đại số 9 chương 2

Ngày 8 tháng 10 năm 2010
CHƯƠNG II: HÀM SỐ BẬC NHẤT
Tuần 10
Tiết 19
NHẮC LẠI VÀ BỔ SUNG CÁC KHÁI NIỆM VỀ HÀM SỐ

I. MỤC TIÊU
- HS được ôn lại và nắm vững các khái niệm về hàm số, biến số, các cách cho
hàm số (bằng bảng, bằng công thức), giá trị của hàm số, đồ thị của hàm số,
bước đầu nắm được khái niệm hàm số đồng biến trên R, nghịch biến trên R
- HS tính thành thạo các giá trị của hàm số khi cho trước biến số; biết biểu diễn
các cặp số (x; y) trên mặt phẳng tọa độ; biết vẽ thành thạo đồ thị hàm số y = ax
II. CHUẨN BỊ
Gv: Bảng phụ vẽ sẵn bảng ở VD1a ; bảng ở ?3
Hs: HS ôn phần hàm số ở lớp 7; bảng nhóm, bút dạ, máy tính
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
ĐVĐ: Giới thiệu chương II và bài mới (3 ph)
Giáo viên Học sinh
Hoạt động 1: Khái niệm hàm số (20 ph)
- Khi nào đại lượng y được gọi là hàm
số của đại lượng x
HS: Trả lời dựa vào sgk
- Hàm số có thể được cho bằng những
cách nào?
- Hàm số có thể được cho bằng bảng
hoặc bằng công thức
Ví dụ 1 (sgk)
a. GV yêu cầu HS tự nghiên cứu VD
1(sgk - t4)
Gv: Treo bảng phụ có vẽ bảng VD1 a
- Em hãy giải thích vì sao y là hàm số

của x ?
Hs: Vì có đại lượng y phụ thuộc vào
đại lượng thay đổi x sao cho với mỗi
giá trị của x ta luôn xác định được
chỉ một giá trị tương ứng của y
VD1 b làm tương tự
- Khi hàm số được cho bằng công thức
y = f(x), ta hiểu rằng biến số x chỉ lấy
những giá trị mà tại đó f(x) xác định
- Ở VD1b giá trị của các biểu thức 2x ;
2x+3 xác định với những giá trị nào
của x ?
- Biểu thức
x
4
xác định với những giá
trị nào của x ?
HS: Biểu thức 2x ; 2x+3 xác định với
mọigiá trị của x
Biểu thức
x
4
xác định với những giá
trị x
0≠
- Khi y là hàm số của x ta có thể viết :
y=f(x) hoặc y=g(x)
- Giá trị của hàm số y=f(x) tại x
0 ,
x

1
…
được kí hiệu là f(x
0
),f(x
1
),…
- Thế nào là hàm hằng ? cho ví dụ
- Khi x thay đổi mà y nhận một giá trị
HS làm ?1
F(0)=5 ; f(1) = 5,5 ,…
VD : y= 2
37
không đổi thì hàm số y gọi là hàm
hằng
Hoạt động 2: Đồ thị của hàm số (10 ph)
Gv : Treo bạng phụ (có lưới ôvuông)
có kẻ sẵn hệ tọa độ Oxy cho HS làm ?2
2 HS lên bảng làm
HS1 câu a/
HS2 câu b/
HS dưới lớp làm bài vào vở
Gv: Và HS cùng kiểm tra bài của 2 HS
trên bảng
-Thế nào là đồ thị của hàm số
y = f(x)
-Tập hợp tất cả các điểm biểu diễn các
cặp giá trị tương ứng (x ; f(x)) trên mặt
phẳng tọa độ gọi là đồ thị của hàm số y
= f(x)

VD 1/a trong bảng trang 42
- Các cặp số của ?2 a là đồ thị của hàm
số nào trong các ví dụ trên ?
- Đồ thị của hàm số đó là tập hợp các
điểm A, B, C, D, E, F trong mặt
phẳng tọa độ Oxy
- Đồ thị hàm số y = 2x là gì ? Là đường thẳng vẽ được trong ?2b
Hoạt động 3: Hàm số đồng biến , nghịch biến (10 ph)
- Cho HS làm ?3 HS: Làm ?3
GV đưa đáp án có sẵn trên bảng phụ HS đối chiếu , sửa chữa
a/ Xét hàm số y = 2x + 1
- Biểu thức 2x + 1 xác định với những
giá trị nào của x ?
Biểu thức 2x + 1 xác định với mọi x
∈
R
- Khi x tăng lên thì các giá trị tương
ứng của y thế nào ?
Khi x tăng lên thì các giá trị tương
ứng của y cũng tăng lên
- Ta nói rằng hàm số y = 2x + 1 đồng
biến trên R
b/ Xét hàm số y = 2x + 1 tương tự
Ta nói rằng hàm số y = -2x + 1 nghịch
biến trên R
* Một cách tổng quát : (sgk - T44) HS đọc
Hoạt động 4: Củng cố - Hướng dẫn (2 ph)
- Nắm vững k/n hàm số, đồ thị hàm số, hàm số đồng biến , nghịch biến
- Bài tập 1; 3 (t 44,45 – sgk); 1 ,3 (t 56 – Sbt)
Hướng dẫn bài 3 (sgk - t 45): - Cách 1: lập bảng như ?3

- Cách 2: Làm theo phần tổng quát
38
Ngày 9 tháng 10 năm 2010
Tiết 20
HÀM SỐ BẬC NHẤT
I. MỤC TIÊU
- Hs nắm vững định nghĩa , tính chất của hàm số bậc nhất
- Hs hiểu và chứng minh được hàm số y = 3x + 1 đồng biến trên R, hàm số
y = -3x + 1 nghịch biến trên R, từ đó thừa nhận trường hợp tổng quát
- Hs thấy được toán học là một khoa học trừu tượng nhưng các vấn đề trong
toán học thường xuất phát từ thực tế
II. CHUẨN BỊ
GV: Bảng phụ ghi đề bài
HS: Bảng nhóm,thẻ trắc nghiệm
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động 2: Kiểm tra (8 ph)
Hs1: Thế nào là hàm số đồng biến trên R?
- Chứng tỏ rằng hàm số y= 3x + 1 đồng biến trên R.
Hs2: Thế nào là hàm số nghịch biến trên R?
- Chứng tỏ rằng hàm số y= -3x + 1 nghịch biến trên R.
Giáo viên Học sinh
Hoạt động 2: Khái niệm về hàm số bậc nhất (15 ph)
Gv: Đưa dề bài toán lên màn hình
Tóm tắt
Một HS thực hiện ?1
1 giờ ôtô đi được: 50 (km)
Sau t giờ ôtô đi được: 50t (km)
Sau t giờ ôtô cách TTHà Nội:
s = 50t + 8 (km)
Gv: Treo bảng phụ và yêu cầu HS làm ?2

bằng cách điển vào bảng phụ
x = 1
⇒
s = 58
x = 2
⇒
s = 108
x = 3
⇒
s = 158…..
- Đại lượng s có phải là hàm số của đại
lượng t không ? vì sao?
- Đại lượng s phụ thuộc vào đại
lượng t
- Ứng với mỗi giá trị của t chỉ có
một giá trị của s
Vậy s là hàm số của t
- Trong công thức s = 50t + 8 nếu ta thay s
bởi y, thay t bởi x ta có hàm số y = 50x+ 8
Gv: Biểu thức 50x + 8 là một đa thức bậc
nhất. Ta gọi hàm số y = 50x + 8 là một
hàm số bậc nhất
- Vậy thế nào là hàm số bậc nhất
* Định nghĩa: sgk/47
Hs trả lời như sgk - t47)
Và ghi định nghĩa
Gv: Lưu ý công thức y = ax + b và điều
kiện a
≠
0

Hs: Ghi nhớ định nghĩa
B xe
39
T.T.HN
Huế
8 km
* Chú ý (sgk - t47)
- Em hãy nêu 1 ví dụ về hàm số bậc nhất 3 đến 5 HS nêu ví dụ
Gv: Hàm số y = mx + n có phải là hàm số
bậc nhất không ?
- Có với điều kiện m, n là các số
cho trước, m
≠
0
Hoạt động 3: Tính chất (17 ph)
2. Tính chất
- Hàm số bậc nhất y = ax + b xác định với
những giá trị nào của x? vì sao ?
- Hàm số bậc nhất y = ax + b
xác định với mọi giá trị của x
thuộc R
- Qua phần kiểm tra bài cũ, em hãy cho biết
hàm số bậc nhất đồng biến khi nào, nghịch
biến khi nào ?
Hàm số bậc nhất đồng biến trên
R khi a > 0
Hàm số bậc nhất nghịch biến
trên R khi a < 0
Gv: Chốt lại tính chất (sgk)
- Vậy để xét tính biến thiên của hàm số bậc

nhất y = ax + b ta dựa vào điều gì ?
HS : để xét tính biến thiên của
hàm số bậc nhất y = ax + b ta
dựa vào hệ số a
Cho Hs thực hiện ?4 Hs: Đứng tại chỗ trả lời
- Hàm số y = (m
2
+ 1)x + 1 đồng biến hay
nghịch biến trên R? vì sao ?
Hs: Hàm số y = (m
2
+ 1)x + 1
đồng biến trên R. vì y = (m
2
+
1)x + 1 là hàm số bậc nhất có
a = m
2
+ 1 > 0 với mọi m
∈
R
Hoạt động 4: Củng cố – Hướng dẫn (5 ph)
1. Phát biểu định nghĩa,tính chất của hàm số bậc nhất
2. Trắc nghiệm:(Đưa đề bài lên bảng phụ: Em hãy điền vào ô trống cho thích
hợp
Hàm số
Hàm số bậc nhất
Hệ số
a
Hệ số

b
Tính biến
thiên
Đúng sai
y = 3 – 0,5x
y = - 1,5x
y =
( )
312 +−x
y = 2x
2
+ 3
y =
( )
112 +− x
Hướng dẫn về nhà
1. Học thuộc định nghĩa, tính chất của hàm số bậc nhất
2. Làm bải tập 8,10,11,13/48 7/57 SBT
3. Ôn lại đồ thị hàm số y = ax ở lớp 7. tiết sau luyện tập
40
6
4
2
-2
-4
-5 5
Ngày 17 tháng 10 năm 2010
Tuần 11
Tiết 21
LUYỆN TẬP

I. MỤC TIÊU
- Củng cố định nghĩa hàm số bậc nhất , tính chất của hàm số bậc nhất
- Tiếp tục rèn kĩ năng nhận dạng hàm số bậc nhất, xét tính biến thiên của hàm
số bậc nhất, biểu diễn điểm trên mặt phẳng tọa độ
II. CHUẨN BỊ
Gv: Bảng phụ
Hs: Bảng nhóm
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động 1: Kiểm tra viết (15 ph)
Khoanh tròn chữ cáiđứn trước đáp án em cho là đúng trong các câu sau:
Câu 1: Trong các hàm số sau, hàm số bậc nhất là:
A. y = x
2
- x ; B. y = 3x - 7 ; C. y = 0,3 - ; D. y = 3x - x
2
Câu 2: Cho hàm số bậc nhất y = 3x + 5. Hàm số đó có các hệ số:
A. a = 5, b = 3 B. a = -3, b = 5 C. a = 3, b = 5 D. a = -5, b = 3
Câu 3(3 điểm): Hàm số y = (k - 4)x – 5 là hàm số đồng biến trên
¡
khi và chỉ
khi :
A. k > 4 B. k ≠ 4 C. k < 3 D. k < -5
Câu 4(3 điểm): Cho hàm số bậc nhất y = f(x) = 2x – 1, ta có f(2) có giá trị bằng
:
A. 6 B. 4 C. 5 D. 3
Đáp án- Biểu điểm:
Câu 1(2 điểm) 2(2 điểm) 3(3 điểm) 4(3 điểm)
Đáp án B C A D
Hoạt động 2: Luyện tập (33 ph)
Giáo viên Học sinh

Bài 11(sgk - t48)
Gv: Vẽ sẵn một hệ tọa độ Oxy có lưới ô
vuông và đưa bảng phụ có đề bài. Gọi 2
Hs lên bảng, mỗi em biểu diễn 4 điểm
* Trắc nghiệm : Hãy ghép mỗi ô ở cột
bên trái với một ô ở cột bên phải để
được những khẳng định đúng: Trên mặt
phẳng tọa độ Oxy
a. Tập hợp các điểm có tung độ
bằng 0
1. Là trục hoành Ox, có phương
trình là y = 0
b. Tập hợp các điểm co hoành độ 2. Làđường thẳng y = x chứa tia
41
bằng 0 phân giác của góc phần tư thứ I và
thứ III
c. Tập hợp các điểm có hoành đô
bằng tung độ
3. Là đường thẳng y = - x chứa tia
phân giác của góc phần tư thú II va
thứ IV
d. Tập hợp các điểm có hoành độ
và tung độ đối nhau
4. Là trục tung Oy, có phương trình
x = 0
Đáp án ghép : a và 1 ; b và 4 ; c và 2 ; d và 3
Bài 12 (Sgk - t48)
Gv: Đưa đề bài lên bảng phụ
Cho hàm số bậc nhất y = ax + 3 Tìm hệ
số a biết rằng khi x = 1 thì y = 2,5

- Em làm bài này thế nào ?
HS: thay x = 1 ; y = 2,5 vào hàm số
y = ax + 3
Tìm được a = - 0,5
≠
0
Hệ số a của hàm số trên là a = -0,5
Bài 13 (sgk - t48)
Gv: Đưa đề bài lên bảng phụ
a/ y=
( )
15 −− xm
- Hãy xác định các hệ số a, b
- điều kiện của m để biểu thức m−5
xác định là 5 – m
≥
0
- Hàm số trên là hs bậc nhất khi
05 ≠− m
Kết hợp hai điều kiện trên suy ra
5 – m > 0
- Điều kiện của m để biểu thức xác định?
- Điều kiện để đẳng thức là hàm số bậc
nhất ?
Kết hợp hai điều kiện trên ?
a/ y=
( )
15 −− xm

⇔

y = mxm −−− 5.5 là hàm số
bậc nhất
⇔
a = 05 ≠− m
⇔
5 – m > 0
⇔
m < 5
b/ y =
5,3
1
1
+
−
+
x
m
m
là hàm số bậc
nhất
⇔

0
1
1
≠
−
+
m
m

⇔
m – 1
≠
0 và m + 1
≠
0
⇔
1±≠m
Bài 14 (sgk – t48)
Cho hs bậc nhất y =
( )
151 −− x
- Muốn xét xem hs trên đồng biến hay
nghịch biến ta làm thế nào?
- Để tìm y ta làm thế nào ?
- Khi y=
5
tìm x ta làm thế nào ?
Gọi HS đứng tại chỗ trình bày
a/ Do a=
51−
< 0 nên hàm số y =
( )
151 −− x
nghịch biến trên R
b/ khi x =
51+
ya có
y =
( )( )

15151 −+−
= 1 – 5 – 1 = -5
c/ Khi y =
5
ta có
( )
151 −− x
=
5
⇔
x =
51
51
−
+

⇔
x =-
2
53+
Hoạt động 3: Hướng dẫn về nhà (2 ph)
- Xem lại các bài tập đã chữa
- Làm bài 8,9,11,13 (t 58- Sbt)
- Xem trước bài 3 “Đồ thị hàm số y = ax + b (a ≠ 0)”
42