Vai trò của người phụ nữ trong công nghiệp hoá nông thôn nghiên cứu khu vực đồng bằng sông hồng

BO GIAO DUC VA DAO TAO
•

•

•

DAI HOC QC GIÀ HA NĨI
TRITONO DAI HOC KHOA HOC XÀ HỊI VA NHÀN VÀN

HOANG BA THINH

VAI TRỊ CÙA NGl/ỊI PHU NUf TRONG
GỊNG NGHIÉP HỒ NỊNG THĨN
(Nghìèn culi khu vi/c dóng bang song Hong)
•

•

Chun ngành:
Ma so:

Xà hịi hoc
5.01.09

LN ÀN TIÉN SY XÀ HỊI HOC
TRl.lr;GTAMTii::hG"!!|-^r!ì!;Vi'^fj^

Ngifùi hudng dàn khoa hoc:
1. Ciào su Vii Khiéu
2. Giào su, tién si Pham Tal Dona

Ha Nói - 2001

^


MUC LUC
Trarig

LOl CAM ON
MỊ DÀU

1

l.LYDOCHONDÉTÀl

1

2. TÌNH HÌNH NGHlÈN CÙU DE TÀI

3

2.1 Nhirng và'n de chung lién quan dèii còng ngliiep hoa

3

2.2 Nhùng nghién ciru ve phu nù liong còng nghiep hoà

5

3. MUC DICK VA NHfÈM VU VA PllAM VI NGHIRN CUli CÙA LUÀN

15

ÀN
3.1 Muc dich nghién ciru

15

3.2 Nhióm vu nghiCn cuu

16

3.3 Pham vi nghién ci'rii

16

3.4 Dia bàn nghién culi

17

3.5 MÀu nghién GUU

17

4. DỊÌ Tl/ONG VA PHUDNG PHAP NGHIÈN CÙU

18

4.1 Doi lugng nghién cu*u:

18

4.2 Và'n de nghién cuu

18

4.3 Co so ly lucin va phirang phap ngliicn cuu:

20

5. GIÀ THUYÉT NGHIÈN CÙU VA SO DO KHUNG LY THUYÈT

22

5.1 Già thuyéi nghién ciiu

22

5.2 Sudo khung ly Ihuyéi

23

6. MOT SO KIIÀI NIEM CHÙ YEU

24

6.1 Vai Irị xa hịi - cịng nghiep hoiì va cịng nghiep hoa nòng tliòn

24

6.2 Quan diém cùa Dàng ve còng nghiep h(ia nịng ihịn

39

7. NHÙNG DĨNG GĨP MỊI VÉ MAT Kl IOA HOC CÙA LUÀN ÀN

43

8. Y NGHlA KHOA HOC VA THUC T[ÈN

43

8.1 Y nghla khoa hoc

43

8.2 Y nghTa ihirc lìèn

44


CHL/ONG 1. LY THUYÉT PHÀT TRIÉN VA VALTRÒ CUA PHU N Q
TRONG PHÀTTRIÉN
1.1 VÉ LY THUYÉT PHÀT TRlEN

45

1.1.1 Vékhài niém

45

1.1.2. Dòng lue cùa su phàt trién xà hòi theo quan diém xà hòi hoc:

47

1.1.3 Vai Irò cùa phu nù trong phàt trien: Ly luan va thirc tién nghién ciiu

55

1.2 SO LUOC VÉ VAI TRÒ CÙA PHU NÙ VIET NAM TRONG PHÀT

62

TRIÉN.
1.2.1 Vai trò san xuài cùa Phu nù trong khàng chién chong Phàp va chó'ng

63

My
1.2.2 Vai Irị cùa Phu Nù trong san xi nịng nghiep vói chinh sàch khồn

67

10.
1.3 QUAN DlEM CÙA HO CHI MlNH VÉ VAI TRÒ CÙA PHU N C VIET

70

NAM

1.3.1 Ve vai trò cùa phu nù trong dà'u tranh càch mang

70

1.3.2 Ve vai trò cùa phu nù trong xày dirng dai nc

71

1.3.3 Bình dàng giói: Mot ln diem quan trong cùa Ho Chi Minh

72

CHl/ONG 2. CÒNG NGHIEP HỒ NỊNG THỊN VA VAI TRỊ CÙA
NGL/ỊI PHU N Q
2.1 VÀI NET VÉ DIA BÀN NGHIÉN CÙU

78

2.2 PHU NÙ": NGUON NHÀN LUC QUAN TRONG TRONG SAN XUAT

82

Ò NÒNG THÒN
2.2.1 Phu nù chiém so dịng trong lue lugng lao dóng

83

2.2.2 Phu nù dàm nhan hàu hét càc hoat dòng trong san xi nịng nghiep

86

2.2.3 Phu nù ngày càng co trình dị hoc và'n cao hon

93

2.3 PHU NÙ" VÓI CHUYÉN DICH CO CAU NGÀNH N G H É TRONG
CỊNG NGHIEP HỒ NỊNG THỊN
2.3.1 Vai trị cùa phu nù trong van dung khoa hoc ky thual vào san xuài

97
99


2.3.2 Phu nù va khà nàng phàt trién ngành nghé ò npng thòn

104

2.3.3 Phu nù vói càc doanh nghiep vira, nhị va rat nhị

114

2.4 PHU N C VĨI DÀO TAO NGUON NHÀN LlTC CHO CỊNG NGHIEP
HỒ NỊNG THỊN

120

2.4.1 Vai trị cùa phu nù trong giào due

121

2.4.2 Phu nù vói vai trị chàm sóc càc thành vién trong già dình

129

2.5 PHU NÙ VĨI XÀY DUNG NỊNG THỊN MĨI

134

2.5.1 Phu nù va vai trò quan ly nòng thòn hién nay

134

2.5.2 Phu nù va vàn hồ trong cịng nghiep hồ nịng thịn

143

2.5.3 Phu nù vói dàn so va phàt trién

148

CHl/ONG 3 N H Q N G VÀN OÉ DAT RA OÓl VÓI VAI TRỊ CÙA
PHU N Q TRONG CỊNG NGHIÉP HỒ NỊNG THỊN
3.1 CHUA DVfOC DÀO TAO TOT VÉ CHUYÉN MÒN, KY THUÀT
3.2. NHÙNG VAN DE VÉ SÙC KHOÉ PHU NÙ

154
158

3.2.1 Ve sue khoè the chat

159

3.2.2 Sue khoè tinh thàn

165

3.3. PHU Nir VÓI GANH NÀNG CĨNG VIÉC GIÀ DÌNH

172

3.4. CĨNG BANG XÀ HỊI CHO SU' PHÀT TRIEN PHU NÌT.

177

KÉT LUÀN

183

KIEN NGHj VÉ

NHQNG

NGHIÉN CLTU TIÉP THEO

185

DANH LUC CÀC CỊNG TRÌNH KHOA HOC DÀ CỊNG BÓ

187

TÀI LIÉU THAM KHÀO

188

PHU LUC

205


MODÀU
1. LY DO CHON DE TÀI
Dai bịi dai biéu tồn quoc làn thù* Vili cùa Dàng còng san Viét nam, phàn
dành già long quàt chang duòng sau 10 nam thuc hién dng 161 dói mói tồn
dien (1986-1996) va 5 nam thuc hién Nghi quyét dai bòi VII (1991-1995), sau
khi néu lén thành tuu lo lón cùa cịng cc dói mói, Dàng la nhan dinh ràng:
"Nhiem vu de ra cho chang dudng ddu cùa thdi ky qua do là chudn bi tién de
cho cóng nghiep hồ dà co bàn hodn thành cho phép chuyén sang thdi ky mdi
day mgnh cóng nghiep hồ, hién dgi hồ dd't nude " [46, Ir. 68]
Cịng nghiep hồ, hién dai hồ dai nc trc hét phài tap trung vào nòng
nghiep, nòng thòn, là khu vuc co y nghla quan trgng bac nhàt, bào dàm su phàt
trién 6n dinh lai noi co 76,5% dàn cu sinh song va lao dòng trong khu vuc nòng
nghiep hién chiém hon 60% lao dóng tồn xà bịi, ciing là noi dàm bào an ninh
luang thuc quoc già, cung càp nguyén liéu cho càc ngành cịng nghiep va là mot
thi trng róng lón cùa cóng nghiep hồ.
Vi vày Dàng la dà nhan manh mot trong càc nói dung co bàn cùa cóng nghiep
hồ, hién dai hồ dai nc là cịng nghiep boa, hién dai hồ nịng thịn, trong do
noi dung dugc xàc dinh cùa thap ky 90 cu the là '"Dgc biét coi trgng cóng nghiep
hồ, hién dgi hồ nóng nghiep va nóng thón; phàt trién tồn dien nóng, làm, ngu
nghiep gàn vdi còng nghiep chébiéh nòng, Idm, thuy san, phàt trién còng nghiep
san xuàt hàng tiéu dùng vd xuài khan'' [46, tr. 86]

Tii dị, Dàng la xàc dinh nói dung cịng nghiep hồ, hién dai hồ nịng nghiep
va nóng thịn là:
- Phàt trién tồn dien nịng, làm, ngu nghiep, bình thành càc vùng tap trung
chuyén canh, co co càu bgp ly ve cày tróng, vai ni, co san pham bang boa
nhiéu ve so lugng, tot ve chat lugng, bào dàm an toàn ve luang thuc trong xà


bòi, dàp ling dugc yéu càu cùa còng nghiep che bién va cùa Ibi trng trong,
ngồi nc.
- Thuc hién thuy Igi hồ, dién khi hồ, co giói hồ, sinh hgc boa,...
- Phàt trién cóng nghiep che bién nịng, làm, thuy san vói cóng nghé ngày càng
cao, gàn vói nguón nguyén liéu va lién két vói cóng nghiep ị dị thi.
- Phàt trién càc ngành nghé, làng nghé truyén thong va càc ngành nghé mói bao
góm tiéu, thù cóng nghiep, cịng nghiep san xuài bang tiéu dùng, hàng xuàt
khan, còng nghiep khai thàc va che bién càc nguón nguyén liéu phi nịng
nghiep, càc loai bình dich vu phuc vu san xt va dói song nhan dàn.
- Xày dung két càu ha tàng kinh té va xà bịi tiing bc hinh thành nóng thịn
mói vàn minh, hién dai. [46, tr. 87]
De làm dugc diéu do, viéc phàt trién kinh té - xà bòi nhàm nàng cao miic
sò'ng, chài lugng song cho mgi tàng lóp dàn cu, thay dói bg mal dai nuóc là mot
trong nhiing iru tién cùa Dàng va Nhà nuóc ta trong ké boach 1996-2000. Muc
tiéu cùa ké boach 5 nam này nhàm dal dén:
"Trong vịng 5 nam tói, chùng ta tap trung sue cho muc tiéu phàt trién, dat toc
dị tàng GDP bình quan hàng nam 9-10%; dén nàm 2000 GDP bình quan dàu
ngi gap dịi nàm 1990. Già tri san xt cịng nghiep tàng bình quan 1415%/nàm; nóng nghiep 4,5-5%; dich vu 12-13% va trong chi dao thuc hién phài
tranh thù mgi khà nàng mói, phàn dàu dal cao hon" [46, tr. 34]
Vi vày, mot trong nhiing yéu lo quyét dinh tbàng Igi ké boach 5 nàm dà de ra
trong tién trình cóng nghiep hồ, hién dai hồ dai nuóc chinh là nguón nbàn lue
nói chung va nguón nhan lue nịng thịn nói riéng. Do vay cung co thè nói ràng
de dal dugc tbàng Igi trong su nghiep cịng nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc Ibi

kbịng thè thiéu su dóng góp quan trgng cùa mot nén nóng nghiep phàt trién. Va,
vi thè lue lugng lao dóng nu a nóng thịn co mot vai trị bèi sue quan trgng chinh là nhùng ngi góp phàn kbịng nhị làm nén tbàng Igi này.


Trong nhung nàm gàn day, nhung nghién cùru ve phu nu bồc nghién ciiu giói
déu tap trung nhiéu vào càc vàn de nhu vai Irò va dia vi cùa phu nu trong già
dình, su phàn cóng lao dịng theo giói, vàn de bình dàng - cịng bang giói, nhiing
khó khan ma phu nii duong dién trong phàt trién,...nhung vàn de phu nu nóng
thón trong cịng nghiep hồ nóng nghiep, nóng thòn thi con chua dugc quan làm
nghién ciiu.
Xuàt phàt tu nhirng quan diém néu trén chùng tói cbgn "'Vai trd cùa ngudi
phu nù: trong cịng nghiep hồ nịng thịn'' làm de tài nghién ciiu.

2. TÌNH HÌNH NGHIÈN CÙU DE TÀI
2.1 Nhig vàn de chung lién quan dén cóng nghiep hồ.
Nhung nàm gàn day, vàn de còng nghiep boa, hién dai hồ dà thu bùi
nhiéu ngi quan tàm nghién cuoi. Mot so' cn sàch ve llnb vuc này dà dugc
cịng bó nhu; Ve cịng nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc (Dị Mi, 1997); Cóng
nghiep hồ, hién dai hồ: phàt buy Igi thè so sành: Kinh nghiém cùa càc nén kinh
té dang phàt trién ó chàu A (Dị Diic Dinh, 1999); Mot so vàn de chién lugc cịng
nghiep hồ va ly thuyéi phàt trién (Dò Dilc Dinh, 1999); Chién lugc còng nghiep
hồ, hién dai boa dàt nc va càch mang cịng nghé (Bg Khoa hgc cịng nghé va
Mói trng, 1996); Cịng nghiep hoà, hién dai boa Viét Nam dén nàm 2000 (Vị
Dai Lugc, 1996); Nbùng xu hng phàt trién cùa thè giói va su lua cbgn mó bình
cịng nghiep hồ cùa nc ta (Vị Dai Lugc, 1999); Quan he giiia phàt trién khoa
hgc va cóng nghé vói phàt trién kinh té - xà bịi trong cịng nghiep hồ va hién
dai hồ ó Viét Nam (Danh San, 1999); Khoa hgc xà bòi va Nhan vàn vói su
nghiep cóng nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc (Pham Xn Hàng, 2000).
Ben canh dị, co nhiéu cóng trình nghién ciiu ve cóng nghiep hồ, hién dai
hồ nịng nghiep, nịng thịn dà dugc cóng bó nhu: Cóng nghiep hồ, hién dai hồ

nóng nghiep, nịng thón mot so vàn de ly luan va thuc tién (Hong Vinh, 1998);


Cóng nghiep hồ nóng nghiep, nịng thón càc nc chàu À va Viét Nam (Nguyén
Dién, 1997); Vàn de phàt trién cịng nghiep nóng thón a nc ta (Vién nghién
CUOI chién lugc va chinh sàch khoa hgc còng nghé, 1997); Nòng nghiep, nịng
thịn trong giai doan cóng nghiep hồ, hién dai hoà (Trung tàm tu vàn dàu tu ho
trg phàt trién nịng nghiep, nịng thịn - VACVINA, 1997); Phàt trién nóng thón
trong giai doan cịng nghiep hồ va hién dai hồ a Viét Nam (Nguyén Vàn Bich Chu Tién Quang, 1999); Nịng nghiep Viét Nam tu i ngn dén dói mói (Bùi
Huy Dàp - Nguyén Dién, 1996); Nòng nghiep Viét Nam buóc vào thè ky XXI
(Bùi Huy Dàp - Nguyén Dién, 1998); Tàm ly nóng dàn dóng bang Bàc bó trong
qua trình cóng nghiep hồ, hién dai hồ nịng nghiep, nịng thòn hién nay (Le
Hùu Xanh, 1999); Phàt trién nòng thòn (Pham Xuàn Nam, 1997). Ve de tài khoa
hgc, càn ké dén chuang trình khoa hgc càp Nhà nc KX. 08 "Phàt trién tồn
dién kinh té - xà bịi nóng thịn Viét Nam" do Chu Hiiu Quy làm chù nhiem.
Mot mang de tài nùa cung dugc quan tàm nhiéu, dò là vàn de con ngi va
ngn nbàn lue. O llnh vuc này, nhiéu cóng trình nghién ciiu dà dugc cịng bó.
Trc hét, càn ké dén chuang trình khoa hgc - cịng nghé càp Nhà nuóc ma so
KX.07 "Con nguói - Muc tiéu va dòng lue cùa su phàt trién kinh té - xà bòi" do
Pham Minh Hac làm chù nhiém (1991-1995), tu chuang trình khoa hgc - cịng
nghé này nhiéu cn sàch dà dugc xuàt bàn nhu: Vàn de con nguòi trong cịng
cc dói mói (Pham Minh Hac, 1994); Phàt trién giào due phàt trién con nguòi
phuc vu phàt trién kinh té - xà bòi (Pham Minh Hac,1996); Boi duòng va dào tao
lai dói ngu nbàn lue trong diéu kién dói mói (Ngun Minh Dng, 1996). Lién
quan dén vàn de này con co mot so de tài càp Bg nhu: Xày dung ca sa ly luàn
cho chién lugc phàt trién nguón nbàn lue khoa hgc còng nghé (Nguyén Anh Thu,
1997); Ly luan, phuang phàp luan va phuang phàp nghién cùu xày dung chién
lugc phàt trién ngn nbàn lue dàp ig u càu cịng nghiep hồ, hién dai hồ
dàt nc dén nàm 2020 (Tran Thi Tuyét Mai, 1998)

Ngoài ra, nhiéu tàc già dà de càp dén vai trị ngn nbàn lue trong qua
trình cịng nghiep hồ, hién dai hồ dai nc a nhùng góc dị khàc nhau nhu:
Phàt trién nguón nbàn lue kinh nghiém thè giói va thuc tién nuóc ta (Tran Vàn
Tùng - Le Ai Làm, 1996);Giào due nbàn càch dào tao nbàn lue (Pham Minh Hac,
1997); Thanh nién, hgc sinh, sinh vién vói su nghiep cóng nghiep hồ, hién dai
hồ dàt nc (Ngun Phuang Hong, 1997); Phàt trién ngn nbàn lue tre ị nịng
thịn de cịng nghiep hồ, hién dai hồ nịng nghiep, nịng thón nuóc ta (Nguyén
Vàn Trung, 1998) va Nàng cao chat lugng ngn nbàn lue dàp ùng u càu cịng
nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc (Mai Quoc Khành, 1999); va con mot so bài
viét lién quan dén càc vàn de néu trén dà dàng a càc tap chi chuyén ngành, chùng
tòi kbịng thè néu hét dugc a day.
Nhìn chung, dị là nbùng cịng trình nghién ciiu hét sue nghiém tue va co
già tri khoa hgc cao. Nhùng cịng trình nghién cùu ké trén viia phong phu ve ly
luan, vùa gàn thuc tién, song nhùng nghién cùu này boac là de cap dén tàm vi mò
cùa tùng ITnh vuc nghién cùu boac là khài quàt thuc tién kinh nghiém trong nuóc
va quoc té. Ngay cà màng de tài ve vai trò cùa ngn lue con ngi trong qua
trình cịng nghiep hồ, hién dai boa dàt nuóc, càc tàc già cung de cap ò tàm quoc
già ve chién lugc phàt trién nguón nbàn lue co tinh dén dàc diém vàn bồ-xà bóikinh té tùng vùng, mién. Trong khi dị vàn de ngn nbàn lue nù nóng thón trong
qua trình cóng nghiep hồ, hién dai hồ nịng nghiep, nịng thón lai chua dugc
bàn dén.
2.2 Nh&ng nghién cùu ve phu nii trong cóng nghiep hồ
Nhiéu ngi cho ràng trén bình dién xà bịi hgc, khó co thè tìm thày nhùng
nghién cùu mot càch co he tbóng ve vai trị cùa phu nù trong cịng nghiep hồ
nịng nghiep, nịng thón. Co thè ly giài diéu này tu hai góc dị chinh:
-

Khi cc càch mang cịng nghiep dién ra ò Anh (thè ky XIX) va lan ra a mot
SO nc chàu Au Ibi lue dị ngành xà bịi hgc mói bình ibành, nị quan tàm

nhiéu dén mot so llnh vuc khàc cùa dòi song xà bòi nhu: su phàn làng xà bòi,
té nan xà bòi, vàn de lao dòng - viéc làm, tbàt nghiep,... han là chù y dén xem
xét vàn de phu nù trong qua trình càch mang cịng nghiep va cịng nghiep hoà
nhu thè nào. Han nùa, co mot thuc té ràng: "nbùng giài thich nhàm biéu dugc
nhùng vi tri cùa phu nù trong xà bòi co su han che do su thành kién tbuòng
xuyén dugc tao nén trong càc hgc thuyéi. Hàu hét càc nhà xà bịi hgc là nam
giói va bg chàp nhan mot quan diém bào thù ve vai Irò cùa phu nù" [184, tr.
8] va "nghién cùu phu nù là ITnh vuc tuang dói mói, dugc xàc lap vào cuoi
nhùng nàm 60 va dàu nhùng nàm 70 de diéu chinh lai su thiéu quan tàm ve
phu nù trong hàu bèi càc llnh vuc bàn làm" [177, tr. 3]. A. Giddens, khi trình
bay ly thui xà bịi hgc, da ké ra mot so tinh thè luòng nan, mot trong nbùng
vàn de do là vàn de giói trong phàn tìch xà bòi hgc, trong lich su nghién cùu
cùa khoa hgc này thiéu vàng bình anh phu nù: "Tal cà càc bình ành chù yéu
trong su phàt trién ly thuyéi xà bịi hgc cùa qua khù déu là nam giói, va trong
nhùng bài viét cùa bg nam giói thuc su kbịng chù y dén thuc té' ràng con
ngi dugc gidi hồ. Trong càc tàc pham cùa bg, càc cà nhan con ngi xt
hién nhu là "gióng trung" - bg là càc tàc nbàn trùu lugng, han là su khàc biét
giùa giói nam va giói nù" [182, tr. 568]
- Xà bịi hgc ve giói vói tu càch là mot chuyén ngành cùa xà bịi hgc, cùng vói
nghién cùu giói dugc bình thành va phàt trién a nhùng nàm 1970, khi dò là
tbòi ky chuyén huóng tu quan diém "nghién cùu phu nù" sang "nghién cùu
giói" trong qua trình phàt trién kinh tè - xà bòi, co nhiéu vàn de dal ra thu bùi
càc nhà khoa hgc quan tàm dén vàn de giói nói chung va xà bịi hgc ve giói
nói riéng, ma vàn de cịng nghiep hồ chi là mot trong nhùng llnh vuc quan
tàm cùa giói khoa hgc. Mal khàc, xem xét vai trị cùa phu nù trong cịng
nghiep hồ nịng nghiep, nịng thón lai chi là mot phàn cùa vàn de cóng
nghiep hồ ma tbịi.

Vi thè, chùng ta co the biéu dugc vi sao chua thè co nhùng nghién cùu mot
càch he thò'ng ve chù de này. Co thè nói càc nghién cùu ve vai trị cùa phu nù
tbng cho thày su thiéu cóng bang dói vói nù giói. Nhìn chung, khi nói dén vai
Irị cùa phu nù trong qua trình phàt trién, ngi ta" tbng nbàc dén cn sàch
"Vai trị cùa phu nù trong phàt trién kinh té" cùa Ester Boserup (1970) theo nhà
khoa hgc nù này thi cho dén nhùng nàm 1970, nhùng nghién cùu chi ra ràng màc
dù phu nù tbuòng là nhùng nguói co dóng góp chinh vào nàng suàt chù u cùa
cịng dóng, nhàt là trong nóng nghiep, nhung nhùng dóng góp cùa bg kbịng dugc
tinh dén trong thị'ng ké quoc dàn cùng nhu trong ké boach hoà va thuc hién càc
du àn phàt trién. Cuón sàch cùa E. Boserup dà dugc coi là làn dàu tién dal lai vàn
de trong càch dành già ve vai trò cùa phu nù, qua cn sàch cùa mình, bà dà
chùng minh vai trị kinh té cùa phu nù tbóng qua nghién cùu phu nù nòng dàn
vùng Tày Sahara, chàu Phi. Diéu này truóc nhùng nàm dàu cùa thap ky 70, càc
nhà tao lap chinh sàch va trong giói nghién cùu ké cà nhùng nhà khoa hgc nù dà
kbòng thày hét va do vay kbòng còng nhan mot càch dùng dàn vai trò kinh té rat
quan trgng cùa phu nù.
Mot tàc già nù khàc cho ràng "tàc dòng ngugc lai cùa phàt trién dói vói phu
nù" là: "sai sịl trong viéc bị qua bay kbòng còng nhan va su dung vai trò san
xuàt cùa phu nù" [100, tr. 121]. Ị Viét Nam cóng trình nghién cùu ve phu nù dàu
tién xuàt bàn dugc phàt bànb róng rài va dich ra nhiéu thù tiéng là cn "Phu nù
Viét Nam qua càc tbịi dai" cùa Le Thi Nhàm Tut (1973, 1975). Nhìn tu góc
dị nbàn hgc xà bịi, tàc già dà phàn tich trong cn sàch nhùng net ca bàn ve càc
truyén tbóng cùa phu nù Viét Nam trong mgi llnh vuc dòi song xà bịi. Dàc biét
ve vai trị trun tbóng cùa phu nù Viét Nam trong san xt nịng nghiep. Cn
sàch dà trình bay nhiéu tu liéu dàn toc hgc - lich su co già tri khoa hgc, gay tiéng
vang trong giói nghién cùu. Mot phàn tu thè ky sau, tàc già cuón sàch "Phu nù
Viét Nam qua càc tbòi dai" lai cho xt bàn cn "Hình ành Phu nù Viét Nam
trc thém thè ky XXI" [156]. Nhu lói giói thiéu cuón sàch cùa GS. Vù Khiéu:

8

Cuón sàch này dà thu thàp nhùng y kién khàc nhau xung quanh nbùng vàn de lón
cùa ngi phu nù Viét Nam va dàc biét là giói thiéu càc két qua thu dugc qua càc
cc diéu tra khoa hgc. Cn sàch tap trung vào nhùng dac trung cùa nguòi phu
nù Viét Nam trong lich su, trong lao dóng nghé nghiep, trong già dình, trong
qn ly xà bịi.
Kbồng muai nàm irị lai day - nhàt là tu dai bịi Dàng tồn quoc làn thù Vili co nhiéu cuón sàch xuàt bàn vói nói dung de cap dén vàn de cóng nghiep hồ,
hién dai boa dàt nc, boac bàn ve cóng nghiep hồ, bién dai hồ nịng nghiep,
nóng thón. Nhung trong nhiing tàc pham dị thiéu vàng hình ành ngi phu nù.
Di day là mot so bài trén càc tap chi nghién cùu de cap dén dia vi, vai trò cùa
phu nù trong tbịi ky dàt nc dói mói. De tién theo dịi, chùng tói chia theo mot
so chù de nhu sau:
* Phu nù va phàn cịng lao dóng theo gidi
Trong bài "Phàn cóng lao dịng theo giói trong già dình nóng dàn" de cap dén
nhiing biéu hién mói cùa phàn cóng lao dịng theo giói a già dình nịng dàn trong
qua trình chun dói cùa nén kinh té. Tàc già nhan xét ràng: a cà hai khu vuc
dóng bang song Hong va dóng bang song Cixu Long "dang dién ra mot qua trình
sàp xép lai lao dóng cùa c?ic ho già dình a nóng thịn nhàm dàp ùng nhùng dịi
hịi mói cùa san xuàt" [168].
Qua khào sài lai 2 xa Cam Vù (mién Bàc) va My Luòng (mién Nam), tàc già
cho thày diém gióng nhau trong phàn cịng lao dóng theo giói trong càc già dình
nịng dàn a Bàc bó va Nam bó là: dàn ịng hng vào khu vuc san xuài de trao
dói, con phu nù boat dóng chù yéu a khu vgc san xuàt de tiéu dùng va viéc nhà.
Diém dàng liru y: bòi cành kinh té - xà bòi a hai vùng co su khàc biét, theo két
qua nghién cùu cho thày "nịng ihón mién Nam van dịng manh han theo xu
hng cịng nghiep hồ va san xi bang hoà" [168]. Diéu này cho chùng la di
dén nhan xét: Su phàn cịng lao dóng theo giói chua tuang dóng vói su phàt trién

kinh tè - xà bịi. Nói càch khàc, mó hình phàn cóng lao dóng theo giói truyén
tbóng vàn dugc duy tri va chua bién dói nhiéu.
Cùng theo chù de này, trong bài viét "Phàn còng lao dòng trong kinh té ho già
dình nóng thón - vàn de giói trong ca che Ibi truóng", tàc già di tu già thuyéi
nghién cùu là: su thay dói phàn cóng lao dịng nói chung va a càp cịng dóng nói
riéng dà dàn dén su thay dói trong mị hình phàn cóng lao dịng san xt trong
già dình nịng thón. So vói mị bình phàn cóng lao dóng trun thị'ng, su thay dói
dị chi xày ra vói ngi chóng [70]
Nghién cùu cùa tàc già cho thày phu nù co vai trò quan trgng trong san xt
nóng nghiep, bịi vi "phu nù hàu nhu tham già chù yéu trong mgi còng viéc"
ngay cà "trong diéu kién ca giói hồ hién nay àp dung trong nóng nghiep, lao
dịng nù góp vào san xt lùa nhiéu han nam giói [70]. Tàc già dà chi ra hai khia
canh cùa bài bình dàng giói hién nay cùa phàn cịng lao dóng: 1) phuang dién
dành già vai trị cùa phu nù trong viéc nàng cao thu nhap ho già dình a nóng thịn
va 2) khà nàng ca dóng di lén trong càc nhóm xà hịi va nghé nghiep. Tu dị di
dén két luàn "su da dang hoà nghé nghiep va phàn cịng lao dóng mói trén ca so
àp dung tién bị ky thuat phù bgp là con duòng chù yéu nhàm nàng cao dia vi phu
nù" [70]
Trong bài "Phàn cóng lao dóng nói trg trong già dình" [71] tàc già xt phàt tu
khung ly thuyéi ve càch giài thìch lién quan dén xà bịi boa vai trị giói. Mot mal,
phu nù thich càc cịng viéc nói trg. Mài khàc, phu nù co thè chiù nhùng sue ép xà
bòi - tu nguòi chóng cùa bg va nhùng ngi khàc, de làm nhùtig cóng viéc này.
Nghién cùu này cho thày sàc thài mói trong phàn cịng lao dịng nói trg ị già
dình nóng thịn "vói nhùng ho già dình cà hai vg chóng déu làm nịng nghiep,
ngi chóng làm viéc ị gàn nhà thi khà nàng chia sé cóng viéc nói trg vói vg sé
tàng lén" [71].


10

Ben canh nhùng nghién cùu ve phu nù nóng thịn ó khu vuc dóng bang, bai
nàm gàn day co mot so nghién cùu ve vai trị giói trong ngu dàn ò khu vuc mién
Trung. Trong bài "Phàn còng lao dòng theo giói trong già dinh ngu dàn dành bàt
hai san" tàc già nbàn manh su bién dói vai trị trong su phàn cịng lao dóng theo
giói: "trong càc loai già dình khàc (ké cà già dình nóng dàn san, xt nóng
nghiep) trong giai doan chun dói nén kinh té, ngi ta co thè de dàng nhan
thày su chuyén dói bay dào lón vai trị giùa phu nù va nam giói trong phàn cóng
lao dóng già dình [169]. Ị cà hai bài viét, tàc già co chung mot nhan xét dàng
chù y: Su phàn cịng lao dịng theo giói hién nay "a mot mùc dò nào dò dà làm
giàm vi tri cùa phu nù trong xà bòi va phài chang là dàu hiéu thut lui va thiét tbòi
cùa phu nù so vói nam giói"
Cùng nghién cùu ve ngu dàn ven bién mién Trung trong bài "vàn de giói trong
kinh tè ho: tìm hiéu phàn cóng lao dịng nam nù trong già dình ngu dàn ven bién
mién Trung". Khi de càp dén vai trị giói lai co nhan xét de cao vai trị nù giói:
"Ngày nay rat il nù di bién nhung vai trò cùa bg tàng lén trong càc linh vuc boat
dịng xà hịi va càc sinh boat cùa cóng dóng, dịng hg vi hg phài gành vàc tràch
nhiem va cóng viéc cùa dàn ịng mói khi nam giói di bién xa nhà". Vai trị phu
nù rat quan trgng dói vói ho ngu dàn "trong nhiéu truóng bgp, ho ngu dàn nào co
nguòi phu nù biét chi tiéu, mua bàn, làm dich vu va diéu hồ càc quan he già
dình Ibi kinh té cùa ho già dình dị mói thuc su ón dinh va phàt trièn" [81]
Cuón sàch "Vai trò nam chù ho ngu dàn ven bién trong buóc chuyén dói sang
nén kinh té thi trng ị Viét Nam hién nay" [121] là mot cịng trình nghién cùu
nam giói. Vói muc dich nhàm nhan dién vai trò cùa nam chù ho ngu dàn vói
nhiing dàc diém, loai hình, tinh chat cùa vai trò nguòi nam chù ho trong viéc
dành bài bài san, tó chùc lao dóng va cc song trong già dình, cóng dóng, chi ra
nhùng u tó hình thành va tàc dóng dén vai trị ngi nam chù bị ngu dàn. Ve
thuc chat, nghién cùu nam giói (Men's studies) cung chinh là nghién cùu ve giói,


11

trong cuón sàch nói trén, diéu này dugc thè hién rị nhàt a càc chuang chinh cùa
cn sàch (3, 4 va 5).
Tu mot so nghién cùu gàn day nhàt ve phàn cịng lao dịng theo giói dugc giói
thiéu ị trén, co thè nhan thày vai trị giói bién dói trong diéu kién phàt trièn kinh
té - xà bòi hién nay vùa tàc dòng tich cuc vùa tiéu cuc dén phu nù. Va càc tàc già
déu gap nhau a diém chung: Su da dang hồ nghé nghiep va phàn cóng lao dóng
mói trén ca sa àp dung tién bị khoa hgc ky thuat phù bgp là con duòng chù yéu
nhàm nàng cao dia vi phu nù. Nhu thè, càc nghién cùu trén dà de cap dén mot so
biéu hién cùa còng nghiep hồ nóng nghiep ó nóng thón hién nay song chua de
càp dén vai trị cùa phu nù nóng thón trong cóng nghiep hồ nóng thịn.
* Phu nù vài phàt trién ngành, nghé.
Bài viét "Tim hiéu ca càu kinh té va khà nàng phàt trién ngành nghé cùa phu nù
nóng thịn" nói ve mói lién he giùa ca càu kinh té va khà nàng phàt trién ngành
nghé cùa phu nù nịng thón. Qua nghién cùu a Ha Tày va Hai Duong, tàc già dà
cho thày vai trị lo lón cùa phu nù trong phàn cịng lao dóng, chun dich ca càu
lao dịng - nghé nghiep a khu vuc nịng thón. Nghién cùu ị xà Cam VQ (Cam
Bình - Hai Duang) tàc già di dén két luan "Viéc quyét dinh phuang hng san
^xt ngành nghé lai do ngi phu nù qut dinh là chinh" [82]
"Và'n de ngành, nghé cùa phu nù nóng thịn vói qua trình cịng nghiep hồ, hién
dai hồ nóng nghiep, nóng thón" [127]. Bài viét de cap dén tiém nàng phàt trién
càc ngành, nghé cùa phu nù nóng thịn va nhùng khó khan tra ngai cùa phu nù
trong san xuàt, kinh doanh va su bò trg cùa nhà nuóc, cóng dóng. O bài viét này,
tàc già tap trung xem xét khó khan va thuan Igi cùa phu nù nóng thón khi phàt
trién càc ngành nghé phi nóng nghiep. Day là mot bài viét dugc phàt trién tu mot
cóng trình nghién cùu trc dị cùa tàc già va nhùng dóng nghiep, cuón "Phu nù
Viét Nam vói viéc phàt trièn doanh nghiep nhò" [126]. Diém khàc biét là, néu
nhu trong cn sàch viét trc dị nói dung chinh tàc già tap trung xem xét phu

12

nù va doanh nghiep va tiém lue phàt trién càc doanh nghiep nhò cùa phu nù, tu
dò dua ra càc kién nghi bò trg càn thiét de giùp dò phu nù thành lap va phàt trièn
càc doanh nghiep nhò; Ibi trong bài viét này tàc già chi tap trung vào phu nù
nịng thịn. Nhìn chung, day là mot nghién cùu khà tot ve phu nù vói phàt trièn
doanh nghiep vùa, nhị va rat nhị ị nc ta hién nay. Tuy nhién, nghién cùu này
nhàm a tàm vi mò, va de cap dén phu nù Viét Nam nói chung, ma kbịng chi ra
dàc diém cùa khu vuc, vùng, lành thó vói nhùng khó khan, thuan Igi cùa phu nù
trong phàt trién doanh nghiep.
Cùng tìm hiéu ve llnh vuc phi nịng nghiep co bài "Nguòi buon bàn nhò ò vùng
trung du Bàc bò". Co le day là mot trong nhùng nghién cùu xa boi hgc dàu tién
ve llnh vuc thuang nghiep trong tbịi ky cịng nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc.
Xt phàt tu luan diém cho ràng "thuc chat cùa phàt trièn nóng thón hién nay
nàm a viéc "du nhàp" càc quan he hàng hồ tién té vào nóng thón" [39], tàc già
tap trung vào phàn tich quan he giùa hai loai ho: ho thuan tuy thuang nghiep va
ho két bop vói nóng nghiep trong kinh doanh. Nghién cùu này cho thày su két
bgp khà quan trgng giùa thuang nghiep va nóng nghiep a càc bó kinh doanh.
Dàng liru y là, khia canh giói dugc xem xét vói nhùng phàt hién gay àn tugng ve
vai trò cùa nguòi phu nù tiéu thuang, ràng "nam giói ibi kinh doanh il han, nhung
hg kinh doanh càc mài hàng dal tién va tbuòng dòi hòi co nghé", nhung trong
buon bàn nhò 2/3 là phu nù, vi thè " càc bang chùng co le dù de ggi lén ràng su
phàt trièn cùa thuang nghiep nhò nàm trong tay ngi phu nù" [39]
Ngồi nhùng nghién cùu trén, con mot so cuón sàch là ky yéu cùa nhùng bòi
tbào khoa hgc xung quanh vàn de phu nù, nhu "Già dình va dia vi ngi phu nù
trong xà bịi - càch nhìn tu Viét Nam va Hoa Ky" [151], "Nhùng vàn de chinh
sàch xà bịi dói vói phu nù nóng thón bién nay" [23], bay tu két qua de tài nghién
cùu dugc xuàt bàn nhu sàch "Phu nù nghèo nóng thón trong co che ibi truóng"
[24]

13

* Phxi nù va sue khoé
"San xuàt, sinh san va phùc Igi già dình: Phàn tich mói quan he giói trong bó
già dình Viét Nam" [149]. Muc dich cùa nghién cùu này là xàc dinh xem càc qua
trình ra quyét dinh trong già dình va lién quan dén vàn de giói co ành hng dén
phùc Igi cùa già dình Viét Nam nhu thè nào. Càc tàc già tin tuang ràng, de co thè
xàc dinh dugc day dù vai trò va vi thè cùa nguòi phu nù trong xà bòi va de xàc
dinh càc chinh sàch càn thiét nhàm co su bình dàng trong va ngồi già dinh, càn
tìm biéu mói quan he nam - nù trong già dình.
"Mot so nghién cùu ve sue khoè sinh san ò Viét Nam sau Cairo" [129] là
nhùng nghién cùu cùa mot so nhà khoa hgc tap trung vào chù de giói va sue khoè
sinh san trong qua trình phàt trién. Day co thè nói là cn sàch dàu tién ị nc ta
nghién cùu ve chù de này sau hói nghi quóc tè Dàn so va Phàt trién bgp ó Cairo
(Ai Cap). Là mot cóng trình nghién cùu bc dàu, cn sàch này dà co gang
phàn tich nhùng nguyén nbàn cùa thuc trang sue khoè sinh san ó Viét Nam trong
diéu kién kinh té - xà bịi cùa dàt nc, dàc biét nbàn manh dén càc khia canh ve
trình dị nhan thùc va phong tue tap qn cu là nhùng u tó gay càn Irị cho su tu
do lua cbgn ké boach boa già dình kbịng nhùng cùa phu nù ma cà nam giói [129,
tr. 8]
"Bao lue trén ca sa Giói: Truóng bgp Viét Nam" [86]. Nghién cùu này là mot
bó phàn cùa mot du àn nghién cùu lón han ve Giói va phàt trién do Ngàn hàng
Thè giói tién bànb ị mot so nc trén thè giói. Day là mot vàn de co tinh chat
tồn càu hién dang xày ra a càc nc phàt trièn làn càc nuóc dang phàt trién. Càc
tàc già cùa nghién cùu này dà chi ra hai yéu tó quan trgng nhàt góp phàn gay ra
bao lue trong già dình, dị là "khó khan ve kinh té va lam dung rugu". Hau qua
cùa bao lue trén ca sa giói là phu nù phài gành chiù nbùng tón tbàt ve thè chat,
tinh thàn, tàm ly va lình càm. Nói ve bao lue giói, càn phài ké dén nhùng nghién
cùu cùa Le Thi Quy, nguòi dà quan tàm dén vàn de này khà som va co nhùng

cóng trình cóng bó tu nhiéu nàm truóc.


14

"Phu nù - sue khoè va mói truóng" [133] là mot nghién cùu cho thày mói quan
he giùa mói truóng lao dóng va sue kh, dàc biét mịi trng a nịng thịn do lam
dung hồ chat, thc trù sàu trong san xt nịng nghiep, dà ành hng xàu dén
sue kh ngi lao dóng nù hién nay.
Nhùng nghién cùu ve sue khoè phu nù cho ta thày nhùng ành huóng trai chiéu
dói vói phu nù trong qua trình phàt trièn hién nay ò Viét Nam. Diéu này tao nén
mot trong nhùng tra ngai dói vói phu nù khi hg dàm nhan vai trị cùa mình trong
cịng nghiep hồ.
* Phu nù va cịng nghiep hồ, hién dgi hồ
May nàm gàn day, dà co mot vài nghién cùu ve phu nù lién quan dén cịng
nghiep hồ, hién dai hồ dà dugc cịng bó, dị là:
"Giói, cóng tàc qn ly ngn nc va vàn de chuyén dói kinh té" [148] phói
bgp giùa Trung tàm nghién cùu Giói, Già dình va Mói trng trong Phàt trién
(CGFED) va Ngàn hàng phàt trièn chàu A (ADB). Muc dich cùa nghién cùu này:
Dua ra su biéu biét sàu sàc ve càc dac diém chù yéu cùa vi tri phu nù nóng thón
thugc mgi tàng lóp, mgi lùa tuoi va mgi tinh trang bón nhan, trong mói lién he
vói nam giói, trong càc quan he phàn cóng lao dóng giói, viéc su dung va diéu
khién càc nguón tài nguyén lién quan dén giói, càc chiéu huóng chinh tri xà bịi
va nhùng u tó ành hng khàc dén khu vuc Du àn: tài nguyén nuóc dóng bang
song Hong va coi dò nhu nhùng tài liéu ca sa cho viéc thành lap, thiét ké, xày
dung, boat dòng duy tri va giàm sàt he tbóng thuy Igi va viéc phàt trién nóng
thón, xồ dói, giàm nghèo trong càc du àn trong tuang lai. Nghién cùu này dugc
thuc hién ò 9 xà thugc 3 buyen cùa bai tinh Hai Hung va Ninh Bình
"Vài net ve vai trị phu nù trong san xt nóng nghiep a dóng bang song Hong
hién nay" [128] là mot nghién cùu ve phu nù nóng thón ị hai tinh Hai Hung (cu)

va Ninh Bình. Muc tiéu cùa nghién cùu này nhàm làm sàng lo vai trò cùa nguòi
phu nù nóng thón trong san xt nóng nghiep di tàc dịng cùa bién dói kinh tè -


15

xà bịi trong tbịi ky dói mói. Trén ca sa nghién cùu tap trung vào phàn tich bién
dói vai trị phu nù va chi ra nhùng khó khan ma nguói phu nù nóng thịn dang gap
phài trong qua trình thuc Ibi vai trị cùa mình. Tu dị de xi kién nghi ve chinh
sàch xà bịi dói vói phu nù trong qua trình phàt trièn nịng thịn, thuc hién cóng
nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc. Nghién cùu này co mói lién quan khà chat che
vói de tài luan àn, nị là ca sa ban dàu de tàc già phàt trién cao han vàn de vai trị
phu nù nịng thón trong bịi cành cịng nghiep hồ nóng nghiep, nịng thịn.
Tàc già luan àn cùng dà co mot so bài viét dugc cóng bó tu nàm 1998 dén 2000
nhu "Cịng nghiep hồ nóng nghiep nịng thịn va vai trị cùa phu nù" [194],
"Nhiing tra ngai cùa phu nù nịng thón khi bc vào cóng nghiep hồ, hién dai
hồ nịng nghiep, nịng thón" [130], "Phàt huy tiém nàng cùa phu nù trong cóng
nghiep hồ va hién dai hồ nóng nghiep, nóng thịn" [131] va "Vai trị cùa phu
nù trong dào tao ngn nbàn lue cho cịng nghiep hồ" [134].
Nhu vay co thè thày, cho dén nay chua co cóng trình nào thuc su tap trung vào
nghién cùu và'n de vai trò cùa phu nù trong cịng nghiep hồ, bién dai hồ nịng
nghiep, nóng thòn. Trong boi cành dò, de tài này hy vgng dem lai su dóng góp
nhị bé vào linh vuc nghién cùu phu nù, nghién cùu giói qua viéc xem xét vai trị
phu nù trong cịng nghiep hồ nịng thón ị nuóc ta.

3. MUC DICH, NHIEM VU VA PHAM VI NGHIÉN CUU CUA LUÀN ÀN
3.1 Muc dich nghién cùu:
Xem xét vai trị cùa ngi phu nù trong cóng nghiep hồ nóng thón nhìn tu góc
dị ngn nbàn lue, de thày dugc nhùng thuàn Igi va khó khan cùng vói irièn
vgng cùa lue lugng nù giói trong cịng nghiep boa.

3.2 Nhiém vu nghién ciiu:
De dal dugc muc dich do, luàn àn nhàm thuc hién mot so nhiém vu chinh sau
day:
-

Xem xét mot càch khài quàt ve vai Irò cùa phu nù nóng thịn trong lich su va
trong tbịi ky dói mói

-

Phàn tich nhùng uu diém va nbugc diém cùa ngn nbàn lue nù nịng thón vói
qua trình cóng nghiep hồ nịng nghiep, nóng thón.

-

Chi ra càc khó khan, Ihn Igi ve boi cành kinh le - xà bòi - van boa dói vói
nguói phu nù khi hg thuc hién vai trò Irong su nghiep xày dung nòng nghiep,
nòng thòn theo yéu càu cùa cóng nghiep boa.

-

De xuài mot s6 giài phàp nhàm nftng cao cbàl lugng nguón nbàn lue nù va tao
diéu kién thuàn lai cho phu nù nòng thón phài buy dugc nhùng tiém nàng de

hg co the dàm nbàn tot vai trị trong cịng nghiep hồ nịng nghiep, nịng thón.
3.3 Pham vi nghién cùu:
Vàn de vai Irị cùa ngi phu nù trong cịng nghiep hồ nịng Ihịn dugc dal ra
trong luàn àn này Iruóc bèi giói ban Irong boi cành kinh tè - xà bịi nịng thịn

dóng bang song Hong trong giai doan chuyén dói kinh té sang nén kinh tè ibj
trng theo dinh hng xa bịi chù nghià trong nbùng nàm 90 cùa thè ky XX.
Dac biét luàn àn tàp trung vào ibói ky 1996-2000, là tbòi gian dai bòi Vili nbàn
manh dén "day manh còng nghiep hồ, hién dai hồ dàt nc" va làm quan Irgng
cùa cịng nghiep hồ, hién dai hồ nịng nghiep, nịng thịn dói vói qua trình này.
Mal khàc, nc ta mói bc vào ihói ky day manh cóng nghiep hồ, bién dai
hồ nén nbùng biéu hién cùa cịng nghiep hồ con chua tbàt rị, ciìng nhu càch
thùc thuc hién cóng nghiep hồ ó càc vùng, mién co su khàc biel. Do vày, khi
nghién cùu vai trị cùa ngi phu nù chùng tòi tàp trung xeni xét ve ibuc trang,
tiém nàng va trién vgng cùa phu nù nòng thòn khi thuc bién vai trò Irong còng


17

nghiep hồ nóng thón. Va, chù u nghién cùu nbùng khfa canh Hén quan dén
nguón nhan lue nù nóng thón vói cóng nghiep boa nịng thón ma tbịi.
3.4 Dia bàn nghién culi
De tài giói han dia bàn nghién cùu, diéu tra ị khu vuc dóng bang song Hong,
so liéu chinh dugc su dung trong luan àn này dua trén bai dgi khào sàt lai hai xà:
-

Xà Ciao Thinh, buyen Ciao Thuy, tinli Nam Djnb ( 1998)

-

Xà Me So, buyen Chàu Giang, tinh Hung Yèn (1999)
Ben canh dò, luàn àn cùng ké Ihùa kéi qua nghién cùu ma tàc già Iham già lai

9 xà thugc 3 buyen ó tinh Hai Duang, Hung Yèn va Ninh Bình (1996). Mgi phàn
két qua cùa nghién cùu này là Luàn van Tliac si vói de lai "Vài né! ve vai Irò phu

nù trong san xuài nịng nghiep ó dóng bang song Hong bién nay"
3.5 Ve màu nghién cùu
-

Ty le nam - nù: Vói dung lugng nghién cùu lai Giao Thinh (Nam Dinh) là 365
màu, trong dò ty le nù là 59%, Irong khào sài lai Me So (Hung Yèn) dung
lugng màu nghién cùu là 410 vói ty le nù chiém 80%

~ Nghé nghiep: lai hai dia diém khào sàt, da so déu là'y nóng nghiep làm nghé
chinh, ly le này tu 70% dén 80%, nglic thù cịng tu 10-12%; dich vu tu 1014%.
Di day là mot so dac trung nbàn khan hoc ve dung lugng màu dugc nghién
cùu lai hai xà:
-

Dò tuoi:
18-25
26-35
36-49
,
Trén 50

Giao Thinh
10.0
27.9
48.8
13.2

Mò Sa
6.6
33.4

51.0
9.0


18

-

Hoc vàn

Mù chu
Càp 1
Cà'p 2
Càp 3^
Cao dàng, dai hoc
- Tinh trang hón nhàn:
Co vo/chóng
\\
Ly hịn
Gồ
Chua ké't hịn
So liéu phu nù nòng tliòn lù càc

Giao Tlii
0.3
34.0
54.5
8.5
2.7

Me SO
0-2
9.4
71.4

18.7
0,2

98.5
94.5
0.2
0.8
1.0
3.8
0.3
0.9
cuòc diéu tra trén dugc làcb riéng phuc vu cho

phàn tich trong luan àn này.

4. DÒI TUONG VA PHUONG PHÀP NGHIÈN CÙU
4.1 Dèi tuotig nghién cùu:
-

Ddi tugng nghién cùu cùa de tài này là vai Irị cùa ngi phu nù Irong cịng
nghiep hồ nóng thịn.

-

Khàch the nghién cùu: ngi phu nù ó nịng thón khu vuc dóng bang song

Hong.

4.2 Vàn de nghién cùu
Nghién cùu vai trị cùa ngi phu nù trong qua trình cịng nghiep hồ nịng
thịn ị khu vuc dóng bang song Hong dugc tàp trung vào bịi cành cùa nbùng
bién dói kinh té - xà bòi lù dai bòi Dàng làn thù Vili, ó mot ihói ky nhu Du ihào
càc vàn kién trình dai bòi Dàng làn Ibù IX néu rò: "5 nàm qua, ben canh mot so
thuan lai, nuóc ta gap nhiéu khó khan, tbàcb Ibùc, nhung Irong bồn cành dị,
tồn Dàng va toàn dàn ta ra sue thuc hién ngbj quyét dai bòi Vili, dal dugc
nhung ihành tuu quan trgng. Cu the là: kinh té' lièp tue phàt trièn nhanii, van boa


19

xà hịi co nhùng lién bị mói, dịi song nbàn dàn lièp lue dugc cài fbién, Ón dinh
chinh tri, xà bịi..." [145]
Nhìn lai chang dng mịl thàp ky phàt trién, Dàng la dành già long quàt
ràng: "Phàn lón càc muc liéu chù yéu de ra trong chién lugc kinh tè - xà bòi
1991-2000 dà dugc thuc hién. Nén kinh té co buóc pbàl trién mói ve lue lugng
san xuài, quan bé san xi va bịi nbàp kinh té qc tè, tàng dugc thè va lue ban
bàn 10 nàm truóc, khàc phuc dugc mịl bc tnib trang nc nghèo va kcin phàt
trièn, nàng cao khà nàng dóc lap tu chù, tgo thcm diéu kién day mgnh cóng
nghiep hồ, hién dgi hồ" [50, tr. 3 I ]
Nghién cùu ve vai Irò cùa ngi phu nù trong cóng nghiep boa nịng
nghiep, nịng thịn dugc lièp can tu quan diém xà bòi hgc, dac biel quan diém xà
hịi hoc ve giói trong pbàl trién. Dóng Ibịi, phuang phàp tiép càn lién ngành (tAni
ly xa bịi, kinh tè hgc, vàn hồ hoc,...) cùng dugc sii dung nhàm làm sàng lo vàn
de nghién cùu.
Luàn àn này mac dù nhàn manh dén khia canh nghién cùu thuc nghiém
song cung chù y dén viéc két bgp giùa nghién cùu thuc nghiém va nghién cùii ly

luàn. Dàt lue lugng dac Ihù này trong su tàc dóng hìn nhau cùa càc lliiéi che xà
hòi de thày dugc vai trò cùa nguòi phu nù (va cùa càc tbici che xà bòi) trong
cịng nghiep hồ nóng nghiep, nịng thịn. Mal khàc, chinh nbùng yéu tó cùa bàn
thàn nguói phu nù - lue lugng to lón, co vai trị trun tbóng, càc dac tfnb cùa
ngi lao dịng,... - góp phàn ly giài ve trién vgng cùa vai trò nguòi pini nù trong
su nghiep cịng nghiep hồ nịng nghiep, nịng thón. Su dàm nhàn vai trò này co
nhùng khfa canh phù bgp va dàp ùng dugc u càu cùa cịng nghiep hồ nịng
nghiep, nóng thòn, tuy nhién cung con nhùng diém ban che cùa ngi phu nù
nóng thịn trong qua trình pbàl irién nịng nghiep, nịng thịn bién nay (nhu trình
dị hgc vàn, chun inịn, ky IbuAt, sue kh, quan bé giói Irong già trinli,...).


20

Trong boi cành dò, nghién cùu ve "Vai irò cùa ngi phu nù trong cịng
nghiep boa nóng thịn" dugc tàp Irung xem xét càc vàn de sau day:
a. Vai Irò cùa phu nù trong phàt trién san xuài (da dang boa ca càu cày, con;
phàt trién ngành nghé, dich vu)
b. Vai trò cùa phu nù trong giào due - van boa (giào due thè he iuang lai, chàm
sóc nguón nhàn lue, giù gin vàn boa,...).
e. Vai Irò cùa phii nù trong qn ly xà bịi, xày dung nịng thịn mói.
4.3Ca so iy luan va Phuong phap nghién ciiu:
4.3.1 Co^ sa ly luàn:
Trong qua irìiib nghién cùu, luàn àn lày nbùng quan diém cùa chù nghla
Màc - Le nin va tu luòng Ho Chi Minh làm ca sa ly luan, phuang phàp luàn
nghién cùu, dac biét quan diém Màc xft ve nbàn lo con nguòi trong phàt trién.
Luàn àn cung barn sàt càc chù (ruang cùa Dàng va Nhà nuóc ve phàt buy nbàn tó
con ngi, ve vai trị cùa phii nù Viét Nam trong qua trình pbàl trién.Ben canh
dị, ly thui xà bịi hgc nói chung va xà bịi hgc ve giói nói riéng cùng vói ly
thuyéi nghién cùu giói va ly thuyéi nguón nbàn lue dugc là'y làm ca sa ly luan

cùa de tài.
4.3.2 Phuong phàp nghién cùu:
De nhàm dal dugc muc dich nghién cùu cùa luàn àn, càc phuang phàp nghién
cùu chinh dugc su dung bao góm:
Nghién citu thuc dia: diéu tra xà bòi hgc dua trén pliòng vàn càu trùc. Nghién
cùu dinh lugng dugc su dung nhu là phuang phàp thu thap lliòng lin chù yéu.
Bang bòi dugc soan Ibào cho càc xà nhu nhau. Bang bòi bao góm càc càu bịi
dóng va càu hịi ma, trong dị càu bịi dóng là chù n Bang vice su dung bang
bịi, tbóng lin thu dugc bao góm nhung dàc diém ve kinh té-xà bòi, diéu kien dia
ly va diéu kién lao dòng, ve nbàn khan hgc va nbùng yéu tò lién quan dcii vai trò


21

cùa ngi phu nù Irong cịng nghiep boa nịng thịn. Muc tiéu nhàm mó là nhùng
khia canh lién quan dén khà nàng va nbùng ban che cùa phu nù trong phàt trièn
san xuàt, chuyén dói ca càii ngành nghé, xày dung nịng thịn mói.. Tbóng tin tu
bang hịi dugc xù ly theo chuang trình dành riéng cho xù ly càc vàn de nghién
cùu diéu tra khoa hgc xà bòi: SPSS for Window 6.0. Mói diém nghién cùu dugc
xù ly thành tàp dù liéu riéng, sau dò phàn lich, long bgp va so sành vói nhiing
tuang quan ve giói Ifnh, nghé nghiep, luói, hgc vàn.
Phàn tich tài liéu: Nbùng bài viét dàng trén càc tap chi, sàch; nbùng de lai
nghién cùu khoa hoc dà cịng bó lién quan dén luan àn; bào cào hàng nàm,
hàng quy cùa càc tó chùc ve nhùng so liéu tbóng ké dàn so, giào diic, kinh tc-xà
bòi lai càc dia bàn nghién cùu v.v.. dugc thu thap de co dugc tbóng tin phong pini
ve mói quan he giùa càc yéu tó kinh té - xà bịi - vàn boa va càc thiét che xS boi
vói vai Irị cùa phu nù trong cóng nghiep boa nịng nghiep, nóng thón.
Phuang phàp so sành: Nhàm lìm biéu bc dàu ve vai trị cùa pbu nù (rong
cịng nghiep hồ nóng nghiep, nịng thón. Viéc thu thàp so liéu va phAn tfcb
tbóng tin thù cà'p cùa nhung nghién cùu thuc nghiém, so liéu (beo tbòi gian va

khòng gian khu vuc dóng bang song Hong va càc khu vuc khàc sé giùp cho vice
làm rò han ve thuc trang va trién vgng vai trị cùa phu nù trong cịng nghiep boa
nóng nghiep, nóng thón.
Ben canh dị, ln àn cung chù y dén vice vàn dung càc phuang phàp nghién
cùu he tbóng; phuang phàp tbóng nhàt giùa logie va lich su; phuang phàp phAii
tich-tóng bgp.
Càc phuang phàp này déu dugc dal trong càch licp cAn xà bịi hgc ve giói va
nbay càm giói trong nghién cùu.
4.33 Ctic bién so
Càn cu vào khung khài niém dà phAn tich a trén, càc bicn so san dAy dugc sii
dung de tìm hiéu vai trị ngi phu nù Hong còng nghiep boa nòng thòn.