đều được lên hát, bước đầu các cháu chỉ thuộc lời của bài hát và càng
sơi động hơn khi được nghe nhạc khơng lời và các cháu là những ca sĩ thể hiện bài
hát, thơng qua đó các cháu cịn được tăng cường Tiếng Việt qua cách giới thiệu về
mình, cũng qua đó cho tơi thấy các cháu có khả năng nghe và hiểu Tiếng Việt và tơi
đã khuyến khích đồng thời tích hợp mơn âm nhạc vào mọi hoạt động nhằm giúp
các cháu phát triển vốn Tiếng Việt tốt hơn nữa.
+ Cung cấp vốn tiếng Việt qua hoạt động làm quen chữ cái:
Nội dung của hoạt động làm quen chữ cái là giúp trẻ nhận biết và phát âm
đúng 29 chữ cái, bên cạnh đó cịn giúp trẻ đọc đúng các từ, hiểu được nội dung các
từ, từ đó giúp trẻ sử dụng từ đã biết để diễn đạt ý mình muốn nói…
14
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Để việc rèn kỹ năng phát âm cho trẻ dân tộc thiểu số đạt hiệu quả, trước
hết giáo viên phải chuẩn về phát âm tiếng Việt, nếu giáo viên phát âm khơng
chuẩn thì sẽ làm các em phát âm sai.
Trong lớp tơi cũng có một số cháu nói được tiếng phổ thơng nhưng khơng
nhớ mặt chữ cái hay từ ngữ của tiếng Việt, các cháu thể hiện theo bản năng bắt
chước…chính vì vậy mà việc dạy trẻ làm quen với chữ cái sẽ giúp trẻ nhận biết
được chính xác cấu tạo của các chữ cái cũng như cách phát âm, để từ đó trẻ có thể
nghe, cảm nhận, phát âm và tìm được chữ cái tương ứng trong từ…
Ví dụ: Chủ đề Gia đình của bé.
Đề tài:Làm quen chữ cái u, ư.
Trong giờ làm quen chữ cái U, Ư. Tơi tổ chức dạy theo giáo án điện tử và đồ
dùng bắt mắt nhằm thu hút trẻ. Để chuẩn bị cho tiết dạy tơi chuẩn bị tranh người
thân trong gia đình, dưới tranh có từ “ Gia đình u thương”, cho trẻ lên bấm chọn
chưc xái đã học và cịn chữ u, ư cơ sẽ giới thiệu cho các bạn hơm nay, cho trẻ nhắc
lại chữ u, ư theo hình thức lớp, tổ, nhóm, cá nhân…khi luyện tập cá nhân và cả lớp
tơi dùng đồ chơi tự tạo thơng qua trị chơi “ Vịng quay kì diệu” và “ Xúc sắc”, hình
thức chơi trẻ sẽ quay vịng quay trúng chữ cái nào trẻ phải đọc to và cả lớp sẽ tìm
chữ trẻ đã quay, tương tự với trị chơi Xúc sắc cũng vậy. Tơi cịn cho trẻ nhận biết
và phát âm chữ cái qua nhiều trị chơi khác như " Nối chữ cái với từ có chứa chữ
cái đó". " Đưa chữ cái theo u cầu của cơ" gắn trên đồ dùng, đồ chơi, " Xếp chữ
cái bằng hột hạt". " Xếp các nét cơ bản tạo thành chữ cái"...
+ Cung cấp vốn tiếng việt qua giờ hoạt động góc.
Sau giờ hoạt động chung trẻ được tham gia hoạt động góc. Tất cả các góc
chơi trong lớp tơi đều cho những ký hiệu riêng, khi trẻ chơi trẻ nhận biết đó là góc
gì…
Giờ hoạt động góc tơi chuẩn bị sẵn các thẻ đeo cho trẻ (Vd: Trẻ chơi ở góc
xây dựng thì đeo thẻ có hình chiếc bay của thợ xây, góc nghệ thuật thì thẻ có hình
15
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
chiếc đàn…) nhằm lơi cuốn trẻ vào hoạt động hứng thú hơn, trẻ tham gia chơi một
cách tự nhiên và sáng tạo, các cháu chơi với nhau, trị chuyện với nhau bằng tiếng
mẹ đẻ, những lúc đó tơi đến bên các cháu trị chuyện trao đổi, nhập vai và đặt câu
hỏi để các cháu trả lời.
Ví dụ: Chủ đề Ngành nghề.
Góc phân vai:Góc chợ q bé.
Trẻ sẽ được làm hướng dân viên du lịch để dân các du khách lớp lá 4 tham gia chợ
q. Trẻ sẽ được tham quan góc chợ q bán những cồng chiêng, rổ rá…trên tất cả
các mặt hàng sẽ được gắn chữ, hướng dẫn viên sẽ giới thiệu mặt hàng và các bạn
đọc lại dưới sự hướng dẫn của cơ, ví dụ như : Đây là cồng chiêng của người Êdê ,
các bạn đọc : Cồng chiêng. Trẻ phát âm và cơ khuyến khích, sửa sai trẻ cịn phát âm
chưa đúng.
Điều đó đã làm cho các cháu thực sự rất thích thú. Tơi nhận thấy qua giờ
hoạt động góc trẻ rất hiếu động, mạnh dạn, tự tin và đăc biệt các cháu rất thích
được trị chuyện với cơ. Từ đó tơi ln khuyến khích cũng như tạo cho trẻ những
cuộc trị chuyện, đối thọai với nhau bằng Tiếng Việt giữa cơ với trẻ và giữa trẻ
với trẻ để giúp các cháu phát triển ngơn ngữ đồng thời có thêm nhiều vốn từ Tiếng
Việt hơn nữa. và để hoạt động góc ln hấp dẫn trẻ tơi đã sưu tầm và chuẩn bị
nhiều đồ chơi, ngun vật liệu mới lạ …để lơi cuốn trẻ vào hoạt động, và trẻ
hứng thú hơn khi chơi, cơ bao qt trẻ trong lúc trẻ chơi, để ý và động viên hướng
dẫn kịp thời những trẻ nhút nhát, chưa tự tin trong hoạt động, hoặc chưa thành
thạo trong giao tiếp bằng Tiếng Việt từ đó giúp trẻ tăng vốn từ Tiếng Việt hơn
Qua trị chuyện với trẻ tơi nắm được khả năng nhận thức và phát âm của
mỗi trẻ, trẻ nào cịn sử dụng câu cụt, trẻ nào cịn nhút nhát để từ đó tơi có những
biện pháp phù hợp cũng như dành nhiều thời gian cho những trẻ đó hơn.
* Giải pháp 4: Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ mọi lúc mọi nơi.
16
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Trong Chương trình Giáo dục mầm non, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc
thiểu số hoạt động tăng cường Tiếng Việt được thực hiện mọi lúc mọi nơi dưới
nhiều hình thức phát triển ngơn ngữ qua trị chuyện, đàm thoại, kể chuyện, đọc cho
trẻ nghe, cho trẻ làm quen với chữ cái và thơng qua các mơn học khác, hoặc ở mọi
lúc mọi nơi có ưu thế nhiều hơn trong việc giáo dục phát triển ngơn ngữ cho trẻ
mầm non.
Như chúng ta đã biết trẻ dân tộc thiểu số vốn từ tiếng Việt rất hạn chế. Khả
năng nhận thức và tiếp thu chậm, vì vậy trong q trình cho trẻ làm quen với Tiếng
Việt ta cần phải có sự kiên nhẫn, nhẹ nhàng, tạo cho trẻ tâm thế thoải mái trong
mọi hoạt động. Vậy nên tơi áp dụng trong giờ đón trẻ.
Ví dụ : Giờ đón trẻ cơ ln vui vẻ, tạo sự gần gũi, u thương trẻ, một cơ
đón trẻ cịn một cơ sẽ cho trẻ về các góc chơi có gắn từ Tiếng Việt như góc phân
vai có chữ G gắn ở cái ghế, hình bác sỹ có chữ Y. Cơ đón trẻ sẽ hỏi trẻ những câu
ngắn gọn, gần gũi : Con chào cơ vào lớp nào. Con chào mẹ chưa….
+ Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ qua hoạt động đầu giờ:
Trong giờ hoạt động ngồi trời tơi thường tổ chức cho các cháu đi dạo trong
sân trường, khi thì tơi cho trẻ tưởng tưởng mình đang được đi du lịch, hay như đang
được đi tham quan … trẻ rất vui và rất thích. Mỗi ngày khi đi dạo trong sân trường
tơi thường đặt câu hỏi theo chủ đề đang thực hiện để trẻ trả lời.
Ví dụ : Chủ đề Trường mầm non.
Tơi tổ chức cho trẻ tham quan “Khu vui chơi của bé”, tơi sử dụng những câu
hỏi như : Hơm nay các con thấy thời tiết thế nào? Đây là những đồ dùng gì? Các
con cảm nhận như thế nào khi đên trên cát, đá, cỏ..?.Khi trời nắng các con phải làm
gì?. Đa số trẻ đều dùng tiếng mẹ đẻ trả lời, trước tình huống đó tơi cho cháu phát
âm lại bằng Tiếng Việt đồng thời khuyến khích các cháu gọi tên đồ vật nói bằng
Tiếng Việt nhiều hơn.
17
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Những lúc quan sát và chơi cùng các cháu tơi thường đặt những câu hỏi để
các cháu trả lời: Con đang chơi gì đấy? Con thích chơi trị chơi nào nhất? Con thích
đi học để chơi đồ chơi đẹp khơng?.. qua những lúc trị chuyện với các cháu như
vậy đã giúp tơi biết được cháu nào cịn rụt rè nhút nhát, cháu nào cịn sử dụng câu
cụt hay cháu nào chưa phát âm rõ… từ đó tơi dành nhiều thời gian gần gũi trị
chuyện và tập cho cháu phát âm nhiều hơn, đồng thời giúp các cháu mạnh dạn hơn.
Có thể nói thời gian của trẻ ở trường với cơ giáo khơng nhiều, nhưng nếu
chúng ta biết lên kế hoạch và thực hiện tăng cường Tiếng Việt các cháu trong lúc
cháu ăn trưa, ngủ, nghỉ thì tơi nghĩ chắc chắn sẽ đạt kết quả tốt hơn.
Ví dụ: Trong giờ ăn, tơi nói về tên món ăn, dinh dưỡng trong món ăn, cho trẻ
đọc tên các món ăn. Trước khi cho trẻ ăn tơi sẽ đọc câu đố về rau củ quả đố trẻ
như “ Củ gì nho nhỏ. Con thỏ thích ăn?” Cho trẻ trả lời và nói về tác dụng khi ăn
củ cà rốt. Giờ ngủ, trước khi trẻ ngủ tơi có thể kể chuyện cho trẻ nghe hoặc hát
những bài hát ru mang âm hưởng nhẹ nhàng đưa trẻ vào giấc ngủ.Cháu nghe và
hiểu được tiếng Việt thì khi vào lớp một cháu sẽ tiếp thu bài một cách tốt hơn mà
tiếp thu bài tốt thì cháu sẽ học giỏi hơn.
Ở lớp lá 4 tơi tăng cường tiếng Việt cho trẻ vào buổi chiều với hình thức
học bằng chơi chơi mà học qua các trị chơi như: Ơ cửa bí mật, chiếc túi kỳ lại,
chiếc nón kỳ diệu... Giờ hoạt động chiều tơi chuẩn bị sẵn các đồ dùng đồ chơi tự
tạo, Các trị chơi hấp dẫn cho trẻ, nhằm lơi cuốn trẻ vào hoạt động “Tăng cường
Tiếng Việt” hứng thú hơn, trẻ tham gia chơi một cách tự nhiên và sáng tạo, các
cháu chơi với nhau để phát âm chuẩn Tiếng Việt.
Giờ trả trẻ cũng như giờ chơi tự do tơi tạo mọi tình huống cho trẻ tiếp xúc
với Tiếng Việt.
Mọi hoạt động trong ngày của trẻ đều được lồng ghép tăng cường Tiếng
Việt mọi lúc mọi nơi, trẻ dân tộc thiểu số đều được thể hiện bằng ngôn ngữ
18
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Tiếng Việt sẽ giúp vốn từ trẻ càng được mở rộng và phong phú hơn, trẻ dần hịa
nhập mình vào ngơn ngữ Tiếng Việt.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tơi thấy chất lượng Tiếng Việt của
trẻ trong lớp tăng lên khá rõ, các cháu rất thích đến trường, cháu đã mạnh dạn hơn
khi giao tiếp, thích trị chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích tham gia vào
hoạt động nói chung và hoạt động tăng cường Tiếng Việt nói riêng.
Sự quan tâm của cơ giáo đối với học trị và kết hợp chặt chẽ nhà trường, giáo
viên với phụ huynh từ đó họ nhận thấy tầm quan trọng của tiếng Việt. Đó cũng là
đóng góp một phần khơng nhỏ từ phía gia đình đến sự phát triển ngơn ngữ của trẻ
Qua việc áp dụng một số biện pháp trên tơi thấy chất lượng mơn làm quen Văn học
của trẻ trong lớp tăng lên khá rõ, các cháu rất thích học bộ mơn này, cháu đã mạnh
dạn hơn khi giao tiếp, thích trị chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích tham
gia vào hoạt động nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng.
IV. Tính mới của giải pháp
Đây là sáng kiến kinh nghiệm được thực hiện và áp dụng tại lớp lá 4, đã có
kết quả cùng với sự đúc kết kinh nghiệm, giúp đỡ của các đồng nghiệp, sự kết hợp
với phụ huynh và ban giám hiệu nhà trường đã xây dựng thêm những cách mới
trong các giải pháp nhằm đạt kết quả cao như sau:
Giải pháp 1: Tun truyền trẻ đi học chun cần vận động cha mẹ trẻ hỗ
trợ ngun liệu để làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo: Một số trẻ khơng đến lớp tơi tìm
đến nhà và tận nương rẫy, các cuộc họp của thơn bn tơi đều tham gia và đóng
góp ý kiến về tầm quan trọng của việc đưa trẻ đến lớp đúng độ tuổi.
Ở giải pháp 2 : Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, ngơn ngữ của trẻ, lập kế
hoạch chuẩn bị mơi trường cho trẻ hoạt động: Khi tìm hiểu trẻ vì sao nhút nhát,
ngại giao tiếp tơi đã rủ các giáo viên đồng nghiệp cùng đến thăm nhà để tâm sự
cùng bố mẹ trẻ tìm hiểu ngun nhân để ghi vào nhật kí giáo viên nhằm phát huy
thế mạnh và khắc phục tồn tại của trẻ. Dựa vào tình hình thực tế của trẻ trên lớp
tơi lập kế hoạch chuẩn bị xây dựng mơi trường Tiến Việt cho trẻ hoạt động
19
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
khơng những ở trong lớp mà cịn cho trẻ hoạt động ngồi sân trường nhằm nâng
caotinhs tích cực cho trẻ.
Giải pháp 3 : Tăng cường Tiếng Việt cho trẻ thơng qua các hoạt động.Trong
tất cả các giờ học tơi đều trị chuyện và đặt câu hỏi tơi ln khuyến khích trẻ nói
và trả lời cơ bằng tiếng Việt: Thơng qua giờ khám phá khoa học ngồi mơi trường
trong lớp thì tận dụng mơi trường sẵn có bên ngồi như cây đu đủ có gắn thêm chữ
Tiếng Việt cho trẻ phát âm. Giờ làm quen với tốn sử dụng sản phẩm trẻ làm ra
trong các giờ hoạt động khác. Giờ làm quen văn học khơng những sử dụng mơi
trường trong lớp tơi cịn tận dụng ngồi sân trường những vật có sẵn để lên tiết
học. Để học tốt mơn hoạt động âm nhạc trên tiêu chí “ Học bằng chơi, chơi mà
học” thơng qua các hội thi như Chúng tơi là chiến sĩ..Giờ tạo hình cho trẻ tạo con
vật, cây cối, ngơi nhà.. bằng ngun vật liệu sẵn có. Làm quen chữ cái xây dựng
mơi trường ngồi lớp học đồ dùng phong phú và tự tạo giúp trẻ hứng thú hơn. Hoạt
động góc tơi khuyến khích trẻ những cuộc trị chuyện bằng Tiếng Việt giúp trẻ
tăng cường vốn Tiếng Việt và cũng sưu tầm nhiều đồ dùng đồ chơi tự tạo của trẻ
nhằm lơi cuốn trẻ.
Giải pháp 4 : Cung cấp vốn tiếng Việt cho trẻ mọi lúc mọi nơi: Tận dụng
mơi trường ngun vật liệu sẵn có ngồi sân trường, trẻ được " tắm" trong mơi
trường Tiếng Việt, phối hợp động viên phụ huynh tham gia hội thi xây dựng mơi
trường Tiếng Việt cung cấp các vật thải từ ngun vật liệu có sẵn, lồng ghép
Tiếng Việt cho trẻ trải nghiệm qua các trị chơi tạo điều kiện giúp trẻ nghe và hiểu
được lời hướng dẫn các hoạt động của giáo viên cũng như trong đời sống hằng
ngày của trẻ.
V. Hiệu quả SKKN:
Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự hợp tác,
giúp đỡ của tập thể giáo viên, sự ủng hộ tích cực của các bậc phụ huynh đã giúp
tơi đạt được một số kết quả trong việc phát triển ngơn ngữ cho trẻ đồng bào dân
20
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
tộc thiểu số . Tôi so sánh kết quả năm học 2017 – 2018 và ước lượng kết quả năm
học 2018 2019 như sau:
Kết quả năm học
Ước lượng kết quả
2017 2018
năm học 2018 2019
Số
Số
Nội dung
Số
Số
Tỉ
Tỉ
Tỉ lệ trẻ Tỉ lệ
trẻ
trẻ
trẻ lệ
lệ
%
chưa %
chưa
đ ạt
đ ạt
%
%
đ ạt
đ ạt
Trẻ sử dụng câu đầy 5/20 25
75
15/20
14/20 70
6/20
30
đủ
Trẻ nói câu mất dấu
7/20 35
13/20 65
17/20 85
3/20
15
Trẻ dùng từ không 6/20
30
đúng về ý nghĩa của
câu
Trẻ nói câu có nghĩa
25
Tăng 40%
Tăng 50%
70
14/20
5/20
Ghi chú
15/20
75
14/20
70
6/20
30
Tăng 45%
16/20
80
4/20
20
Tăng 40
Vốn từ của trẻ ngày càng được mở rộng và phong phú, trẻ đã biết đặt câu
hỏi theo nội dung mà trẻ muốn hỏi bằng tiếng Việt.
Giáo viên có nhận thức đúng đắn hoạt động dạy tiếng Việt cho trẻ dân tộc
thiểu số bậc học mầm non. Biết thêm được một ngơn ngữ mới, nhằm giúp trẻ tự
tin khi giao tiếp với mọi người xung quanh, biết lựa chọn đề tài phù hợp với đặc
điểm của trẻ. Từ đó trẻ tham gia vào các hoạt động một
cách hứng thú. Tạo cơ hội mở rộng được tầm nhìn và kiến thức cho trẻ bước vào
bậc học tiếp theo đạt kết quả tốt hơn.
Phụ huynh đã có cái nhìn mới hơn về việc cho trẻ đi học và giao tiếp với trẻ
bằng Tiếng Việt...Phụ huynh đã tin tưởng gửi gắm con em mình đến trường và
đồng cảm, chia sẻ những khó khăn cùng cơ giáo, cung cấp ngun vật liệu có sẵn ở
nhà để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ, dọn vệ sinh và tham gia các hoạt động khác
do trường tổ chức.
Kết quả của đề tài đã cho thấy trẻ tham gia vào các hoạt động ở trường đã
góp phần thực hiện tốt mục tiêu đề ra, đảm bảo phát triển tồn diện cho trẻ mầm
non. Góp phần khơng nhỏ vào việc phát triển ngơn ngữ cho trẻ dân tộc thiểu số
đồng thời giúp trẻ phát triển tồn diện.Việc cung cấp vốn Tiếng Việt cho trẻ dân
tộc thiểu số đã góp phần làm cho chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ có những
21
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
chuyển biến tích cực. Trẻ thích đi học hơn và hứng thú hơn trong các hoạt động ở
trường.
Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị
I . Kết luận:
Từ những kêt quả nghiên cứu trên tơi rút ra kết luận sau:
Việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số là một việc
làm lâu dài và liên tục, cũng là một trọng tâm trong những nội dung lớn của chương
trình chăm sóc giáo dục cho trẻ mầm non. Vì vậy địi hỏi cơ giáo phải năm được
đặc điểm tâm sinh lý của trẻ độ tuổi này, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của cha mẹ
trẻ.
Ngồi việc cung cấp những kiến thức, kỹ năng Tiếng Việt mới cịn phải
thường xun tổ chức cho trẻ luyện tập bằng các biện pháp phù hợp nhằm ơn
luyện, củng cố và nâng cao hiểu biết, qua tổ chức các hơi thi tìm hiểu từ Tiếng
Việt, buổi văn nghệ, ngày lễ, ngày hội cho bé.
Cơ giáo cần mẫu mực u thương, xây dựng mơi trường cho trẻ được tắm
trong mơi trường Tiếng Việt, ln tích cực sáng tạo nhiều cách dạy mới lạ, thay
đổi thường xun cách trang trí lớp và làm đồ dùng, đồ chơi sinh động hấp dẫn từ
những ngun vật liệu sẵn có ở địa phương.
II.
Kiến nghị:
a. Đối với Phịng Giáo dục và Đào tạo
Xây dựng trường lớp, đầu tư trang thiết bị phục vụ cho cơng tác chăm sóc giáo dục
trẻ.
Thường xun tổ chức các lớp tập huấn về Hội thi, Lễ hội để giáo viên có
thêm kinh nghiệm trong q trình tổ chức tại trường, lớp.
Tổ chức các hội thi giữa các trường với nhau tạo điều kiện cho giáo viên trao
đổi học tập kinh nghiệm lẫn nhau.
b. Đối với nhà trường
22
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
Đầu tư thêm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Tổ chức các hội thi để bé tăng cường
vốn Tiếng việt …tổ chức các ngày hội phù hợp chủ đề để trẻ có cơ hội tham gia
trải nghiệm.
Tăng cường tổ chức các lễ hội của bé trong trường mầm non hoặc phối hợp
với các cấp học tổ chức tại các thơn bn để tăng cường giao tiếp, phát triển ngơn
ngữ cho trẻ.
Trên đây là một vài kinh nghiệm mà bản thân tơi rút ra từ tình hình thực tế của
trường Mầm non Cư Pang, tơi khơng chỉ dừng lại ở kết quả mà cịn cố gắng học
hỏi hơn nữa để tìm ra những giải pháp tối ưu nhằm dáp ứng u cầu cao hơn trong
việc tăng cường Tiếng Việt cho trẻ dân tộc đồng bào thiểu số.
Tuy nhiên bản kinh nghiệm này cịn nhiều hạn chế, kính mong sự góp ý giúp
đỡ của Hội đồng sáng kiến các cấp, của bạn bè đồng nghiệp để tơi có kinh nghiệm
tốt hơn trong cơng tác tăng cường Tiếng Việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số tại
lớp lá 4 nói chung và trường Mầm non Cư Pang nói riêng.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
EaBơng, tháng 3 năm 2019
Người viết
Đỗ Ngọc Hiếu
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
23
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
................................................................................................................................
................................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN
(Ký tên, đóng dấu)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
24
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
Một số biện pháp tăng cường Tiếng Việt cho trẻ DTTS 5 tuổi lớp lá 4 trường Mn Cư Pang
1. Tài liệu thử nghiệm dạy trẻ làm quen với Tiếng việt.
2. Giáo trình phát triển ngơn ngữ tuổi mầm non.
3. Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non trong lớp mẫu giáo.
4. Tạp chí giáo dục Mầm non.
5. Hướng dẫn chuẩn bị Tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo vùng dân tộc thiểu số trong
thực hiện chương trình giáo dục mầm non.
6. Tâm lí học trẻ em lứa tuổi Mầm non.
25
Người thực hiện: Đỗ Ngọc Hiếu. Đơn vị: Trường Mầm non Cư Pang
