PR & Báo chí: Đâu là sự thật cho công chúng?-phần1

PR & Báo chí: Đâu là sự thật cho công chúng?-phần1
Nhiều khi hoạt động PR với những sự thật méo mó nhưng đã trở nên
rất tinh vi, khiến ngay cả những biên tập viên tự cho là mình cực
thính trong việc "ngửi mùi PR" cũng bị qua mặt.


Trong nhiều cuốn giáo trình dạy viết báo của một số trường đại học của Mỹ
thường cảnh báo những người làm báo, những sinh viên khoa báo chí,
rằng: các công ty PR (Public Relation - quan hệ công chúng), những nhân
viên PR ở các doanh nghiệp là những tổ chức, cá nhân luôn có âm mưu
"quảng cáo không mất tiền". Tuy nhiên, nhiều cuốn sách vẫn dành cả một
chương để hướng dẫn sinh viên báo chí cách xử lý thông tin từ các thông
cáo báo chí, cách viết tin PR... hẳn nhiên coi PR là một kênh tiếp cận, cung
cấp thông tin cần khai thác.

Hoạt động PR theo đúng nghĩa của nó, rất đa dạng, không chỉ là quan hệ
với báo chí (Press Relation) mà còn với nhiều tổ chức, cá nhân như quan
hệ của một công ty với khách hàng, người tiêu dùng... với ý nghĩa chung là
hướng tới, tạo ra sự thiện cảm giữa một tổ chức, một cá nhân với cộng
đồng, với đối tượng mà hoạt động PR đó phải hướng tới. Báo chí là một
kênh quan trọng trong hoạt động PR, thậm chí, đối với nhiều doanh
nghiệp, tổ chức thì báo chí là một trong những kênh quan trọng nhất để tạo
nhằm giúp họ tạo dựng hình ảnh, thương hiệu, quan hệ tốt đẹp với cộng
đồng, khách hàng.

Nếu như cách đây hơn 10 năm, tại Việt Nam mới chỉ có vài công ty chuyên
về PR với những hoạt động còn khá sơ khai thì đến nay, tại TP Hồ Chí
Minh hay Hà Nội, mỗi nơi đều có hàng chục công ty chuyên về hoạt động
PR, trong đó báo chí, truyền hình là những kênh tiếp cận quan trọng nhất
của các công ty này.

Nhiều bộ, ngành, các tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp trong hay ngoài
nhà nước do thiếu kinh nghiệm, nguồn lực (con người), thiếu mối quan hệ
với báo chí... đã thông qua các công ty PR để thực hiện việc tuyên truyền
về các hoạt động, thành tích, các sản phẩm, dịch vụ...của mình, hướng
thông tin, dư luận theo ý muốn.

Khá nhiều tập đoàn, doanh nghiệp đã thành lập phòng, ban thông tin-
truyền thông, tuyển dụng những người chuyên làm công tác truyền thông
mà cánh phóng viên nay đã quen gọi những người làm trong các phòng,
ban này là nhân viên PR. Nhiều nhân viên, cán bộ PR đó thậm chí còn
được trả lương, có chế độ đãi ngộ cao hơn hẳn các cán bộ, nhân viên ở
các bộ phận đó, chỉ đề thực hiện một công việc: làm sao cho ít các bài báo,
ít nhà báo viết những bài báo có nội dung phê phán, chê nhiều hơn
khen...mà lãnh đạo các tập đoàn, doanh nghiệp đó không thích và có nhiều
hơn các tin, bài tuyên truyền tốt cho kết quả hoạt động, sản xuất kinh
doanh của ngành, đơn vị mình. Còn nếu nhân viên PR không làm được
điều đó, họ rất nhanh chóng bị sa thải.

Có tập đoàn, trong năm 2009 đã liên tục sa thải nhân viên làm PR vì cho
rằng những nhân viên này không làm được điều mình muốn: cải thiện
quan hệ với báo chí.

Có doanh nghiệp lớn vốn chịu nhiều điều tiếng đã có lúc, theo đề xuất của
bộ phận PR, chịu chi tới mức sẵn sàng hỗ trợ hàng tỷ đồng cho một vài
báo hay công kích mình gọi là "hỗ trợ công tác tuyên truyền" chỉ với một ý:
tôi tài trợ khoản đó để bên ông viết về những việc bên tôi làm tốt. Còn việc
dở, ông viết bài "đánh" tôi cũng được nhưng trong những bài viết ấy, hãy

để tôi có tiếng nói phản biện lại những ý phê phán (có thể sai) với cơ quan
tôi. Như vậy, thật khó mà từ chối.

Một biên tập viên tờ báo cho biết: "Năm ngoái, mình bò nhoài cả năm, vạch
ra đủ loại tin, bài mới giải ngân được hết số tiền hỗ trợ tuyên truyền cho cái
ngành ấy. Năm nay, nó rút còn có hơn 100 triệu nên mới thả phóng viên đả
cho nó vài phát".

Ở Việt Nam, đến nay có thể nói, quan hệ PR với báo chí cũng đã phát triển
ở mức rất sâu rộng. Những tin bài có nội dung thông tin lấy từ các buổi họp
báo, các thông cáo báo chí, các hoạt động PR... chưa ai thống kê được
nhưng chắc chắn đã và đang chiếm tỷ lệ đáng kể trên rất nhiều tờ báo.
Nhiều tờ báo mở ra các trang chuyên đăng các tin, bài PR và những tin,
bài đó thường hay đi kèm với các chương trình quảng cáo, tài trợ từ các
đơn vị, doanh nghiệp được đưa tin, bài tuyên truyền.

Mức độ sâu sắc của hoạt động PR có thể thấy ở ngay việc có tác phẩm
được giao giải thưởng lớn của giải báo chí quốc gia thực chất cũng là kết
quả hoạt động PR.

Cho nên, ở khía cạnh nào đó, có thể nói báo chí hiện nay gần như không
thể tách rời hoàn toàn với hoạt động truyền thông của các công ty PR, các